دکتر نرگس باقری
 
 
استاد مشاور
دکتر زهرا غریب حسینی
 
اسفندماه 1393
 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده:

مفاهیم مذهبی­ای چون خداشناسی، از جمله مفاهیم  انتزاعی هستند و شاعران باید به‌گونه‌ای آن­ها را در اشعار بگنجانند که برای کودکان در گروه­های سنی مختلف قابل درک باشد. پژوهش حاضر به بررسی چگونگی طرح مفاهیم مذهبی در اشعار کودکان گروه­های سنی «الف و ب » در دهه­ی هشتاد می ­پردازد. مبنای انتخاب اشعار،شعرهای بررسی‌شدۀ شورای کتاب کودک در کتاب‌شناسی‌های توصیفی – تحلیلی است. همچنین این تحلیل در چارچوب نظریات ژان­پیاژه و رونالد­گلدمن صورت گرفته است ، که درزمینۀ روان‌شناسی رشد و مراحل درک ذهنی و مذهبی کودکان صاحب‌نظر هستند . در این پژوهش مفاهیم مذهبی در سه بعد اعتقادی، عبادی و اخلاقی در چارچوب نظر روان شناسان فوق، بررسی شده ­اند . بعد از تفکیک اشعار مذهبی از یکدیگر و قرار دادن در گروه­های مختلف ، مشخص شد که بیشترین اشعار سروده شده مربوط به بعد اعتقادی و دارای مضامین خداشناسی ، نبوت و امامت هستند و کمترین اشعار در زمینه­ عدل الهی و معاد بوده است. این نظر نیز تبیین شد که شعر اکثریت شاعران تطابق لازم را با معیارهای موردنظر ندارد و علی‌رغم نیاز به کتاب­های مذهبی، در سال آخر دهه­ی موردنظر بسامد کتاب­های شعر مذهبی افت شدیدی داشته است و شاعران کمتری به دنبال سرودن اشعار مذهبی بوده اند.

 

واژه­های کلیدی:شعر کودک، تفکر مذهبی، گروه‌های سنی الف و ب، دهه 80

پیشگفتار

شعر کودک و نوجوان یکی از بخش‌های زنده و پویای ادبیات کودکان در کشور ماست. شعر کودک در کشور ما ازآنجاکه از ثمرات شعر نو فارسی است، هنوز نوپاست و عمر آن به صدسالنمی‌رسد اما بااین‌حال شاعران بسیاری برای کودکان کار می‌کنند و پیشرفت بسیار چشمگیری داشته است. دامنه‌ی موضوعات نیز در اشعار شاعران بسیار گسترده و متنوع است. هر چیزی از مفاهیم انتزاعی و عاطفی گرفته تا طبیعت و جامعه و مناسبات انسانی و محیط و اشیای پیرامون و طبیعت بی‌جان و … را می‌توان در اشعار یافت. علاوه بر این‌ها شعر کودک به‌عنوان ابزاری برای تعلیم و تربیت نیز به‌کاررفته است ، زیرا یکی از مؤثرترین و مهم‌تریندوره‌های زندگی آدمی ، دوره‌ی کودکی است و دوره‌ای است که در آن شخصیت فرد پایه‌ریزی شده و شکل می‌گیرد و دوره حساسی است که کودک باید در آن تعلیم و آموزش ببیند ، پس شاعرانی که می‌خواهند برای این گروه حساس شعر بگویند و اشعارشان جنبه تعلیمی و مذهبی داشته باشد ، باید با آن‌ها ارتباط برقرار کنند و نحوه ارسال و انتقال پیام را بدانند . شاعران باید مقتضای حال مخاطب را در نظر داشته باشند و به توان ذهنی و ادراکی او توجه کنند ، کودکان شعر را نمی‌خوانند که از آن چیزی بیاموزند بلکه می‌خواهند چیزی را بخوانند که برایشان لذت‌بخش باشد و ذاتاً به شعر علاقه دارند و از آن خوششان می‌آید و شاعری که می‌خواهد شعر مذهبی و تعلیمی خود را برای کودک بسراید باید طوری آن شعر را بسراید که کودک از خواندن آن‌هم چیزی بیاموزد و هم لذت ببرد و برایش خسته‌کننده و کسالت‌آور نباشد.

مسائل مذهبی و دینی یکی از مهم‌ترین مسائلی هستند که شاعران و نویسندگانی که برای کودکان کار می‌کنند ، باید در این دنیای بی‌کران اطلاعات و ارتباطات و مذاهب مختلف ، به آن توجه داشته باشند ، آن‌ها باید برای لطمه ندیدن آموزش‌های دینی و القای درست آن و نهادینه کردن آن در افکار کودکان با روان‌شناسیآن‌ها آشنا شوند، شاعران باید برای سرایش شعرهایی مؤثرتر و آموزنده‌تر و جذاب‌تر ، با تکامل و رشد درک دینی کودکان آشنا شوند و محدوده‌یتوانایی‌های کودک در فهم مسائل مذهبی را بدانند و بشناسند و بدون چنین شناختی ، شاعر نمی‌داند که مخاطب او از کلماتی که پی‌درپی از راه گوش یا مشاهده خطوط کتاب دریافت می‌کند، چه برداشتی دارد و بدین‌سان دچار اشتباه­های بسیاری در سرودن اشعار می‌شود و نمی‌تواند آموزش صحیحی را داشته باشد.

برخلاف محافل ادبی دانشگاه‌های ایران که تاکنون رویکرد جدی به ادبیات کودکان و نوجوانان نداشته‌اند، یک جستجوی ساده اینترنتی نشان می‌دهد که بسیاری از مؤسسات علمی و دانشگاهی دیگر کشورهای جهان برای این شاخه از آفرینش‌ها و تحقیقات ادبی اهمیت فراوانی قائل می‌شوند. جامعه علمی کشور ما نیز علاوه بر آن‌که خود باید خیلی جدی‌تر به این حوزه بپردازد، می‌تواند از دستاوردهای دیگر کشورها نیز استفاده‌ی زیادی در این زمینه بکند که یکی از این دستاوردها استفاده از نتایج پژوهش‌هایروان‌شناختی آنان در مورد کودکان و نوجوانان است ازجمله رشد و تکامل در بعد دینی که برای همه کودکان در هر جای جهان تقریباً یکسان است و می‌تواندرباره‌ی هر کودک بر پایه میزان آن سن قضاوت کرد و اگر شاعران و نویسندگان ما برای سرایش شعر و نوشتن برای کودکان ، مبنای علمی داشته باشند. رسالت خویش را در خدمت به تعلیم و تربیت دینی انجام داده‌اند.

این نوشتار نیز در پی آن است که مفاهیم و معارف مذهبی را که در اشعار شاعران وجود دارد با نگاهی از دریچه تحقیقات انجام‌شده و مبانی آن‌ها بنگرد و در حد توان ناچیز ، خدمت کمی به کودکان این مرزوبوم کند.

شاید این پرسش در ذهن خوانندگان به وجود بیاید که چرا جامعه‌ی آماری این پژوهش کتاب‌های شعر کتاب‌شناسی‌های شورای کتاب کودک است ؟ ، که لازم است در ابتدا توضیحی درباره‌ی شورای کتاب کودک داده شود .

شورای کتاب کودک ، سازمانی است فرهنگی و غیردولتی که در دی‌ماه 1341 توسط گروهی از کتاب داران ، دست‌اندرکاران  تعلیم و تربیت ، متخصصان ، نویسندگان و تصویرگران کتاب کودک و نوجوانتأسیس شد . هدف این شورا توسعه‌ی کتاب‌خوانی میان کودکان ، توسعه‌ی ادبیات ملی برای کودکان و کمک به گرداوری کتاب‌های مناسب است .

شورای کتاب کودک باسابقه‌ترین سازمان غیردولتی فعال در حوزه‌ی ادبیات کودک و نوجوان است ویکی از افتخارات آن این است که هر کتابی که برای کودکان و نوجوانان به چاپ می‌رسد را ، در کتاب‌خانه‌ی خود گرداوری می‌کند و گروه‌های مختلفی که در شورا فعال هستند مانند گروه‌های داستان ، شعر ، دین و… به بررسی کتاب‌های منتخب می‌پردازندو از سال 1380 نیز اقدام به تألیف کتاب­شناسی­های توصیفی – تحلیلی کرده است که هر گروه بررسی‌هایی را از چندین کتاب در آن به چاپ می‌رساند و ما برای جامعه‌ی آماری این پژوهش از اشعار بررسی‌شده‌ی این کتاب­شناسی­ها استفاده کردیم.

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                   صفحه

فصل اول.. 1

کلیات پژوهش…. 1

1-1-تعریف مسئله و اهمیت پژوهشی آن: 1

1-2– اهداف پژوهش…. 2

1-3- پرسش‌های پژوهش…. 2

1-4- فرضیه‌های پژوهش…. 3

1-5–مروری بر پژوهش‌های انجام‌شده 3

1-6- روش انجام پژوهش…. 4

فصل دوم.. 5

مبانی پژوهش…. 5

2-1- شرح برخی مفاهیم مرتبط با پژوهش…. 5

2-1-1- ادبیات: 5

2-2-ادبیات کودکان و نوجوانان  : 6

2-3-شعر. 7

2-4-شعر کودک: 8

2-5-مفاهیم مذهبی و انتزاعی در کودکان : 9

2-6-مفاهیم مذهبی در ادبیات کودک : 12

2-7-شعر مذهبی کودک: 12

2-8-کودکان گروه سنی الف و ب : 14

2-8-1-گروه سنی الف (3 تا 6 سالگی ) : 15

2-8-2-گروه سنی ب(6تا 9 سالگی) : 15

2-9- نظریه روان شناسان کودک: 16

2-9-1-نظریه ژان پیاژه: 16

2-9-2-نظریه رونالدگلدمن : 18

2-10-آموزش مفاهیم مذهبی: 19

فصل سوم.. 21

مفاهیم مذهبی وبررسی آن ها در اشعار. 21

 

عنوان                                                                                                   صفحه

بخش اول : بعد اعتقادی… 21

3-1-1- خداشناسی.. 21

3-1-1-1-بررسی خداشناسی در اشعار 24

3-1-2-نبوت: 35

 

3-1-2-1- بررسی نبوت در اشعار 38

3-1-3-امامت… 49

3-1-3-1-بررسی اشعار آموزش امامت… 50

3-1-4-آموزش معاد. 63

3-1-4-1-بررسی معاد در اشعار 66

3-1-5- عدل الهی.. 68

بخش دوم.. 70

بعد عبادی… 70

3-2-1- نماز و دعا: 70

3-2-1-1-بررسی نماز و دعا در اشعار 71

3-2-2- روزه: 71

3-2-2-1-بررسی روزه در اشعار 76

3-2-3-1-بررسی اشعار حج وزیارت.. 78

3-2-4- محرم و نامحرم و حجاب.. 82

3-2-4-1- بررسی محرم و نامحرم و حجاب در اشعار 82

3-2-5- قرآن.. 87

3-2-5-1- بررسی قران در اشعار 87

بخش سوم.. 91

بعد اخلاقی… 91

3-3-1- بررسی بعد اخلاقی در اشعار 92

فصل چهارم.. 97

آمار یافته‌های پژوهش…. 97

 

عنوان                                                                                                   صفحه

فصل پنجم.. 103

نتیجه‌گیری… 103

فهرست منابع.. 123

-تعریف مسئله و اهمیت پژوهشی آن:

ادبیات کودک و نوجوان در حوزه‌ی فرهنگ و ادب فارسی به‌عنوان یک‌گونه مستقل شناخته‌شده است و شعر کودک یکی از شاخه‌های مهم آن است. شعری که در کشور ما ایران برگرفته از شعر نو است و هنوزسال‌های زیادی از عمرش نمی‌گذردو درهمه‌ی زمینه‌هاو موضوعات برای کودکان از شیرخوارگی تا جوانی گسترده و متنوع است . کودکان به گروه‌های سنی مختلفی تقسیم شده‌اند که گروه سنی الف و ب جزء اولین و حساس‌ترین گروه‌ها هستند. از 3 سالگی تا 6 سالگی را گروه سنی «الف » و از 6 تا 9 سالگی را گروه سنی « ب » تشکیل می‌دهد.                                                                                                              یکی از مباحث مطرح‌شده در شعر کودک که از اهمیت بالایی برخوردار است، تفکر مذهبی و مفاهیم دینی است و چگونگی طرح و بیان این مفاهیم قابل‌توجه شاعران كودك است که لازم است آن‌ها را طوری توصیف و معرفی کنند که هم برای کودک قابل‌درک باشند و هم مفاهیمی که انتزاعی هستند لطمه نبینند و تحریف نشوند. مفاهیم مذهبی که کودکان هنوز درک درستی از آن‌ها ندارند.

لازم است شاعران با یک دیدگاه شناخت گرا با نحوه‌ی استنباط کودکان و نوجوانان در سنین مختلف از این موضوعات آشنا باشند تا بتوانند به نحوه درستی این مفاهیم را در شعر بگنجانند. نظریه‌پردازانی در این زمینه ، تحقیق و پژوهش‌های زیادی انجام داده‌اند و مراحل رشد درک دینی کودکان را بررسی کرده‌اند مانند ژان پیاژه و رونالد گلدمن. به‌طور مثال در تقسیم‌بندی پیاژه از این مراحل گروه سنی الف و ب در مرحله تفکر شهودی قرار می‌گیرد که کودک هر چیز را به‌طور ملموس درک می‌کند و در تقسیم‌بندی رونالد گلدمن این گروه‌های سنی به دوره‌ی تفکر پیش

 

مذهبی و تفکر مذهبی ناقص اول دسته‌بندی می‌شود که کودک کم‌کم از محدودیت‌های تفکر شهودی رهایی می‌یابد تا به مراتبی از تفکر عملیات عینی برسد. برای نمونه یکی از نشانه‌های تفکر کودک در این دوره معنا کردن مفاهیم انتزاعی به همان معنای تحت‌اللفظی آن است.

بنابراین لازم دیده شد در ابتدا مجموعه کامل کتاب‌های شعر چاپ‌شده برای کودکان گروه سنی الف و ب که دردهه‌ی هشتاد در شورای کتاب کودک بررسی‌شده بود ، جمع‌آوری شود و پس از استخراج مفاهیم مذهبی مطرح‌شده ، ویژگی‌ها و نحوه‌ی بیان این‌گونه مفاهیم در این اشعار بررسی شود و بعد از شناخت اصول درست بیان این مسائل بر اساس نظرات محققین مشخص شود که اشعار موجود تا چه حد با این اصول منطبق هستند.

امروزه بااینکه شعر کودک مبانی نظری و عملی خود را یافته است ، اما هنوز نوپاست و تحقیقات نقادانه و مؤثری در این زمینه انجام‌نشده است. بنابراین در این بررسی سعی بر این است که با در نظر گرفتن گروه سنی ، اشعار سروده شده در حوزه‌ی مذهب و مفاهیم دینی بادید اصولی و انتقادی نگریسته شود.

 

1-2– اهداف پژوهش

1–منبع شناسی و گردآوری کتاب‌های شعر چاپ‌شده برای کودکان گروه‌های سنی « الف و ب » در دهه‌ی هشتاد با توجه به فهرست‌های منتشرشده از سوی مجله‌ی كتاب ماه كودك و نوجوان و کتاب‌شناسی‌های توصیفی – تحلیلی شورای کتاب کودک .

2–استخراج مفاهیم مذهبی مطرح‌شده از میان اشعار و بیان ویژگی‌ها و نحوه‌ی بیان آن‌ها.

3-شناخت اصولی و درست بیان معارف دینی بر اساس نظریه‌هایمطرح‌شده و تطبیق اشعار شاعران با این اصول.

 

1-3- پرسش‌های پژوهش

1-ویژگی‌های تفکر مذهبی در شعر کودکان گروه‌های سنی الف و ب بر مبنای نظر ژان پیاژه و رونالد گلدمن چگونه است ؟

2-اشعار شاعران کودک در ایران تا چه حد با شیوه‌ی درست بیان آن‌ها با توجه به نظر پیاژه و گلدمن  منطبق است ؟

3- آیا با این رویکرد انتقادی در مورد نحوه ی بیان مفاهیم مذهبی ، می‌توان تحولی در شیوه‌ی بیان آن ها در شعر کودک ایجاد کرد ؟
 

1-4- فرضیه‌های پژوهش

-به نظر می‌رسد اشعار مذهبی زیادی که برای گروه‌های سنی الف وب سروده شده اند با اصول درست بیان آن از نظر پیاژه و گلدمن مغایر است.

-كودکان گروه‌های سنی الف و ب از طریق مصادیق ملموس و عینی با مفاهیم انتزاعی آشنا می‌شوند.

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب:

فصل اول: مقدمه………………………………………………………7

1-1- مقدمه………………………………………………………….. 8

1-2- بیان مسئله تحقیق………………………………………….. 9

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق…………………………….. 10

1-4- نوآوری تحقیق……………………………………………….. 12

1-5- اهداف تحقیق……………………………………………….. 12

1-6- فرضیات تحقیق و محدودیت­ها …………………………………13

1-7- روش­شناسی تحقیق……………………………………….. 14

1-8- ساختار فصول پایان نامه ……………………………………… 15

فصل دوم : تعاریف و مروری بر منابع …………………………….. 17

2-1- مقدمه………………………………………………………….. 18

2-2- تعاریف…………………………………………………………. 18

2-2-1- محیط ساحلی…………………………………………….. 18

2-2-2- امواج ثقلی سطح…………………………………………. 18

2-2-3- انرژی موج…………………………………………………… 18

2-2-4- توان موج……………………………………………………. 19

2-2-5- انعکاس موج………………………………………………. 19

2-2-6- اثرات باد……………………………………………………. 19

2-2-7- تنش تشعشعی………………………………………….. 20

2-2-8- امواج ایستا…………………………………………………. 20

2-2-9- شکست موج………………………………………………. 20

2-2-10- انکسار موج……………………………………………….. 22

2-2-11- تفرق موج………………………………………………….. 22

2-2-12- سرعت گروه موج…………………………………………. 22

2-2-13- تسونامی………………………………………………….. 23

2-2-14- جریان‌های ساحلی………………………………………… 23

2-2-15- فرآیندهای ناحیه ساحلی…………………………………. 23

2-2-16- نیمر‌خ ساحلی و تغییرات آن………………………………. 24

2-2-17- نیمرخ تابستانی ونیمرخ زمستانی………………………. 24

2-2-18- سازه‌های عمود بر ساحل……………………………….. 24

2-2-19- سازه­های موازی ساحل…………………………………. 26

2-2-20- احیاء ساحل و تخلیه رسوب……………………………… 26

2-2-21- مبانی نظری……………………………………………….. 27

2-3- مروری بر ادبیات موضوع……………………………………….. 27

فصل سوم: روش تحقیق…………………………………………….. 34

3-1- مقدمه…………………………………………………………… 35

3-2- معرفی نرم­افزار………………………………………………….. 35

3-2-1- مدول­های نرم­افزار مایک 21………………………………….. 36

-2-2-3 قابلیت­های نرم­افزار مایک 21…………………………………. 37

3-3- مراحل اجرای مدل و معادلات بکار رفته در مدول­ها ……………39

1-3-3- مدل­سازی انتشار امواج- مدول SW……………………….

3-3-1-1- معادلات پایه در مدل sw………………………………

3-3-1-2- معادلات پایستگی كنش موج……………………………43

3-3-1-3- توابع مربوطه به چشمه……………………………………….44

3-3-1-4- ورودی باد………………………………………………………44

3-3-1-5- تشكیل سپیدک رأس موج…………………………………….45

3-3-1-6- اصطكاك بستر………………………………………………….46

3-3-1-7- شكست موج…………………………………………………….49

3-3-1-8- شرایط مرزی…………………………………………………50

3-3-2- مدول هیدرودینامیک (HD  )………………………………….. 50

3-3-3- مدول انتقال رسوب ( ST )……………………………………… 53

3-4- منطقه مورد پژوهش………………………………………………. 58

1-4-3- جغرافیای خزر…………………………………………………… 58

3-4-2- موقعیت بندر امیرآباد…………………………………………… 59

3-5- مشخصات باد و موج منطقه…………………………………….. 63

3-6- مشخصات توپوگرافی و عمق­نگاری منطقه………………………. 66

فصل چهارم: نحوه برپایی و اجرای مدل­ها………………………………… 71

4-1- مدل­سازی انتقال موج از آب عمیق تا  محدوده­ مطالعاتی بندر….72

4-2- تعیین گام زمانی حل معادلات…………………………………….. 75

-3-4 ضرایب ثابت مدل­سازی………………………………………………. 75

4-4- اجرای مدل و خروجی­های نرم­افزار…………………………………… 76

4-5-  بحث ونتیجه ­گیری ازخروجی مدل­ها………………………………. 77

4-5-1- خروجی مدل موج و جریان……………………………………….. 77

2-5-4- نتایج خروجی مدل رسوب……………………………………….. 88

4-5-2-1- پتانسیل انتقال رسوب از غرب به شرق……………………..88

4-5-2-2- پتانسیل انتقال رسوب از شرق به غرب……………………….90

4-5-2-3- پتانسیل انتقال رسوب در دهانه بندر…………………………..92

4-6- بررسی شواهد میدانی و تحقیقات گذشته……………………… 94

-1-6-4 ارزیابی نحوه جابجایی خطوط ساحلی از سال 1345 تا سال 1383…..94

4-6-2- ارزیابی نحوه جابجایی خطوط ساحلی از سال 1383  تا سال 1391…..98

فصل پنجم: نتیجه گیری وپیشنهادها ………………………………….. 101

5-1- بحث و نتیجه­گیری………………………………………………….. 102

5-2- پیشنهادات و راهکارها…………………………………………….. 104

5-2-1- پیشنهادات………………………………………………………. 104

2-2-5- راهکارها …………………………………………………………..105

منابع …………………………………………………………………….. 107

چکیده:

سواحل دریاها بدون دخالت­های انسانی، پایداری طبیعی خود را حفظ نموده و علیرغم تغییرات کوتاه مدت، نهایتاً با یک محیط زیست سالم ساحلی مواجه هستیم. منطقه امیرآباد مازندران طی سال­های اخیر با تحولات توسعه­ای از جمله احداث بندر امیرآباد همراه بوده و لذا تغییرات خط ساحل این منطقه در سال­های اخیر، هم ناشی از نوسانات دریا و هم حاصل احداث سازه در منطقه می­باشد. سواحل منطقه امیرآباد به دلیل احداث تأسیسات بندری از وضعیت تعادل و پایداری خارج شده و در سواحل بالادست­(ضلع غربی)و پایین­دست­(ضلع شرقی) به ترتیب رسوبگذاری و فرسایش دیده می­شود. منطقه ویژه اقتصادی امیرآباد در سه فاز طراحی شده، که در مجموع با داشتن 34 پست اسکله در آینده نزدیک به بزرگترین و مهمترین بندر حاشیه دریای مازندران تبدیل می­گردد. با توجه به اینکه بندر امیرآباد در حال توسعه بوده، شناختی کاربردی و مناسب از مشخصات این منطقه امری ضروری

 

است. به دلیل هزینه بالای برداشت­های دریایی به صورت گسترده، امروزه با بالارفتن سرعت پردازش رایانه­ها و نیز رشد روش­های عددی برای حل معادلات حاکم بر فیزیک مسأله، معمولاً جهت پیش ­بینی خصوصیات پدیده­های هیدرودینامیکی از شبیه­سازی عددی استفاده می­گردد. در این تحقیق، با توجه به اطلاعات باد و موج دوره زمانی 11 ساله مربوط به سال­های 1992 تا 2003، به بررسی امواج و جریان­های ناشی از آنها در محدوده بندر امیرآباد با بهره گرفتن از مدول­های SW  و  HD  نرم­افزار MIKE 21  پرداخته شده و بر اساس جریان­های کرانه­ای، نرخ انتقال رسوب کرانه ناشی از موج در این منطقه تعیین گردیده است. بر اساس نتایج مدل جریان، الگوی غالب جریان از سمت غرب به شرق و بر عكس می­باشد. به تبعیت الگوی جریان، انتقال رسوب در منطقه نیز از سمت غرب به شرق و بر عكس می­باشد. نرخ انتقال رسوب در مدل دو بعدی حدود 1000 متر­مكعب از سمت غرب به شرق و حدود 500 مترمكعب از سمت شرق به غرب در یک سال می­باشد. بر اساس شواهد تصاویر  ماهواره­ای و بررسی تحقیقات گذشته، پتانسیل نرخ انتقال در سمت غرب تأمین می­گردد و لذا پتانسیل سمت شرق برآورد نمی­گردد.

با توجه به میزان نشست رسوب، توقع می‏رود تا ده سال آینده ظرفیت حجم رسوب در پشت بازوی غربی پر نگردد و از این حیث نگرانی كوتاه­مدت وجود ندارد. جهت مرتفع نمودن این مشكل در بلند مدت می­توان از لایروبی و یا ساخت رانه رسوب­گیر استفاده کرد. در این پروژه، با احداث یك رانه رسوب­گیر در امتداد بازوی غربی، به رفع مشكل پرداخته شده، كه با توجه به نرخ نشست سالیانه حدود 1500 متر­مكعب در سال حدود 200 سال مشكل انتقال در سمت غرب بندر امیرآباد مرتفع  می­گردد.

فصل اول: مقدمه

1-1- مقدمه

سواحل تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند موج، جریان و باد قرار دارند. این عوامل موجب فرسایش و رسوبگذاری در سواحل می­شوند. یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین فرآیندهای انتقال رسوب در مناطق ساحلی، انتقال رسوب كرانه‌ای[1] می‌باشد و بررسی كیفی و كمی این پدیده سبب درك بهتری از رژیم فرسایش و رسوبگذاری در اطراف بندر و سازه‌های ساحلی می­گردد. سرعت و جهت جریان‌های دریایی یکی از اصلی‌ترین پارامترهای هیدرودینامیکی موثر در انتقال رسوب می‌باشند. جریان‌های كرانه‌ای به سبب تأثیرات متقابل موج و بستر دریا، در ناحیة شكست امواج[2] ایجاد می­گردند. در این ناحیه گرادیان ایجاد­­ شده در تنش‌های برشی سبب تشكیل جریان‌های كرانه‌ای می­گردد، كه این جریان‌ها در انتقال بار رسوبی محدوده­ ساحلی نقش عمده‌ای به عهده دارند. منطقه شکست از لحاظ پدیده­های هیدرودینامیکی، فعالترین ناحیه ساحلی است که در آن انتقال رسوب و تغییرات بستر دریا در اثر امواج شکنا و جریان­های نزدیک ساحل به وقوع می­پیوندد. در نزدیکی ساحل، عمق متغیر آب می ­تواند تغییرات عمده­ای در شرایط موج در فاصله کم ایجاد کند. در واقع پارامتر مهم فیزیکی، عمق آبی است که امواج سطحی روی آن حرکت می­ کنند. در طبیعت، عمق آب ثابت نیست و در اثر گردباد، خیزش طوفان یا دیگر دلایل، تغییر می­ کند. این تغییرات سطح آب، بر الگوی شکست موج تأثیر می­گذارد. در ناحیه شکست می­بایست تغییرات موج، تراز سطح آب و مشخصات جریان­های ساحلی محاسبه شود تا بر اساس آنها امکان برآورد تخریب ناشی از طوفان( ناشی از سیلاب یا امواج )، محاسبه تغییرشکل تدریجی خط ساحلی و تغییر شکل پروفیل عمود بر ساحل و طراحی ایمن سازه­های­ ساحلی ( همچون آبشکن­ها و دیواره­های حفاظت ساحلی) فراهم گردد[1]­.

امواج که به ساحل نزدیک می­شوند تحت تأثیر پدیده­هایی نظیر تفرق و شکست، انرژی آنها افزایش یافته و می­توانند پدیده­های فرسایش را تسریع بخشند. از عوامل مؤثر بر فرسایش سواحل، دخالت­های انسانی و ساخت سازه­های ساحلی است، چنانچه این سازه­ها به درستی جانمایی نگردند، می­توانند اثرات تخریبی قابل توجهی به ساحل و فرسایش آن داشته باشند.

امروزه به­هم­خوردگی شرایط طبیعی سواحل و فرایندهای ساحلی، تحت تاثیر ساخت و سازهای بندری و نیروگاه­های مولد انرژی بطور فزاینده درناحیه ساحلی دریاها و اقیانوس­ها جریان دارد. به­ویژه در سواحل جنوبی دریای خزر در طی 30 سال اخیر، توأم با پیشروی آب دریا، ساخت­و­ساز و دخل­و­ تصرف در این عرصه طبیعی به شدت صورت گرفته است .ضرورت مطالعه این تغییرات که ناشی از عوامل طبیعی و انسانی و تأثیر متقابل آنها می­باشد، در زمینه مدیریت نواحی ساحلی بسیار حائز اهمیت است.

یکی از نرم­افزارهای موجود برای تحلیل جریان و پتانسیل نرخ انتقال رسوب، نرم­افزار Mike 21 می‏باشد. این نرم­افزار توسط موسسه تحقیقات دلفت دانمارک تهیه و گسترش یافته­است که می ­تواند الگوی جریان در بخش­های مختلف ناشی از تغییر عمق جریان در ناحیه ساحلی و همچنین پدیده حمل رسوب را به خوبی مدل نماید. با بهره گرفتن از این نرم­افزار می­توان تغییراتی که در خط ساحل در اثر احداث سازه­ها و هرگونه دخل و تصرف انسانی تعیین نمود.

2-1- بیان مسأله تحقیق

منطقه ساحلی جاییست که موج، ­­ بستر را حس می­ کند و انتهای این ناحیه ساحلی بالاروی موج روی ساحل است. موج در بیرون از ناحیه ساحلی به دلیل عدم تماس با بستر متقارن است و با ورود به ناحیه ساحلی دچار آشفتگی شده و بعد از شکست، آشفتگی موج زیاد می­شود و بسته به ارتفاع موج، دوره­تناوب موج و نوع ساحل به شکل­های مختلف می‏شکنند. بطورکلی چهار نوع اصلی برای شکست امواج در نظر گرفته می­شود که عبارتند از آشفته، چرخان، ریزشی و لغزان. در اثر شكست امواج در ناحیه كم عمق ساحلی، جریان كرانه­ای ایجاد می­شود كه علت اصلی جابجایی­ها و نقل و انتقال رسوب در سواحل می­باشد. مطالعه هیدرودینامیکی مناطق ساحلی اولین قدم در طراحی سازه­های ساحلی است و ریخت شناسی سواحل، انتقال رسوب، فرسایش، انتشار و پخش آلودگی، از دیگر پدیده­های مرتبط با ساحل می­باشد. بخش مهمی از مطالعه هیدرودینامیک معطوف به مطالعه جریان­های ساحلی و بررسی علل ایجاد و الگوی آنها می­گردد. جریان‌های موازی با ساحل مسئول انتقال رسوب و آلاینده‌ها به موازات ساحل هستند و زمانی كه انرژی خود را از دست بدهند یا به مانعی همچون موج‌شكن بندرها برخوردكنند، رسوب را برجای می­گذارند و مشكلات جدی برای سازه‌های ساحلی ایجاد می‌كنند[2و3].

در این تحقیق با بهره گرفتن از نرم­افزار MIKE 21 ، الگوی انتشار موج، جریان­های موازی ساحل ناشی از موج و نرخ انتقال رسوب کرانه­ای مدل­سازی شده و در نهایت بر اساس برآورد نرخ انتقال رسوب  کرانه­ای، تغییرات ایجاد شده در خط ساحل دریای خزر در محدوده بندر امیرآباد مورد بررسی قرار می­گیرد.

3-1- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

با توجه به اینكه مناطق ساحلی به ‌طور مستمر در تعامل با محیط آبی دریا و اقیانوس پیرامون قرار دارند، لذا شناخت رفتار محیط آبی دریا و اقیانوس پیرامون در شناخت رفتار سواحل ضروری است. سواحل هر كشور از نظر سیاسی، نظامی، اجتماعی و اقتصادی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

 مناطق ساحلی علاوه­ بر ­اینكه دارای توان اقتصادی هستند، به عنوان پلی برای بهره ­برداری از منابع عظیم موجود در دریاها و اقیانوس­ها عمل می­كنند. از این رو حفاظت و عمران مناطق ساحلی دارای اهمیت زیادی است. متأسفانه در كشور ما با وجود داشتن سواحل بسیار طولانی به عمران و حفاظت آنها اهمیت زیادی داده نشده­ است و از این نعمت خدادادی بهره ­برداری بهینه صورت نمی­گیرد.  سواحل طبیعی دریاها اگرچه ممکن است در فرآیندهای طوفانی زمستانه دچار فرسایش شوند ولی با فرآوری­های مناسب رسوبی تابستانه شکل هندسی اولیه خود را باز می­یابند، این­گونه سواحل اصطلاحاً سواحل پایدار نامیده می­شوند و سواحلی که به دلایل مختلف و از جمله مهمترین آنها دخالت­های انسانی، مقاطع عرضی وخطوط ساحلی آنها دچار دگرگونی و تغییرات غیر قابل بازگشت می­شود، را سواحل غیر­پایدار می­نامند. در این میان دریای خزر به دلیل ماهیت نوسانات تراز آب در مقیاس­های فصلی، سالانه و بلندمدت، دارای ویژگی­های خاصی در تعادل سواحل است که در واقع ارضاء پارامترهای مرتبط با ایجاد سواحل پایدار را در طرح­های توسعه­ای با چالش­های بیشتری در مقایسه با دریاهای آزاد مواجه می­نماید. بنابراین شناسایی وضعیت سواحل جنوبی دریای خزر از لحاظ ویژگی­­های فرسایش­پذیری و رسوبگذاری برای تعیین مناطق حساس و ناپایدار در مقابل نواحی رسوبی فعال و پایدار به منزله مسئله اصلی است.

دانلود پایان نامه ارشد : تعیین کارایی نسبی بیمارستان های دولتی در استان ایلام-تحلیل پوششی داده ها

 

3-1  اهمیت و ضرورت انجام تحقیق.. 7

4 -1 اهداف مشخص تحقیق.. ..9

1-4-1  اهداف ویژه……………………………………………………………………………………………………………………………….. 9

2-4-1 هدف کاربردی……………………………………………………………………………………………………………………………….9

3-4-1 سؤالات تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………9

-15  واژگان کلیدی.. 10

1-5-1 کارایی.. 10

2-5-1 تحلیل پوششی داده ها (DEA):.. 10

3-5-1 تخت فعال.. 11

4-5-1 واحدهای تصمیم گیرنده (DMU).. 11

5-5-1 بیمارستان.. 11

 
 
و
 

فصل دوم

1-2 مقدمه.. 14

شکل2-2 مدل تحلیل.. 23

2-2 دیدگاه های اساسی در مورد ارزیابی عملکرد.. 30

2-3 ضرورت و اهمیت ارزیابی عملکرد.. 31

2-4 چگونگی انجام ارزیابی عملكرد.. 32

2-5 فرایند ارزیابی عملکرد.. 35

2-5-1 تدوین شاخصها.. 36

2-5-2 تعیین وزن شاخص‌ها و اهمیت آنها.. 37

2-6 سنجش و اندازه‌گیری و استخراج نتایج.. 39

2-7 مدلها و الگوهای سیستم ارزیابی عملکرد.. 39

2-8  بهره وری منابع انسانی.. 40

1-8-2 سابقه و تاریخچه اصطلاح بهره وری………………………………………………………………………………………..……………………………41

2-9 تعاریف و مفاهیم اساسی بهره وری.. 41

2-9-1 تعریف بهره وری از دیدگاه ژاپنی…………………………………………………………………….   42

2-9-2 تعریف سازمان بین المللی کار…………………………………………………………………………42

ز
2-9-3 تعریف آژانس بهره وری اروپا   ………………………………………………………………………………………………..   .   43

 

2-9-4 تعریف سازمان بهر وری ملی ایران  ………………………………………………………………43

2-9-5 استعمال نادرست مفهوم بهره وری   ……………………………………………..…………………  44

2-10 مهارت………………………………………………………………………………………………………………………………..50

2-10-1 اجزاء مهارتهای انسانی موثر………………………………………………………………………………………………………. 50

2-11 برنا مه ریزی و توسعه منابع انسانی.. …51

2-12 وجدان کار، فرهنگ کار و انظباط درکار.. 54

2-13 عوامل موثر بر افزایش بهره وری نیروی انسانی.. ……..56

2-14 کارایی.. 57

2-14-1 مفهوم کارایی وانواع آن………………..………………………………………………………….   58

2-14-2 انواع کارایی…………………………………………………………………………….………….61

2-14-3 تعریف کارایی اقتصادی………………………………………………………………………………………………………………64

2-14-4 کارایی فنی و تخصیصی………………………………………………………………………………………………………………66

2-15 تحلیل پوششی داده ها (DEA)…………………………………………………………………………………………….68

2-16 استراتژیهای اولویت بندی……………………………………………………………………………………………………………….70

2-16-1 روش میانگین رتبه‌ها………………………………………………………………………………………………………………… 70

ح
2-16-2 روش بُردا…………………………………………………………………………………………………………………………………71

2-16-3 روش كُپ‌لند…………………………………………………………………………………..   73

2-16-4 مرحله‌ی ادغام………………………………………………………………………………….  73

2-17 مرور ادبیات و سوابق پژوهش.. 75

 

فصل سوم

3-1 مقدمه.. 87

3-2 جامعه آماری و روش نمونه گیری.. 87

3-3 نوع پژوهش.. 87

3-4 روش گردآوری اطلاعات.. 88

3-5 روش تحلیل داده ها.. 88

3-6 تعاریف.. 89

3-7 معرفی واحدهای تصمیم گیری.. 91

فصل چهارم

4-1 مقدمه.. 97

فصل پنجم

5-1 مقدمه.. 165

ط
5-2 سایر نتایج حاصل از تحقیق.. 174

 

5- پیشنهادات  ……………………………………………………………………………………………………………………………………182

6- محدودیت ها  ………………………………………………………………………………………………………………………………..183

منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………………………………….184

منابع لاتین  ………………………………………………………………………………………………………………………………………….185

پیوستها و ضمایم…………………………………………………………………………………………………………………………………..188

پرسشنامه    ………………………………………………………………………………………………………………………………………….189

جدول 2-1…………………………………………………………………………………………………………………………………68

جدول 2-2………………………………………………………………………………………………………………………………….70

جدول3-1………………………………………………………………………………………………………………………………..90

جدول 3-2………………………………………………………………………………………………………………………………….90

جدول3-3…………………………………………………………………………………………………………………………………..91

جدول3-4…………………………………………………………………………………………………………………………………. 91

جدول3-5…………………………………………………………………………………………………………………………………92

جدول3-6…………………………………………………………………………………………………………………………………..92<

 

/p>

جدول 4-1………………………………………………………………………………………………………………………………… 95

ی
جدول 4-2……………………………………………………………………………………………………………………………………….96

 

جدول 4-3………………………………………………………………………………………………………………………………….96

جدول 4-4…………………………………………………………………………………………………………………………………97

جدول4-5………………………………………………………………………………………………………………………………….97

جدول 4-6…………………………………………………………………………………………………………………………………98

جدول4-7………………………………………………………………………………………………………………………………….98

جدول4-8………………………………………………………………………………………………………………………………….99

جدول4-9………………………………………………………………………………………………………………………………..100

جدول 4-10………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 100

جدول4-11……………………………………………………………………………………………………………………………..101

جدول 4-12…………………………………………………………………………………………………………………………….101

جدول 4-13…………………………………………………………………………………………………………………………..102

جدول4-14………………………………………………………………………………………………………………………………102

جدول 4-15……………………………………………………………………………………………………………………………102

جدول 4-16…………………………………………………………………………………………………………………………….103

جدول 4-17 103

ک
جدول 4-18 104

 

جدول 4-19 105

جدول 4-20 105

جدول 4-21 105

جدول 4-22 106

جدول 4-23 106

جدول 4-24 107

جدول 4-25 107

جدول 4-26 108

جدول 4-27 108

جدول 4-28 109

جدول 4-29 110

جدول 4-30 110

جدول 4-31 111

جدول 4-32 112

جدول 4-33 112

ل
جدول 4-35 113

 

جدول 4-36 113

جدول 4-37 114

جدول 4-38 114

جدول 4-39 115

جدول 4-40 116

جدول 4-41 116

جدول 4-42 117

جدول 4-43 117

جدول 4-44 118

جدول 4-45 118

جدول4-46 119

جدول 4-48 120

جدول 4-49 120

جدول 4-50 121

جدول 4-51 122

م 

 
جدول 4-53 123

 

جدول 4-54 123

جدول 4-56 124

جدول4-57 124

جدول 4-58 125

جدول 4-59 125

جدول 4-60 126

جدول 4-61 126

جدول 4-62 127

جدول4-63 127

جدول 4-64 128

جدول 4-65 128

جدول 4-66 129

جدول 4-67 129

جدول 4-68 130

جدول 4-69 131

ن 

 
جدول4-70 131

 

جدول 4-71 132

جدول 4-72 132

جدول 4-73 133

جدول 4-74 133

جدول 4-75 134

جدول 4-76 134

جدول 4-77 135

جدول 4-78 135

جدول 4-79 135

جدول 4-80 136

جدول 4-81 136

جدول 4-82 137

جدول 4-83 138

جدول 4-84 138

جدول 4-85 138

س
جدول 4-86 139

 

جدول 4-87 139

جدول 4-88 140

جدول 4-89 140

جدول 4-90 141

جدول 4-91 141

جدول 4-92 142

جدول 4-93 143

جدول 4-94 143

جدول 4-95 144

جدول 4-96 144

جدول 4-97 145

جدول 4-98 146

جدول 4-99 146

جدول 4-100 147

جدول 4-101 147

ع
جدول 4-102 148

 

جدول 4-103 148

جدول 4-104 149

جدول 4-105 150

جدول 4-106 150

جدول 4-107 151

جدول 4-108 151

جدول 4-109 152

جدول 4-110 152

جدول 4-111 153

جدول 4-112 153

جدول 4-113 154

جدول 4-114 155

جدول4-115 155

جدول 4-116 156

جدول 4-117 156

ف
جدول 4-118 157

 

جدول 4-114 157

جدول 4-115 158

جدول 4-116 158

جدول 4-118 159

جدول 4-119 160

جدول 5-1 163

جدول 5-2 164

جدول 5-3 165

جدول 5-4 166

جدول5-5 167

جدول 5-6 168

جدول 5-7 169

جدول 5-8 170

جدول 5-9 171

جدول 5-10 171

ص
جدول 5-11 171

 

جدول 5-12 172

جدول 5-13 172

جدول 5-14 172

جدول 5-15 173

جدول 5-16 173

جدول 5-17 173

جدول 5-18 174

جدول 5-19 174

جدول 5-20 174

جدول 5-21 176

جدول 5-22 177

جدول 5-23 182

شکل2-2    23

شکل 2-3و2-49…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….   50

شکل 2– 6 56

چکیده
 

در عصر كنونی هر سازمان به منظور آگاهی از میزان مطلوبیت و كیفیت فعالیت‌های خود نیاز مبرم به نظام ارزیابی دارد. فقدان وجود نظام ارزیابی یکی ازعلائم بیماری های سازمان تلقی می گردد كه پیامد آن كهولت و نهایتاً مرگ سازمان است. كوشش های اقتصادی انسان همواره معطوف بر آن بوده كه حداكثر نتیجه را با كمترین امكانات و عوامل موجود به دست آورد، این تمایل را می توان دستیابی به كارایی بالاتر نامید.

در این تحقیق داده های 9 بیمارستان دولتی استان ایلام ازروش تحلیل پوششی داده ها( (DEAبراساس مدل مختلف  CCR با دو سناریودرطی سالهای 1390- 1388با بهره گرفتن از نرم افزار DEA solver  موردبررسی و تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. نهاده ها یعنی تعداد پزشکان، کادرپرسنلی وتخت فعال وستاده ها یعنی خدمات کلینیکی، خدمات پارا کلینیکی، خدمات سرپایی، تخت فعال، روزبستری، اشغال تخت روز و خدمات سرپایی برای بررسی استفاده گردید.

نتایج نشان داد در اکثرسالهای مورد مطالعه 40% بیمارستانهای مورد مطالعه از لحاظ فنی ومقیاس کارا بوده در حالی که در 60% بقیه مراکز میزانی از ناکارایی فنی و مقیاس در آنها مشهود است. میانگین کارایی( فنی کل و مقیاس ) در کل دوره ها مورد مطالعه برای مراکز مذکور  به ترتیب 90% و 87% بوده است. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که ظرفیت ارتقای کارایی فنی تا حدود 10% و ظرفیت کارایی مقیاس به میزان 13% بدون هیچ گونه افزایشی در هزینه ها و بکارگیری همان میزان از نهاده ها وجود داشت. همچنین در بیمارستانهای غیر کارا، ناکارایی فنی بیشتر از ناکارایی مقیاس بوده است.

 

واژهای کلیدی: ارزیابی، کارایی، تحلیل پوششی داده ها (DEA)، تخت فعال، واحدهای تصمیم گیرنده (DMU)،

بیمارستان.

1-1مقدمه

 

كوشش های اقتصادی انسان همواره معطوف بر آن بوده كه حداكثر نتیجه را با كمترین امكانات و عوامل موجود به دست آورد، این تمایل را می توان دستیابی به كارایی بالاتر نامید. كارایی مفهومی جامع است كه افزایش آن به منظور ارتقای سطح زندگی، رفاه، آرامش و آسایش انسان ها، همواره مد نظر دست اندركاران سیاست و اقتصاد بوده است، برخی بقا و تداوم یك نظام سیاسی و اقتصادی را نیز موكول به كارایی و بهره وری دانسته اند(ابطحی وهمکاران،2005).

بحث درباره کارایی درادبیات علمی از سابقه طولانی برخورداربوده ودرزمینه عمومی است که درهرکجا کاروفعالیتی وجود دارد، می توان ازآن اثراتی یافت. ازجمله دلایلی که برای این سابقه طولانی ووفور بحث درباره کارایی می توان برشمرد اهمیت این موضوع برای جامعه می باشد. چرا که درواقع بحث درباره کارایی وعوامل موثر برآن، بحث درباره این است که چگونه میتوان کار وفعالیتی که درحال انجام شدن است رابا هزینه وامکانات کمتر به نتایج بیشتری رساند، ازنیروهای موجودحداکثر استفاده استفاده رابرد، وازهدررفتن امکانات مادی وانسانی جلوگیری کرد ( امامقلی پورسفیددشتی،1381). توجه به ارتقای انتظارات عموم مردم از رفاه اقتصادی، تقاضا برای خدمات بهداشتی و درمانی روند صعودی داشته است. حال با توجه به محدودیت منابع و امكانات، حداكثر استفاده از امكانات موجود، یكی از مهمترین راه حل ها ی ممكن از دید اقتصاد سلامت ، جهت كاهش شكاف بین عرضه و تقاضا می باشد. كارایی، مهمترین و معمول ترین سازوكار جهت ارزیابی و اندازه گیری عملكرد یك بنگاه اقتصادی از جمله بیمارستان به شمار می رود، لذا در چند دهه گذشته بررسی عملكرد بخش های مختلف اقتصادی و یا بنگاه ها و واحدهای اقتصادی در سطح خرد از طریق سنجش و برآورد كارآیی، همواره مو رد توجه محققان رشته ها ی مختلف علوم اجتماعی به ویژه مدیریت و اقتصاد بوده است (یاساوارنگ،2005). [1]

تصمیم گیری مهمترین دغدغه هر مدیر در فعالیتهای حرفه ای است. به زعم بسیاری از دانشمندان حوزه مدیریت، تصمیم گیری معیار ارزیابی عملكرد هر مدیر است. هربرت سایمون[2] حتی گام را فراتر گذاشته و تصمیم گیری را معادل مدیریت دانسته است(شیردل ملاسرایی،1386). مدیران در اخذ تصمیم به اطلاعات گوناگونی نیاز دارند و مراحل مشخصی را برای دسترسی به اطلاعات طی می كنند. یكی از زمینه های كلیدی تصمیم گیری مدیران، ارزیابی عملكرد است كه آنان را در اخذ تصمیم هدایت می كند(غضنفری وهمکاران1379).

 

ارزیابی عملكرد سازمان از موضوعاتی است كه مدیران و محققین توجه زیادی به آن داشته اند و تا كنون در این زمینه، مقالات زیادی منتشر شده است(ماروهمکاران[3]،2003). وجود و یا عدم وجود نظام ارزیابی عملكرد كارآمد، با حیات و مرگ سازمان رابطه مستقیم دارد. بیمارستان ها به عنوان یكی از اصلی ترین سازمان های ارائه دهنده ی خدمات بهداشتی درمانی و به دلیل، حساسیت و اهمیت ویژه ای كه در سلامت جامعه دارند(ماسی،2007[4]). ضرورت ارزیابی عملكرد و بهبود كارایی را بیش از دیگران احساس می كنند(وردورث وهمکاران[5]،2005). افزایش هزینه های بخش بهداشت و درمان درایران و جهان همراه با رشد فزاینده ی تكنولوژی و تغییرات جمعیتی، ضرورت توجه به مفاهیم اقتصادی را در این بخش خاطر نشان می سازد در بخش بهداشت و درمان، به لحاظ اهمیت نوع خدمات و سروكار داشتن با سلامت و جان انسان ها، اعتلای کیفیت و تضمین آن برای نظام بهداشت و درمان و مردم به طور فزاینده مورد توجه قرار گرفته است. مردم از یك سو با پرداخت حق بیمه،مالیات و تحمل هزینه های گزاف بهداشت و درمان و در كنار آن افزایش آگاهی، انتظارات فزاینده ای از بیمارستان و دیگر بنگاه های ارائه دهنده ی خدمات بهداشتی و درمانی دارند. از سوی دیگرسرمایه گذاری كلان جهت بهره گیری از تكنولوژی  نوین درمان وافزایش هزینه های  پرسنلی و به کا‌رگیری نیروهای تخصصی و فوق  تخصصی موجب   گرانترشدن خدمات بهداشتی ودرمانی گردیده است.[6]

از آنجا كه بهبود بهره وری و كارایی یكی از منابع مهم توسعه اقتصادی است ، لذا این مقوله باید در بخش بهداشت ودرمان مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد .محاسبه كارایی فنی و شناخت عوامل مؤثر در افزایش كارایی بیمارستان ها، اقدامی مكمل در جهت توسعه كمی و كیفی آن است. با رفع عوامل دخیل در عدم كارایی بیمارستان، می توان كارایی را بدون اضافه كردن عوامل تولید افزایش داد و توان خدمت دهی را بالا برد. همچنین مدیران بیمارستان را در تصمیم گیری بهتر، وا قعی تر وكاراتر یاری كرد. در نتیجه انتظار می رود مدیران و برنامه ریزان با آگاهی از روند كارایی و شناخت عوامل مؤثر درآن، در جهت تخصیص بهینه منابع و افزایش بهره وری وكارایی گام بردارند(مردانی 2003).

عدم آشنایی مدیران بیمارستان ها و مسؤولین بهداشتی و درمانی به شاخص های اقتصاد بهداشت از یك طرف و مالکیت دولتی بیمارستان ها واستفاده از بودجه ی عمومی از طرف دیگر ، باعث شده كه مسؤولین و مدیران انگیز های برای انتخاب تر کیبی از نهاد ه ها كه هزینه ها را حداقل كند وانتخاب بهترین عوامل تولید كه ضایعات را به حداقل و كارایی را به حداكثر برساند وجود نداشته باشند(حاتم، 2001: 23).

با توجه به اهمیت موضوع، روش های گوناگونی برای ارزیابی عملكرد و افزایش كارایی سازما نها ارائه شده است. برای ارزیابی سازما نها به داشتن استاندارد و نظارت نیاز است. در خدمات بیمارستانی، استاندارد به معنی تعیین سطح لازم و قابل قبول در ارائه ی هر یك از خدمات اداری، پزشكی و پیراپزشكی است. با توجه به اینكه در بسیاری از موارد، استاندارد هماهنگ برای ارزیابی مراكز آموزشی درمانی در ایران وجود ندارد (خلیلی2009). یكی از ابزار های كارآمد در این زمینه تحلیل پوششی داده ها می باشد. با بهره گرفتن از این روش، واحدهای مورد بررسی با یك سطح استاندارد از قبل تعیین شده، مقایسه نمی شوند و كارایی واحدها با توجه به كارایی واحدهای دیگر سنجیده می شود.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول: مقدمه
مقدمه
از دیدگاه جهانی پس از آب و هوا، پوسته خاكی کره زمین، سومین جزء عمده محیط زیست انسان تلقی می‌شود. خاك علاوه بر این كه پایگاه موجودات خشك‌زی (به ویژه جوامع انسانی) است، محیط منحصر به فردی برای زندگی انواع موجودات زنده، به خصوص گیاهان به شمار می‌رود. برخلاف آب و هوا، آلودگی خاك از نظر تركیب شیمیایی به آسانی قابل اندازه‌گیری نیست و یك خاك پاك یا خالص تعریف‌پذیر نمی‌باشد. بنابراین به ناگزیر مسائل بالقوه آلودگی خاك در چارچوب پیش بینی خطرات و صدمات احتمالی در كاركرد خاك مطالعه می­گردد (بای بوردی، 1382).

خاك اساس هستی، تولید و انبار مواد خام است و نقش بسیار مهمی در زندگی انسان ایفا می‌كند. نقش عمومی خاك نسبت به هوا و آب از اهمیت بیشتری برخوردار است. حفاظت خاك به عنوان یك وظیفه سیاست محیطی مانند آب و هوا واجب و ضروری می‌باشد. انسان هر چه بیشتر سعی می‌كند هوا و آب را تمیز كند به همان نسبت در نتیجه این اقدام پاك كننده‌ی خود، خاك را آلوده‌تر می‌کند و بر بار آلودگی خاك اضافه می‌شود. خاك یكی از منابع مهم و ارزشمند طبیعت است. بدون داشتن خاك سالم حیات و زندگی روی زمین امكان‌پذیر نخواهد بود. حدود 95٪ غذای انسان از زمین حاصل می‌شود .برنامه ریزی برای داشتن خاك سالم و تولید كننده لازمه‌ی بقای انسان است. ورود مواد، ارگانیسم‌های زیستی یا انرژی به درون خاك سبب تغییر كیفیت خاك می‌شود همین مسئله باعث می‌شود كه خاك از حالت طبیعی خود خارج شود (بخشی خانیکی،1386).

مدت‌هاست كه مواد نفتی و مشتقات آن در اثر حمل و نقل یا ذخیره سازی موجب آلودگی خاك می‌شود. آلودگی­‌ های نفتی یك پیامد اجتناب ناپذیر افزایش سریع جمعیت و فرآیند صنعتی شدن است. آلودگی‌ها نفتی، سمی، جهش‌زا و سرطان‌زا هستند و علاوه بر تأثیر گسترده بر اكوسیستم منطقه، با گذشت زمان و ورود به چرخه غذایی، به مواد غذایی مورد استفاده جوامع انسانی نیز راه می‌یابند و به این ترتیب، سلامت انسان، گیاهان، جانوران، رودخانه‌ها، آب­های زیرزمینی و تولیدات كشاورزی را تهدید می‌كنند (انیگبرو و همکاران[1]، 2008).

آلودگی­های نفتی از لحاظ توزیع و میزان آلودگی در طبیعت به دو گروه تقسیم می­شوند:

1- آلودگی در محل: به عنوان مثال آلودگی ناشی از تصادفات تانكر­های نفتی، تخریب و یا انفجار یك ترمینال نفتی و اسكله­های نفتی و خطوط انتقال

2- آلودگی پراكنده: به عنوان مثال استفاده از نفت سفید به عنوان آفت کش درفعالیت­های كشاورزی

سبزیجات گروهی از گیاهان محسوب می‌شوند که با اهداف متفاوتی در بوم نظام‌های زراعی مورد کشت و کار قرار می­ گیرند و سرشار از فیبر، مواد معدنی، ویتامین‌ها و آنتی اکسیدان‌ها می‌باشند. اندام‌های مختلف سبزی‌ها شامل ریشه، ساقه، برگ، گل و میوه به صورت تازه (خام)، پخته شده، سرخ شده، یخ زده، خشک شده و کنسرو شده در تهیه انواع مواد غذایی و دسرها به کار می‌روند. سبزیجات از اجزای مهم رژیم غذایی سالم هستند و در پیشگیری از بیماری‌های قلبی و برخی از انواع سرطان‌ها به خصوص سرطا‌ن‌های دستگاه گوارش موثر هستند (کوچکی و همکاران، 1392).

استان خوزستان از دیرباز در بخش كشاورزی دارای استعدادهای فراوان بوده است. داشتن خاك حاصلخیز، وجود رودخانه­های دائمی و فصلی فراوان، این امكانات جغرافیایی هملگی باعث شده تا استان خوزستان یكی از قطب­های كشاورزی ایران محسوب شود نفت سفید یکی از معمول‌ترین فرآورده‌های نفتی است که در بخش‌هایی از استان خوزستان برای مبارزه با علف‌های هرز سبزیجات به طور گسترده از آن استفاده می­شود (خداویسی، 1391). که دلیل آن ارزان و قابل دسترس بودن نفت سفید می‌باشد. که این اقدام موجب آلودگی محصول و نیز نابودی خاک مزارع می‌شود. کشاورزان بوسیله سمپاش‌های موتوری و تراکتوری در حجم بالا مزارع را با نفت سفید سمپاشی می‌کنند. مصرف نفت سفید بر محصولات سبزی که برای سمپاشی مزارع مصرف می‌شود، علف‌های هرز را نابود کرده اما به محصولاتی مانند جعفری و هویج آسیبی وارد نمی‌کند و این امر موجب شده تا کشاورزان به دلیل هزینه بالای سموم کشاورزی، نفت سفید را جایگزین سموم کنند. استفاده از نفت سفید برای از بین بردن علف‌های هرز مزارع سبزی به تهدیدی جدی برای سلامت مردم و مصرف کنندگان این گونه سبزیجات تبدیل شده است. بخشی از محصول هویج و جعفری عرضه شده به بازار به دلیل آلودگی به نفت غیر‌قابل مصرف بوده و در صورت مصرف موجب مسمومیت فرد می‌شود. این نوع محصولات که با قیمتی کمتر و بعضا مستقیما از سوی کشاورز و به صورت کیسه‌ای مانند عرضه محصول (هویج) در حاشیه جاده‌ها و توسط وانت‌بارها در سطح شهر عرضه می‌شود، به قدری با نفت سمپاشی شده‌اند که بوی تند نفت سفید از آن به راحتی قابل استشمام می‌باشد (ذکوی، 1393) و (خداویسی، 1391) در زمینه اثر نفت سفید بر سبزی های جعفری، گشنیز و هویج در خوزستان مطالعاتی انجام داده­اند

نفت چراغ (نفت سفید) است و مخلوط پیچیده­ای از پارافین (آلکان­ها)، سیکلوپارافین (سیکلو­آلکان‌ها، نفتن‌ها)، آروماتیک و الفین­ها (آلکن‌ها) با تقریباً 9 Cبه 16C است (ایروین و همکاران[2]، 1997؛ آکپووتا و همکاران[3]، 2011). همچنین فلزات سنگین موجود در نفت سفید با تجمع در اندام گیاه در غلظت‌هایی بیش از حد استاندارد، ضمن فراهم آوردن موجبات كاهش رشد و عملكرد محصولات كشاورزی، آلوده شدن زنجیره غذایی و به خطر افتادن سلامت جوامع انسانی را به همراه

 

دارد (ذکوی، 1393).

گیاهان سبز اولین حلقه از زنجیره اکوسیستم می‌باشند و هر گونه تأثیر زیان باری بر دنیای گیاهی حیات و سلامت سایر حلقه‌های این زنجیره را به خطر می‌اندازد، از سوی دیگر با توسعه صنایع و فناوری آلودگی‌های زیست محیطی رو به افزایش است ( سانینگام و همکاران[4]، 1996). نفت سفید بر روی بقا و بهره‌وری گیاهان زراعی اثر بازدارندگی دارد (گیلیازو و گایسین[5]، 2003). بعد از اینکه هیدروکربن‌های نفتی به سطح خاک می­رسد میزان تجزیه آن خیلی کندتر می‌گردد. هیدروکربن‌های نفتی انباشته شده در لایه‌های بالایی خاک به طور معنی داری باعث تغییر شکل ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و میکروبیولوژیکی خاک و هم‌چنین کاهش جوانه‌زنی و رشد گیاهان شده، در نتیجه باعث ایجاد سمیت برای گیاهان می‌شود (سالانیتر­و[6]، 2001).

نفت وقتی که در تماس با بافت های گیاهی قرار می‌گیرند بطور مستقیم اثراتی سمی بر روی گیاهان بجا می‌گذارند. با این حال، پاسخ گیاهان به هیدروکربن‌های نفتی متفاوت است. برخی از گیاهان در مقابل این آلودگی، مقاوم هستند، در مقابل بعضی از گیاهان مقاوم می‌توانند باعث پاکسازی آلودگی خاک گردند. به دلیل تفاوت در روش‌های آزمایشگاهی و مزرعه‌ای، تنوع در گونه‌های گیاهی، نوع خاک، رژیم‌های رطوبتی، تنوع در غلظت هیدروکربن‌‌های نفتی و مدت زمان آلودگی، نتایج آزمایشگاهی قابل دسترس، در مورد تحمل گیاه به آلودگی خاک توسط نفت سفید اندک است. علاوه بر این، اغلب نتایج ضعیف بنیان بوده و با هم هم‌خوانی ندارند (برئوس و لاریونوا[7]، 2006 ؛ نئومن و رینولدس[8]، 2004).

فرضیه‌‌ها:
1ـ خاک­های آلوده به نفت سفید باعث افزایش جذب عناصر سنگین در سبزیجات می­گردد.

2- خاک­های آلوده به نفت سفید باعث کاهش کیفیت و کمیت سبزیجات می­گردد.

اهداف اصلی:
1ـ تعیین میزان عناصر سنگین در سبزیجات کشت شده در خاک‌های آلوده به هیدرو‌کربن‌های نفتی در برخی مزارع استان خوزستان

2ـ بررسی کمیت و کیفیت سبزیجات کشت شده در خاک‌های آلوده به نفت سفید

اهداف فرعی:
1ـ ارزیابی توان رشد سبزیجات، گسترش ریزوسفری، وزن خشک کل اندام‌های گیاهی، ریشه و اندام‌های هوایی و هم‌چنین میزان عناصر موجود در گیاهان مورد مطالعه قرار می‌گیرد.

نو‌آوری: تا کنون مطالعه‌ای مزرعه‌ای در ارتباط با کمیت و کیفیت سبزیجات کاشته شده در مزارع آلوده به نفت سفید انجام نشده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل دوم: مروری بر پژوهش­های انجام شده