تأثیر نقوش سفال کلار بر قالی کلاردشت

استاد رهنما:

دکتر سید مهدی موسوی کوهپر

استاد مشاور:

دکتر محمود حیدریان

زمستان 1392

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود (در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است) تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                  صفحه فصل اول- مقدمه 1-1تعریف مسئله اهداف……………………………………………………………………………………………………………………………….2 1-2 سوالات تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………………..3 1- 3 فرضیه ها و پیش  ها……………………………………………………………………………………………………………………………3 1-4 جنبه نو آوری و جدید بودن………………………………………………………………………………………………………………….3 1-5 مواد و روش انجام تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..4 1-6 پیشینه مطالعاتی وپژوهشی…………………………………………………………………………………………………………………..4 1-7 مفاهیم……………………………………………………………………………………………………………………………………………………6 فصل دوم:  موقعیت جغرافیایی کلاردشت……………………………………………………………………………………………..9 2- 1 موقعیت جغرافیایی کلاردشت……………………………………………………………………………………………………………10 2-2 پیشینه تاریخی کلاردشت…………………………………………………………………………………………………………………..10 2-3 چشم انداز طبیعی کلاردشت……………………………………………………………………………………………………………..12 2-4 آب و هوای و پوشش گیاهی و جانوری……………………………………………………………………………………………..13 2-5 موقعیت جغرافیایی تپۀکلار…………………………………………………………………………………………………………………16 2-6 پیشینه سفالگری در ایران…………………………………………………………………………………………………………………..16 2-7 سفال تپه کلار…………………………………………………………………………………………………………………………………….20 2-8 خصوصیات سفال تپه کلار………………………………………………………………………………………………………………….24 2-9 تزئینات سفال تپه کلار……………………………………………………………………………………………………………………….25 2-10  سفال سدۀ های نخستین اسلامی…………………………………………………………………………………………………..27 فصل سوم: پیشینه­ی هنر قالیبافی ……………………………………………………………………………………………………..29 3-1 قالیبافی در ایران پیش از اسلام………………………………………………………………………………………………………….30 3-2  قالیبافی در ایران بعد از اسلام…………………………………………………………………………………………………………..30 3-3 قالی کلاردشت…………………………………………………………………………………………………………………………………….32 3-3-1 تاریخچه قالی کلاردشت…………………………………………………………………………………………………………………33 3-3-2 نظریات متعدد در مورد قالی کلاردشت…………………………………………………………………………………………34 3-3-3 الیاف مورد استفاده در قالی کلاردشت…………………………………………………………………………………………..35 3-3-4 ابزار مورد استفاده در قالی کلاردشت…………………………………………………………………………………………….37 3-3-5 رنگ و رنگرزی در قالی کلاردشت…………………………………………………………………………………………………38 3-4 طبقه بندی انواع طرح در قالی کلاردشت………………………………………………………………………………………….40 3-4-1 طرح جنگلی……………………………………………………………………………………………………………………………………40 3-4-2 طرح صندوقی…………………………………………………………………………………………………………………………………41   3-4-3 طرح شمله ای………………………………………………………………………………………………………………………………..43 3-4-4 طرح های منسوخ شده…………………………………………………………………………………………………………………..44 3-5 نگارۀ جانوری……………………………………………………………………………………………………………………………………….45 3-6 نگارۀ انسانی…………………………………………………………………………………………………………………………………………48 3-7 نگارۀ گیاهی………………………………………………………………………………………………………………………………………..48 3-8 نگارۀ انتزاعی از اشیاء و زندگی پیرامون……………………………………………………………………………………………..52 3-9 نگارۀ هندسی………………………………………………………………………………………………………………………………………55 فصل چهارم:  بررسی تأثیر نقوش سفال کلار بر روی قالی کلاردشت……………………………………………57 4-1 بررسی تأثیر نقوش سفال کلار بر روی قالی کلاردشت……………………………………………………………………..58 فصل پنجم:  نتیجه گیری و پیشنهادات………………………………………………………………………………………………69 5-1 نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………………..70 5-2 پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………………………………..73 فصل ششم: منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………….74 فهرست اشکال و تصاویر عنوان شکل2-1 مناطق چهار گانه در محوطه اسلامی شهر دِلِه شکل2-2 سفال دورۀ اسلامی شهر دِلِه شکل3-1 طرح دفتین شکل3-2 طرح کاردک شکل3-3 طرح قیچی شکل3-4عکس چگونگی رنگرزی شکل3-5 عکس نمونه طرح جنگلی شکل3-6 عکس نمونه طرح صندوقی شکل3-7 عکس نمونه طرح شمله ای شکل3-8 طرح نگارۀ گوزن و آهو شکل3-9 طرح نگارۀ چنگ گربه(پیچا چنگ) شگل3-10 طرح نگارۀ پرندگان شکل3-11 طرح نگارۀ بلبلک شکل3-12 طرح نگارۀ پنجه گرگ(ورگ چنگ) شکل3-13 طرح نگارۀ دم روباه شکل3-14 طرح نگارۀ استخوان ماهی شکل3-15 طرح نگارۀ انسانی شکل3-16 طرح نگارۀ کوه شکل3-17 طرح نگارۀ درخت شکل3-18 طرح نگارۀ گل ستاره شکل3-19 طرح نگارۀ گل پمپال شکل3-20 طرح نگارۀ گل شیرینی شکل3-21 طرح نگارۀ آب روان شکل3-22 طرح نگارۀ گل مخملی شکل3-23 طرح نگارۀ پله ای(آب روان) شکل3-24 طرح نگارۀ گل لاله شکل3-25 طرح نگارۀ گل گرد شکل3-26 طرح نگارۀ گل گلدان شکل3-27 طرح نگارۀ گل شاه عباسی شکل3-28 طرح نگارۀ ول زلفک شکل3-29 طرح نگارۀ درب دیگ شکل3-30 طرح نگارۀ حلواقجل شکل3-31 طرح نگارۀ لمپا شکل3-32 طرح نگارۀ شانه میک شکل3-33 طرح نگارۀ کریش شکل3-34 طرح نگارۀ ترازو شکل3-35 طرح نگارۀ لانه زنبور شکل3-36 طرح نگارۀ قیچی شکل3-37 طرح نگارۀ صندوقی شکل3-38 طرح نگارۀ گل چارواز شکل3-39 طرح نگارۀ حلواقجل شکل3-40 طرح نگارۀ مجمه شکل3-41 طرح نگارۀ پنجه گرگ شکل3-42 طرح نگارۀ کلاه خان شکل4-1 طرح سردوک گلی و سفالی شکل4-2 طرح سفال تپه کلار و خطوط مواج و شیاری شکل4-3 طرح سفال دورۀ اسلامی شهر دِلِه شکل4-4 طرح سفال کلار با طرح نمد و فرش همراه با نقش مایه زیگزاگ شکل4-5طرح و عکس استفاده از لچکی در زاویه نمد و فرش شکل4-6 طرح سفال کلار و طرح نمد و فرش با نقش مایه درب دیگ شکل4-7طرح نقش مایه قلاب زلفک در نمد، فرش، سفال شکل4-8 طرح نقش مایه لوزی در سفال، نمد، فرش شکل4-9 طرح نقش هندسی در سفال و نمد شکل4-10 نقش گیاهی در سفال و قالی شکل4-11 عکس قالی قوچان(سالانقوچی) شکل4-12 عکس عروسک و پرنده در قالی قوچان شکل4-13 عکس پرنده در قالی قوچان شکل4-14 عکس قالی کرمانشاهی شکل4-15 عکس قالی قوچان شکل4-16 عکس قالی کلاردشت شکل4-17 طراحی نمد کلاردشت شکل4-18 طراحی نقش مایه های بکار رفته در نمد کلاردشت شکل5-1 طرح نقش جانوری بر روی مهر و قالی   چکیده: با توجه با فعالیت های گسترده صورت گرفته در زمینه پژوهشهای باستان شناسی  در کلاردشت  اطلاعات ذی قیمتی در ارتباط با گذشته این منطقه بدست آمد. محیط زیست و جغرافیای منطقه کلاردشت شرایط و بستر مطلوبی را فراهم آورد تا اقوام مختلف در دوره زمانی گوناگون بتوانند دست آورد های هنری و صنعتی خود را به منصه ظهور برسانند. با توجه به کاوش های باستانی در تپه کلار کلاردشت وجود سردوک های گلی، سفال، پیکرک، و آثار معماری نشان دهنده فرهنگ غنی منطقه است. نقوش موجود در سفال تپه کلار تاثیر پذیری شدید هنرمند از محیط جغرافیایی پیرامون را نشان می دهد. وجود آلات ریسندگی در لایه های مختلف تپه کلار نشان از انجام فعالیتهای  ریسندگی و بافندگی در منطقه دارد. از طرفی دیگر  بدست آمدن مهر استوانه ای با  نقش بز کوهی و گوزن  حکایت از گستردگی داد و ستد و مراودات تجاری این ناحیه با سایر مناطق دارد.  با توجه به مطالعاتی که در مورد سفال و قالی کلاردشت انجام شد می توان از  بهره گیری هنرمندان این منطقه از نقوش حیوانی، گیاهی، هندسی، و نقش مایه های مشابه در صنایع  نساجی و سفالگری پی برد.  بنابر شواهد موجود می توان اظهار داشت که در دوره های زمانی  مختلف هنرمند این منطقه با  تأثیر پذیری از محیط زیست و جغرافیای منطقه به خلق آثار دست زده است. با توجه به موضوع  پژوهش حاضر که تأثیر نقوش سفال کلار بر قالی کلاردشت است، ابتدا به بررسی نقشهای موجود بر سفال  تپۀ کلار  پرداخته شد و سپس با نقشهای موجود بر روی قالیهای کلاردشت مقایسه گردید.