بدون تردید ، چیزی كه باعث جاودانگی نام ابن سكّیت شده است ، تنها مقام علمی و دانش او نبوده است. بلكه درك و شعور باطنی والای او نسبت به ائمه زمان خویش و انجام مسؤولیت بزرگی كه از سوی دو امام بزرگوار زمان وی بر عهده اش گذاشته بودند،  وبا توجه به اینكه تربیت یافته مكتب      اهل بیت بود. در زمانه ای كه ظلم و ستم خلفای عباسی موجب استمرار مظلومیت  شیعیان شده بود .در زمان متوكل به اوج خود رسید و اكثر شیعیان تقیه می نمودند. ( مكلّف به تقیه بودند) بالاخره ابن سكّیت كه در آن عصر پر تلاطم و دیكتاتوری خلفاء عباسی زندگی می كرد ، تاب تحمل نیاورد و با توجه به اینكه همه ی مورخین اتفاق نظر دارند ، كه وی با وجود داشتن مقام علمی و جایگاه مناسب در دربار خلافت عباسی ، گرایش علوی و شیعی داشت به نظر می رسد كه متوكل با نقشه ی قبلی و با تحریك حسودان و دشمنان ابن سكّیت  این سؤال را از او پرسید. البته شایدانتظار چنین جواب دندان شكنی را نداشت .  وبا وجود اینكه می دانست عاقبت این حرف چیست ولی لحظه ای درنگ نكرد چون حرف حقّی بود كه به نظر ابن سكّیت به قیمت جانش می ارزید . و با وجودی كه خودش اعتقاد داشت وگفته بودكه : جوانمرد از لغزش پایش آسیب جدی نمی بیندولی از لغزش زبانش ممكن است جانش را بدهد  « یُصاب الفتی من عثرة بلسانه و…» ولی اینجاهدف بیشتر از جانش می ارزید و آن چنان برایش مقدس بود كه تا پای جان بر سر اعتقاد و ایمان راسخش می ماند و با صدای بلند می گوید : « إن قنبراً غلام علی بن ابیطالب خیر منهما و من ابیهما و… » البته شهادت ابن سكّیت ،  تنها ظلمی نبود كه بر این دانشمند بزرگوارشیعی واردشد بلكه به خاطر اظهار محبتش به اهل بیت ( علیهم السلام) ومقام و جایگاه علمی او بسیاری از معاصرانش برای خوشایندی  بنی عباس و یا حسادت وبه دست آوردن مقام و دلایل دیگر كوشیده اند كه ارزش و اعتبار این شخصیت و قدر و منزلت آثار او را بر دیگران پوشیده نگه دارند . به مانند دیگر علماء شیعه كه تهمت های ناروائی به آن ها زده اند،  ولی چون برای ابن سكّیت هیچ بهانه ای نداشتند. سعی در مخفی نگه داشتن ارزش علمی آثارش داشته اند. ولی همین آثار اندكی كه از ابن سكّیت  به جای مانده اند ، گویای این واقعیت هستند كه هیچ گاه خورشید زیر ابر نمی ماند و این آثار ابن سكّیت را عالمی بزرگ در علوم زمان خویش معرفی می كنند.و این خواسته ی خدای بزرگ است كه در قرآن می فرماید« یرفع الله الذین ءامنوا منكم و الذین اوتوا العلم درجات … (سوره ی مجادله آیه ی 11) » و این بدان معناست كه خداوند خود مقام و منزلت علمی و ادبی وی را بلند مرتبه و عالی قرار داد به خاطرحقانیت وی و دفاع جانانه اش از اهل بیت علیهم السلام. همان گونه كه بیان شد ، مهم ترین چیزی كه برای ما مسلمانان و به ویژه تشیّع ارزش دارد ، وجود شخصیت هایی است كه مانند ابویوسف یعقوب بن اسحاق سكّیت   در مقابل نا حق سر فرود نیاوردند و با عزت و سربلندی و ولایت پذیری تمام در برابر دستگاه جور و ستم بنی عباس عمر جاودان یافتند،  و تعدادشان كم نیست . زیرا الگوی آنان مولا و مقتدایشان امام حسین (ع) هم در برابر ظلم و ستم ایستاد وبا این كه می دانست با وجود یاران اندكی كه دارد شهید می شود ، شهادت را به جان خرید و نوای     « هل من ناصر ینصرنی » ایشان در تاریخ طنین انداز شد. و تا همیشه ایّام به ما آموخت كه زندگی با ذلت ارزشی ندارد و مرگ با عزّت بسیار با ارزش تر از آن است. دانشمندان بزرگوار شیعه با وجود زندگی سراسر علم و دانش اندوزی شان و با وجود اینكه زندگی و حیات آن ها به تربیت شاگردان بزرگی چون خودشان می انجامید. وبا وجودشان نهال دین هرروز پربارتر می شد ، ولی به پیروی از اهل بیت(ع) و امامان عصر خویش مانند اصحاب و یاران امام حسین(ع) در كربلا ء ، با خون خویش درخت نوپای اسلام را آبیاری نمودند.   یكی از این جان بركفان و سربداران ولایت، یعقوب بن اسحاق سكّیت بود كه نزد دو امام بزرگوار شیعه ابو جعفر حضرت امام جواد(ع) و حضرت ابوالحسن امام هادی (ع) بسیار مقرّب بود ، و از یاران نزدیك ایشان بودند .و در زمان ستمكارترین خلیفه های عباسی، به كسب معرفت از این ائمه بزرگوار و انتشار فرهنگ شیعه و دفاع از حقانیت آن پرداخت. ابن سكّیت به رسم آن زمان وبه دستورائمه زمان خویش تقیه می نمود، ولی عشق و ارادت به مكتب اهل بیت (ع) و ولایت آنچنان در وجود ایشان بود كه هیچ گاه نمی توانست جایگاه رفیع امیر المؤمنین     علی (ع) و فرزندان بزرگوارش را از یاد ببرد و با وجود موقعیت وی‍ژه ای كه در دربار متوكل داشت ولی دیگر تاب و تحمل نیاورد وبا به خطر انداختن جان خویش سخن  حق را به زبان آورد كه در تمامی كتاب های تاریخ نوشته شدو اراده و محبت ایشان به اهل بیت به همگان آشكار شد . ومانند دیگر اصحاب بزرگوار ائمه جان خویش را حداقل چیزی می دانست ، كه در راستای آشكار شدن حق و نابودی باطل از دست بدهد . ابن سكّیت همواره در زندگی اش علی (ع) را می دید و عشق پنهان او و فرزندانش را در سینه داشت و در حقیقت او را بایدیك معلم مکتب ولایت و به قول جناب استاد دكتر شكیب انصاری در مقاله ای كه در كنگره ابن سكّیت[1]بیان داشت ابن سكّیت را باید شهید محبّت اهل بیت نامید. او كه در بهترین شرایط آن زمان زندگی می كرد ، سخت ترین راه را انتخاب كرد تا عشق و ارادت خود را به مكتب اهل بیت (ع) و ولایت ثابت نماید و زنگ هشداری برای آنان كه در خواب غفلت بودند باشند. البته به گواه تاریخ این شخصیت های بزرگوار هر چند جان خویش را از دست می دهند. ولی برای ادامه ی حیات دین شان و آشكار شدن حقایق در تاریخ جاودانه می شوند.  و تا سالیان سال درباره ی آن ها سخن ها  گفته می شود ویادشان همواره یاد آور حقانیت مكتب ولایت و اهل بیت (ع)        می باشد.ابن سكّیت علاوه برآنچه گفته شد ، از پیشگامان نهضت گردآوری دیوان ها و آثار پراكنده ی بسیاری از شاعران كهن ، از جمله ی آنان : امرؤالقیس، زهیربن ابی سلمی ، نابغه ذبیانی ، اعشی، عنترة بن شداد ، طرفة بن عبد و عمروبن كلثوم؛كه از ذخایر گران بهای ادبیات عرب محسوب می شوند. و بیشتر    آن ها از اصحاب معلقات بودند.در فهرست ابن ندیم 30 شاعر قدیم را یادآور شده كه دیوان هایشان را ابن سكّیت گردآوری كرده و یا آن ها را شرح نموده است.[2]

بهار  1395

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود (در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است) تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : فهرست مطالب چکیده.. 1 فصل اول: کلیات پژوهش 1-1-مقدمه.. 3 1-2-بیان مسئله.. 4 1-3-سوالات.. 4 1-4-فرضیات پژوهش.. 5 1-5- ضرورت انجام تحقیق.. 5 1-6-پیشینه تحقیق.. 6 1-7-اهداف.. 8 1-8- روش تحقیق.. 9 1-9- ساختار پژوهش.. 10 فصل دوم: کلیات مربوط به بورس اوراق بهادار و اصول حاکم بر معاملات بورس اوراق بهادار 2-1-کلیات مربوط به بورس اوراق بهادار.. 13 2-1-1-مفهوم بورس اوراق بهادار.. 13 2-1-2- تاریخچه بورس اوراق بهادار.. 16 2-1-2-1-تاریخچه بورس دنیا.. 17 2-1-2-2- تاریخچه بورس در ایران.. 18 2-1-3- وظیفه بورس.. 23 2-1-3-1-ایجاد بازار توسعه.. 23 2-1-3-2-تعیین قیمت عادلانه.. 24 2-1-3-3-سایر وظایف بورس.. 25 2-1-5-تعریف اوراق بهادار و انواع آن.. 25 2-1-5-1-تعریف اوراق بهادار.. 25 2-1-5-2-انواع اوراق بهادار.. 26 2-1-5-2-1-سهام عادی.. 26 2-1-5-2-2-سهام ممتاز.. 27 2-1-5-2-3-حق تقدم.. 27 2-1-5-2-4- اوراق مشارکت.. 28 2-1-5-2-5- مشتقات.. 28 2-1-5-2-6- اختیار معامله.. 29 2-1-5-2-7- قرارداد های آتی.. 30 2-1-5-2-8- صکوک.. 31 2-1-6- ماهیت حقوقی سهام.. 31 2-1-6-1-ماهیت از دیدگاه حقوق موضوعه.. 31 2-1-6-2-از نظر حقوقدانان.. 32 2-2- اصول حاکم بر معاملات بورس اوراق بهادار.. 34 2-2-1- اصول حاكم بر طرفین معاملات بورس اوراق بهادار.. 34 2-2-1-1- اصل نمایندگی و امانی بودن ید كارگزاران بورس اوراق بهادار   34 2-2-1-2- قصد نمایندگان طرفین معاملات بورسی و رضای آنها.. 35 2-2-1-3- اهلیت كارگزاران بورس اوراق بهادار.. 37 2-2-1-4-اصل حسن نیت اعضای بورس اوراق بهادار.. 39   2-2-2- اصول حاكم بر موضوع معاملات بورس اوراق بهادار.. 41 2-2-2-1- اصل استاندارد بودن موضوع معاملات بورس اوراق بهادار.. 41 2-2-2-2- اصل نقدشوندگی موضوع معاملات بورس اوراق بهادار.. 43 2-2-2-3- اصل افشای اطلاعات موضوع معاملات بورس اوراق بهادار.. 45 فصل سوم: کارگزار و ماهیت عمل کارگزاری 3-1-کارگزار.. 49 3-1-1-کارگزاری در بورس اوراق بهادار.. 50 3-1-2-انواع موسسات کارگزاری.. 51 3-1-3-ویژگی های کارگزاران.. 52 3-1-4-نحوه تاسیس شرکت های کارگزاری.. 53 3-1-5-نظارت بر کارگزاران.. 54 3-2- ماهیت عمل کارگزاری در بورس اوراق بهادار. 54 3-2-1-دلالی.. 56 3-2-2-حق العمل کاری.. 64 3-2-3- عاملی.. 70 3-2-4- ماهیت خاص.. 74 فصل چهارم: مسائل حقوقی رابطه کارگزار و مشتری 4-1-کارگزار.. 76 4-1-1-مفهوم کارگزار.. 76 4-1-2-ترتیب اجرای دستورات مشریان.. 76 4-1-3-حقوق و تکالیف کارگزار.. 77 4-1-3-1-حقوق کارگزار.. 77 4-1-3-2- تکالیف کارگزار.. 78 4-1-4-مسئولیت های کارگزار.. 80 4-1-4-1-مسئولیت مدنی.. 81 4-1-4-2- مسئولیت کیفری.. 81 4-1-5-تعهدات کارگزار در معاملات بورس اوراق بهادار.. 82 4-2- مشتری.. 83 4-2-1-تعریف مشتری.. 83 4-2-2-حقوق و تکالیف مشتری در بورس.. 84 4-2-3- مسئولیت های مشتری.. 84 4-2-3-1-مسئولیت مدنی.. 85 4-2-3-2-مسئولیت کیفری.. 85 4-2-4-تعهدات مشتری در معاملات.. 85 4-3-انتقال اوراق بهادار.. 87 4-3-1-شرایط حقوقی انتقال.. 87 4-3-1-1- شرایط عمومی.. 88 4-3-1-1-1-قصد و رضا.. 88 4-3-1-1-2- اهلیت.. 88 4-3-1-1-3- موضوع قرارداد.. 89 4-3-1-2-شرایط اختصاصی.. 89 4-3-1-2-1-سهام بی نام.. 89 4-3-1-2-2-سهام با نام.. 89 4-3-2-انتقال سهام در بورس اوراق بهادار.. 91 4-4-تخلفات و اشتباهات کارگزاران.. 93 4-4-1-اشتباهات کارگزاران.. 93 4-4-2-تخلفات کارگزاران.. 96 4-4-3-قوانین و مقررات رسیدگی به تخلفات کارگزاران نسبت به مشتریان   98 4-4-4-نحوه رسیدگی به اختلافات و شکایات از کارگزاران.. 101 فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات 5-1- نتایج.. 104 5-2-پیشنهادات.. 105 منابع و ماخذ.. 106 چکیده از مشاغل حرفه ای که در عصر کنونی، اهمیت روزافزونی را به خود گرفته است، نهاد کارگزاری بورس اوراق بهادار می باشد. کارگزاری در بورس دارای یك جایگاه اساسی است. در بورس اوراق بهادار كلیه معاملات از طریق كارگزاریها انجام می شود. كارگزار یك شخص حقوقی است كه اوراق بهادار را برای دیگران و به حساب آنها معامله می كند. به عبارتی كارگزار مأمور خرید و یا فروش اوراق بهادار از سوی مشتریان است و مشتری با مراجعه به یكی از كارگزاران نسبت به خرید و یا فروش اوراق بهادار اقدام می كنند. این پایان نامه تحت عنوان بررسی رابطه حقوقی كارگزار با مشتری با هدف تحقیق در خصوص مسائل حقوقی مربوط به كارگزاران و مشتریان در بورس اوراق بهادار انجام شده است. در راستای انتخاب این عنوان سعی شده ضمن استفاده از روش كتابخانه ای ابهامات موجود در این خصوص با بررسی قواعد حاكم بر رابطه حقوقی كارگزار و مشتری و وظایف هر یك در مقابل دیگری و بالاخره بحث و بررسی ماهیت حقوقی عملكرد كارگزار و اصیل بیان شده است.     واژگان کلیدی: کارگزار، مشتری، بورس، اوراق بهادار، سهام، رابطه حقوقی   فصل اول: کلیات پژوهش   1-1-مقدمه از آنجائی كه نظام مالی از سه ركن ابزار مالی، نهاد مالی و بازارهای مالی تشكیل شده است بدون تردید جهت توسعه نظام مالی در یك اقتصاد، توسعه همه جانبه این اركان مورد نظر است. بازار اوراق بهادار، بازار كالا، بازار ارز و … از جمله بازارهای مالی هستند كه نه تنها در تأمین نیازهای سرمایه گذاران و تأمین منافع پایدار و طولانی مدت نقش اساسی دارند، بلكه در توسعه اقتصادی كلی كشور نیز بسیار مهم می باشند. در بازارهای مالی چرخش نقدینگی از سوی فضای مازاد به سوی فضاهای كمبود نقدینگی می باشد و حلقه اتصال این چرخش از طریق واسطه های مالی یعنی شركت های كارگزاری می باشد. با استنباط از ماده 1 بند 3 قانون بازار اوراق بهادار داد و ستد اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران منحصراً فقط توسط كارگزاران بورس انجام گیرد و ورود به تالار معاملات تنها برای كارگزاران و مسئولان سازمان مجاز است. حدود 110شركت كارگزاری در بورس تهران پذیرفته شده كه فعالیت بازار اعم از معاملات، بازارسازی و … در كنترل این شركتها گردیده است. با این تفاسیر شناخت هر چه بیشتر این نهادها به عنوان یك عامل و اهرم قابل توجه در نزد سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی می تواند در افزایش حجم فعالیت سرمایه گذاری این گروهها نقش اساسی داشته باشد. سهامدار یا مشتری آخرین شخصی است كه سود دریافت می كند و از طرفی كسی است كه در اتخاذ تصمیمات شركت مشاركت دارد. در خصوص شركتهای پذیرفته شده در بورس و فرابورس كسی كه بخواهد سهامدار شركت باشد تنها راه آن مراجعه به یك كارگزار یا شركت كارگزاری می باشد. شركتهای كارگزاری بعنوان واسطه رسمی بازار نه تنها در معاملات فعال هستند بلكه در جهت ایجاد تعادل و بازارسازی نقش اساسی داشته و می توانند در تنظیم بازار نقش قابل توجهی داشته باشند. صرف نظر از تدوین قوانین جدید، بورس تهران شاهد تحولات بسیار زیادی در دهه گذشته و در ادامه آن در دو سه دهه اخیر بوده است. بدنبال توسعه بازار اوراق بهادار، ارزش بورس از حدود 10میلیارد ریال در سال 1380به حدود 45میلیارد ریال در سال 1383در سال 1387حدود 138میلیارد ریال و در سال 1388به حدود 184میلیارد ریال رسیده است( نشریه بورس اوراق بهادار: 1388، 20). طبق آخرین گزارش كه توسط سایت سنا اعلام شد در اردیبهشت سال 90 ارزش بورس به 48میلیارد ریال رسیده است. توجه به نهادهای فعال این بازار مورد توجه محققان و پژوهشگران قرار گرفته است. با این اوصاف و توجه به نقش كلیدی این شركتها یكی از مسائل مهم برای سهامدار و سرمایه گذار انتخاب برترین یا بهترین شركت برای محول كردن عملیات خرید و فروش می باشد. از آنجائی كه مشتریان معمولاً به دنبال شركتهای كارگزاری هستند كه كارایی خوب و از درجه اعتماد بالایی برخوردار باشند لذا كیفیت كار این شركتها در برقراری رابطه حقوقی سالم این دو ركن (كارگزار و مشتری) بسیار مهم و اساسی می باشد. لذا در این پژوهش ضمن بررسی رابطه حقوقی مشتری و کارگزار در بورس اوراق بهادار پرداخته می شود. 1-2-بیان مسئله گسترش شرکت های کارگزاری بورس اوراق بهادار در ابعاد مختلفی چون تعداد شعب ، تنوع فعالیت و حجم معاملات و همچنین افزایش حوزه های فعالیت (از قبیل مشاوره و سبد گردانی ،  معرفی و پذیرش شرکت ها در بورس) و افزایش نیروی انسانی روابط حقوقی متعددی را میان اصیل (مشتری) و کارگزار بوجود آورده است؛ ماهیت رابطه کارگزار و مشتری مساله بسیار مهمی است که حقوق و تعهدات آنها را در مقابل یکدیگر رقم می زند؛ حق العمل کاری، دلالی و عاملیت سه نظری است که از سوی اساتید حقوق در توضیح و توجیه این رابطه اظهار شده است موضوع پایان نامه پیشرو  بررسی ماهیت حقوقی رابطه میان این دو شخص می باشد.

این پژوهش به هدف بررسی رابطه میان مؤلفه­های کیفیت زندگی کاری با رضایت و استرس شغلی کتابداران کتابخانه­های عمومی شهر تهران انجام شده است. جامعه­ی مورد پژوهش کتابداران کتابخانه­های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه­های عمومی کشور و سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران بوده­اند. پژوهش از نوع بررسی همبستگی بوده و با استفاده از روش تحقیق پیمایشی و استفاده از ابزار پرسشنامه­ی برخط پاسخ­های 226 کتابدار کتابخانه­ی عمومی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. به منظور گردآوری داده­ها از پرسشنامه­های کیفیت زندگی کاری والتون، رضایت شغلی میرکمالی، و اچ.اس.ای استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده­ها در دو سطح توصیفی و استنباطی به انجام رسیده است. طبق نتایج پژوهش، ارتباط میان مؤلفه‌های کیفیت زندگی کاری و میزان رضایت شغلی کتابداران هر دو سازمان با 99 درصد اطمینان معنادار است. همچنین، ارتباط میان هفت مؤلفه (از هشت مؤلفه) کیفیت زندگی کاری و استرس شغلی کتابداران هر دو سازمان با 99 درصد اطمینان معنادار و در جهت منفی است. به علاوه، تفاوت میان ضرایب همبستگی مؤلفه‌‌‌های کیفیت زندگی کاری با رضایت شغلی کتابداران در دو سازمان مورد مطالعه، تنها در مورد مؤلفه‌‌‌ی تأمین فرصت رشد و امنیت مداوم معنادار بوده‌است و تنها تفاوت میان ضرایب همبستگی مربوط با مؤلفه‌‌‌ی توسعه قابلیت‌‌‌های انسانی با استرس شغلی کتابداران در دو سازمان مورد مطالعه معنادار است. همبستگی چندگانه سه مؤلفه کیفیت زندگی کاری کتابداران کتابخانه‌‌‌های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه‌‌‌های عمومی کشور و دو مؤلفه در کتابداران کتابخانه‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران با رضایت شغلی آن‌ها معنادار بوده‌‌‌است. همچنین، مؤلفه‌‌‌های فضای کلی زندگی و توسعه‌‌‌ی قابلیت‌‌‌های انسانی به ترتیب قادرند 0.367 و 0.460 استرس شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه‌‌‌های عمومی شهر تهران را پیش‌‌‌بینی کنند و در سازمان دیگر، مؤلفه‌‌‌ی یکپارچگی و انسجام اجتماعی می‌‌‌تواند نزدیک به 0.383 استرس شغلی این کتابداران را پیش‌‌‌بینی کند. واژگان کلیدی: کیفیت زندگی کاری، رضایت شغلی، استرس شغلی، کتابداران، نهاد کتابخانه­های عمومی کشور، سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران.  تقدیر و تشکر: شکر و سپاس خداوند منان را که جز به لطف اراده و خواست او هیچ امری تحقق نمی‌یابد و تنها اوست که تنهای مطلق و بی‏همتاست و انسان هر چه دارد از لطف و عنایت اوست. سپاس خداوند متعال که توفیق ورود به عرصه تحصیل را به من عطا نمود، به امید آنکه در تمام مراحل زندگی هم مشمول لطف و عنایت بی‏کران خود فرماید. اینک در سایه عنایت حضرت حق که کار تدوین و نگارش این اثر علمی به پایان رسیده است بر خود واجب می‌دانم از کلیه اساتید و سروران گرامی که به نحوی اینجانب را در جریان مراحل مختلف تحقیق یاری نمودند، صمیمانه تشکر نمایم. این پژوهش مرهون راهنمایی‌ها و مساعدت‌های بی دریغ استاد ارجمندم آقای دکتر نادر نقشینه در سمت استاد راهنما می‏باشد که همواره مرا در کنکاش و تعمق بیشتر تشویق نمودند. از زحمات، همیاری بی شائبه و راهنمایی‏های ارزنده ایشان صمیمانه تشکر و قدردانی می‏نمایم. همچنین، از استاد گران‌قدر و عزیزم سرکار خانم دکتر فاطمه فهیم­نیا که در مقام استاد مشاور بر غنای علمی این پژوهش افزودند کمال تشکر را دارم. از اساتید داور این پایان­نامه، جناب آقای دکتر محمدرضا وصفی و جناب آقای دکتر بهزاد دوران، به جهت بررسی و مطالعه دقیق این پایان­نامه و ارائه نقدها و پیشنهادهای ارزشمند در راستای بهبود کیفیت هر چه بیشتر پایان­نامه تشکر می­کنم و توفیق روزافزون برای این دو عزیز را از درگاه حق تعالی آرزومندم. در ادامه، وظیفه‏ی خود می‏دانم که ابتدا از دست­اندرکاران بخش پژوهش و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور، آقایان محمد خندان، سیامک محبوب، و مهدی شقاقی و همچنین از مدیر کل کتابخانه­های سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران جناب آقای محمد دکامئی؛ سپس از تمامی کتابدارانی که در این پژوهش همکاری کرده­اند و همچنین از کارمندان محترم ذی­ربط در هر دو سازمان مورد مطالعه این پژوهش قدردانی کنم. به علاوه، از آقایان محمود ذبیح­زاده باغلویی، مجید نبوی، کوروش امرایی، صلاح ابراهیمی، شاهو لطفی، داود حاصلی، سیف­الله اندایش، و تمامی دوستانی که در نگارش این پایان­نامه به نوعی بنده را یاری نموده­اند سپاسگزاری می­کنم و آرزوی توفیق روزافزون برای این عزیزان دارم. بهروز رسولی فهرست مطالب فصل اول: کلیات پژوهش   2 1-1. مقدمه   2 1-1-1.‌ هدف از انجام پژوهش   3 1-2. بیان مسئله   4 1-3. سؤالات پژوهش   5 1-3-1. سؤالات کلی   5 1-3-2. سؤالات جزئی   6 1-4. اهمیت و ضرورت انجام پژوهش   8 1-5. قلمرو پژوهش   8 1-6. فرضیه‌های پژوهش   8 1-7. متغیرهای مستقل و وابسته   8 1-8. روش پژوهش   9 1-9. تعاریف عملیاتی   9 1-10. چارچوب پایان‌نامه   10 1-11. جمع‌بندی فصل   10 فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش   13 2-1. چارچوب نظری   13 2-2. کیفیت زندگی کاری   14 2-2-1. مروری تاریخی بر مفهوم کیفیت زندگی کاری   14 2-2-2. تعریف و توصیف مفهوم کیفیت زندگی کاری   17 2-2-3. نقش و اهمیت کیفیت زندگی کاری   21 2-2-4. برنامه‌های کیفیت زندگی کاری   23 2-2-5. الگوهای ارائه‌شده در مورد کیفیت زندگی کاری   25 2-2-5. اندازه‌گیری کیفیت زندگی کاری   27 2-2-6. مؤلفه‌های کیفیت زندگی کاری   28 2-3. رضایت شغلی   34   2-3-1. مروری تاریخی بر رضایت شغلی   34 2-3-2. تبیین مفهوم رضایت شغلی   37 2-3-3. نظریه‌های رضایت شغلی   38 2-3-4. سطوح ماکرو و میکرو رضایت شغلی   41 2-3-5. عوامل مؤثر بر رضایت شغلی   42 2-3-6. اندازه‌گیری و مقیاس‌های رضایت شغلی   44 2-4. استرس شغلی   46 2-4-1. توصیف و تشریح استرس   46 2-4-1-1. ریشه‌های فیزیولوژیکی مفهوم استرس   46 2-4-1-2. تعاریف استرس   47 2-4-1-3. منابع و عوامل استرس   48 2-4-1-4. اندازه‌گیری استرس   49 2-4-1-6. مدل‌های استرس   49 2-4-2. استرس شغلی   51 2-4-2-1. تعریف استرس شغلی   51 2-4-2-2. مدل‌های استرس شغلی   52 2-4-2-3. عوامل ایجاد استرس شغلی   53 2-4-2-4. استرس شغلی در کتابداران   55 2-5. پیشینه پژوهش   56 2-5-1. روش جستجوی پیشینه‌ها   56 2-5-2. نتایج حاصل از جستجوی پیشینه‌ها   59 2-5-3. پیشینه در داخل   60 2-5-4. پیشینه در خارج   64 2-6. جمع‌بندی فصل   71 فصل سوم: روش پژوهش   73 3-1. مقدمه   73 3-2. روش پژوهش   73 3-3. جامعه و نمونه آماری   74 3-4. نمونه‌گیری   74 3-5. ابزارهای گردآوری اطلاعات   74 3-5-1. پرسشنامه کیفیت زندگی کاری (QWL)   75 3-5-2. پرسشنامه رضایت شغلی   76 3-5-3. پرسشنامه استرس شغلی   77 3-6. روایی و پایایی ابزارهای پژوهش   77 3-6-1. روایی ابزار پژوهش   78 3-6-2. پایایی ابزار پژوهش   78 3-7. توزیع پرسشنامه   79 3-7-1. کتابخانه‌های وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران   80 3-7-2. کتابخانه‌های وابسته به نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور   80 3-7-3. پرسشنامه‌های تکمیل‌نشده و نسبت پاسخ‌ها   80 3-8. ابزار پرسشنامه برخط   81 3-8-1. مزایای استفاده از پرسشنامه‌های برخط   81 3-8-2. معایب استفاده از پرسشنامه‌های برخط   81 3-8-3. ارزیابی و انتخاب ابزار پرسشنامه برخط   82 3-9. ملاحظات اخلاقی   83 3-10. روش‌های تجزیه و تحلیل اطلاعات   83 3-11. جمع‌بندی فصل   84 فصل چهارم: یافته‌های پژوهش   86 4-1. مقدمه   86 4-2. اطلاعات جمعیت‌شناختی   86 4-2-1. اطلاعات جمعیت‌شناختی: وابستگی سازمانی   86 4-2-2. اطلاعات جمعیت‌شناختی: جنسیت   87 4-2-3. اطلاعات جمعیت‌شناختی: رشته تحصیلی   88 4-2-4. اطلاعات جمعیت‌شناختی: سطح تحصیلات   89 4-2-5. اطلاعات جمعیت‌شناختی: تجربه یا سابقه کاری   89 4-2-6. اطلاعات جمعیت‌شناختی: بخش یا محل خدمت   91 4-3. آمار توصیفی   92 4-3-1. اطلاعات توصیفی مرتبط با کیفیت زندگی کاری کتابداران   93 4-3-2. اطلاعات توصیفی مرتبط با رضایت شغلی کتابداران   94 4-3-2. اطلاعات توصیفی مرتبط با استرس شغلی کتابداران   95 4-4. آمار استنباطی   96 4-4-1. آزمون فرضیه‌های تحقیق   97 4-4-1-1. آزمون فرضیه‌ی اول   97 4-4-1-2. آزمون فرضیه‌ی دوم   101 4-4-2. بررسی سؤالات پژوهش   106 4-4-2-1. بررسی سؤال کلی اول   107 4-4-2-2. بررسی سؤال کلی دوم   109 4-5. جمع‌بندی فصل   111 فصل پنجم: تجزیه و تحلیل نتایج   113 5-1. خلاصه‌ی پژوهش   113 5-2. نتیجه‌گیری در مورد فرضیه‌های تحقیق   114 5-3-1. فرضیه‌ی اول   114 5-3-2. فرضیه‌ی دوم   117 5-4. نتیجه‌گیری در مورد سؤالات پژوهش   120 5-4-1. سؤال کلی اول   120 5-4-2. سؤال کلی دوم   121 5-4-3. سؤال کلی سوم   122 5-4-4. سؤال کلی چهارم   123 5-5. پیشنهادهای کاربردی پژوهش   123 5-6. محدودیت‌های تحقیق   125 5-7. پیشنهادهای پژوهشی   126 5-8. جمع‌بندی فصل   127 فهرست منابع و مآخذ   129 بخش اول: منابع فارسی   129 بخش دوم: منابع انگلیسی   133 پیوست‌ها   143 پیوست شماره 1: نمونه نامه ارسال‌شده برای کتابخانه‌های مورد بررسی از طریق نظام اتوماسیون اداری   143 پیوست شماره 2: نمونه نامه‌ی یادآوری ارسال‌شده از طریق پست الکترونیک   144 پیوست  شماره 3: نمونه پرسشنامه مورد استفاده برای گردآوری دادهها   145 پیوست شماره 4: ابزارهای پرسشنامه برخط   153 پیوست شماره 5. کتابخانه‌های مورد مطالعه   154 الف) کتابخانه‌های وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران   154 ب) کتابخانه‌های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور   155

کلیات پژوهش

در این فصل به علل و انگیزه­های پژوهش حاضر پرداخته خواهد شد. ابتدا با ذکر مقدمه­ای، دلایل انتخاب این موضوع مشخص می­شود، و ذکر انگیزه­ها و آشکار شدن مبانی تحقیق متن را به سمت بیان مسئله تحقیق هدایت خواهد کرد. سؤالات پژوهش، فرضیه­ها، توضیحاتی در مورد تحقیق و روند اجرای آن و همچنین تعاریف عملیاتی و قلمرو تحقیق از مسائل دیگری هستند که در این فصل مورد بحث قرار خواهند گرفت. در نهایت نیز چارچوب کلی پایان­نامه به طور مختصر تشریح می­شود.

1-1. مقدمه

امروزه منابع انسانی به عنوان رکن اساسی بقاء، دوام، و پیشرفت یک سازمان در نظر گرفته می­شوند که شکست یا موفقیت سازمان در دستیابی به اهدافش تا حد زیادی وابسته به این فاکتور است. همچنین، انسان به عنوان رکن اساسی توسعه، در چارچوب فعالیت­های گروهی و سازمانی خود ایفاگر نقش مهمی است، امروزه رشد و توسعه سازمان­ها در گرو برگماری صحیح منابع انسانی است. از لحاظ تاریخی، توجه به عامل نیروی انسانی در کارایی بیشتری سازمان­ها و شرکت­ها از اواخر نیمه دوم قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم شدت گرفته است. از آن زمان تا کنون مدیران همیشه به دنبال راه­هایی برای بهبود عملکرد کارکنان و در نتیجه کارایی بیشتر سازمان بوده­اند. کیفیت زندگی کاری، به عنوان عاملی مهم و تأثیرگذار در افزایش کارایی کارکنان، مفهومی است که نیمه دوم قرن بیستم پا به عرصه مدیریت و سازمان گذاشته است. مفهوم کیفیت زندگی کاری[1] مفهومی است که در دهه­های اخیر توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است و امروزه این مفهوم به موضوع اجتماعی عمده­ای در سراسر دنیا تبدیل شده است. این نظریه در جستجوی شیوه­های جدید جهت کمک به برقراری تعادل بین زندگی کاری و زندگی شخصی کارکنان است (میرکمالی و نارنجی ثانی، 1387). کیفیت زندگی کاری به عنوان هر نوع فعالیتی تعریف می­شود که در سطوح سازمان انجام می­شود و به دنبال اثربخشی سازمانی بیشتر از طریق رشد و ارتقاء منزلت انسانی می­باشد. کیفیت زندگی کاری فرایندی است که در طی آن گروه­های ذی­نفع در سازمان یاد خواهند گرفت که چگونه بهتر با یکدیگر کار کنند، چگونه برای خود مشخص کنند که چه فعالیت­ها، تغییرات و بهبودهایی مطلوب و مؤثر است تا سازمان به بهره­وری بیشتر بهتر دست یابد. کیفیت زندگی کاری می­تواند به عنوان کیفیت ارتباط میان کارمندان و سراسر محیط کار تعریف شود. این عبارت جهت توصیف شرایط و انتظارهای کاری اکثر کارکنان در زندگی کاری­شان نیز بکار برده می­شود (عبدالعزیز[2] و دیگران، 2011). والتون[3]، الگویی نظری را برای تبیین کیفیت زندگی کاری تنظیم کرده و هشت مؤلفه (پرداخت منصفانه و کافی، محیط کار ایمن و بهداشتی، تأمین فرصت رشد و امنیت مداوم، قانون گرایی در سازمان، وابستگی اجتماعی زندگی کاری، فضای کلی زندگی، یکپارچگی و انسجام اجتماعی در سازمان کار و توسعه قابلیت‌های انسانی) را برای آن تعریف کرده است (موورد و ریچی[4]، 1998، 550). از سوی دیگر، موضوع رضایت شغلی و استرس شغلی نیز از مباحثی هستند که در دنیای پر تکاپوی امروز از مباحث مورد توجه پژوهشگران حوزه مدیریت و سازمان از یک طرف و روانشناسان از طرف دیگر می­باشند. رضایت شغلی به برداشتی که شخص از کار خود دارد اشاره می­کند که دارای عوامل زمینه­ساز و ایجادکننده فراوانی از قبیل جنبه­های درونی (مانند ویژگی­های شخصیتی، احساسات عاطفی، و حالت­های هیجانی) و جنبه­های بیرونی (شامل شرایط و ویژگی­های سازمانی، اجتماعی، و فرهنگی) است. این مسئله یکی از عوامل مؤثر در موفقیت شغلی است که باعث افزایش کارایی کارکنان و احساس رضایت فرد می­گردد (هارت[5]، 2010). همچنین، مطالعات صورت گرفته نشان داده است که تقریباً در تمام مشاغل استرس وجود دارد. اما میزان و تأثیر آن به لحاظ نوع و ماهیت استرس و خصوصیات شخصی افراد، در مشاغل گوناگون متفاوت است. شیوع و گسترش استرس در محل کار محققان را بر آن داشته است که به تحلیل گسترده این موضوع در سازمان و تأثیر آن بر عملکرد کارکنان بپردازند. تحقیقات یرکز-دادسن نشان می­دهد که با افزایش استرس تا یک حد معین عملکرد افراد افزایش می­یابد، و سپس با افزایش این میزان استرس عملکرد آنان کاهش خواهد یافت. در نتیجه مؤثرترین عملکرد در وضعیت استرس زمانی است که میزان استرس در حد متوسط باشد (جاهد بزرگان، 1384). بررسی و مطالعه ارتباطات میان کیفیت زندگی کاری و رضایت و استرس شغلی در کتابداران می­تواند نتایجی را بدست دهد که متعاقباً بر روی عملکرد کتابداران و کیفیت ارائه خدمات در انواع مختلف کتابخانه­ها اثرگذار باشد. همچنین شناسایی و اولویت‌بندی مؤلفه­هایی که تأثیرشان بر میزان رضایت و استرس شغلی کتابداران بیشتر است، چشم­اندازهای جدیدی را می­تواند فرا روی مدیران و سیاست­گذاران قرار دهد تا نسبت به این مسئله توجه نشان دهند.

1-1-1.‌ هدف از انجام پژوهش

این پژوهش در پی آن است که رابطه میان مؤلفه‌های کیفیت زندگی کاری با میزان رضایت شغلی و همچنین استرس شغلی در کتابدارانی که در کتابخانه‌های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه‌های کشور در شهر تهران و کتابخانه‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران مشغول به کار هستند را به منظور شناخت مؤلفه­های تأثیرگذار بر میزان رضایت و استرس شغلی آن‌ها و در نتیجه بهبود عملکرد آن‌ها در محیط کار و افزایش کیفیت خدمات کتابخانه‌ای بررسی کند.

1-2. بیان مسئله

اطلاعات، در دنیای امروز، به یک منبع حیاتی و عاملی با ارزش و یک منبع قدرت برای توسعه­های اجتماعی تبدیل شده است. محور اصلی جوامع آینده، بجای ارزش­های مواد، بر مبنای ارزش­های اطلاعاتی خواهد بود، و سرمایه­های مادی جای خودشان را به سرمایه­های دانشی در اقتصاد ملی خواهند داد. در نتیجه صنایع اطلاعاتی و دانشی نقش مهم‌تری در اقتصاد ملت­ها ایفا خواهند کرد. اگر کتابخانه­ها و مراکز اطلاع­رسانی را از نخستین مراکز ذخیره، سازماندهی، و بازیابی اطلاعات در جوامع مدرن به شمار آوریم، بنابراین می­توان ادعا کرد که نقش این مراکز در انتقال دانش و اطلاعات و متعاقباً توسعه­های اجتماعی انکار ناپذیر است. انواع مختلف کتابخانه­ها و مراکز اطلاع­رسانی، بر اساس نیازهای موجود، شکل گرفته­اند و هرکدام از آن‌ها اهداف خاص خود را دنبال می­کنند. در این میان کتابخانه­های عمومی به عنوان عاملی تأثیرگذار در دستیابی به توسعه­ی اطلاعاتی و اجتماعی نقش مهم‌تری نسبت به سایر انواع کتابخانه­ها دارد. کتابخانه‌ها، و به خصوص کتابخانه‌های عمومی، امروزه دارای یک نقش کلیدی در توسعه اجتماعی، فرهنگی، و سیاسی جوامع بشری هستند. کتابخانه­های عمومی به عنوان محیطی پویا، یکی از ابزارهای اصلی توسعه فرهنگی-اجتماعی در جوامع امروزی شناخته شده­اند (اشرفی‌ریزی و کاظم‌پور، 1388). از طرف دیگر، منابع و نیروهای انسانی از اجزاء جدایی ناپذیر و مهم برای پیشبرد اهداف سازمان‌ها می‌باشند و مطالعه و پژوهش در رابطه با این منابع در محیط کار به نسبت سایر منابع درون سازمانی اهمیت ویژه‌ای دارد (هارت، 2010). نهادهای فرهنگی و آموزشی در شرایط پیچیده و دشوار امروز بدون داشتن نیروی انسانی متعهد و متخصص قادر به پاسخگویی به نیازهای متعدد و روزافزون جامعه و کاربران خود نخواهند بود. کتابداران کتابخانه‌های عمومی، سرمایه‌ی انسانی مهمی هستند که دارای نقش اساسی برای موفقیت این نهادها در انجام مأموریت‌ها و دستیابی به اهدافشان خواهند بود، در نتیجه مطالعه موضوعات مرتبط با این گروه جهت افزایش کارایی آن‌ها امری گریزناپذیر است (کونتز و گوبین[6]، 2010). با توجه به این که دو عامل بسیار مهم رضایت شغلی (اشرفی‌ریزی و کاظم‌پور، 1388) و استرس شغلی (باب‌الحوائجی و پاشازاده، 1389) بر عملکرد کارکنان و کتابداران در کتابخانه‌ها تأثیر بسیار زیادی دارد، شناخت و مطالعه عوامل و مؤلفه‌های مرتبط و تأثیرگذار بر این دو عامل جهت بهبود عملکرد کتابداران و پیشبرد اهداف سازمانی کتابخانه‌ها مسئله‌ای با اهمیت به نظر می‌رسد. بسیاری از محققان بر این باورند که توفیق سازمان­ها در استفاده مؤثر از منابع انسانی به طور مستقیم متکی به علوم رفتاری کاربردی است. رفتار و نگرش­های کارکنان، عملکرد آن‌ها را در محیط کار کنترل می­کند و تمام عواملی که این رفتارها و نگرش­ها را دست‌خوش تغییر می­کنند باید به نوعی مدیریت شوند تا منابع انسانی سازمان در کارهایشان موفق باشند (هرسی و بلانچارد، 1378). از این رو، توجه به عامل انسانی در سازمان‌ها در علم مدیریت در دهه‌های اخیر بیشتر مورد توجه واقع شده است و انجام پژوهش-های مرتبط در این زمینه امری مهم در رشد کیفیت و کارایی سازمان‌ها محسوب می‌شود. در پی تلاش‌های صورت گرفته توسط هاثورن[7] و پژوهشگران پس از او، مشکلات ناشی از عامل پیچیده انسان با عنوان کیفیت زندگی کاری مورد توجه واقع شده است که به بررسی شرایط واقعی مرتبط با کار و محیط کاری یک سازمان می‌پردازد (میرکمالی و نارنجی ثانی، 1387). کیفیت زندگی کاری، برنامه­ای جامع و گسترده است که مناسب بودن آن باعث بهبود وضعیت کارکنان و تقویت یادگیری آن‌ها در محیط می‌شود و پایین بودن کیفیت زندگی کاری آن‌ها تقریباً به همه کارمندان آسیب خواهند رساند. رضایت شغلی و همچنین استرس شغلی از مهم­ترین متغیرهای سازمانی تأثیرگذار- چه به طور مستقیم و چه به طور غیر مستقیم- بر عملکرد و رفتار کارکنان در محیط کار می­باشند. در وصف میزان اهمیت این متغیرها، همین بس که به تعداد فراوان تحقیقات، مطالعات، و نوشته­های مرتبط با رضایت و استرس شغلی اشاره شود. محیط کتابخانه­ها- و مخصوصاً کتابخانه­های عمومی- با وجود اشتراکات بسیار با فضاهای کاری دیگر شغل­ها، تفاوت­های متعددی با آن‌ها دارد (بانگ[8]، 1989). به علاوه، کین­مان[9] (1998) اظهار می­دارد که استرس شغلی در میان پنج عامل اصلی مسائل بهداشتی مرتبط با کار در ایالات متحده قرار دارد؛ همچنین، حرفه­ی کتابداری و اطلاع­رسانی اکنون به یکی از حرفه­های پراسترس تبدیل شده است (آجالا، 2011). می­توان استنباط کرد که این مسئله نمی­تواند تفاوت زیادی در مورد کشور ایران داشته باشد؛ از این رو پرداختن به مسائل و عواملی که بر این دو متغیر سازمانی تأثیرگذار هستند حائز اهمیت خاصی برای مدیران منابع انسانی در این سازمان­هاست. بنابراین، این پژوهش در صدد است تا تأثیر کیفیت زندگی کاری، به عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار سازمانی، بر روی این دو متغیر سازمانی را بررسی کند.

1-3. سؤالات پژوهش

1-3-1. سؤالات کلی

1. آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه‌‌‌‌های کیفیت زندگی کاری با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
2. آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه‌‌‌‌های کیفیت زندگی کاری با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
3. کدام یک از مؤلفه­های کیفیت زندگی کاری از طریق رگرسیون چندگانه قادر به پیش­بینی رضایت شغلی کتابداران کتابخانه­های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور می­باشند؟
4. کدام یک از مؤلفه­های کیفیت زندگی کاری از طریق رگرسیون چندگانه قادر به پیش­بینی استرس شغلی کتابداران کتابخانه­های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور می­باشند؟

1-3-2. سؤالات جزئی

1. آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه‌‌‌ی پرداخت کافی و منصفانه با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
2. آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه‌‌‌ی محیط ایمن و بهداشتی با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
3. آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه‌‌‌ی تأمین فرصت رشد و امنیت با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
4. آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه‌‌‌ی قانون­گرایی در سازمان با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
5. آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه‌‌‌ی وابستگی اجتماعی زندگی کاری با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
6. آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه‌‌‌ی فضای کلی زندگی با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
7. آیا میان ضرایب همبستگی کیفیت زندگی کاری با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
8. آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه‌‌‌ی یکپارچگی و انسجام اجتماعی با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
9. آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه‌‌‌ی توسعه قابلیت­های انسانی با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
10. آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه‌‌‌ی پرداخت کافی و منصفانه با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
11. آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه‌‌‌ی محیط ایمن و بهداشتی با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
12. آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه‌‌‌ی تأمین فرصت رشد و امنیت با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
13. آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه‌‌‌ی قانون­گرایی در سازمان با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
14. آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه‌‌‌ی وابستگی اجتماعی زندگی کاری با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
15. آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه‌‌‌ی فضای کلی زندگی با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
16. آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه‌‌‌ی یکپارچگی و انسجام اجتماعی با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
17. آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه‌‌‌ی توسعه قابلیت­های انسانی با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
18. آیا میان ضرایب همبستگی کیفیت زندگی کاری با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟

1-4. اهمیت و ضرورت انجام پژوهش

این پژوهش برای بررسی و تعیین تأثیر مؤلفه­های کیفیت زندگی کاری کتابداران بر رضایت و استرس شغلی آن‌ها در کتابخانه­های عمومی شهر تهران انجام شده است. در حال حاضر هیچ پژوهش یا نتایج تجربی در زمینه ارتباط کیفیت زندگی کاری با رضایت و استرس شغلی کتابداران در مقیاس مورد بررسی این پژوهش در دست نیست. از این رو، نتایج و ملاحظات حاصل از انجام این پژوهش می­تواند بر روی استراتژی­ها و تصمیماتی که در دو سازمان مورد بررسی (سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­ها عمومی کشور) در رابطه با کتابخانه­های عمومی اتخاذ می­شود تأثیرگذار بوده و در نتیجه می­تواند در بهبود وضعیت کاری کتابداران و در نهایت بهبود ارائه خدمات کتابخانه­ای کتابخانه­های عمومی شهر تهران به کاربران مفید واقع شود.

1-5. قلمرو پژوهش

قلمرو این پژوهش، از لحاظ جغرافیایی، مربوط به شهر تهران می­شود. کتابخانه­های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه­های عمومی کشور و سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در شهر تهران، در این پژوهش مورد بررسی قرار می­گیرند. از لحاظ زمانی، قلمرو این پژوهش محدود به نیمه اول سال 1391 شمسی است و داده­های پژوهش در تابستان سال مذکور جمع­آوری خواهند شد؛ و در نهایت، این پژوهش محدود به کتابداران کتابخانه­های عمومی (به عنوان یکی از انواع کتابخانه­ها) می­باشد، بنابراین، با وجود آنکه نتایج بدست آمده مختص جامعه مورد بررسی است، اما امکان بسط آن به سایر کتابخانه­های عمومی وجود دارد.

1-6. فرضیه‌های پژوهش

1. بین مؤلفه­های کیفیت زندگی کاری با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور ارتباط مثبت وجود دارد.
2. بین مؤلفه­های کیفیت زندگی کاری با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه‌‌‌‌‌‌های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانه­های عمومی کشور ارتباط منفی وجود دارد.

1-7. متغیرهای مستقل و وابسته

به طور کلی، همان­طور که در عنوان آمده است، در این پژوهش سه متغیر مورد مطالعه قرار می­گیرند. متغیر کیفیت زندگی کاری کتابداران کتابخانه­های عمومی وابسته به سازمان­های مورد مطالعه، به عنوان متغیر مستقل، و رضایت شغلی و استرس شغلی به عنوان متغیرهای وابسته در این تحقیق مورد بررسی قرار خواهند گرفت. هرچند، در برخی از تحقیقات متغیرهای رضایت و استرس شغلی به عنوان متغیر مستقل و متغیر کیفیت زندگی کاری به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده­اند.

1-8. روش پژوهش

این پژوهش با رویکرد کمی و روش پژوهش توصیفی طراحی شده است و جهت گردآوری داده­ها از ابزار پرسشنامه استفاده کرده است. ابزار گردآوری داده­ها نیز به صورت برخط طراحی گردیده و تنها شامل سؤالات بسته می­شده است، بنابراین در این پژوهش سروکار محقق تنها با داده­های کمی بوده­است. برای تحلیل داده­ها از تحلیل توصیفی (که به آن آمار توصیفی هم اطلاق می­شود) و همچنین از آزمون­های همبستگی در آمار استنباطی برای بررسی رابطه­های مورد نظر استفاده شده است.

1-9. تعاریف عملیاتی

جهت وضوح و روشن شدن مفاهیم و مقیاس کلیدواژه­های بکار رفته در این پژوهش، تعاریف عملیاتی اصطلاحات در زیر آمده است: کتابدار: در این پژوهش، کتابدار به فردی اطلاق می‌‌‌‌‌‌‌شود که در نیمه اول سال 1391 در کتابخانه‌‌‌‌‌‌‌های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه‌‌‌‌‌‌‌های عمومی و کتابخانه‌‌‌‌‌‌‌های وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری در شهر تهران با پست کتابدار مشغول به کار است. کیفیت زندگی کاری (Quality of Work Life: QWL): میزان بهره‌‌‌‌‌‌‌مندی یک کارمند از شرایط مطلوب شغل شامل امنیت شغلی، حقوق و مزایای منصفانه، شرایط کاری ایمن و مطمئن، زمینه پژوهش و وجود فرصت‌‌‌‌‌‌‌های مستمر یادگیری، قانون‌‌‌‌‌‌‌گرایی در محل کار، و کیفیت شغل که از طریق نمرات حاصل از پرسشنامه کیفیت زندگی کاری و میانگین کل پرسشنامه حاصل می‌‌‌‌‌‌‌آید. استرس شغلی (Occupational Stress): در این پژوهش استرس شغلی عبارت است از نمره‌‌‌‌‌‌‌ای که کتابداران مورد پژوهش از پرسشنامه استرس شغلی اچ.اس.ای کسب می‌‌‌‌‌‌‌کنند. رضایت شغلی (Job Satisfaction): در این پژوهش رضایت شغلی عبارت است از نمره‌‌‌‌‌‌‌ای که کتابداران مورد پژوهش از پرسشنامه رضایت شغلی میرکمالی کسب می‌‌‌‌‌‌‌کنند.

1-10. چارچوب پایان‌نامه

چکیده: با توجه به اینكه رویكرد جهانی به سمت داروهای گیاهی و پرهیز از مصرف داروهای شیمیائی است، توجه بیش از پیش به گیاهان داروئی را ایجاب می‌نماید. شاید بتوان گفت که اولین قدم در راستای توسعه هر چه بیشتر سطح زیر کشت این گیاهان، توجه به شرایط بهینه رشد و نحوه کشت آنها ‌باشد. یكی از این گیاهان داروئی پرارزش، رزماری می‌باشد. در همین راستا و به منظور بررسی اثرات بستر کاشت و غلظت‌های مختلف هورمون ایندول بوتیریک اسید (IBA) بر ریشه‌زایی قلمه‌های رزماری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه زینتی پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل در سال  1392 اجرا شد. تیمارهای بستر کاشت در سه سطح شامل: 100 درصد خاک مزرعه، 100 درصد ماسه بادی و 50 درصد خاک زراعی + 50 درصد ماسه بادی و هورمون اکسین در چهار غلظت، عدم مصرف (شاهد) 2، 4 و 6 میلی‌گرم در لیتر در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که بیشترین تعداد طول ریشه، وزن تر ریشه و برگ، سطح برگ وزن خشک ریشه و برگ در هر قلمه در هر سه مرحله نمونه برداری در بستر کاشت ماسه بادی و کمترین میزان آنها در بستر کاشت خاک مزرعه، به دست آمد. همچنین بین صفات مورد بررسی، تنها صفت تعداد ریشه، واکنش مثبت به کاربرد هورمون نشان داد. به طوری که با افزایش غلظت هورمون IBA، تعداد ریشه در هر قلمه نیز به طور خطی افزایش یافت و بیشترین تعداد ریشه در غلظت 6 میلی‌گرم در لیتر هورمون و کمترین آن در تیمار شاهد به دست آمد. به طور کلی نتایج این آزمایش نشان داد که بیشترین ریشه‌زایی در قلمه‌های رزماری در شرایط بستر کاشت ماسه بادی و کاربرد غلظت 6 میلی‌گرم در لیتر هورمون  IBAبه دست می‌آید. نتایج همبستگی بین صفات مورد بررسی  نیز حاکی از این امر می‌باشد که با افزایش تعداد ریشه در هر قلمه به موجب انتخاب بستر کاشت مناسب و یا کاربرد غلظت مناسب هورمون ایندول بوتیریک اسید (IBA)، افزایش وزن ریشه و متعاقب با آن افزایش سطح و وزن برگ را در پی خواهد داشت. با توجه به نتایج به نظر می‌رسد که افزایش در ریشه‌زایی قلمه‌های رزماری در شرایط بهینه رشد، در نهایت می‌تواند رشد و توسعه هر چه بیشتر این گیاه دارویی حائز اهمیت را از طریق قلمه‌گیری به همراه داشته باشد.     کلمات کلیدی: داروهای گیاهی، داروهای شیمیائی، رزماری، هورمون اکسین فهرست مطالب    

فهرست شکل ها

فهرست جدول ها

با توجه به اینكه رویكرد جهانی به سمت داروهای گیاهی و پرهیز از مصرف داروهای شیمیائی است، توجه بیش از پیش به گیاهان داروئی را ایجاب می نماید. یكی از عمده ترین مشكلات در این زمینه محدود بودن گیاهان موجود در طبیعت است كه باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد تا با برداشت بی رویه شاهد انقراض آنها نباشیم و با كشت و اهلی نمودن آنها جوابگوی نیاز روزافزون جامعه به این گیاهان باشیم. اولین قدم در این راه شناسائی و آشنائی با نحوه كشت و شرایط بهینه پرورش این گیاهان است. یكی از گیاهان داروئی پرارزش رزماری یا اكلیل كوهی یا رومارن است. این گیاه بومی ایران نیست، ولی در چند سال اخیر گسترش چشمگیری در اكثر نقاط ایران داشته و در هر پارك و فضای سبزی می­توان آنرا دید. رزماری (اکلیل کوهی، اکلیل الجبل) با نام علمی Rosmarinums officinalis L. از خانواده نعناع (Lamiaceae) می‌باشد.  Rosmarinus نام لاتین آن از کلمه ros به معنی شبنم و marinus به معنی دریا گرفته شده است. این جنس دارای گونه‌های درختچه‌ای، برگ‌های باریک دارد. عمدتا پراکنش آن در جنوب و شمال آفریقاست (دوازده‌امامی و مجنون‌حسینی، 1387). رزماری گیاهی درختچه‌ای، با شاخه‌های متعدد و چوبی است. برگ‌های آن بسیار باریک با سطح بالایی سبز و سطح زیرین خاکستری، گل‌ها به رنگ آبی روشن، که در دو موقع از سال یعنی ابتدا و انتهای فصل رویش ظاهر می‌شوند (در شرایط نیمه سرد، به مدت 5/1 تا 2 ماه در نیمه دوم اسفند و اواخر تابستان به مدت 5/1 تا 2 ماه). بذرهای کوچک و سیاه رنگ، به مقدار زیادی در سال‌های چهارم به بعد در غلاف‌های حاصل از گل‌ها تشکیل می‌شوند (دوازده‌امامی و مجنون‌حسینی، 1387). ارتفاع آن به50 تا 100 سانتی­متر می رسد. ساقه­ها چوبی، برگها سبز دایمی، متقابل با کناره­های باریک و دراز، نوك تیز و نسبتاً خشن هستند (حسین زاده و همکاران، 1385). بیشترین مواد مؤثر در هنگام گل‌دهی و از سرشاخه‌های جوان رزماری استحصال می‌شود. این اندام دارای اسانس، تانن، فلاونوئید (آپی‌جنین[1] و دیوسمین[2])، اسید رزمارینیک[3]، رزماریسین[4] و دی‌ترپن پیکروسالوین[5] است. اسانس دارای بورنئول[6]، کامفن[7]، کامفور[8] و سینئول[9] است (دوازده‌امامی و مجنون‌حسینی، 1387). گیاه رزماری ضد عفونی کننده و معرّق است. به عنوان مدرّ، مقوی معده و صفرا آور نیز معرفی شده است. از نظر تولید عسل بسیار مهم است و در معطر کردن مواد غذایی، مانند پیتزا و خوراک مرغ و در فرآورده‌های زیبایی و ادکلن استفاده می‌شود. گاهی اکسیر جوانی نامیده می‌شود و تأثیر آن روی مردها بیشتر است (دوازده‌امامی و مجنون‌حسینی، 1387). تحمل خوبی به کم‌آبی و کم و بیش به شوری دارد. همچنین به بسیاری از آفت‌ها و بیماری‌ها و به تشعشع زیاد خورشید مقاوم است، بنابراین در حاشیه سنگ فرش و آسفالت می‌توان این گیاه را به خوبی کشت کرد. رزماری به آلودگی هوا تحمل خوبی نشان می‌دهد، ولی آب ایستادگی پای بوته را تحمل نمی‌کند. از نظر سازگاری مشابه اسطوخدوس بوده، اما تحمل به شوری آن بیشتر از اسطوخدوس است. رزماری در زیبا سازی فضای سبز کاربرد دارد. این گیاه بسیار هرس پذیر است و به فرم‌های دلخواه (توپیاری[10]) قابل شکل‌دهی است. این گیاه از راه بذر، قلمه و خوابانیدن هوایی قابل تکثیر است. قلمه‌های تهیه شده از ساقه‌های سال دوم، یا سوم (یا حتی قلمه‌های بسیار قطور)، در گلخانة سرد نگهداری و به راحتی ریشه‌دار می‌شوند. قلمه‌های تهیه شده از ساقه‌های سال دوم و سوم سریع‌تر ریشه‌دار شده و شروع به رشد می‌کنند، اما قلمه‌های قطور پس از ریشه‌دار شدن و شروع رشد، شاخه‌های گوناگونی تولید می کنند و بسیار پر پشت می‌شوند. در روش تکثیر مستقیم رزماری، با کاشت قلمة ساقه در زمین اصلی درصد تلفات آنها به طور معمول زیادتر از کاشت قلمه در خزانه است (دوازده‌امامی و مجنون‌حسینی، 1387). برداشت اندام هوایی رزماری از سال دوم یا سوم امکان پذیر است. چنانچه برداشت در سال چهارم و یا پنجم صورت گیرد، به علت چوبی شدن ساقه‌ها از کیفیت محصول کاسته می‌شود. گل و برگ رزماری هر دو معطر بوده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. برداشت آن در تابستان انجام شده و محصول در سایه خشک می‌شود. برای برداشت رزماری و اسطوخدوس در هر هکتار به 35 تا 40 کارگر نیاز است (دوازده‌امامی و مجنون‌حسینی، 1387). در سطح جهان، 2 گونه رزماری و واریته‌ها یا کولتیوارهای گوناگونی برای آن گزارش شده است که از نظر رنگ گل، ساقه، بنیه و تحمل شرایط محیطی متفاوتند، مانند کولتیوارهای Arp، blue، Roseus، Pinkie، Tuscan، Severnsea، و واریتة albiflorus (بون، 1995). این گیاه بومی ایران نیست و در مناطق مدیترانه‌ای می‌روید (مظفریان، 1382).

اثربخشی روش ماتریکس برکاهش رفتارهای پرخطرجنسی مردان معتادشهرکرمانشاه

استاد راهنما :

دکترمختارعارفی

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود (در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است) تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) فهرست مطالب: فصل یکم : مقدمه پژوهش                                                                                                             1 مقدمه                                                                                                                                           2 بیان مسأله                                                                                                                                      2 اهمیت و ضرورت پژوهش                                                                                                              5 اهداف پژوهش                                                                                                                              6 سوال پژوهش                                                                                                                                6 تعاریف واژگان                                                                                                                              6 تعریف مفهومی                                                                                                                        6 تعریف عملیاتی                                                                                                                        7 فصل دوم: پیشینه پژوهش                                                                                                        8 پیش درآمد                                                                                                                               9 انواع و شیوع رفتارهای پرخطر                                                                                                  9 رفتارهای خودآسیب رسان                                                                                                           9 مصرف سیگار                                                                                                                             10 سوء مصرف مواد                                                                                                                         10 مصرف الکل                                                                                                                               11 تعارف مربوط به رفتارجنسی                                                                                                          12 رابطه جنسی                                                                                                                                12 رابطه جنسی ایمن و پرخطر                                                                                                            12 رابطه جنسی با خطرمتوسط                                                                                                           12 رابطه جنسی پرخطر                                                                                                                    12 رفتارهای پرخطرکدامند ؟                                                                                                            13 تعاریف مربوط به نوع رابطه جنسی                                                                                                13 شریک جنسی اولیه                                                                                                                     13 شریک جنسی ثانویه                                                                                                                   13 تماس جنسی ناسالم                                                                                                                    13 رفتارهای جنسی پرخطر                                                                                                               14 مقدمه ای بر رفتارهای پرخطر نوجوانان                                                                                          17 نقش شخصیت در رفتارهای جنسی پرخطر                                                                                     19 دیدگاه های مرتبط در خصوص اعتیاد و رفتارهای پرخطر                                                                20 دیدگاه روانی اجتماعی                                                                                                                20 دیدگاه روان تحلیلی                                                                                                                    20 دیدگاه یادگیری اجتماعی                                                                                                            21 دیدگاه رشدی- شناختی                                                                                                              21 دیدگاه اعتقادات مذهبی                                                                                                              22 دیدگاه آمادگی زیست شناختی                                                                                                    22 دیدگاه اجتماعی- فرهنگی                                                                                                           23   آثار محرومیت از پدر در همانندسازی نقش جنسی                                                                          24 نظریه های موجود در مورد رفتارهای سالم  و پرخطر                                                                       24 تعریف اعتیاد                                                                                                                              25 مصرف موادمخدر                                                                                                                         26 ملاکهای DSM-IV-TR طبقه بندی انواع مواد                                                                                                                     28 موادافیونی                                                                                                                                   28 موادآرامبخش، خواب آوار یا ضداضطراب                                                                                      28 توهم زا                                                                                                                                       29 محرک ها                                                                                                                                   29 تعریف متامفتامین                                                                                                                         29 اثرات متامفتامین                                                                                                                           31 عوامل موثر در شروع مصرف مواد                                                                                                   32 برای احساس سرخوشی                                                                                                                 32 برای احساس بهبودی                                                                                                                   32 برای کارکردبهتر                                                                                                                          32 کنجکاوی  و اینکه دیگران هم مصرف می کنند                                                                                32 رابطه پرخطرجنسی  و ایدز                                                                                                              33 انواع درمان ها و مقایسه آن ها                                                                                                         34 گروه حمایت همتایان                                                                                                                    34 جلسات12گامی                                                                                                                            35 تحلیل عود                                                                                                                                    35 حمایت اجتماعی                                                                                                                           35 مدل ماتریکس                                                                                                                               35 اصول راهنما در درمان ماتریکس                                                                                                   36 رابطه مثبت و همیارانه                                                                                                                   37 ساختارانتظارات                                                                                                                           37 مهارت های شناختی- رفتاری                                                                                                       38 گروه های خودیاری                                                                                                                    39 پیشینه پژوهش                                                                                                                             40 پژ وهش های  داخلی                                                                                                                   40 پژوهش های خارجی                                                                                                                   41 فصل سوم: روش پژوهش                                                                                                             49 روش                                                                                                                                         50 معرفی متغیرها                                                                                                                             50 جامعه آماری                                                                                                                               50 نمونه و روش نمونه گیری                                                                                                             51 ابزار پژوهش                                                                                                                               51 روش تجزیه و تحلیل داده ها                                                                                                         51 روش اجرا                                                                                                                                   52 فصل چهارم: یافته های پژوهش                                                                                                     54 آمارتوصیفی                                                                                                                               55 آزمون سوالات                                                                                                                             56 فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری                                                                                                    59 بحث و نتیجه گیری                                                                                                                     60 محدودیت های پژوهش                                                                                                               63 پیشنهادها                                                                                                                                    63 پیشنهاد کاربردی                                                                                                                         63 پیشنهادات پژوهشی                                                                                                                      63 منابع                                                                                                                                          65 منابع فارسی                                                                                                                                65 منابع انگلیسی                                                                                                                              70 پیوست ها                                                                                                                                   76 چکیده: هدف:  هدف از انجام پژوهش حاضر تعیین اثربخشی روش ماتریکس بر کاهش رفتارهای پرخطر جنسی مردان معتاد شهر کرمانشاه بود. روش: روش پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش معتادان مرد شهر کرمانشاه بود که با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شد. به آزمودنی ها پرسشنامه رفتارهای پر خطر جنسی داده شد. تعداد 24 نفر به­ روش تصادفی در دو گروه آزمایشی و کنترل با تعداد برابر (n=12) جایگزین شدند. روش ماتریکس بر روی گروه آزمایشی به ‌صورت گروهی اجرا شد. گروه آزمایش به مدت 8 جلسه 90 دقیقه‌ای دوباردرهفته تحت مداخله روان درمانی گروهی قرارگرفتند. بعد از اتمام جلسات از دو گروه پس آزمون به عمل آمد. یافته‌ها: یافته‌ها نشان‌دهنده تفاوت معنی‌دار میانگین رفتارهای پر خطر گروه آزمایش و گروه کنترل بود. نتایج آزمون های تحلیل کواریانس نشان دادکه روش ماتریکس برکاهش رفتارهای پرخطرجنسی و تعدادشرکای جنسی بطور معناداری تأثیرگذاربوده است. همچنین نتایج آزمونt  وابسته نشان داد تفاوت معناداری بین وضعیت تأهل در افراد پرخطر جنسی نداشته است. نتیجه گیری: نتایج نشان دادکه روش ماتریکس احتمالاً می‌تواند باعث کاهش رفتار پر خطر جنسی در بین معتادین شود بنابراین از این رویکرد ممکن است بتوان برای کاهش رفتارهای پرخطر جنسی در گروه های پرخطر به منظور پیشگیری از ابتلا به HIV استفاده کرد. فصل یکم: مقدمه پژوهش مقدمه: در بررسی تاریخ، هیچ جامعه بشری را نمی­توان یافت که با معضل مربوط به مواد مخدر دست به گریبان نباشد و شاید بتوان گفت مواد مخدر همزاد با بشر در این جهان یافت شده و تا زمانی که انسان در این عرصه وجود دارد آن نیز پابرجا خواهد بود. مسائل مربوط به مواد مخدر تازگی نداشته و اثرات آن نیز همواره در سرنوشت ملت­ها و اقوام قابل جستجو است (سهرابی، هادیان، اصغرنژاد، 1387). بزرگترین معضل اجتماعی امروز ایران، اعتیاد است که مسأله و مشکل میلیون­ها جوان است که وارثان اصلی کشورند. امروزه اعتیاد به انواع مواد مخدر و مشکلات مرتبط با آن به نحو بسیار خطرناک و تأسف باری نسل جدید کشور را تهدید می کند. شیوع مواد مخدر و اعتیاد سال­هاست که یکی از گرفتاری های درجه اول کشور محسوب می­شود و کوشش­هایی که تاکنون برای مهار این پدیده صورت گرفته است به دلایل مختلف علی رغم خواست قلبی مردم و دولت موفقیت­های اندکی در پی داشته است (سهرابی، هادیان، اصغرنژاد، 1387). اعتیاد حالت مزمن روانی و جسمی است که در اثر مصرف مکرر مواد مخدر در فرد ایجاد شده و در طی آن در فرد نیاز و تمایل جسمی و روحی برای مصرف دوباره مواد مخدر به وجود می­آید. فرد در طی اعتیاد خود مصرف مواد را مرتباً افزایش داده و در اثر قطع مواد نشانگان محرومیت در فرد ایجاد می­شود(سادوک و سادوک[1]، 2008 ؛ ترجمه رضاعی، 1388). اعتیاد کلیه رفتارهای فردی و اجتماعی را تحت شعاع قرار می­دهد و به عنوان مهمترین آسیب اجتماعی، جامعه انسانی را مورد هجوم قرار داده است(هوشنگ و جزایری، 1377). معتادان به مواد مخدر جزو گروهای پر خطر می‌باشند(جرلایز[2]، 2008) بنابراین انجام مداخلاتی در جهت کاهش رفتارهای پرخطر آنها ضروری به­نظر می­رسد زیرا اعتیاد به­عنوان یك آسیب اجتماعی، شاید هیچ­گاه به­طور كامل ریشه‏كن نشود، اما با تدبیر، اندیشه و تلاش واقعی حداقل می‏توان آسیب­های مرتبط با آن­ را همچون رفتارهای پرخطر جنسی و به تبع آن سرعت شیوع و انتقال بیماری ایدز را كاهش داد. یکی از مداخلاتی که در دهه­های اخیر در زمینه ایجاد تغییر و یا کاهش در رفتار­های نامناسب با موفقیت و استقبال زیادی همراه بوده است روش ماتریکس می­باشد که به عنوان درمانی به­شکل فردی و گروهی به صورت مستقل و یا درکنار سایر درمان­ها در حوزه­های مختلف به­کار رفته است(مکری واختیاری،1388). با توجه به مشکلاتی از قبیل ابتلا به HIV و بیماری مقاربتی که می تواند به واسطه رفتارهای پرخطر به استثنای خودکشی درپسران بیشتراز دختران است(لیندبرگ،بوگسس و ویلیامز[3]،2000) و با در نظرگرفتن تعداد زیاد معتادان در جهان و کشور ما و نیز با در نظر گرفتن اینکه ارتباط جنسی نامشروع، در میان حدود نیمی از معتادان گزارش شده است(رازقی، 1999). این پژوهش درصدد است تا با استفاده از آموزش روش ماتریکس و تأثیر ممکنه آن در تسلط بر احساسات و رفتارها و نیز نقش این روش در تصمیم گیری مناسب تر، مداخله ای را در جهت کاهش رفتارهای پر خطر جنسی در مردان معتاد انجام دهد. بیان مسئله: با شروع قرن جدید جوامع بشری با معضل بزرگ اجتماعی – روانی سوء مصرف مواد مواجه هستند. به عبارت دیگر، سوء مصرف مواد مخدر یک پدیده­ی جهانی است و کمتر کشوری یافت می­شود که این معضل در آن وجود نداشته باشد. سوء مصرف مواد مخدر، امروزه پا را از مرز اختلالات فردی و روانشناختی  فراتر نهاده و به یک معضل اجتماعی تبدیل شده است،که از آن با عناوینی هم­چون طاعون قرن و بلای خانمان سوز یاد می­شود. طبق گزارش ستاد مبارزه با مواد مخدر پس از تصادفات دومین عامل فوت در مرگهای مشکوک عوارض ناشی از اعتیاداست (رقیبی و پورقازی، 1384). اولین گزارشی که از مصرف مواد مخدر در ایران به چاپ رسیده است مربوط به قرن 17 میلادی می­باشد، ولی اولین آمار رسمی مکتوب به تعداد مصرف­کننندگان درایران مربوط به سال 1948 میلادی است که تعداد معتادان به تریاک را 1250000 نفراز کل جمعیت 14700000 نفرذکرکرده­اند (رزاقی، رحیمی و مدنی،1381). در مطالعه­ بعدی که توسط مؤسسه داریوش در مورد همه­گیری مصرف مواد در 28 استان کشور در سال1383    انجام گرفت­، تعداد معتادان کشورکه نیازمند خدمات درمانی بودند بین 1500000 نفر تا1800000 نفر برآورد شدند (نارنجی­ها ،1383). تخمین­های مبتنی بر گزارشهای سازمان ملل نشان می­دهد که 5/1 الی2 درصد ازجمعیت ایران مشکل جدی یا سوء  مصرف مواد مخدر دارند(محمدی،1390). اعتیاد یکی از بزگترین معضلات بزرگ جامعه ما است. اعتیاد معلول عوامل و مشکلات مختلف اجتماعی، روانشاختی و بیولوژیک است. معتادان به مواد مخدر از جمله گروه های پرخطردر ابتلا به عفونتهای ناشی از ویروس هاعامل هپاتیت c، هپاتیت B  و ایدزهستند. از جمله رفتارهای پر خطرافراد معتاد، می توان به استفاده مشترک از سرنگ آلوده جهت تزریق مواد اشاره کردکه باعث انتقال عفونت های اشاره شده در بین این افراد می شود (عطایی، صالحی، جوادی، خوروش، عاطفه السادات و همکاران، 1389). از جمله دیگر رفتارهای پرخطر در افراد معتاد می توان به رفتارهای پرخطر جنسی درآنها اشاره کردکه عامل مؤثری درگسترش عفونت ایدز در سایر گروه های اجتماعی است و این موارد شامل شرکای متعدد جنسی و رفتار جنسی بدون استفاده از وسایل محافظتی نظیرکاندوم است (عطایی، صالحی، جوادی، خوروش، عاطفه السادات و همکاران، 1389). هرگونه رابطه جنسی(دهانی، مهبلی و مقعدی) كه بدون استفاده از وسایل ایمنی  رابطه جنسی ازقبیل كاندوم مردانه یا زنانه انجام گیردكه درآن احتمال مبتلاشدن به ایدز و دیگر بیماریهایی كه ازطریق رابطه جنسی منتقل می­گردند افزایش یابد، رفتار پرخطر جنسی نامیده می­شود(سادوک و سادوک[4]، 2008 ؛ ترجمه رضاعی، 1388). همچنین داشتن شركای جنسی متعدد وگذری و ازطرفی رابطه جنسی در زمان مصرف مواد مخدر، جز رفتارهای پرخطر جنسی قرارمی گیرند(باكتینگ[5]، راسر[6] و اسكلما[7]، 1999). ضمن آنکه درتحقیقات مختلف رابطه متغیر رفتارهای پرخطرجنسی با متغیرهای دیگری بررسی شده است از قبیل شیوع رفتارهای جنسی پرخطر(حیدری، میراحمدی زاده، کشتکاران، اعتمادی و لطفی،1390)، زمان و روش آموزش مسائل جنسی(جلالی، ناهیدی، امیرعلی اکبری وعلوی مجده ،1384)، لزوم ارائه آگاهی های جنسی لازم به افراد معتاد(عطایی، صالحی، جوادی، خوروش، عاطفه السادات و همکاران، 1389)، استفاده از مدل رویکرد برنامه ریزی شده به سلامت جامعه( یزدان پناه، صفری، یوسفی، عنقا، حبیبیان، و همکاران، 1389)، تأثیرمتادون درمانی در کاهش رفتارهای پرخطرجنسی(مرسلی، 1387)، تأثیر نشانگان فزون کنشی-کاهش توجه[8] درگرایش به رفتارهای پرخطرجنسی(میکائیلی و هاشمی،1392). پیش بینی کننده های روانشناختی رفتارهای پرخطرجنسی( میکائیلی و هاشمی، 1392). همه این تحقیقات، اهمیت و گستردگی مشکل رفتارهای پرخطرجنسی را بیان نموده اند. شواهد نشان می دهندکه اعتیاد در حال حاضر یکی از بزرگترین و پرهزینه­ترین معضلات جامعه ما راتشکیل می­دهدکه هم اکنون رو به گسترش می باشد(سبزی خوشنامی، 1390). برآوردهای صورت گرفته نشان         می­دهدكه میزان خسارتهای اقتصادی-  اجتماعی مستقیم و غیر مستقیم مواد مخدر و اعتیاد و مشکلات در ارتباط با آن از قبیل انتقال و مبتلا شدن به ایدز و بیماری­های مقاربتی و درمان آن دركشورسالیانه700 میلیاردتومان می­باشدکه قسمتی از این هزینه مربوط به بیماریهای مرتبط با اعتیاد و معتادان از قبیل بیماری ایدز و هپاتیت می باشد(صادقی اهری، 1382(. آمارها نشان دهنده شیوع بالای رفتارهای پرخطر جنسی در بین معتادان است. طبق گزارش 8/55% معتادان  روابط جنس خارج از چهارچوب خانواده داشته اند(عطایی، صالحی، جوادی، خوروش، عاطفه السادات و همکاران، 1389). همچنین در تحقیق نارنجی ها(1383) شیوع رفتارهای پرخطرجنسی بین معتادان 7/42 و در پژوهشی دیگر میزان رفتارهای پرخطرجنسی معتادان 8/59% تخمین زده شده است(یاری، باباخانی و توکلی، 1388). با توجه به  افزایش معتادان در ایران و جهان شیوع بالای رفتارهای پرخطرجنسی در بین آنها و اینکه یکی از   راه­های اصلی انتقال ایدز و دیگر بیماریهای مقاربتی رفتارهای پرخطرجنسی است(عطایی، صالحی، جوادی، خوروش، عاطفه السادات و همکاران، 1389)، انجام مداخلاتی در راستای کاهش رفتارهای پرخطر و جلوگیری از منتقل شدن و شیوع این قبیل بیماری­ها بسیار مهم می­باشد. چون کاربردهای مدل ماتریسی در حوزه های مختلف، برای درمان وابستگی به کوکایین(راوسن[9]، ابرت[10]، مک کان[11] و مان[12]، 1986)، مصرف دارو  و الکل، بهبود درشاخص های روان شناختی و کاهش رفتارهای پرخطر جنسی مرتبط با انتقال ایدز( ویروس نقص ایمنی انسان) (شاپ تاو[13]، راوسن، مک کان و ابرت، 1994؛ شاپ تاو، راوسن و لینگ[14]،1997) به اثبات رسیده و این اثربخشی درمان حمایت تجربی برای استفاده از این مدل را فراهم کرده است. تعدادی از طرح هایی که با حمایت مالی موسسه ملی سوء مصرف مواد آمریکا اجرا شده، بیانگرآن است که شرکت کنندگان درمان شده با مدل ماتریسی، کاهش های آماری معناداری را در مصرف دارو و الکل، بهبودهایی را در شاخص های روان شناختی و کاهش رفتارهای پرخطر جنسی مرتبط با انتقال ایدز داشتند (راوسن، 1995؛ شاپ تاو، راوسون، مک کان و ابرت، 1994؛ شاپ تاو، راوسون و لینگ، 1997). این موارد بررسی جنبه ها و راهکارهای بیشتردر خصوص رفتارهای پرخطرجنسی را می طلبد. بنابراین در پژوهش حاضر به بررسی تأثیر روش ماتریکس برکاهش رفتارهای پرخطرجنسی مردان معتاد شهرکرمانشاه پرداخته شده است. اهمیت و ضرورت پژوهش: اعتیاد درحال حاضر یکی از بزرگترین مشکلاتی است که گریبان گیر انسان شده و عوارض ناشی از آن، آسیب های بسیار جدی اجتماعی، روانی، فردی، فرهنگی و اخلاقی ایجاد می کند. ضمن آنکه باید بدانیم اهمیت پدیده شوم اعتیاد، نیازی به سخنرانی و قلم فرسایی افراطی ندارد( وزارت بهداشت،1381). از سویی دیگر امروزه شیوع بیماری های پرخطر جنسی تبدیل به یکی از مهمترین دل نگرانی های بشری شده و در جهان رشد تصاعدی دارد. آمارها بیانگر این هستندکه هر روز16 تا20 هزار نفر در جهان به ایدز مبتلا        می شوند و در ایران نیز مطابق آمار موجود، تا سال 1381، تعداد 4424 نفر مبتلا به ایدز بوده اند و از این تعداد، 365 نفر به علت رفتار جنسی پرخطر آلوده شده اند(عطایی، صالحی، جوادی، خوروش، عاطفه السادات و همکاران، 1389). ضمن انکه استان کرمانشاه به علت تجربه مستقیم 8 سال جنگ و نیز مشکلات و محرومیت های اقتصادی و اجتماعی و رفاهی بعد از جنگ(که همچنان ادامه هم دارد)، در حال حاضر یکی از آسیب پذیرترین استانهای ایران است. اعتیاد و رفتارهای پرخطرجنسی، بخش کوچکی از این مشکلات هستند. این نکته ضرورت انجام مطالعات تخصصی و ارائه راهکارهای علمی برای شهروندان این استان را بیش از پیش نشان می دهدکه اگر دراین زمینه تلاش نشود، این تجارب تلخ، تلخ تر خواهند شد. به زبان روانشناسی، یعنی شدت و فراوانی آسیب های روانی اجتماعی دربین مردم این استان، خارج از حد تعاملات خواهد شد.