اثر تاریخ کاشت و استفاده از مالچ بر رشد و عملکرد گیاه لوبیا در گیلان

استاد راهنما:

دکتر محمدنقی صفرزاده

استاد مشاور :

دکتر هاشم امین پناه

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) فهرست مطالب

چکیده به منظور تعیین تاریخ کاشت مناسب و بررسی اثر کاربرد مالچ بر رشد و عملکرد لوبیا آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1392 در مزرعه تحقیقاتی واقع در روستای کفترود شهرستان رشت اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل تاریخ کاشت در سه سطح (13، 20 و 27 شهریور 1392) و دو سطح استفاده از مالچ پلاستیکی و عدم استفاده از مالچ بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس، معنی‌داری اثر اصلی تاریخ کاشت و اثر اصلی مالچ را برای همه صفات مورد مطالعه نشان داد. اثر متقابل تاریخ کاشت × مالچ برای صفات تعداد غلاف در بوته و طول دانه در سطح احتمال 1% و برای صفت وزن غلاف در سطح احتمال 5% معنی‌دار بود. تیمار تاریخ کاشت اول و شرایط استفاده از پوشش مالچ از نظر صفات تعداد غلاف در بوته، طول دانه و وزن غلاف بیشترین مقادیر میانگین صفات را داشته است که به عنوان تیمار برتر آزمایش معرفی می‌شود. کلمات کلیدی: تاریخ کاشت، عملکرد، لوبیا، مالچ. مقدمه: افزایش جمعیت جهان و تخریب منابع طبیعی و به دنبال آن نیاز مبرم به افزایش تولیدات غذایی از مشكلات اساسی دنیای امروز به شمار می‌روند. در واقع افزایش جمعیت جهان و به دنبال آن نیاز بشر به مواد غذایی، سبب فشار مضاعفی بر منابع طبیعی شده و در این راستا پایداری سیستم‌های کشاورزی مورد تهدید قرار گرفتند. به همین دلیل توجه به تاریخ مناسب جهت کاشت گیاهان و طراحی و اجرای سیستم‌های پوشش مانندی همچون انواع مختلف مالچ مورد نیاز می‌باشد که بتواند ضمن حفظ منابع طبیعی عملکرد را هم افزایش دهد. دانه حبوبات از جمله لوبیا به عنوان یکی از مهمترین منابع گیاهی غنی از پروتئین بعد از غلات و دومین منبع مهم غذایی انسان به شمار می رود (باقری و پارسا، 1376). بنابراین توجه به کاشت لوبیا و تلاش برای بهبود عملکرد و اجزای عملکرد این گیاه بسیار حائز اهمیت است. از عوامل مهم تعیین کننده عملکرد لوبیا، رعایت تاریخ کشت مناسب می باشد. به طور کلی عوامل اقلیمی مثل دما، بارندگی، طول روز، باد و غیره و عوامل غیراقلیمی مثل آفات، امراض، علف های هرز، پرندگان، اقتصاد تولید و غیره بر انتخاب تاریخ کشت مناسب موثر هستند (مظاهری و مجنون حسینی، 1384). دستیابی به عملکرد دانه زیاد در لوبیا از اهداف اصلی کشت این گیاه است که می‌تواند با تغییر عوامل ژنتیکی، محیطی و مدیریتی و برهمکنش آنها به دست آید. از میان عوامل مدیریتی، تاریخ کاشت عامل مهمی است که از راه تأثیر بر طول دوره رشد رویشی و زایشی و نسبت آن‌ها، بر عملکرد کمی و کیفی لوبیا اثر میگذارد (دپاه و همکاران[1] ، 2000؛ موزامبر و همکاران[2]، 2003). کاشت به موقع لوبیا سبب می‌شود که زمان گلدهی با دمای مناسب برخورد کرده و در نتیجه غلاف و دانه بیشتری تشکیل شود. تاریخ کشت مناسب همچنین، سبب بهینه شدن طول دوره رشد و گسترش اندام‌های رویشی شده و پتانسیل انتقال مواد فتوسنتزی به قسمتهای ذخیره‌ای از جمله دانه را افزایش می‌دهد. اما، تأخیر در کاشت در کنار کوتاهتر کردن طول دوره رشد رویشی سبب گل‌انگیزی زودتر از موعد گیاه می‌شود که به نوبه خود کاهش تجمع ماده خشک، کاهش تعداد غلاف و شاخه در بوته و در نهایت، کاهش عملکرد را در پی خواهد داشت (اکپارا[3]، 1999؛ لوپز‒ بلیدو و همکاران[4]، 2008). از سوی دیگر رواج سیستم‌های كشاورزی فشرده همراه با افزایش انرژی مصرفی برای كنترل علف‌های هرز عمدتاً از طریق مصرف علف‌كش‌ها بوده است. مصرف بی رویه این سموم شیمیایی نه تنها مشكلاتی را در مدیریت علف‌های هرز ایجاد نموده است، بلكه برای سلامت انسان و محیط زیست مشكل آفرین شده است. علاوه بر این، افزایش هزینه نهاده‌ها، كاهش دسترسی به علف كش‌های جدید و مقاومت علف‌های هرز به علف كش‌ها، پایداری سیستم‌های رایج تولید محصول را كاهش می‌دهند (کانلی و همکاران[5]، 2001). به همین دلیل استفاده از روشهای غیر شیمیایی و سازگار با محیط زیست برای كنترل علف‌های هرز رو به گسترش است. از جمله این روشها می توان به مالچ بقایای گیاهی و مالچ پلاستیکی اشاره كرد. همچنین، یكی از راهكارهای مناسب برای حفظ منابع موجود در خاک، جلوگیری از تلفات آب است كه تبخیر از سطح خاك بخشی از آن می‌باشد. به منظور كاهش تبخیر و حفظ رطوبت به مدت طولانی در خاك، استفاده از مالچ در سطح خاك و یا شخم زدن بعد از آبیاری می‌تواند مؤثر واقع گردد. مالچ را می‌توان پوشش غیر زنده‌ای نامید كه به عنوان محافظی برای گیاهان در زمستان به كار می‌رود و گیاهان را در برابر تغییر دمای شدید خاك و از دست رفتن آب زمین محافظت می‌كند و نیز جلوی رشد علف‌های هرز را می‌گیرد.