9                                  برنامه های آموزش وپرورش پیش ازدبستان                          21-20

10                               آموزش پیش دبستانی (1)                                              22-21

11                              برنامه های آموزشی                                                       22

11                               برنامه ریزی ومدیریت آموزشی                                       24-22

12                               آیا دوره پیش دبستانی لازم است                                     24

13                               فصل دوم                                                                   25

14                               بررسی نظام آموزشی وپرورشی دردوره  پیش ازدبستانی

15                               نظام آموزشی وپرورشی پیش از دبستان درفرانسه              32-26

16                               نظام آموزشی وپرورشی پیش از دبستان درانگلستان           45-32

17                               نظام آموزشی وپرورشی پیش از دبستان درپاکستان           45

18                               نظام آموزشی وپرورشی پیش از دبستان دراندونزی           56-45

19                               نظام آموزشی وپرورشی پیش از دبستان درهلند                 58-56

20                               نظام آموزشی وپرورشی پیش از دبستان درآلمان               60-58

21                               نظام آموزشی وپرورشی پیش از دبستان دراتریش              61-60

22                               نظام آموزشی وپرورشی پیش از دبستان درلیبی                 66-61

23                               فصل سوم                                                                   67

نقش کودک درشکل گیری شخصیت کودک

24                               نقش کودک درشکل گیری شخصیت کودک                68

25                               آشنایی کودک باکودکستان                                           69-68

26                                اهمیت مهدکودک                                                        69

27                               درچهاردیواری مهدکودک چه می گذرد                        71-69

28                               نقش مهدکودک دررشد اجتماعی کودکان                     72-71

29                               نقش مهدکودک دراحیای ارزشهای فرهنگی                    74-72

30                               انتظارات والدین از مهدکودک                                       75-74

31                               فصل چهارم

32                               ویژگیهای کودکان 6-3 ساله                                         76

33                               ویژگی کودکان سه ساله ازنظر جسمی ، عاطفی ، هوشی وذهنی     77

33                               ویژگی کودکان چهارساله                                              78

34                               ویژگی کودکان پنج ساله                                               79

35                               ویژگی کودکان شش ساله                                             80

36                              رشد عاطفی اجتماعی آیا میدانید که ؟                             84-81

37                               رشد جسمی حرکتی                                                      86-84

38                               رشد زبان                                                                      88-86

39                               رشد شناختی                                                                  91-88

40                               رشد بیان خلاق ودرک زیباییها                                       92-91

41                               خصوصیات دوره کودکستانی                                         92

42                               رشد جسمانی                                                                 93-92

43                               رشدحسی حرکتی                                                          94-93

44                               رشد ذهنی                                                                     95-94

45                               رشدعاطفی                                                                    97-96

46                               دووسه سالگی                                                               99-97

47                               سه وچهارسالگی                                                            102-99

48                               پنچ وشش سالگی                                                          103-102

49                             فصل پنجم                                                                  104

50                               بازیهای کودکان                                                            105

51                               کودکان وبازی                                                              106

52                               نوع وبازی                                                                     106

53                   بازی وورزش درروایات اسلام                                                     107

54                   همبازی کودک                                                                         110-108

55                   شکایت ازبازی کودکان درکوچه ها                                            110

56                   والدین بی خیال                                                                                     111-110

57                   نکات مهم درانتخاب همبازی برای کودکان                                 111

58                   محیط بازی                                                                               113-111

59                   کنترل محیط بازی                                                                      113

60                   سرکشی ازبازیهای کودکان                                                        114

61                   مقداربازی                                                                                 117-115

62                   بازی وخلاقیت                                                                           119-117

63                   بازی                                                                                         121-119

 

64                   ارزشهای بازی                                                                           124-121

65                   آب بازی                                                                                   126-124

66                   نکات ایمنی برای آب بازی                                                         126

67                   راه های بازی باآب                                                                     129-127

68                   رشد ذهنی وشناختی                                                                   131-129

69                   رشد عاطفی اجتماعی                                                                 134-131

70                   فصل ششم                                                                               135

71                   فرضیه شناختی – رشدی پیاژه                                                      135

72                   مراحل 2و3 اندیشه پیش ازعمل 7-2 سالگی                              136

73                   رشد فعالیت نمادین                                                                    138-136

74                   تعقل علمی                                                                                139-138

75                   طبقه بندی                                                                                 140-139

76                   اندیشه اجتماعی                                                                                     142-140

77                   قضاوت اخلاقی                                                                          142

78                   زنده گرایی                                                                               144-142

79                   خلاصه ونتیجه                                                                            145-144

80                   فصل هفتم                                                                             146

81                   گفتگو بافرخنده مفیدی                                                             152-146

82                   فصل هشتم                                                                                153

83                   آیین نامه تأسیس ، انحلال واداره مهدکودک                               188-153

84                   نیروی انسانی                                                                             189

85                   چارت سازمانی                                                                          190

86                   هزینه تأسیس مهد                                                                       195-191

87                   برنامه کلاسی آمادگی                                                                196

88                   برنامه کلاسی 4-3 ساله ها                                                          197

89                   برنامه غذایی                                                                              197

90                   فصل نهم

ضمائم وپیوستها

91                               فهرست منابع ومآخذ

مقدمه

كودكان سرمایه های ارزشمند وسازنده آینده جامعه هستند. آموزش و پرورش در دوره كودكی كه زمان شكل گیری شخصیت و ایجاد عادات مختلف و پیشگیری از بروز مشكلات است. آینده فرد و جامعه را بنایی نهد و مسیر حركت مملكت را مشخص می سازد. توجه به مسائل و مشكلات كودكان باعث پیشرفت و ترقی جامعه می شود و غفلت در رفع مشكلات آنان، خسارات جبران ناپذیری به بار می آورد. از این رو، سرمایه گذاری  و برنامه ریزی در آموزش و پرورش ابتدایی، از حساسترین و مهمترین وظایف دست اندر كاران و مسئولان جامعه است و باید از اولویت ویژه ای برخوردار باشد.

هدف ما در اینجا آشنا ساختن خواننده با خصوصیات، شیوه های شناخت، برقراری ارتباط صحیح، نحوه كاركردن و درنهایت رفع مشكلات كودكان است. برای نیل به این هدف ابتدا تعاریف، اهداف، تاریخچه، ضرورت و اصول راهنمایی و مشاوره كودك مورد بررسی قرار گرفته، سپس مطالبی درباره خصوصیات دوره كودكی ارائه شده است تا دست اندركاران آموزش و پرورش و مشاوره كودك بتوانند رفتارهای عادی كودكان را از رفتارهای غیر عادی تشخیص دهند.

تعریف لغوی آموزش و پرورش پیش از دبستان

آموزش: عمل آموختن، یاد دادن             تعلیم: تربیت، پرورش

پرورش: 1- تربیت، تعلیم، تأدیب  2- فرهنگ، تمدن  3- پرستیدن، پرستش  4- خوراك، خورش، غذا، طعام

پیش: OIS ]پب. Patis مقابل فلز است.

Paitis، پهـ (7) [Pe$Pat 1- (ق – مكان) جلو، قبل، قدام. مق. پس، پیش، وضع، حال، نهاد

جزوهای جسم بود جهشهای مختلف چنان كه نشستن و برخاستن و ركوع و سجود و چون دست و پا پدر و اندامهای دیگر را نهادهای ایشان سوی چشمهای راست و چپ و زیر و زبر (پیش و پس…) دانشنامه الهی 30

2- (ق- زمان) قبل؛ پس. بعد. پیش از     3- (هر – اضـ ) نزد ( حضور داشتن چیزی یا كسی را رساند)

4-(هر – اضـ ) طرف، جانب، سوی (پیش او رفت)

دبستان: ded – estan ]= رب + پب . rdipi نوشتن + ستان – پسـ 20 (امر)

آموزند؛ مكتب    2- (نو) (مزه)     مدرسه ابتدایی- آموزشگاه نوآموزان كه بالاتر از كودكستان و پایین تر از دبیرستان است.

تاریخچه آموزش پیش دبستانی

تاریخچه آموزش پیش دبستانی در ایران به 80 سال پیش باز می گردد.

در سال 1298 مسیونر های مذهبی و اقلیت های دینی به احداث كودكستان ها و مراكز آموزش پیش دبستانی درتهران مبادرت نمودند .در همان اثنا زنده یاد جبار باغچه‏بان در سال 1303 به احداث باغچه اطفال در شهرستان تبریز مبادرت نموده و چند سال بعد در سال 1307 كودكستان دیگری در شهرستان شیراز دایر نمود. گفتنی است كه در آن اثنا تنها از كودكان خانواده های مرفه و كارمندان عالی رتبه ادارات در این مراكز ثبت نام به عمل می آمد . استقبال این خانواده ها از عملكرد مراكز آموزش پیش دبستانی (كودكستان ها( سبب گردیدكه طی مدت زمان كوتاهی در تهران وچندین شهر بزرگ دیگر كشور، كودكستان هایی توسط بخش خصوصی دایر گردد .از جمله مهمترین برنامه های این مراكز می توان به بازی های مرسوم ، آموزش مقدماتی خواندن و نوشتن ، نقاشی و بازی با عروسك و اشكال هندسی اشاره نمود.در سال 1303 شورای عالی فرهنگ ،به تصویب انحصاری آیین نامه احداث مراكز آموزش پیش دبستانی در شهرستان تهران و درسال 1304به تصویب این آیین نامه برای سایر شهرهای كشور مبادرت نمود.نخستین امتیاز تاسیس كودكستان توسط وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه در سال 1310 صادر گردید.از این روی سال1310 آغاز فصل جدیدی در تاریخ آموزش پیش دبستانی ایران محسوب می گردد.نخستین آیین نامه ویژه كودكستانها و مراكز آموزش پیش دبستانی درسال 1312 به تصویب شورای عالی فرهنگ رسید. در ماده اول این آیین نامه ، سن كودكان جهت پذیرش در كودكستانها 4 تا 7 سال قید شده بود. این در حالیست كه درسال 1335 ، آیین نامه جدیدی جهت اداره كودكستانها به تصویب رسید كه طی آن سن كودكان ، 3 تا 6 سال تعیین شده بود. در سال1334 ، اداره مستقلی جهت رسیدگی و نظارت بر امور كودكستان ها تحت نظارت وزارت فرهنگ تاسیس گردید. در سال1340 ، اداره امور كودكستانهای كشور منحل شده و وظایف مربوطه به اداره كل تعلیمات ابتدائی محول گردید. در آن اثنا دولت به تلاش هایی درجهت احداث كودكستان های دولتی مبادرت نموده و با احداث كودكستانها در شهرهای سراسركشور،كودكان خانواده های طبقه متوسط را تحت پوشش خود قرار داد. تا سال 1322 در سراسر كشور تنها تعداد 7 كودكستان وجود داشت و این در حالیست كه طی سال1331 به 74 و طی سال 51 13 به 431 مركز بالغ گردید. در همان اثنا تلاش هایی درجهت تربیت مربیان مراكز پیش دبستانی نیز آغاز گردید. درسال 1336 ، آموزشگاه های كودكیاری آغاز به فعالیت نمودند . اولین اساسنامه و برنامه درسی این آموزشگاه ها طی سال 1345 به تصویب شورای عالی فرهنگ رسید. چندسال بعد تدریس رشته كودكیاری یا آموزش و پرورش پیش ازدبستان در برخی دانشكده های علوم تربیتی من جمله مدرسه عالی شمیرانات و دانشگاه ابوریحان آغاز گردید.

درسال1350 ، اداره كل تعلیمات ابتدایی به دفتر برنامه ریزی آموزش ابتدایی تغییر نام داده و واحد كودكستان های این اداره، عهده دارمسئـولیت طرح و برنامه ریزی آموزش و پرورش پیش دبستانی گردید. درسال1354، با توجه به توسعه كودكستانها و تربیت مربیان كودك، دفتر برنامه ریزی آموزش ابتدایی به دفتر آموزش كودكستانی و ابتدایی تغییر نام داده و بالاخره درسال 1359 در اداره كل و سپس در دفتر آموزش عمومی ادغام گردید . طبق آخرین آیین نامه كودكستانها كه در سال 1349به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش رسید، تشكیل كلاسهای آمادگی ضمیمه آموزش ابتدایی گردیده و سن كودكان كودكستانی 3 تا 6 سال تعیین گردید. درسال 1353 ، وزارت آموزش و پرورش طبق انتشار بخشنامه ای به اعمال اصلاحاتی در آیین نامه مذكور مبادرت نمود. مطابق این تغییرات تنها آندسته از كودكانی كه از سن 5 سال تمام برخوردار بودند از حق ثبت نام دركلاسهای آمادگی بهره مند گردیدند.

درگذشته امتیاز تاسیس مهدهای كودك ویژه كودكان رده های سنی 3 تا 6 سال به وزارت آموزش و پرورش و مجوز تاسیس مراكز مراقبتی كودكان زیر رده سنی3 سال به اتاق اصناف واگذار گردید. ازسال1354، سازمانهای دولتی موظف به تاسیس مهدهای كودك شده و ضوابط آنها از سوی سازمان زنان تنظیم گردید. درسال1356، در بودجه كل سازمانهای دولتی، بودجه لازم جهت احداث مهدهای كودك ویژه فرزندان زنان كارمند پیش بینی شده و سازمان زنان مسئولیت تشكیل و نظارت بر آنها را عهده دار گردید. پس از انقلاب اسلامی ، بر اساس تصمیم گیری هیات وزیران، با انحلال سازمان زنان ، سازمان ملی رفاه خانواده، سازمان تربیتی شهرداری تهران و انجمن ملی حمایت از كودكان، اجازه تاسیس مهدهای كودك به وزارت بهداری و بهزیستی و سپس به سازمان بهزیستی محول گردید. درحال حاضر صدور مجوز و نظارت بركلیه مهدهای كودك دولتی و خصوصی بر عهده سازمان بهزیستی كشور است. ازسال 1372 كلیه كلاسهای آمادگی ضمیمه مدارس دولتی به علت كمبود جا منحل گردید.گفتنی است كه این كلاسها 30 سال پیش درسال1349 و با تصویب شورای عالی آموزش و پرورش تشكیل شده بود . ازجمله انواع مهدهای كودك كه درحال حاضر درسراسركشور فعالیت دارند میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:

ــ مهدهای كودك خصوصی كه توسط بخش خصوصی احداث گردیده اند.

ــ مهدهای كودك خود محوركه وابسته به موسسات دولتی بوده و با كمك هزینه های دولتی و والدین كودكان اداره میگردند.

ــ مهدهای كودك كارگری كه متعلق به كارخانجات بوده و تحت پوشش وزارت كار فعالیت دارند.

ــ مهدهای كودك ادارات آموزش و پرورش كه به ثبت نام از فرزندان زنان شاغل درآموزش و پرورش مبادرت می نمایند.

ــ مهدهای كودك انجمنهای حمایتی سازمان بهزیستی كه به ثبت نام از كودكان تحت پوشش بهزیستی و درصدی از افراد عادی مبادرت می نمایند.

ــ مهدهای كودك انجمنهای روستایی كه به ثبت نام از كودكان روستایی مبادرت می نمایند.

تاریخچه فوق بیانگر این واقعیت است كه سهم دولت در تاسیس مهدهای كودك بسیار ناچیز بوده و عمدتا به تنظیم آیین نامه ها و اعطای مجوزهای قانونی محدود بوده است به نحویكه پس از تشكیل اولین مهدهای كودك ، وزارت آموزش و پرورش به تاسیس مهدهای كودك دولتی پس از 42 سال مبادرت نمود. درحال حاضر برای كودكان زنان غیر شاغل مهد كودك دولتی وجود نداشته وكلاسهای آمادگی ضمیمه مدارس دولتی نیز از سال 1372 منحل گردیده است. علاوه بر این تعداد فارغ التحصیلان رشته كودكیاری با توجه به نیاز مهدهای كودك ، بسیار اندك بوده و دوره های باز آموزی بهزیستی ویژه مربیان و مدیران ، چه از لحاظ مدت زمان و چه از لحاظ تعداد نفرات تحت پوشش هر دوره آموزشی، جوابگوی نیاز مهدهای كودك نمی باشد. . بعنوان مثال از سال 61 13تا 69 13یعنی ظرف مدت زمان 8 سال تنها 1215 نفر ازمدیران و مربیان موفق به گذراندن دوره های آموزشی كوتاه مدت بهزیستی شده اند و این در حالیست كه این رقم درمقایسه با تعداد مدیران ومربیان مهدهای كودك بسیار ناچیز می باشد.