(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب:

فصل اول: مقدمه………………………………………………………7

1-1- مقدمه………………………………………………………….. 8

1-2- بیان مسئله تحقیق………………………………………….. 9

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق…………………………….. 10

1-4- نوآوری تحقیق……………………………………………….. 12

1-5- اهداف تحقیق……………………………………………….. 12

1-6- فرضیات تحقیق و محدودیت­ها …………………………………13

1-7- روش­شناسی تحقیق……………………………………….. 14

1-8- ساختار فصول پایان نامه ……………………………………… 15

فصل دوم : تعاریف و مروری بر منابع …………………………….. 17

2-1- مقدمه………………………………………………………….. 18

2-2- تعاریف…………………………………………………………. 18

2-2-1- محیط ساحلی…………………………………………….. 18

2-2-2- امواج ثقلی سطح…………………………………………. 18

2-2-3- انرژی موج…………………………………………………… 18

2-2-4- توان موج……………………………………………………. 19

2-2-5- انعکاس موج………………………………………………. 19

2-2-6- اثرات باد……………………………………………………. 19

2-2-7- تنش تشعشعی………………………………………….. 20

2-2-8- امواج ایستا…………………………………………………. 20

2-2-9- شکست موج………………………………………………. 20

2-2-10- انکسار موج……………………………………………….. 22

2-2-11- تفرق موج………………………………………………….. 22

2-2-12- سرعت گروه موج…………………………………………. 22

2-2-13- تسونامی………………………………………………….. 23

2-2-14- جریان‌های ساحلی………………………………………… 23

2-2-15- فرآیندهای ناحیه ساحلی…………………………………. 23

2-2-16- نیمر‌خ ساحلی و تغییرات آن………………………………. 24

2-2-17- نیمرخ تابستانی ونیمرخ زمستانی………………………. 24

2-2-18- سازه‌های عمود بر ساحل……………………………….. 24

2-2-19- سازه­های موازی ساحل…………………………………. 26

2-2-20- احیاء ساحل و تخلیه رسوب……………………………… 26

2-2-21- مبانی نظری……………………………………………….. 27

2-3- مروری بر ادبیات موضوع……………………………………….. 27

فصل سوم: روش تحقیق…………………………………………….. 34

3-1- مقدمه…………………………………………………………… 35

3-2- معرفی نرم­افزار………………………………………………….. 35

3-2-1- مدول­های نرم­افزار مایک 21………………………………….. 36

-2-2-3 قابلیت­های نرم­افزار مایک 21…………………………………. 37

3-3- مراحل اجرای مدل و معادلات بکار رفته در مدول­ها ……………39

1-3-3- مدل­سازی انتشار امواج- مدول SW……………………….

3-3-1-1- معادلات پایه در مدل sw………………………………

3-3-1-2- معادلات پایستگی كنش موج……………………………43

3-3-1-3- توابع مربوطه به چشمه……………………………………….44

3-3-1-4- ورودی باد………………………………………………………44

3-3-1-5- تشكیل سپیدک رأس موج…………………………………….45

3-3-1-6- اصطكاك بستر………………………………………………….46

3-3-1-7- شكست موج…………………………………………………….49

3-3-1-8- شرایط مرزی…………………………………………………50

3-3-2- مدول هیدرودینامیک (HD  )………………………………….. 50

3-3-3- مدول انتقال رسوب ( ST )……………………………………… 53

3-4- منطقه مورد پژوهش………………………………………………. 58

1-4-3- جغرافیای خزر…………………………………………………… 58

3-4-2- موقعیت بندر امیرآباد…………………………………………… 59

3-5- مشخصات باد و موج منطقه…………………………………….. 63

3-6- مشخصات توپوگرافی و عمق­نگاری منطقه………………………. 66

فصل چهارم: نحوه برپایی و اجرای مدل­ها………………………………… 71

4-1- مدل­سازی انتقال موج از آب عمیق تا  محدوده­ مطالعاتی بندر….72

4-2- تعیین گام زمانی حل معادلات…………………………………….. 75

-3-4 ضرایب ثابت مدل­سازی………………………………………………. 75

4-4- اجرای مدل و خروجی­های نرم­افزار…………………………………… 76

4-5-  بحث ونتیجه ­گیری ازخروجی مدل­ها………………………………. 77

4-5-1- خروجی مدل موج و جریان……………………………………….. 77

2-5-4- نتایج خروجی مدل رسوب……………………………………….. 88

4-5-2-1- پتانسیل انتقال رسوب از غرب به شرق……………………..88

4-5-2-2- پتانسیل انتقال رسوب از شرق به غرب……………………….90

4-5-2-3- پتانسیل انتقال رسوب در دهانه بندر…………………………..92

4-6- بررسی شواهد میدانی و تحقیقات گذشته……………………… 94

-1-6-4 ارزیابی نحوه جابجایی خطوط ساحلی از سال 1345 تا سال 1383…..94

4-6-2- ارزیابی نحوه جابجایی خطوط ساحلی از سال 1383  تا سال 1391…..98

فصل پنجم: نتیجه گیری وپیشنهادها ………………………………….. 101

5-1- بحث و نتیجه­گیری………………………………………………….. 102

5-2- پیشنهادات و راهکارها…………………………………………….. 104

5-2-1- پیشنهادات………………………………………………………. 104

2-2-5- راهکارها …………………………………………………………..105

منابع …………………………………………………………………….. 107

چکیده:

سواحل دریاها بدون دخالت­های انسانی، پایداری طبیعی خود را حفظ نموده و علیرغم تغییرات کوتاه مدت، نهایتاً با یک محیط زیست سالم ساحلی مواجه هستیم. منطقه امیرآباد مازندران طی سال­های اخیر با تحولات توسعه­ای از جمله احداث بندر امیرآباد همراه بوده و لذا تغییرات خط ساحل این منطقه در سال­های اخیر، هم ناشی از نوسانات دریا و هم حاصل احداث سازه در منطقه می­باشد. سواحل منطقه امیرآباد به دلیل احداث تأسیسات بندری از وضعیت تعادل و پایداری خارج شده و در سواحل بالادست­(ضلع غربی)و پایین­دست­(ضلع شرقی) به ترتیب رسوبگذاری و فرسایش دیده می­شود. منطقه ویژه اقتصادی امیرآباد در سه فاز طراحی شده، که در مجموع با داشتن 34 پست اسکله در آینده نزدیک به بزرگترین و مهمترین بندر حاشیه دریای مازندران تبدیل می­گردد. با توجه به اینکه بندر امیرآباد در حال توسعه بوده، شناختی کاربردی و مناسب از مشخصات این منطقه امری ضروری

 

است. به دلیل هزینه بالای برداشت­های دریایی به صورت گسترده، امروزه با بالارفتن سرعت پردازش رایانه­ها و نیز رشد روش­های عددی برای حل معادلات حاکم بر فیزیک مسأله، معمولاً جهت پیش ­بینی خصوصیات پدیده­های هیدرودینامیکی از شبیه­سازی عددی استفاده می­گردد. در این تحقیق، با توجه به اطلاعات باد و موج دوره زمانی 11 ساله مربوط به سال­های 1992 تا 2003، به بررسی امواج و جریان­های ناشی از آنها در محدوده بندر امیرآباد با بهره گرفتن از مدول­های SW  و  HD  نرم­افزار MIKE 21  پرداخته شده و بر اساس جریان­های کرانه­ای، نرخ انتقال رسوب کرانه ناشی از موج در این منطقه تعیین گردیده است. بر اساس نتایج مدل جریان، الگوی غالب جریان از سمت غرب به شرق و بر عكس می­باشد. به تبعیت الگوی جریان، انتقال رسوب در منطقه نیز از سمت غرب به شرق و بر عكس می­باشد. نرخ انتقال رسوب در مدل دو بعدی حدود 1000 متر­مكعب از سمت غرب به شرق و حدود 500 مترمكعب از سمت شرق به غرب در یک سال می­باشد. بر اساس شواهد تصاویر  ماهواره­ای و بررسی تحقیقات گذشته، پتانسیل نرخ انتقال در سمت غرب تأمین می­گردد و لذا پتانسیل سمت شرق برآورد نمی­گردد.

با توجه به میزان نشست رسوب، توقع می‏رود تا ده سال آینده ظرفیت حجم رسوب در پشت بازوی غربی پر نگردد و از این حیث نگرانی كوتاه­مدت وجود ندارد. جهت مرتفع نمودن این مشكل در بلند مدت می­توان از لایروبی و یا ساخت رانه رسوب­گیر استفاده کرد. در این پروژه، با احداث یك رانه رسوب­گیر در امتداد بازوی غربی، به رفع مشكل پرداخته شده، كه با توجه به نرخ نشست سالیانه حدود 1500 متر­مكعب در سال حدود 200 سال مشكل انتقال در سمت غرب بندر امیرآباد مرتفع  می­گردد.

فصل اول: مقدمه

1-1- مقدمه

سواحل تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند موج، جریان و باد قرار دارند. این عوامل موجب فرسایش و رسوبگذاری در سواحل می­شوند. یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین فرآیندهای انتقال رسوب در مناطق ساحلی، انتقال رسوب كرانه‌ای[1] می‌باشد و بررسی كیفی و كمی این پدیده سبب درك بهتری از رژیم فرسایش و رسوبگذاری در اطراف بندر و سازه‌های ساحلی می­گردد. سرعت و جهت جریان‌های دریایی یکی از اصلی‌ترین پارامترهای هیدرودینامیکی موثر در انتقال رسوب می‌باشند. جریان‌های كرانه‌ای به سبب تأثیرات متقابل موج و بستر دریا، در ناحیة شكست امواج[2] ایجاد می­گردند. در این ناحیه گرادیان ایجاد­­ شده در تنش‌های برشی سبب تشكیل جریان‌های كرانه‌ای می­گردد، كه این جریان‌ها در انتقال بار رسوبی محدوده­ ساحلی نقش عمده‌ای به عهده دارند. منطقه شکست از لحاظ پدیده­های هیدرودینامیکی، فعالترین ناحیه ساحلی است که در آن انتقال رسوب و تغییرات بستر دریا در اثر امواج شکنا و جریان­های نزدیک ساحل به وقوع می­پیوندد. در نزدیکی ساحل، عمق متغیر آب می ­تواند تغییرات عمده­ای در شرایط موج در فاصله کم ایجاد کند. در واقع پارامتر مهم فیزیکی، عمق آبی است که امواج سطحی روی آن حرکت می­ کنند. در طبیعت، عمق آب ثابت نیست و در اثر گردباد، خیزش طوفان یا دیگر دلایل، تغییر می­ کند. این تغییرات سطح آب، بر الگوی شکست موج تأثیر می­گذارد. در ناحیه شکست می­بایست تغییرات موج، تراز سطح آب و مشخصات جریان­های ساحلی محاسبه شود تا بر اساس آنها امکان برآورد تخریب ناشی از طوفان( ناشی از سیلاب یا امواج )، محاسبه تغییرشکل تدریجی خط ساحلی و تغییر شکل پروفیل عمود بر ساحل و طراحی ایمن سازه­های­ ساحلی ( همچون آبشکن­ها و دیواره­های حفاظت ساحلی) فراهم گردد[1]­.

امواج که به ساحل نزدیک می­شوند تحت تأثیر پدیده­هایی نظیر تفرق و شکست، انرژی آنها افزایش یافته و می­توانند پدیده­های فرسایش را تسریع بخشند. از عوامل مؤثر بر فرسایش سواحل، دخالت­های انسانی و ساخت سازه­های ساحلی است، چنانچه این سازه­ها به درستی جانمایی نگردند، می­توانند اثرات تخریبی قابل توجهی به ساحل و فرسایش آن داشته باشند.

امروزه به­هم­خوردگی شرایط طبیعی سواحل و فرایندهای ساحلی، تحت تاثیر ساخت و سازهای بندری و نیروگاه­های مولد انرژی بطور فزاینده درناحیه ساحلی دریاها و اقیانوس­ها جریان دارد. به­ویژه در سواحل جنوبی دریای خزر در طی 30 سال اخیر، توأم با پیشروی آب دریا، ساخت­و­ساز و دخل­و­ تصرف در این عرصه طبیعی به شدت صورت گرفته است .ضرورت مطالعه این تغییرات که ناشی از عوامل طبیعی و انسانی و تأثیر متقابل آنها می­باشد، در زمینه مدیریت نواحی ساحلی بسیار حائز اهمیت است.

یکی از نرم­افزارهای موجود برای تحلیل جریان و پتانسیل نرخ انتقال رسوب، نرم­افزار Mike 21 می‏باشد. این نرم­افزار توسط موسسه تحقیقات دلفت دانمارک تهیه و گسترش یافته­است که می ­تواند الگوی جریان در بخش­های مختلف ناشی از تغییر عمق جریان در ناحیه ساحلی و همچنین پدیده حمل رسوب را به خوبی مدل نماید. با بهره گرفتن از این نرم­افزار می­توان تغییراتی که در خط ساحل در اثر احداث سازه­ها و هرگونه دخل و تصرف انسانی تعیین نمود.

2-1- بیان مسأله تحقیق

منطقه ساحلی جاییست که موج، ­­ بستر را حس می­ کند و انتهای این ناحیه ساحلی بالاروی موج روی ساحل است. موج در بیرون از ناحیه ساحلی به دلیل عدم تماس با بستر متقارن است و با ورود به ناحیه ساحلی دچار آشفتگی شده و بعد از شکست، آشفتگی موج زیاد می­شود و بسته به ارتفاع موج، دوره­تناوب موج و نوع ساحل به شکل­های مختلف می‏شکنند. بطورکلی چهار نوع اصلی برای شکست امواج در نظر گرفته می­شود که عبارتند از آشفته، چرخان، ریزشی و لغزان. در اثر شكست امواج در ناحیه كم عمق ساحلی، جریان كرانه­ای ایجاد می­شود كه علت اصلی جابجایی­ها و نقل و انتقال رسوب در سواحل می­باشد. مطالعه هیدرودینامیکی مناطق ساحلی اولین قدم در طراحی سازه­های ساحلی است و ریخت شناسی سواحل، انتقال رسوب، فرسایش، انتشار و پخش آلودگی، از دیگر پدیده­های مرتبط با ساحل می­باشد. بخش مهمی از مطالعه هیدرودینامیک معطوف به مطالعه جریان­های ساحلی و بررسی علل ایجاد و الگوی آنها می­گردد. جریان‌های موازی با ساحل مسئول انتقال رسوب و آلاینده‌ها به موازات ساحل هستند و زمانی كه انرژی خود را از دست بدهند یا به مانعی همچون موج‌شكن بندرها برخوردكنند، رسوب را برجای می­گذارند و مشكلات جدی برای سازه‌های ساحلی ایجاد می‌كنند[2و3].

در این تحقیق با بهره گرفتن از نرم­افزار MIKE 21 ، الگوی انتشار موج، جریان­های موازی ساحل ناشی از موج و نرخ انتقال رسوب کرانه­ای مدل­سازی شده و در نهایت بر اساس برآورد نرخ انتقال رسوب  کرانه­ای، تغییرات ایجاد شده در خط ساحل دریای خزر در محدوده بندر امیرآباد مورد بررسی قرار می­گیرد.

3-1- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

با توجه به اینكه مناطق ساحلی به ‌طور مستمر در تعامل با محیط آبی دریا و اقیانوس پیرامون قرار دارند، لذا شناخت رفتار محیط آبی دریا و اقیانوس پیرامون در شناخت رفتار سواحل ضروری است. سواحل هر كشور از نظر سیاسی، نظامی، اجتماعی و اقتصادی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

 مناطق ساحلی علاوه­ بر ­اینكه دارای توان اقتصادی هستند، به عنوان پلی برای بهره ­برداری از منابع عظیم موجود در دریاها و اقیانوس­ها عمل می­كنند. از این رو حفاظت و عمران مناطق ساحلی دارای اهمیت زیادی است. متأسفانه در كشور ما با وجود داشتن سواحل بسیار طولانی به عمران و حفاظت آنها اهمیت زیادی داده نشده­ است و از این نعمت خدادادی بهره ­برداری بهینه صورت نمی­گیرد.  سواحل طبیعی دریاها اگرچه ممکن است در فرآیندهای طوفانی زمستانه دچار فرسایش شوند ولی با فرآوری­های مناسب رسوبی تابستانه شکل هندسی اولیه خود را باز می­یابند، این­گونه سواحل اصطلاحاً سواحل پایدار نامیده می­شوند و سواحلی که به دلایل مختلف و از جمله مهمترین آنها دخالت­های انسانی، مقاطع عرضی وخطوط ساحلی آنها دچار دگرگونی و تغییرات غیر قابل بازگشت می­شود، را سواحل غیر­پایدار می­نامند. در این میان دریای خزر به دلیل ماهیت نوسانات تراز آب در مقیاس­های فصلی، سالانه و بلندمدت، دارای ویژگی­های خاصی در تعادل سواحل است که در واقع ارضاء پارامترهای مرتبط با ایجاد سواحل پایدار را در طرح­های توسعه­ای با چالش­های بیشتری در مقایسه با دریاهای آزاد مواجه می­نماید. بنابراین شناسایی وضعیت سواحل جنوبی دریای خزر از لحاظ ویژگی­­های فرسایش­پذیری و رسوبگذاری برای تعیین مناطق حساس و ناپایدار در مقابل نواحی رسوبی فعال و پایدار به منزله مسئله اصلی است.