بررسی اثرات پیش تیمار بذر بر مولفه های جوانه زنی و رشد گیاهچه ذرت در شرایط تنش شوری

  استاد راهنما

دکتر حسین عباسپور

 استاد مشاور

مهندس علی دماوندی

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود تکه هایی از متن به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) فهرست مطالب عنوان          صفحه چکیده. 1 مقدمه. 2 فصل اول: کلیات… 5 1-1 استعداد تولید در غلات… 5 2- 1 ذرت… 6 1-2-1 تاریخچه 6 2-2-1 ویژه گیهای گیاهشناسی.. 6 3-2-1 شرایط رشد 7 4-2-1 جوانه زنی و مراحل رشد گیاه ذرت… 8 5-2-1 تولید ماده خشک… 9 6-2-1   انواع ذرت… 9 7-2-1 فنولوژی ذرت… 9 8-2-1 مرحله رشد برگ… 10 9-2-1 دوره گلدهی.. 10 10-2-1دوره پر شدن دانه. 11 11-2-1 دوره خشک شدن دانه. 12 12-2-1 نیاز گرمایی ذرت… 12 13-2-1ویژگیهای زراعی و فیزیولوژیک ذرت… 12 1-3-1عملیات کاشت ذرت… 13 2-3-1 زمان کاشت ذرت… 13 3-3-1 فاصله کاشت… 13 4-3-1 عمق کاشت… 13 4-1 عملیات داشت… 14 1-4-1کولتیواتور ودندانه زدن. 14 2-4-1 کنترل علف های هرز. 14 3-4-1- آبیاری.. 114 4-4-1 کوددهی.. 15 5-1 برداشت… 15 فصل دوم بررسی منابع. 16 1-2پیش تیمار بذر. 16 1-1-2تاثیر پیش تیمار بذر بر جوانه زنی واستقرار اولیه گیاهچه. 18 2-1-2 تاثیر پیش تیمار بذر برافزایش دانه محصول و بیوماس. 18 3-1-2پیش‌تیمار بذر وزودرسی.. 19 4-1-2 نقش پیش تیمار بذردر بهبود رفتار جوانه زنی تحت شرایط تنشهای محیطی.. 20 5-1-2 تاثیر پیش تیمار بذر بر بهبود وکارایی مصرف آب… 20   6-1-2 تاثیر پیش تیمار بذربرکاهش خسارت ناشی از عوامل بیماریزا. 21 2-2 انواع پیش تیمار. 21 1-2-2 هیدروپرایمینگ… 21 2-2-2 اسموپرایمینگ… 21 3-2-2 هالوپرایمینگ… 21 4-2-2 ماتریکوپرایمینگ… 21 5-2-2 ترموپرایمینگ… 21 6-2-2 هورموپرایمینگ… 21 7-2-2 بیو پرایمینگ… 21 3-2 پیش تیمار ذرت… 25 4-2 اثرات مفید و محاسن پرایمینگ… 26 1-4-2 اثر بر جوانه زنی واستقرار گیاهچه. 26 2-4-2 اثر بر سنتز پروتیئین ها 28 3-4-2 اثر بر سنتزاسید نوکلئیک. 28 4-4-2 اثر بر تقسیم سلولی.. 29 5-4-2 اثر بر نفوذپذیری غشاء. 29 6-4-2 افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش ها 30 7-4-2 اثر بر خواب بذر. 31 8-4-2 اثر بر وقایع ترمیم و فساد بذر. 31 5-2 جنبه های منفی پرایمینگ… 32 6-2 تنش شوری.. 33 7-2 وضعیت خاک های شور در جهان. 34 8-2 خاکهای شور در ایران. 34 9-2 طبقه بندی خاک های شور 35 1-9-2- خاک های شور. 35 2-9-2 خاکهای سدیمی.. 35 3-9-2 خاک های شور- سدیمی.. 36 10-2 طبقه بندی گیاهان براساس واکنش آنها به شوری.. 36 11-2 اثرات ظاهری تنش شوری بر گیاه 37 12-2 اثرات فیزیولوژیک تنش شوری برگیاه 39 1-12-2 تنش اسمزی ناشی از تنش شوری.. 39 2-12-2- تنش سمییت یونی ناشی از شوری.. 40 3-12-2 تنش عناصرغذایی ناشی از شوری.. 40 13-2 معیارهای تحمل نسبت به شوری.. 41 14-2 روشهای ارزیابی تحمل به شوری گیاهان. 41 15-2 مقاومت گیاهان در برابر شوری.. 42 16-2 سازوکارهای مقاوم به شوری.. 42 17-2 تحقیقات انجام شده در رابطه با شوری در گیاهان زراعی.. 43 1-17-2 جوانه زنی 43 2-17-2 رشد رویشی.. 46 3-17-2 غلظت پروتئین کل.. 48 4-17-2 عملکرد دانه و محتوی روغن.. 49 فصل سوم:مواد و روش ها 51 1-3 تاریخ و موقعیت جغرافیایی و وضعیت اقلیمی محل اجرای آزمایش… 51 2-3 طرح آزمایشی.. 52 3-3 روش کار در آزمایشگاه 52 4-3 اسمو پرایمینگ با پلی اتیلن گلیکول. 53 5-3 روش کار در گلخانه. 54 6-3 روش آماری تجزیه وتحلیل داده ها. 56 فصل چهارم:نتایج و بحث… 57 1-4 آزمایشگاه 57 1-1-4 درصد جوانه زنی.. 57 2-1-4 سرعت جوانه زنی.. 57 3-1-4 وزن تر وخشک ریشه چه. 59 4-1-4 طول ریشه چه. 60 5-1-4- وزن تر و خشک کلئوپتیل.. 62 6-1-4 طول کلئوپتیل.. 63 7-1-4 وزن تر وخشک گیاهچه. 63 8-1-4 طول گیاهچه 64 9-1-4 بنیه بذر 68 10-1-4 ضریب آلومتری.. 69 11-1-4 نسبت وزن خشک ریشه چه به وزن خشک کلئوپتیل.. 70 2-4 گلخانه. 74 1-2-4 وزن تر و خشک ریشه. 74 2-2-4 وزن تر و خشک ساقه. 74 3-2-4 وزن تر و خشک برگ… 75 4-2-4- ارتفاع بوته. 78 5-2-4 طول و عرض برگ… 78 6-2-4 کلروفیلa وb. 79 7-2-4 کارتنوئید. 80 فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات… 83 1-5 نتیجه. 83 2-5 پیشنهادات… 84 فصل ششم: منابع مورد استفاده 85 فهرست جداول عنوان                                                        صفحه جدول 1-4 نتایج تجزیه واریانس در شرایط آزمایشگاه 66 جدول 2-4 مقایسه میانگین ها در شرایط آزمایشگاه 67 ادامه جدول 1-4 نتایج تجزیه واریانس در شرایط آزمایشگاه 71 ادامه جدول 2-4 مقایسه میانگین ها در شرایط آزمایشگاه 72 جدول 3-4 نتایج تجزیه واریانس درشرایط گلخانه. 76 جدول 4-4 مقایسه میانگین ها در شرایط گلخانه… 77 ادامه جدول3-4 نتایج تجزیه واریانس در شرایط گلخانه. 81 ادامه جدول 4-4 مقایسه میانگین ها در شرایط گلخانه. 882 جدول1-3 خلاصه آمار هواشناسی شهرستان شاهرود در طول فصل رشد ذرت درسال1391. 51 بررسی اثرات پیش تیمار بذر بر مولفه های جوانه زنی و رشد گیاهچه ذرت در شرایط تنش شوری چکیده به منظوربررسی اثرات پیش تیمار بذر بر مو لفه های جوانه زنی و رشد گیاهچه ذرت تحت شرایط تنش شوری آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار به صورت آزمایشگاهی و گلدانی در سال 91- 90 در آزمایشگاه و گلخانه مرکز آموزش کشاورزی شاهرود انجام شد. فاکتور اول شامل 4 سطح شوری صفر(شاهد)،3 ،6، 9 دسی زیمنس برمتر مربع و فاکتور دوم شامل پیش ‌تیمار پلی اتیلن گلایکول1470000در چهار سطح صفر(شاهد)، 100، 200 و 400 گرم در لیتربود. نتایج حاصل از بررسی های آزمایشگاهی نشان دادند که اثر شوری بردرصد جوانه زنی و وزن خشک کلئوپتیل در سطح 5 درصد وبرصفات سرعت جوانه زنی، وزن تر و خشک و طول ریشه چه و وزن تر کلئوپتیل و طول کلئوپتیل، وزن تر و خشک و طول گیاهچه، سرعت رشد گیاهچه، بنیه بذر،ضریب آلومتری و نسبت وزن خشک ریشه چه به کلئو پتیل در سطح یک درصدمعنی داربود. همچنین اثر پلی اتیلن گلایکول برصفات سرعت جوانه زنی، وزن تر و خشک و طول ریشه چه و وزن تر و خشک و طول کلئوپتیل، وزن تر و خشک و طول گیاهچه، سرعت رشد گیاهچه، بنیه بذر،ضریب آلومتری و نسبت وزن خشک ریشه چه به کلئو پتیل در سطح یک درصدمعنی دار بود. اثرمتقابل بین شوری و پلی اتیلن گلایکول برسرعت جوانه زنی در سطح 5 درصد و برطول ریشه چه،وزن خشک گیاهچه، طول گیاهچه ، بنیه بذر، ضریب آلومتری در سطح یک درصد معنی دارشد. نتایج حاصل از آزمایشات گلخانه ای نشان دادکه اثر شوری بروزن تر و خشک برگ، عرض برگ، کلروفیلa در سطح 5 درصد معنی دار بود و بروزن تر وخشک ریشه، وزن تر وخشک ساقه، ارتفاع بوته، طول برگ، کلروفیل b ،کارتنوئید در سطح یک درصد معنی دارشد. اثر پلی اتیلن گلایکول بر کلروفیل a در سطح 5 درصد معنی دار بودو بروزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک برگ، وزن تر وخشک ساقه، ارتفاع بوته، طول برگ،عرض برگ، کلروفیل b،کارتنوئید در سطح یک درصد معنی دارشد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که پیش تیمار بذر بامحلول 100 گرم درلیتر پلی اتیلن گلایکول 1470000باعث بهبود مولفه های جوانه زنی و رشد گیاهچه ذرت شد. کلمات کلیدی: ذرت، تنش شوری، پلی اتیلن گلایکول، پیش تیمار. مقدمه ذرت پس از گندم وجو سومین غله مهم جهان می باشد.در درجه اول ذرت برای تولید دانه و در درجه دوم به منظور تولید علوفه و ماده خام تولیدات صنعتی کشت می شود .دانه ذرت هم برای انسان وهم برای حیوان مصرف می شود قسمتهای رویشی گیاه وقتی سبز هستند قطع یا خشک می شوند و یا بصورت سیلو برای مصرف دام مورد استفاده قرار می گیرند. درحال حاضر سطح زیر کشت آن در ایران 350000 هکتار با مقدار تولید 2میلیون تن می باشد. ذرت در مناطق گرمتر نواحی معتدل و نواحی مرطوب رشد می کند. در ایران از کل 165 میلیون هکتار سطح کشور، مساحتی درحدود 5/23 میلیون هکتار که معادل 2/14درصد از کل سطح کشور می باشد به درجات مختلف با مسائل شوری ، سدیم (قلیائی) بودن، زهدار و ماندابی بودن روبروست. علل اصلی شوری اراضی زراعی کشور که عمدتاً دراقلیم های خشک و نیمه خشک واقع می باشند، مهاجرت املاح محلول از عمق به سطح خاک در اثر تبخیر شدید رطوبت و کمبود بارندگی و ناکافی بودن آب آبیاری جهت شستشوی نمکهای تجمع یافته در عمق خاک زراعی است. در حال حاضر با توجه به این که بخشی از منابع آب و خاک شور مورد بهره برداری قرار می گیرد . دستیابی به ارقام متحمل به شوری که دارای عملکرد بیشتری در شرایط تنش شوری باشند به عنوان یکی از راه حل ها ی مقابله با این تنش مطرح است . بررسی اثر شوری بر سرعت و درصد جوانه زنی و همچنین رشد ریشه چه و ساقه چه در بسیاری از گیاهان زراعی نشان داده است که تنش شوری در مرحله جوانه زنی یک آزمون قابل اطمینان در ارزیابی تحمل بسیاری از گونه ها است . زیرا شوری باعث کاهش درصد و سرعت جوانه زنی و همچنین کاهش رشد ریشه چه و ساقه چه می گردد et al., 2001)،Ghoulam) Munns, 2002) ). شرط اساسی برای دستیابی به محصول در یک زراعت فراهم بودن شرایط استقرار گیاه زراعی و یا توانمند بودن گیاه زراعی در استقرار و ایجاد سطح سبز اولیه می باشد . تنش شوری به عنوان یکی از مهمترین عوامل جلوگیری کننده از جوانه زنی یکنواخت بذور و استقرار گیاهان زراعی در اینگونه مناطق مطرح می باشد (2003 . .(Demir et al.,سرعت و درصد جوانه زنی بذور از جمله مهمترین عواملی است که تحت تأثیر شوری قرار می گیرد. کاهش سرعت رشد و درصد جوانه زنی احتمالاً به دلیل آن است که تنش شوری علاوه بر مسمومیتی که در گیاه ایجاد می کند باعث پایین رفتن پتانسیل اسمزی محیط بذر یا ریشه شده و رشد آنها را با مشکل مواجه می سازد .(Demir et al., 2003) شوری آب و خاک در مناطق خشک و نیمه خشک می تواند به شدت تولید محصول را محدود نماید و دراین مناطق از اهمیت بیشتری برخورداراست. به نظر می رسد حدود 25 درصد اراضی آبی زمین های کشاورزی در نواحی خشک و نیمه خشک جهان به علت فقدان مدیریت صحیح تحت تنش شوری قرار گرفته اند FAO, 2000)). با توجه به روند افزایش اراضی شور در ایران و محدود بودن افزایش عملکرد از طریق افزایش سطح کاشت، لازم است که به این عامل محیطی توجه خاصی مبذول و کشت گیاهان متحمل به شوری توسعه یابد. ازطرفی شوری یکی از مهمترین تنش های محیطی می باشد روی جوانه زنی و سبز شدن گیاهان ودرصد جوانه زنی ورشد گیاهچه تاثیر منفی داشته و رشد گیاه را محدود کرده و این امر در تقابل نیاز روز افزون بشر به مواد غذایی است. یكی از موانع عمده عملكرد و تولید بالای گیاهان زراعی فقدان استقرار یكنواخت گیاه است كه به خاطر شرایط نامناسب خاكی و آب و هوایی است (Mevale et al.,2003). بذور گاهی اوقات در بسترهایی كاشت می شوند كه به دلیل عدم بارندگی درزمان كاشت رطوبت نامناسبی دارند(Angadi and Entz, 2002). كه نتیجه آن سبز شدن ضعیف و غیر یكنواخت گیاهچه است (Mevale et al.,2003) .

عنوان:                                                                                                             صفحه چکیده………………………………………………………………………………………………………………………….. 1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………… 2 بخش اول: دادگاه صالح در رسیدگی به دعاوی مسؤولیت مدنی بین‌المللی………………………………… 4 فصل اول: صلاحیت بین‌المللی دادگاه……………………………………………………………………………….. 5 مبحث اول: صلاحیت قانونی و صلاحیت قضایی……………………………………………………………………. 7 گفتار اول: اصل استقلال صلاحیت قانونی و قضایی…………………………………………………………………. 8 گفتار دوم: استثناء بر اصل استقلال صلاحیت قانونی و قضایی……………………………………………………. 9 بند اول: تأثیر صلاحیت قضایی در صلاحیت قانونی………………………………………………………………… 9 بند دوم: تأثیر صلاحیت قانونی در صلاحیت قضایی………………………………………………………………. 11 مبحث دوم: صلاحیت عام و صلاحیت خاص………………………………………………………………………. 12 مبحث سوم: اهمیت تعیین صلاحیت بین‌المللی دادگاه‌ها………………………………………………………….. 13 مبحث چهارم: قواعد عمومی صلاحیت بین‌المللی………………………………………………………………….. 14 گفتار اول: صلاحیت دادگاه اقامتگاه خوانده…………………………………………………………………………… 14 گفتار دوم: صلاحیت دادگاه محل سکونت خوانده………………………………………………………………….. 15 گفتار سوم: صلاحیت دادگاه محل قرارداد…………………………………………………………………………….. 16 مبحث پنجم: قواعد خاص صلاحیت بین‌المللی……………………………………………………………………… 17 گفتار اول: صلاحیت مبتنی بر تابعیت………………………………………………………………………………….. 18 گفتار دوم: ضابطه صلاحیت بین‌المللی در حقوق انگلیس و امریکا…………………………………………….. 19 فصل دوم: صلاحیت بین‌المللی دادگاه در حقوق ایران…………………………………………………………. 21 مبحث اول: تعارض صلاحیت‌ها در قانون مدنی…………………………………………………………………….. 22 گفتار اول: قواعد صلاحیت در ماده 971 قانون مدنی……………………………………………………………… 22 گفتار دوم: تعیین صلاحیت بین‌المللی دادگاه­ها در حقوق ایران………………………………………………….. 23 مبحث دوم: نوع صلاحیت بین‌المللی دادگاه‌های ایران…………………………………………………………….. 24 گفتار اول: صلاحیت ذاتی و صلاحیت قانونی……………………………………………………………………….. 25 گفتار دوم: ویژگی صلاحیت بین‌المللی دادگاه‌ها نسبت به صلاحیت داخلی آن‌ها…………………………… 26 گفتار سوم:  قاعده‌های صلاحیت نسبی دادگاه‌ها برای تعیین صلاحیت بین‌المللی آن‌ها…………………….. 26 مبحث سوم: صلاحیت دادگاه ایرانی در دعاوی مسؤولیت مدنی………………………………………………… 28 گفتار اول: موارد صلاحیت دادگاه ایرانی………………………………………………………………………………. 29 گفتار دوم: صلاحیت اختیاری دادگاه ایرانی………………………………………………………………………….. 30 فصل سوم: آیین دادرسی دادگاه‌های داخلی در دعاوی بین‌المللی…………………………………………… 30 مبحث اول: دادخواست……………………………………………………………………………………………………. 32 مبحث دوم: مرور زمان و سقوط حق اقامه دعوا…………………………………………………………………….. 33 مبحث سوم: نیابت قضایی………………………………………………………………………………………………… 34 مبحث چهارم: دلیل و رسیدگی به آن در دعاوی بین‌المللی………………………………………………………. 36 مبحث پنجم: اجرای احکام در کشورهای دیگر……………………………………………………………………… 38 گفتار اول: روش‌های اجرای احکام خارجی در حقوق فرانسه و انگلیس…………………………………….. 40 گفتار دوم: نوع حکم خارجی قابل اجرا……………………………………………………………………………….. 40 بخش دوم: قانون حاکم در رسیدگی به دعاوی مسؤولیت مدنی بین‌المللی………………………………… 42 فصل اول: تعریف و روش‌ها و قواعد حل تعارض قوانین…………………………………………………….. 43 مبحث اول: تعریف تعارض قوانین…………………………………………………………………………………….. 43 گفتار اول: شرایط پیدایش تعارض قوانین…………………………………………………………………………….. 43 گفتار دوم: رابطه بین تعارض قوانین و تعارض دادگاه‌ها………………………………………………………….. 45 بند اول: وجوه اشتراک بین تعارض قوانین و تعارض دادگاه‌ها…………………………………………………… 45 الف: شباهت در زمینه منابع………………………………………………………………………………………………. 45 ب: شباهت از لحاظ روش استدلال و مطالعه موضوعات………………………………………………………….. 46   ج: شباهت از لحاظ ساختمان……………………………………………………………………………………………. 47 بند دوم: وجوه افتراق بین تعارض قوانین و تعارض دادگاه‌ها……………………………………………………. 48 الف: اختلاف در ماهیت قواعد مربوط به تعارض قوانین و قواعد مربوط به تعارض دادگاه‌ها…………….. 48 ب: اختلاف در خصلت قواعد مربوط به تعارض قوانین و قواعد مربوط به تعارض دادگاه‌ها…………….. 48 بند سوم: تأثیر متقابل تعارض قوانین و تعارض دادگاه‌ها…………………………………………………………… 50 الف: تأثیر تعارض دادگاه‌ها در تعارض قوانین………………………………………………………………………. 50 ب: تأثیر تعارض قوانین در تعارض دادگاه‌ها………………………………………………………………………… 51 مبحث دوم: روش‌های حل تعارض قوانین…………………………………………………………………………… 52 گفتار اول: روش اصولی………………………………………………………………………………………………….. 52 گفتار دوم: روش حقوقی…………………………………………………………………………………………………. 53 مبحث سوم: قواعد حل تعارض قوانین………………………………………………………………………………… 54 گفتار اول: توصیف…………………………………………………………………………………………………………. 54 بند اول: توصیف نوع مسؤولیت مدنی کالاها…………………………………………………………………………. 56 بند دوم: توصیف محل وقوع حادثه…………………………………………………………………………………….. 57 گفتار دوم: احاله…………………………………………………………………………………………………………….. 58 فصل دوم:تعیین قانون صالح در تعارض قوانین…………………………………………………………………… 60 مبحث اول: دیدگاه‌های حقوق…………………………………………………………………………………………… 60 گفتار اول: نظریه اعمال قانون مقر دادگاه………………………………………………………………………………. 61 بند اول: نظریه سنتی………………………………………………………………………………………………………. 61 الف: دلایل نظریه…………………………………………………………………………………………………………… 61 ب: ایرادات نظریه………………………………………………………………………………………………………….. 62 بند دوم: نظریه تلفیقی……………………………………………………………………………………………………… 63 الف: ایرادات نظریه………………………………………………………………………………………………………… 64 گفتار دوم: نظریه اعمال قانون محل وقوع فعل زیان‌بار…………………………………………………………….. 65 بند اول: دلایل نظریه……………………………………………………………………………………………………….. 66 بند دوم: ایرادات نظریه……………………………………………………………………………………………………. 67 گفتار سوم: نظریه اعمال قانون مناسب…………………………………………………………………………………. 68 بند اول: دلایل نظریه……………………………………………………………………………………………………….. 70 بند دوم: ایرادات نظریه……………………………………………………………………………………………………. 71 بند سوم: قانون مناسب در کنوانسیون رم 2 (2007)………………………………………………………………. 72 مبحث دوم: دیدگاه حقوق ایران…………………………………………………………………………………………. 73 گفتار اول: وقوع فعل زیان‌بار در ایران…………………………………………………………………………………. 74 گفتار دوم: وقوع فعل زیان‌بار در خارج از ایران…………………………………………………………………….. 75 نتیجه‌گیری……………………………………………………………………………………………………………………. 77 پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………………. 81 منابع…………………………………………………………………………………………………………………………… 83 چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………….. 86 چکیده یکی از مسائلی که در جوامع امروزی  دعاوی حقوقی زیادی را سبب گردیده، ورود خسارت از کالاهای وارده به کشور به اشخاصی که هیچ گونه رابطه قراردادی  با سازندگان آن ندارند، می­باشد. در این صورت باید مشخص شود که دادگاه کدام کشور برای رسیدگی به دعوی زیان­دیده علیه تولیدکننده کالا صالح است و مطابق چه قانونی حکم به جبران خسارت داده خواهد شد. امروزه کشورها برای رفع نیازهای خود مجبور به برقراری ارتباط با کشورهای دیگر هستند و روز به روز تسهیلات زیادی برای توسعه روابط بین­المللی در اختیار اتباع کشورها قرار داده می­شود و واردات و صادرات از جمله مهم­ترین اشتغالات فکری دولت­ها است در میان کالاهایی که به کشور وارد می­شود، وجود کالای معیوب و خطرناک دور از انتظار نبوده و گاه موجب ایجاد خسارات برای اشخاص می­شود. نتیجتاً تولیدکننده کالای مزبور در مقابل زیان­دیده مسئولیت قهری پیدا می­کند.در ایران در صورت مطرح شدن دعوی مسؤولیت مدنی، قاضی رسیدگی­کننده برای تعیین دادگاه صالح به ماده 971 قانون مدنی و مقررات تعیین صلاحیت داخلی مقرر در قانون آیین دادرسی مدنی مراجعه خواهد نمود، در خصوص قانون حاکم بر دعوی از آنجا که قانونگذار در خصوص مسؤولیت مدنی بین­المللی قاعده حل تعارض وضع نکرده است، سیستم حل تعارض ملی ناقص است و برای قاضی ایرانی این سوال مطرح می­شود که در فقدان قاعده حل تعارض، چه قانونی را در خصوص دعوی مسؤولیت مدنی بین­المللی اعمال نماید. از نظر تعارض قوانین، مسؤولیت مدنی در برگیرنده الزام­های خارج از قرارداد است و قاعده حل تعارض خاصی دارد. برخی از حقوق­دانان «قانون مقر دادگاه» را در این بین حاکم دانسته­اند و گروهی دیگر دعوی مسؤولیت مدنی را تابع قانون محل وقوع فعل زیان­بار دانسته و گروهی دیگر معتقدند قانونی بر دعوی مسئولیت مدنی حاکم است که با توجه به اوضاع و احوال دعوا و وضعیت و موقعیت عامل ورود زیان و زیان­دیده «مناسب­ترین قانون» باشد. در پژوهش حاضر به بررسی و تعیین دادگاه صالح و قانون حاکم بر مسؤولیت مدنی بین­المللی می­پردازیم. واژگان کلیدی: دادگاه صالح، قانون حاکم ،مسؤولیت مدنی، صلاحیت بین­المللی ، تعارض قوانین    مقدمه

• بیان مسأله:

در عصر حاضر تسهیلات زیادی برای توسعه روابط بین­المللی در اختیار اتباع کشورها قرار داده شده است و صادرات و واردات كالاها در صدر این امور می­باشد و در این میان، ورود خسارات به كالاهای وارده اجتناب­ناپذیر می­باشد و زمانی موضوع جنبه بین­المللی پیدا می­كند كه فرد زیان­دیده قصد رجوع به سازنده كالا را دارد و به جهت دخالت عوامل خارجی مسأله به کشور یا کشورهای سازنده آن کالا مربوط می­شود. حال این سؤال مطرح است، فرد زیان­دیده كه كالای معیوب  به دست او می­رسد برای مطالبه خسارات به چه دادگاهی باید مراجعه كند؟ ابتدا باید مشخص گردد که دادگاه کدام کشور برای رسیدگی به دعوی زیان­دیده علیه تولیدکننده کالای وارداتی که در آن سوی مرز اقامت دارد، صالح است و مطابق چه قانونی حکم به جبران خسارت داده خواهد شد؟ در خصوص اهمیت و ضرورت انجام تحقیق باید گفت که برای حل تعارض قوانین و تعیین قانون حاکم بر دعوی، قاضی هر کشور که دعوی، در آنجا طرح گردیده، باید به قاعده حل تعارض کشور خود مراجعه نماید. اما مشکل قاضی ایرانی در این است که قانون­گذار به­ طور صریح در خصوص مسؤولیت مدنی بین­المللی، قاعده حل تعارض وضع نکرده است. سیستم حل تعارض ملی از این جهت ناقص است و برای قاضی ایرانی این سوال مطرح است که در فقدان قاعده حل تعارض، چه قانونی را در خصوص مسؤولیت مدنی بین­المللی اعمال نماید؟ رویه قضایی در این زمینه روشن نیست، حقوق­دانان کشورمان نیز مجال پرداختن به این مسأله را نیافته­اند. در این پژوهش سعی بر آن است که ضمن بررسی قواعد حاکم بر صلاحیت دادگاه در امور بین­الملل، تعارض قوانین را در سیستم ایران و دیگر کشورها بررسی کرده و در نهایت، ماحصل این پژوهش ارائه راهکاری برای قانون­گذار ایران به عنوان قاعده حل تعارض قوانین می­باشد که شاید مورد قبول قانون­گذار قرار گرفته و با تصویب آن موجب از بین رفتن سکوت قانون شود. 2- سوالات تحقیق عبارت­اند از:

• دادگاه صالح به رسیدگی بر دعوی مسؤولیت مدنی بین­المللی اشخاص خصوصی کدام است؟
• قانون حاکم به رسیدگی بر دعوی مسؤولیت مدنی بین­المللی اشخاص خصوصی کدام است؟

3- فرضیه­های تحقیق عبارت­اند از:

• دادگاه محل تحقق مسؤولیت اشخاص صلاحیت رسیدگی به دعوا را دارد.
• قانون حاکم بر مسؤولیت مدنی بین­المللی اشخاص خصوصی، تابع محل فعالیت این اشخاص است.

4-  اهداف این پژوهش عبارت­اند از:

• بررسی و تعیین دادگاه صالح در مسؤولیت مدنی بین­المللی.
• بررسی و تعیین قانون حاکم در مسؤولیت مدنی بین­المللی.

  6- روش تحقیق نوع تحقیق در این پایان­نامه کاربردی است. روش گردآوری اطلاعات نیز کتابخانه­ای است که در همین راستا از کتب  و مجلات حقوقی موجود در این زمینه استفاده شده است. در خصوص جدید بودن و نوآوری در تحقیق با عنایت به کاستی­های قانون مدنی ایران در زمینه حقوق بین­الملل خصوصی، خصوصاً تعارض قوانین و تعارض صلاحیت دادگاه­ها ضروری می­باشد تا با بررسی و مطالعه قوانین دیگر کشورها، تلاشی در راستای حل این کاستی­ها به عمل آید. به علاوه در حال حاضر مطرح بودن دعاوی بسیاری در سطح بین­الملل که هر یک به نحوی به ایران و ایرانی ارتباط پیدا می­کند، لزوم تحقیق و مطالعه در این خصوص را بیش از پیش یادآور می­شود. 7- ساختار این پایان­نامه در دو بخش تهیه و تدوین گردیده است. در بخش اول دادگاه صالح در رسیدگی به دعاوی مسؤولیت مدنی بین­المللی اشخاص خصوصی را بررسی می­کنیم و خود شامل بر سه فصل بوده که فصل اول مربوط به صلاحیت بین­المللی دادگاه، و فصل دوم به صلاحیت بین­المللی دادگاه در حقوق ایران، و فصل سوم به بررسی آیین دادرسی دادگاه­های داخلی در دعاوی بین­المللی اختصاص دارد. در بخش دوم به بررسی قانون حاکم در رسیدگی به دعاوی مسؤولیت مدنی بین­المللی اشخاص خصوصی که خود باز هم شامل بر دو فصل است، در فصل اول تعریف و روش­ها و قواعد حل تعارض قوانین، و فصل دوم به تعیین قانون صالح در تعارض قوانین اختصاص دارد.   بخش اول: دادگاه صالح در رسیدگی به دعاوی مسؤولیت مدنی بین‌المللی فصل اول: صلاحیت بین‌المللی دادگاه صلاحیت در لغت عبارت است از«صلاحیت یک دادگاه نسبت به امری که می‌تواند به آن‌ها رسیدگی کند و یا در قلمرو وی می‌تواند اقدام به رسیدگی نماید».[1] می‌دانیم که در آیین دادرسی داخلی دو نوع صلاحیت وجود دارد، صلاحیت ذاتی و صلاحیت نسبی. صلاحیت ذاتی مربوط به صنف و درجه و نوع دادگاهی است که به دعوا رسیدگی می‌کند. مثلاً بحث از اینکه دادگاه اداری یا دادگاه دادگستری، دادگاه شهرستان یا دادگاه استان، دادگاه عمومی یا اختصاصی باید به دعوی رسیدگی کند مربوط به صلاحیت ذاتی است ولی در صلاحیت نسبی می‌خواهیم بدانیم در بین دادگاه‌هایی که از حیث صنف و درجه و نوع برابر هستند کدام دادگاه صالح است. در حقوق ما امروز صلاحیت نسبی فقط در رابطه با صلاحیت محلی مطرح می‌شود که در آن تقسیم صلاحیت بین دادگاه‌های مساوی حوزه‌های مختلف قضایی مورد نظر است مانند تشخیص صلاحیت دادگاه عمومی شهرستان تهران، یا اصفهان یا شیراز، حال با توجه به آنچه گفته شد صلاحیت بین‌المللی داخل در کدام یک از دو صلاحیت مذکور است.به عبارت روشن‌تر باید دید آیا این مسأله که دادگاه صلاحیت‌دار یک دادگاه ایرانی است یا یک دادگاه خارجی مربوط به صلاحیت ذاتی است یا صلاحیت نسبی. «گروهی از صاحب‌نظران حقوق از جمله بارتن و نی بوایه را عقیده بر آن است که این مسأله یک صلاحیت ذاتی است نه صلاحیت نسبی. طرفداران این عقیده ازجمله بارتن می‌گویند: (این مسأله که دادگاه‌های فرانسوی می‌توانند به یک دعوای بین‌المللی رسیدگی کنند مربوط به صلاحیت عام است و بر این مسأله که کدام‌ یک از دادگاه‌های داخلی فرانسه صالح است (صلاحیت خاص) مقدم می‌باشد.)»[2] بنابراین مسأله اول را باید با توجه به ماهیت و ذات دعاوی حل کرد درحالی‌که مسأله دوم برحسب وضع اتفاقی اصحاب دعوی و اشیاء موضوع دعوی حل می‌شود. پس صلاحیت بین‌المللی یک صلاحیت ذاتی است مانند تقسیم دعاوی بین دادگاه‌های مدنی، اداری و تجاری و نباید قواعد صلاحیت نسبی را درباره آن اجرا کرد. «نی بوایه در این خصوص می‌گوید (به نظر می‌رسد که این مسأله یک صلاحیت ذاتی باشد زیرا مقصود دانستن این امر است که یک نوع بین‌المللی از دادگاه‌ها صالح برای رسیدگی است یا نوع دیگر)»[3] «لیکن عقیده اکثریت ازجمله پروفسور باتیفول آن است که «صلاحیت بین‌المللی یک صلاحیت نسبی است و اصولاً قواعد صلاحیت محلی مقرر در حقوق داخلی را می‌توان درباره آن اجرا کرد زیرا قواعد راجع به صلاحیت محلی پایگاه روابط حقوقی را از نظر دادگاه صلاحیت‌دار تعیین می‌کنند و در صلاحیت بین‌المللی نیز مطلوب همین است.» به عنوان نمونه اگر قانون داخلی مقرر می‌دارد که در بین دادگاه‌های مختلف که برابر هستند دادگاه محل اقامت خوانده صالح برای رسیدگی به دعوی است، چرا این قاعده را، به بهانه اینکه یک عنصر بین‌المللی در آن دخالت دارد یا اقامتگاه مدعی در خارجه واقع است نباید در یک دعوای بین‌المللی اجرا کرد.»[4] چنانکه پروفسور باتیفول می‌گوید، مسأله صلاحیت بین­المللی عملا در اکثر موارد همان مسأله صلاحیت محلی در حقوق داخلی است. در هر دو مسأله مقصود تقسیم جغرافیایی دعاوی بین دادگاه­های صلاحیت­دار است و برای این تقسیم باید ضابطه­هایی به دست آورد و بدان وسیله پایگاه دعاوی را از نظر دادگاه صلاحیت­دار تعیین کرد. بهترین طریقه برای تعیین پایگاه برای دعاوی بین المللی مراجعه به قواعد وضوابط صلاحیت محلی است. وجود یک عامل بین المللی در دعوی ماهیت آن را تغییر نمی­دهد تا به قواعد دیگری نیاز باشد. در خاتمه این بحث اضافه می‌کنیم «بعضی از حقوق­دانان پیشنهاد کرده‌اند که یک نوع دادگاه اختصاصی یا حتی دادگاه بین‌المللی برای رسیدگی به این‌گونه دعاوی تشکیل گردد ولی این پیشنهاد به نتیجه نرسیده است و دادگاه‌های صالح برای رسیدگی به دعاوی خصوصی بین‌المللی همان دادگاه‌های داخلی کشورها هستند. علت این امر آن است که عامل بین‌المللی ماهیت دعوی را تغییر نمی‌دهد تا به یک نوع دیگر از دادگاه‌ها نیاز باشد. در مورد دعاوی بین‌المللی، سلب صلاحیت از دادگاهی که در دسترس اصحاب دعوی قرار دارد و شایسته برای رسیدگی به دعاوی است که از لحاظ ماهیت از نوع دعاوی داخلی می‌باشد تاکنون کاری خودسرانه و بیهوده تلقی شده است.»

استاد راهنما :

دکتر حمید مدنی

استاد مشاور:

دکتر جعفر مسعود سینکی

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود تکه هایی از متن به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) چکیده به منظور مطالعه تاثیر محلول پاشی با محرک های رشد پلی آمین، بور و مولیبدن بر عملکرد و شاخص های رشد دو رقم گلرنگ زراعی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال زراعی91-90 در شهرستان دامغان روستای عبیر آباد اجرا شد. تیمار های آزمایش شامل محلول پاشی با محرک های رشد در سه سطح بدون محلول پاشی یا شاهد، محلول پاشی قبل گلدهی و محلول پاشی بعد از گلدهی و تیمار ارقام گلرنگ شامل رقم محلی اصفهان و رقم پدیده بود. محلول پاشی به کمک محلول نیترات بالانسر بود که شامل بور 9% ، مولیبدن50 پی پی ام و پلی آمین1میلی مولار بود. صفات مورد ارزیابی شامل درصد روغن، وزن هزار دانه، تعداد طبق در بوته، تعداد شاخه فرعی در بوته، ارتفاع بوته، قطر ساقه، کلروفیل ,a ,b کل، کارتنوئید، شاخص برداشت، تعداد دانه در طبق و شاخص سطح برگ بود. بررسی اثر متقابل معنی دار بین رقم و زمان محلول پاشی در مورد عملکرد ارتفاع نهایی نشان داد که رفتار ارقام به سطوح محلول پاشی متفاوت بود به طور کلی محلول پاشی با بور، مولیبدن و پلی آمین نسبت به تیمار بدون محلول پاشی توانست تا حدودی سبب بهبود عملکرد شود. اما اجزای عملکرد شامل درصد روغن، تعداد طبق در بوته، ارتفاع نهایی، قطر ساقه نهایی و شاخص برداشت در مرحله ابتدای گلدهی با محلول پاشی بور، مولیبدن و پلی آمین بهبود یافتند. در این آزمایش اثر همبستگی مثبت و معنی دار بین روغن و سایر صفات وابسته به آن اثبات گردید. به طور کلی می توان نتیجه گرفت رقم محلی اصفهان با داشتن بیشترین شاخص های رشد بهتر عمل کرده است. کلمات کلیدی: گلرنگ، محلول پاشی، بور، مولیبدن، پلی آمین

• ضروت تحقیق

افزایش روزافزون جمعیت و نیاز به کشت گیاهان زراعی که به منظور تامین مواد غذایی از جمله برنامه های وسیع و دامنه داری است که پژوهشگران را بر آن داشته که در این زمینه پژوهش های جدیدی را دنبال نمایند این بدان معنی است که تولید غذا باید دائماً افزایش یابد تا اینکه از کمبود مواد غذایی در بسیاری از نقاط جهان جلوگیری شود (زارعیان، 1380). به رغم پیشرفت های قابل توجه در گسترش كشاورزی و تولید غذا در سال های اخیر، تعداد افراد دچار سوءتغذیه در جهان همچنان رو به افزایش است. با افزایش جمعیت و نیاز به تولید غذای بیشتر، گرایش به استفاده از منابع آب و خاك شور بیشتر شده و تجارب بسیاری هم اكنون در سرتاسر دنیا در مورد استفاده از این منابع نامطلوب وجود دارد (هاشمی نیا و همكاران، 1997). دانه های روغنی به منظور استخراج روغن از دانه آن ها پرورش می یابند ولی به عنوان منبع با ارزش پروتئین نیز مطرح هستند و بقایای محصول بعد از روغن کشی بدین منظور به کار می رود. کاشت دانه های روغنی از دیر باز بخش مهمی از کشاورزی کشور ها از جمله بسیاری از کشور های شرقی را تشکیل می داده است و برخی از آن ها جزو اقلام عمده صادراتی این کشور محسوب می شده اند (سیفی و همکاران، 1390). در سال های 2002-2001 تولید محلی دانه های روغنی تنها 29 درصد کل مصرف را تامین می کرد و71 درصد باقی مانده از طریق واردات تامین می شد Anonymous, 2002)). با توجه به افزایش نیاز روز افزون جوامع بشری به ویژه کشور ما به فراورده های دانه های روغنی مدیریت صحیح زراعی برای افزایش عملکرد از اهمیت زیادی برخوردار است (ناصری و همکاران، 1389). افزایش مصرف سرانه روغن نباتی و فشار ناشی از هزینه های خرید و واردات آن در کشور های مصرف کننده مانند ایران از جمله عواملی هستند که اهمیت توسعه کشت دانه های روغنی و گسترش برنامه های علمی و تحقیقاتی را در این زمینه بیش از پیش روشن می سازد (سعیدی، 1383). پیش بینی می شود که جمعیت دنیا تا سال 2025 به 8 میلیارد نفر برسد و اغلب مدل ها پیش بینی کرده اند که کمبود جدی مواد غذایی در مناطق گرمسیری از سال 2000 به بعد تشدید خواهد شد. تقاضا برای مصرف مواد ایران از کشور هایی است که کاشت برخی از دانه های روغنی مثل کنجد، کرچک، گلرنگ و پنبه در آن قدمت دارد (فیروزه و همکاران، 1385). با توجه به تنوع آب و هوایی در ایران امکان کشت بسیاری از دانه های روغنی با کیفیت خوب و ارزش اقتصادی بالا وجود دارد که یکی از این گیاهان گلرنگ می باشد (ناصری و همکاران، 1389). 1-2- هدف تحقیق هدف از این پژوهش بررسی اثر محلول پاشی بور، مولیبدن و پلی آمین در بهبود عملکرد کمی و کیفی محصول و صفات فیزیولوژیک و مورفولوژیک ارقام مورد مطالعه گلرنگ و بررسی عکس العمل دو رقم محلی اصفهان و پدیده به محلول پاشی برگی قبل و بعد از گلدهی با ریز مغذی ها (بور, مولیبدن و پلی آمین) برای رسیدن به بیشترین محصول انجام شد. 1-3- تاریخچه گلرنگ یکی از منابع مهم تامین روغن نباتی بوده و به همین جهت سطح زیر کشت آن در سال های اخیر افزایش یافته و به حدود 8000 هکتار در سطح کشور رسیده است (کیهانیان، 1385). سابقه کشت گلرنگ در کشور مصر به 3500 سال قبل می رسد و به احتمال قوی در شمال شرقی هندوستان، ایران یا ترکیه اهلی شده است (آلیاری، 1379). تاریخچه کشت این گیاه در مصر به 4000 سال و در چین به 2000 قبل می رسد. گلرنگ از قدیم در هندوستان، ایران، خاورمیانه و شرق آفریقا کشت می شده است (ابراهیم زاده، 1385). کاشت گلرنگ به چندین قرن پیش بر می گردد که به منظور استفاده از گلبرگ های رنگی آن جهت رنگ های خوراکی، طعم دهنده غذا، چاشنی، روغن دانه و رنگرزی منسوجات در کشور های شرق دور مورد استفاده قرار می گرفته است(Esendal, 2001). گیاه گلرنگ در سطوح کوچک یا به صورت حاشیه ای برای حفاظت از محصولات در حاشیه کرت ها کشت می شده است و هم اکنون نیز در مناطقی از هندوستان برای جلوگیری و جبران خسارت عوامل مختلف بر گندم در کشت مخلوط به صورت ردیفی کشت می شود( Hirmath et al., 1992) . گلرنگ زراعی از قدیم الایام به عنوان یک زراعت فرعی و با هدف تولید رنگ از گل های آن در مناطق مختلفی از ایران نظیر خراسان، آذربایجان و اصفهان کشت می شده است (خواجه پور، 1370). در ایران کشت گلرنگ به عنوان یک گیاه روغنی از سال1336 آغاز و بر اساس آمار منتشر شده میزان تولید دانه های گلرنگ در سال های 1355-1350 هفت هزار تن در سال بود که در سال 1385 به شش هزار تن کاهش و پس از آن تولید گلرنگ در ایران سیر نزولی داشت (پهلوان، 1383). گلرنگ در سال های اخیر به عنوان یک گیاه مناسب جهت کاشت علوفه مورد توجه قرار گرفته است (Landau et al., 2005). 1-4- کلیات گلرنگ یا كاشفه با نام علمی(Carthamus tinctorius L) وابسته به راسته سینادره (Cinadrea)، تیره كاسنی(Asteraceae) در انگلیسی با نام(Safflower)   و در فرانسه (Cathame) نامیده می شود. خصوصیات مطلوب و خاص این گیاه نظیراستفاده های طبی و صنعتی و غذایی از گلبرگ های آن کیفیت روغن دانه و وجود بیش از 90 % اسیدهای چرب غیر اشباع به خصوص اسید چرب لینولئیك و اولئیك، مقاومت نسبتاً بالا به شوری و خشكی سازگاری وسیع به درجه حرارت های پائین زمستان و بالای تابستان و فصل رشد كوتاه در كشت تابستانه از جمله مواردی است كه آن را به عنوان گیاه روغنی با ارزشی مطرح نموده است (احمدی و امیدی، 1373). گلرنگ با اسامی زعفران بدل، زعفران خاردار، زعفران رنگرزی و… نیز شناخته می شود. خاستگاه این گیاه مناطقی واقع در بین قسمت های شرقی مدیترانه و خلیج فارس میباشد (خواجه پور، 1383). گلرنگ به عنوان یك گیاه بومی كشور ایران، با تحمل نسبتاً بالایی كه به شوری و خشكی نشان می دهد و همچنین به علت دارا بودن روغنی با كیفیت عالی می تواند نقش مهمی در گسترش سطح زیر كشت گیاهان روغنی در كشور داشته باشد. دسترسی به ارقام متحمل به خشكی میتواند توسعه كشت این گیاه را در شرایط اقلیمی خشك فراهم سازد Forozan, 1997)). گیاهان تحمل متفاوتی به شوری دارند و ممكن است، به ویژه پس از استقرار، كاملاً به آن مقاوم باشند. گلرنگ یكی از گیاهان زراعی نسبتاً مقاوم به شوری به حساب می آید و در شرایط شور نیز قادر به تولید محصول قابل قبولی است. آستانه تحمل به شوری گلرنگ بالا حدود5/7 دسی زیمنس بر متر برای عصاره اشباع خاك و آستانه كاهش عملكرد آن 6 دسی زیمنس بر متر می باشد Shannon, 1997)). گلرنگ یکی از گیاهانی است که به لحاظ بومی بودن و سازگاری با شرایط اقلیمی حاکم بر کشور از ویژگی های ارزشمندی برخوردار است و علاوه بر این تحمل پذیری آن به شرایط محدودیت رطوبت و شوری و امکان کاشت بهاره و پاییزه به همراه نقش مفید آن در تناوب زراعی و با توجه به نیاز روز افزون کشور به روغن گیاهی، گلرنگ می تواند به عنوان یک گیاه صنعتی و روغنی مهم مطرح باشد (زینعلی، 1378).

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)       چکیده   مطالعه الگوی فضایی شیوع ازدواج در بین زنان کمتر  از 20 سال و فرزندآوری آنان   به کوشش اسماء زارع   ازدواج مبنای تشکیل خانواده به عنوان اولین و مهمترین واحد اجتماعی است. زمان وقوع ازدواج (سنی که در آن ازدواج اتفاق می­افتد)، تأثیر بلافصل و بدون واسطه­ای را بر باروری اعمال می­کند. معمولاً ازدواج­های زودرس یا سنین پایین شروع ازدواج، با میزان باروری ارتباط مستقیم دارد. مطالعه حاضر به مسئله شیوع ازدواج در بین زنان کمتر از 20 سال و فرزندآوری آنان در سطح شهرستانی از بُعد فضایی نظر افکنده است. این مطالعه با استفاده از داده­های سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385 انجام گرفته است. جهت بررسی رابطه معناداری بین متغیرها از ضریب همبستگی پیرسون، آزمون T مستقل، تحلیل مسیر و تحلیل رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. سپس از شاخص خودهمبستگی فضایی (موران) و شاخص محلی پیوند فضایی (لیسا) برای نشان دادن تغییرات و گرایش و عدم گرایش شهرستان­ها به تشکیل خوشه­های هم­جوار، استفاده شده است. نتایج آزمون T نشان می­دهد که نرخ ازدواج دختران نوجوان و فرزندآوری آنان در مناطق روستایی بالاتر از مناطق شهری است و شاهد گرایش شهرستان­ها به تشکیل خوشه­های هم­جوار در زمینه نرخ ازدواج دختران نوجوان و فرزندآوری آنان در مناطق روستایی هستیم. بین سطح توسعه یافتگی اقتصادی- اجتماعی شهرستان­ها و نرخ ازدواج دختران نوجوان و فرزندآوری آنان رابطه و همبستگی منفی وجود دارد و شاهد گرایش شهرستان­ها به همگن شدن در زمینه نرخ ازدواج دختران نوجوان و فرزندآوری آنان هستیم. بین درصد شهرنشینی و نرخ ازدواج دختران نوجوان و فرزندآوری آنان رابطه و همبستگی منفی وجود دارد و توزیع فضایی آن­ها در سطح کشور یک توزیع نیمه یکنواخت است. نتایج ضریب همبستگی نشانگر آن است که با افزایش درصد سطح تحصیلات و اشتغال زنان از نرخ ازدواج دختران نوجوان و فرزندآوری آنان کاسته می­شود. بین نرخ ازدواج دختران نوجوان و میزان فرزندآوری آنان در مناطق مختلف کشور رابطه و همبستگی مثبت وجود دارد و شاهد گرایش شهرستان­ها ­به تشکیل خوشه­های هم­جوار در زمینه این دو متغیر هستیم. نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان می­دهد که متغیرهای نرخ ازدواج دختران نوجوان و سطح تحصیلات دیپلم زنان نوجوان مجموعا 59 درصد از تغییرات میزان فرزندآوری زنان نوجوان را تبیین می­کند.   واژگان کلیدی: ازدواج دختران نوجوان، فرزندآوری، توسعه یافتگی، شهرنشینی، تحصیلات، اشتغال، توزیع فضایی         فهرست مطالب     عنوان                                                                             صفحه         فصل اول: مقدمه 1-1- کلیات……………………………………………………………………………………………………………………………. 2 1-2- بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………………………….. 3 1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق……………………………………………………………………………………………….. 6 1-4- اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………… 6 1-4-1 هدف کلی……………………………………………………………………………………………………………………. 6 1-4-2- اهداف جزئی……………………………………………………………………………………………………….. 7   فصل دوم: پیشینه تحقیق 2-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………. 9 2-2- مروری بر تحقیقات داخلی و خارجی……………………………………………………………………………… 9 2-2-1- تحقیقات داخلی………………………………………………………………………………………………….. 9 2-2-2- تحقیقات خارجی………………………………………………………………………………………………… 17   فصل سوم: مبانی نظری تحقیق 3-1- مروری بر نظریات موجود……………………………………………………………………………………………….. 27   3-1-1- نظریات مرتبط با سن ازدواج……………………………………………………………………………….. 27 3-1-1-1- نظریه­های اقتصادی…………………………………………………………………………………. 27 3-1-1-2- نظریه­های جامعه­شناختی………………………………………………………………………… 28 3-1-1-3- نظریه­های جمعیت­شناختی……………………………………………………………………… 28 3-1-1-4- نظریه نوسازی…………………………………………………………………………………………. 29 عنوان                                                                             صفحه         3-1-1-5- نظریه مبادله……………………………………………………………………………………………. 30 3-1-1-6- نظریه برابری جنسیتی…………………………………………………………………………….. 31 3-1-2- نظریات مرتبط با باروری……………………………………………………………………………………… 32 3-1-2-1- نظریه­های اقتصادی…………………………………………………………………………………. 32 3-1-2-2- نظریه­های اجتماعی و فرهنگی…………………………………………………………………. 33 3-1-2-2-1- نظریه کالدول……………………………………………………………………………………… 34 3-1-2-2-2- نظریه کول………………………………………………………………………………………….. 35 3-1-2-2-3- نظریه دیویس و بلیک…………………………………………………………………………. 36 3-2 چارچوب نظری تحقیق……………………………………………………………………………………………………. 38 3-3- مدل تجربی تحقیق……………………………………………………………………………………………………….. 38 3-4- فرضیات تحقیق……………………………………………………………………………………………………………… 39   فصل چهارم: روش تحقیق 4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………. 41 4-2- روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….. 41 4-3- ابزار جمع­آوری داده­ها…………………………………………………………………………………………………….. 42 4-4- جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………………….. 42 4-5- واحد تحلیل…………………………………………………………………………………………………………………… 42 4-6- قلمرو زمانی و مکانی………………………………………………………………………………………………………. 43 4-7- حجم نمونه……………………………………………………………………………………………………………………. 43 4-8- تکنیک­های آماری تحلیل داده­ها…………………………………………………………………………………….. 43 4-8-1- تحلیل مدل خودهمبستگی فضایی و محلی…………………………………………………………. 43 4-8-2- شاخص موران…………………………………………………………………………………………………….. 45 4-8-3- شاخص محلی پیوند فضایی (لیسا)………………………………………………………………………. 46 4-9- تعریف نظری و عملیاتی متغیرها…………………………………………………………………………………….. 46 4-9-1- متغیرهای مستقل……………………………………………………………………………………………….. 46 4-9-2- متغیر وابسته………………………………………………………………………………………………………. 48 عنوان                                                                             صفحه         فصل پنجم: یافته­های تحقیق 5-1- آمار توصیفی………………………………………………………………………………………………………………….. 50 5-2- آمار استنباطی و مکانی…………………………………………………………………………………………………… 66 5-3- تحلیل مسیر………………………………………………………………………………………………………………….. 90 فصل ششم: بحث و نتیجه گیری 6-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………. 109 6-2- نتایج فرضیات    ……………………………………………………………………………………………………… 111 6-3- پیشنهادات تحقیق……………………………………………………………………………………………………. 121 6-4- محدودیت­های تحقیق………………………………………………………………………………………………. 121   فهرست منابع و مآخذ منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………………………………. 122 منابع انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………………………. 126                                   فهرست جدول­ها   عنوان                                                                                                    صفحه   جدول 4-1: انواع الگوهای توزیع فضایی پدیده­های زمین مرجع…………………………………….. 45 جدول 4-2 عناوین و وزن شاخص ­ها جهت تعیین درجه توسعه ­یافتگی شهرستان های کشور…………………………………………………………………………………………………………………………….. 47 جدول 5-1 درصد زنان حداقل یکبار ازدواج کرده (کشور به تفکیک استان)………………….. 52 جدول 5-2 درصد ازدواج زنان نوجوان (کشور به تفکیک استان)  ………………………………… 55 جدول 5-3 میزان باروری ویژه گروه سنی 19-10 سال (کشور به تفکیک استان)…………. 58 جدول 5-4 درصد تحصیلات زنان 19-10 ساله کل کشور (به تفکیک استان)……………… 61 جدول 5-5 درصد اشتغال زنان 19-10 ساله در مناطق مختلف کشور………………………….. 64 جدول 5-6 نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین سطح توسعه یافتگی اقتصادی – اجتماعی شهرستان­ها و نرخ ازدواج دختران نوجوان……………………………………………………… 66 جدول 5-7 نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین درصد تحصیلات دختران نوجوان و نرخ ازدواج دختران نوجوان در مناطق مختلف کشور…………………………………………………………….. 70 جدول 5-8 آزمون رابطه نرخ ازدواج دختران نوجوان در مناطق روستایی و شهری………… 72

جدول 5-9 شاخص خودهمبستگی فضایی در سرشماری 1385 به تفکیک مناطق

شهری و روستایی………………………………………………………………………………………………………….. 73

جدول 5-10 نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین درصد اشتغال زنان نوجوان و نرخ ازدواج دختران نوجوان در مناطق مختلف کشور…………………………………………………………….. 75 جدول 5-11 ضریب همبستگی بین درصد شهرنشینی و نرخ ازدواج دختران نوجوان……. 76 جدول 5-12 نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین سطح توسعه یافتگی اقتصادی – اجتماعی شهرستان­ها و فرزندآوری زنان نوجوان …………………………………………………………. 77 جدول 5-13 نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین درصد تحصیلات دختران نوجوان و میزان فرزندآوری زنان نوجوان در مناطق مختلف کشور……………………………………………….. 81 عنوان                                                                                                    صفحه   جدول 5-14 آزمون رابطه میزان فرزندآوری زنان نوجوان در مناطق روستایی و شهری…. 84

جدول 5-15 شاخص خودهمبستگی فضایی در سرشماری 1385 به تفکیک مناطق

 شهری و روستایی…………………………………………………………………………………………………………. 85

جدول 5-16 نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین درصد پایین اشتغال زنان نوجوان و میزان فرزندآوری زنان نوجوان در مناطق مختلف کشور……………………………………………….. 86 جدول 5-17 ضریب همبستگی بین درصد شهرنشینی و فرزندآوری نوجوان…………………. 87 جدول 5-18 نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین نرخ ازدواج دختران نوجوان و میزان فرزندآوری زنان نوجوان در مناطق مختلف کشور…………………………………………………………… 89 جدول 5-19 عناصر متغیرهای زمینه­ای درون معادله برای پیش­بینی متغیر میانی نرخ ازدواج دختران نوجوان در سطح شهرستان­ها……………………………………………………………….. 91 جدول 5-20 عناصر متغیرهای مستقل و زمینه­ای درون معادله برای پیش­بینی فرزندآوری زنان نوجوان در سطح شهرستان­های کشور………………………………………………………………….. 92 جدول 5-21 میزان تأثیر مستقیم، غیر مستقیم و کل متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته فرزندآوری زنان نوجوان……………………………………………………………………………………… 93                               فهرست شکل­ها   عنوان                                                                                                    صفحه   شکل 4-1 انواع الگوهای توزیع فضایی پدیده­های زمین مرجع……………………………………………. 44 شکل 5-1 توزیع فضایی کل زنان ازدواج کرده در کشور بر اساس سرشماری 1385…………… 53 شکل 5-2 توزیع فضایی درصد ازدواج دختران در کشور بر اساس سرشماری 1385………….. 56 شکل 5-3 توزیع فضایی میزان باروری ویژه گروه سنی 19-10 ساله در مناطق مختلف کشور بر اساس سرشماری 1385………………………………………………………………………………………. 59………………………………………………………………………………………………………………………………………….. شکل 5-4 توزیع فضایی سطح تحصیلات زنان 19-10 ساله کل کشور …………………………….. 62 شکل 5-5 توزیع فضایی درصد اشتغال زنان نوجوان 19-10 ساله در مناطق مختلف کشور بر اساس سرشماری 1385……………………………………………………………………………………….. 65 شکل 5-6 توزیع فضایی نرخ ازدواج دختران نوجوان با سطح توسعه یافتگی اقتصادی – اجتماعی سال 1385…………………………………………………………………………………………………………. 94

شکل 5-7 توزیع فضایی نرخ ازدواج دختران نوجوان و درصد تحصیلات زیر دیپلم و

 دیپلم کل کشور بر اساس سرشماری 1385……………………………………………………………………… 95

شکل 5-8 توزیع فضایی نرخ ازدواج دختران نوجوان روستایی و درصد تحصیلات زیر دیپلم و دیپلم زنان نوجوان بر اساس سرشماری 1385………………………………………………………………….. 96 شکل 5-9 توزیع فضایی نرخ ازدواج دختران نوجوان و درصد تحصیلات عالی زنان نوجوان در مناطق مختلف کشور…………………………………………………………………………………………………….. 97 شکل 5-10 توزیع فضایی نرخ ازدواج دختران نوجوان در مناطق شهری و روستایی بر اساس سرشماری1385………………………………………………………………………………………………………. 74 شکل 5-11 توزیع فضایی نرخ ازدواج دختران نوجوان و درصد اشتغال زنان نوجوان در مناطق مختلف کشور بر اساس سرشماری 1385………………………………………………………………. 98   عنوان                                                                                                    صفحه   شکل 5-12 توزیع فضایی نرخ ازدواج دختران نوجوان و درصد شهرنشینی بر اساس

شهریور  1394   فهرست مطالب عنوان                                                                                                            صفحه چکیده 1 فصل اول : کلیات تحقیق 1- 1- مقدمه. 3 1 – 2- بیان مسأله و ضرورت تحقیق.. 4 1- 3- پیشینه تحقیق.. 6 1-4- اهداف تحقیق.. 10 1-5- سؤالات تحقیق.. 10 1-6- فرضیه‏های تحقیق.. 10 1-7- روش شناسی تحقیق.. 10 1-8- ابزار گردآوری داده‌ها 11 1-9- جامعه آماری و روش نمونه‏گیری.. 11 1 – 10- روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده‏ها 11 فصل دوم: مبانی نظری تحقیق 2 – 1 – مقدمه. 14 2 – 2 – تاریخچه گردشگری در ایران.. 15 2 – 3 – انواع گردشگری.. 16 2 – 3 – 1- گردشگری بر پایه هدف از سفر. 17 2 – 3 – 2- گردشگری انبوه و جایگزین.. 17 2 – 3 – 3- جهانگردی فام. 18 2 – 3- 4- گردشگری بر اساس محل سکونت افراد. 19 2 – 3- 5- گردشگری از بعد تقاضا 19 2 – 3- 6- گردشگری براساس فعالیت، موضوع، جاذبه ها و تعاملات گردشگری.. 20 2 – 4 – مفهوم اكوتوریسم(طبیعت گردی). 22 2 – 5 – معیارها و ویژگیهای اکوتوریسم. 23 2 – 6 – جنبه های اکوتوریسم. 23 2 – 6 – 1- جنبه‌های علمی.. 23 2 – 6 – 2- جنبه‌های اجتماعی.. 23 2 – 6 – 3- جنبه‌های اقتصادی.. 24 2 – 7 – ویژگی‌های اکوتوریسم. 24 2 – 8 – اهمیت اكوتوریسم. 24 2 – 9 – اهداف اساسی و ارکان اصلی اکوتوریسم. 25 2 – 10 – ارکان اصلی اکوتوریسم. 25 2 – 11 – اكوتوریسم در ایران.. 26 2 – 12 – جایگاه اکوتوریسم در فرآیند توسعه پایدار گردشگری.. 27 2 – 13 – ویژگی اكوتوریست‌ها و انواع آن.. 27 2 – 14 – اكوتوریسم و توسعه. 28 2 – 15 – اكوتوریسم و توسعه منطقه‌ای.. 29 2 – 16 – گردشگری شهری.. 30 2 – 17 – توسعه شهری و نقش برنامه‌ریزان شهری در گردشگری.. 31 2 – 18 – نتیجه‌گیری.. 32 فصل سوم: شناخت ویژگیهای جغرافیایی منطقه مورد مطالعه 3 – 1 – موقعیت جغرافیایی شهر کرمانشاه 35   3 – 2 – وضعیت زمین شناسی منطقه مورد مطالعه. 36 3 – 2 -1 – زون سنندج – سیرجان: 36 3 – 3 – توپوگرافی منطقه مورد مطالعه. 37 3 – 3 – 1 – کوهستان پرآو: 37 3 – 3 – 2 – کوههای سفید: 38 3 – 3 – 3 – دشتها 38 3 – 3 – 4 – دشت کرمانشاه: 38 3 – 3 – 5 – دشت ماهیدشت: 38 3 – 4 – ساختار توپوگرافی قطب گردشگری کرمانشاه 39 3 – 5 – ویژگیهای اقلیمی شهر کرمانشاه از نگاه گردشگری.. 40 3 – 5 – 1 – وضعیت بارش شهر کرمانشاه 40 3 – 5 – 2  – وضعیت دمای شهر کرمانشاه 42 3 – 5 – 3 – وضعیت رطوبت نسبی شهر کرمانشاه 44 3 – 5 – 4 – وضعیت ساعات آفتابی شهر کرمانشاه 45 3 – 6 – منابع آب استان کرمانشاه به تفکیک قطبهای گردشگری.. 46 3 – 7 – منابع پوشش گیاهی و جنگلی استان کرمانشاه به تفکیک شهرستان.. 47 3 – 8 – ویژگی‌های انسانی منطقه مورد مطالعه. 50 3 – 8 – 1 – وجه تسمیه. 50 3 – 8 – 2 – جمعیت شهر کرمانشاه برحسب سن، جنس و وضع سكونت.. 50 3 – 8 – 3 – سطح سواد بر حسب سن و جنس در شهر کرمانشاه 51 3 – 9 – ویژگی‌های اقتصادی شهرستان کرمانشاه 51 3 – 9 – 1 – زراعت و باغداری.. 52 3 – 10 – زیرساختها 52 3 – 10 – 1 – راه و دسترسیها 52 3 – 10 – 1 – 1 – راههای ارتباطی شهر کرمانشاه 53 3 – 11 – نگاهی به جاذبه‌های اکوتوریستی شهر کرمانشاه 53 3– 12 – جاذبه های اکوتوریستی شهر کرمانشاه 54 3 – 12 – 1 – کوه‌ها 54 3– 12 – 1 – 1 – پرآو. 54 3– 12 – 1 – 2 – بیستون.. 55 3– 12 – 1 – 3 – سفید کوه 55 3– 12 – 2 – دشت‌ها 56 3– 12 – 2 – 1 – ماهیدشت.. 56 3– 12 – 2 – 2 – بیستون.. 56 3– 12 – 3 – غارها 57 3– 12 – 3 – 1 – مرخل. 57 3– 12 – 3 – 3 – مر تاریک… 57 3– 12 – 3 – 4 – مرآفتاب.. 58 3– 13 – سراب‌ها و چشمه‌ها 58 3 – 13 – 1 –  قابلیت‌های اکوتوریسمی سرابهای شهر کرمانشاه: 58 3 – 13 – 2 – سراب قنبر. 59 3 – 13 – 3 – سراب طاقبستان.. 59 3 – 13 – 4 – سراب نیلوفر. 59 3 – 13 – 5 – بیستون.. 60 3– 14 – رودخانه‌ها 60 3– 14 – 1 – قره سو. 60 3 – 15 – نتیجه‌گیری.. 61 فصل چهارم : روش‌شناسی پژوهش 4 – 1 – ابزار گردآوری اطلاعات.. 63 4- 2 – مطالعات کتابخانه‌ای.. 63 4 – 3 – روش تجزیه و تحلیل اطلاعات در این پژوهش… 64 4 – 4 – معرفی تکنیک TOPSIS. 65 4 – 4 – 1 – مراحل تکنیک TOPSIS در پژوهش حاضر جهت رتبه‌بندی توانهای اکوتوریسمی.. 69 4 – 5 – به کار گیری مدل SWOT در پژوهش حاضر جهت ارائه استراتژهای برتر اکوتوریسم. 73 4 – 6 – تحلیل مدل SWOT.. 73 4 – 7 – مزایای مدل مدیریت راهبردی  SWOT.. 75 4 – 8 – مراحل مدل SWOT: 76 فصل پنجم: تجزیه و تحلیل داده‌ها 5 – 1 – مقدمه. 79 5 – 2 – وضعیت جنسی پاسخگویان.. 79 5 – 3 – وضعیت سنی پاسخگویان.. 80 5 – 4 – وضعیت تحصیلی پاسخگویان.. 80 5 – 5 – ارزیابی شاخصهای تحقیق.. 80 5 – 6 – رتبه بندی مناطق اکوتوریسمی شهرستان کرمانشاه بر اساس روش TOPSIS. 84 5 – 8 – ارزیابی محیط داخلی (حسابرسی داخلی) برای تدوین برنامه توسعه اکوتوریسم در مناطق اکوتوریسمی شهر کرمانشاه 97 5 – 9 – ارزیابی محیط خارجی (حسابرسی خارجی) مناطق اکوتوریسمی شهر کرمانشاه جهت تدوین برنامه توسعه گردشگری.. 100 5 – 10 – اولویت بندی  مجموعه عوامل داخلی و خارجی تاثیر گذار در توسعه اکوتوریسم شهر کرمانشاه 104 5 – 11 – تدوین راهبردهای  توسعه اکوتوریسم در کرمانشاه 104 5 – 11 – 1 – راهبردهای رقابتی – تهاجمی (SO) : 104 5 – 11 – 2 –  راهبردهای اقتضایی یا تنوع(ST): 105 5 – 11 – 3 –  راهبردهای بازنگری یا انطباقی(WO): 106 5 – 11 – 4 –  راهبردهای تدافعی (WT): 106 5 – 12 – اولویت بندی استراتژی‌های توسعه اکوتوریسمی  شهر کرمانشاه 107 فصل ششم : نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادات 6 – 1 – مروری بر پژوهش حاضر. 112 6 – 2 – ارزیابی فرضیات.. 112 6 – 3 – نتیجه‌گیری.. 115 6 – 4 – پیشنهادها 116 6 – 5 – منابع: 118                           فهرست جداول عنوان                                                                                                            صفحه جدول3 – 1 : ساختار توپوگرافی قطب گردشگری کرمانشاه 40 جدول(3 – 2): منابع آبی هر قطب گردشگری استان کرمانشاه 47 جدول 3 – 3 : پراکندگی جنگلهای استان کرمانشاه به تفکیک شهرستان و نوع پوشش گیاهی.. 48 جدول 3 – 4 : جمعیت شهر کرمانشاه برحسب سن، جنس و وضع سكونت در سال 1390. 51 جدول 3 – 5 : سطح سواد بر حسب سن و جنس در شهر کرمانشاه در سال 1390. 51 جدول 4 – 1: ماتریس  SWOTو نحوه تعیین راهبردها(یغفوری و همکاران:1390). 74 جدول 4 – 2 : ماتریس تهدیدات ،فرصتها،نقاط ضعف،و نقلط قوت.. 75 جدول 4 – 3 :  مراحل انجام ماتریس SWOT.. 77 جدول 5 -1. توزیع پاسخگویان بر حسب جنس… 79 جدول(5 – 2 ) وضعیت سنی پاسخگویان.. 80 جدول 5 – 3: شاخصهای استفاده شده در این پژوهش… 81 جدول(5 – 4 ): جاذبه‌های اکوتوریسمی شهر کرمانشاه 83 جدول(5 – 5):  ماتریس اولیه شاخصهای گردشگری برای مناطق اکوتوریسمی شهر کرمانشاه 84 جدول(5 – 6):استاندارد کردن داده‌های خام جاذبه‌های گردشگری شهر کرمانشاه 86 جدول (5 – 7):  اوزان شاخص‌ها 88 جدول(5 – 8) : استاندارد موزون جاذبه‌های گردشگری کرمانشاه 88 جدول(5 – 9) حالت‌های ایده آل مثبت و منفی هر شاخص در جاذبه‌های اکوتوریسمی شهر کرمانشاه 90 جدول(5 – 10):  فاصله هر جاذبه اکوتوریستی از حالتهای ایده‌آل مثبت و منفی(بهترین و بدترین وضعیت) در کرمانشاه 91 جدول(5 – 11) نزدیکی نسبی هر جاذبه اکوتوریستی به وضعیت ایده‌آل (امتیاز نهایی) درشهر کرمانشاه 92 جدول 5 – 12: ارزیابی عوامل محیط داخلی(قوتها و ضعفها) اکوتوریسمی.. 97 جدول شماره(5 – 13):  ارزیابی عوامل محیط خارجی(فرصتها و تهدیدات) توسعه اکوتوریسم. 101 جدول 5 – 14:ترکیب اولویت بندی جاذبه‌های اکوتوریسمی و اولویت برنامه استراتژیکی در توسعه اکوتوریسم. 109   فهرست نمودارها عنوان                                                                                                            صفحه نمودار 3 – 3 : میانگین بارش ماهانه درازمدت شهر کرمانشاه در طول دوره آماری 1983 – 2013. 41 نمودار 3 – 4 : میانگین بارش سالانه شهر کرمانشاه در طول دوره آماری 1983 – 2013. 42 نمودار 3 – 5 : میانگین دمای ماهانه درازمدت شهر کرمانشاه در طول دوره آماری 1983 – 2013. 43 نمودار 3 – 6 : میانگین دمای سالانه شهر کرمانشاه در طول دوره آماری 1983 – 2013. 43 نمودار 3 – 7 : میانگین رطوبت نسبی ماهانه درازمدت شهر کرمانشاه در طول دوره آماری 1983 – 2013. 44 نمودار 3 – 8 : میانگین رطوبت نسبی سالانه درازمدت شهر کرمانشاه در طول دوره آماری 1983 – 2013. 45 نمودار 3 – 9: میانگین ساعات آفتابی ماهانه درازمدت شهر کرمانشاه در طول دوره آماری 1983 – 2013. 46 نمودار 3 – 10 : پراکنش جنگلهای استان کرمانشاه به تفکیک شهرستان.. 49 نمودار 5 – 1: نمودار  ارزیابی شاخصهای موثر در مناطق اکوتوریسمی شهر کرمانشاه 82 نمودار  5 – 2: دامنه برد هر جاذبه اکوتوریسمی.. 94 نمودار  5 – 3: درصد توانایی شهر کرمانشاه از لحاظ جاذبه‌های اکوتوریسمی.. 95 نمودار  5 – 4: امتیاز وزنی هر یک از نقاط قوت(s). 99 نمودار 5 – 5: امتیاز وزنی هر یک از نقاط ضعف(w). 100 نمودار5 – 6 : امتیاز وزنی هر یک از  فرصتها(O). 102 نمودار 5 – 7: امتیاز وزنی هر یک از  تهدیدات(T). 102 نمودار 5 -8 : اولویت بندی عوامل چهارگانه SWOT.. 107 نمودار  5 – 9: اولویت بندی عوامل استراتژی  جهت توسعه اکوتوریسم کرمانشاه 108               فهرست اشکال عنوان                                                                                                            صفحه شکل 2 – 1: ارتباط تعاملی انواع مختلف جهانگردی.. 19 شکل 2 – 2 : جایگاه اکوتوریسم در فرآیند توسعه پایدار گردشگری.. 27 شکل 3 – 2  : توپوگرافی استان کرمانشاه 39 شکل 4 – 1: تقسیم بندی مدل‌های تصمیم گیری.. 67 شکل 4 – 3: چهارچوب تحلیلی در مدل SWOT.. 75 شکل 5 – 8: ماتریس  اولویت‌بندی برنامه‌ریزی اکوتوریسم (SWOT) در شهر کرمانشاه 103                       .               فهرست نقشه ها عنوان                                                                                                            صفحه نقشه 3 – 1 : موقعیت جغرافیایی شهر کرمانشاه در کشور ایران.. 35                                                

چکیده

امروزه صنعت گردشگری یا جهان‌گردی به عنوان یکی از ابزارها و راه‌کارهای مناسب جهت کسب درآمد و شکوفایی اقتصاد دولت‌ها و ملت‌ها از یک سو و توسعه و آبادانی مناطق در نقاط مختلف دنیا از سوی دیگر مطرح می‌باشد. کشورهای مختلفی در دنیا جهت دستیابی به توسعه، راهبردهای متفاوتی را در نظر می­گیرند. یكی از راهبردهایی كه اخیراً در اغلب كشورهای جهان مورد توجه قرار گرفته، توسعه و گسترش روزافزون گردشگری بخصوص فعالیت‌های مرتبط با اكوتوریسم است. یکی از مناطق مستعد کشور ایران در زمینه اکوتوریسم شهر کرمانشاه است که با توجه به محیط جغرافیایی خود پتانسیل­های بالقوه­ای در این زمینه دارد. در این پژوهش جاذبه­های اکوتوریسمی شهر کرمانشاه شناسایی و با استفاده از مدل­ TOPSIS رتبه­بندی گردیدند. همچنین در پایان با استفاده از مدل SWOT استراتژی‌های لازم ارائه شدند. نتایج رتبه‌بندی نشان داد که در میان جاذبه‌های اکوتوریسمی، منطقه اکوتوریسمی سراب نیلوفر  با میزان  بیشتر نسبت به دیگر مناطق دارای برد بیشتر و دارای وضعیت بسیار خوب می‌باشد و منطقه اکوتوریسمی طاقبستان با امتیاز 6354/0 در رتبه دوم و در سطح خوب قرار گرفته که این دو منطقه دارای بیشترین برد و ظرفیت از لحاظ اکوتوریسمی در  شهرکرمانشاه هستند. هم‌چنین نتایج مدل سوات نشان داد که در مجموع امتیاز نهایی عوامل داخلی در ماتریس ارزیابی 47/4 و امتیاز نهایی عوامل خارجی 98/3 به دست آمده است که نشان دهنده تاثیرگذاری بیشتر عوامل داخلی بر عوامل خارجی در زمینه اکوتوریسم در شهر کرمانشاه می­ باشد. واژگان کلیدی: ارزیابی، رتبه‌بندی، گردشگری، اکوتوریسم، کرمانشاه          

فصل اول

کلیات تحقیق

1- 1- مقدمه

امروزه صنعت گردشگری یا جهانگردی به عنوان یکی از ابزارها و راه کارهای مناسب جهت کسب درآمد و شکوفایی اقتصاد دولت‌ها و ملت‌ها از یک سو و توسعه و آبادانی مناطق در نقاط مختلف دنیا از سوی دیگر مطرح می‌باشد (ابراهیم زاده و آقاسی زاده، 1390: 6). کشورهای مختلفی در دنیا جهت دستیابی به توسعه، راهبردهای متفاوتی را در نظر می­گیرند. یكی از راهبردهایی كه اخیراً در اغلب كشورهای جهان مورد توجه قرار گرفته، توسعه و گسترش روزافزون گردشگری بخصوص فعالیت‌های مرتبط با اكوتوریسم است (قادری، 1383: 36). در این راستا با توجه به تبدیل شدن صنعت گردشگری به یکی از صنایع برتر دنیا و توانایی بالقوه کشور ایران در این زمینه، می­توان از گردشگری و به ویژه فعالیت‌های اکوتوریستی به عنوان یکی از بهترین گزینه­ها برای جایگزینی درآمدهای حاصل از نفت نام برد. اهمیت توسعه اکوتوریسم زمانی برای کشور نمایان می­شود که بدانیم زمان متوسط سفر 50 درصد اکوتوریست های جهان بین 8 تا 14 روز است و هر اکوتوریست به طور متوسط بین یک هزار تا یک هزار و 500 دلار درآمد ارزی به ارمغان می­آورد(اشتری مهر جردی، 1383: 78). از طرف دیگر، سازمان جهانی جهانگردی رشد سالانه صنعت گردشگری را تا سال 2010 بین 6 درصد بیان کرده است که اکوتوریسم با 4/3 تا 7/6  درصد بیان کرده است که اکوتوریسم با رشد سالانه 30 تا 40 درصد، بالاترین رشد در بخش های مختلف گردشگری را به خود اختصاص داده است. بر این اساس در سال 2004 اکوتوریسم رشدی 3 برابر صنعت گردشگری، در کل داشته است. همچنین بر اساس نظر شورای جهانی اکوتوریسم در پایان سال 2010 حدود 50 درصد گردشگران متعلق به بخش اکوتوریسم بوده است(موحد و همکاران، 1393: 182). در کنار اهمیت ذکر شده می‌توان به قابلیت بالای کشور اشاره کرد که از نظر تنوع صنایع دستی ایران جزء 3 کشور برتر دنیا به حساب می­آید (زنگی آبادی و همکاران، 1385: 131). از لحاظ جاذبه‌های فرهنگی و طبیعی در بین 5 کشور برتر دنیا و از لحاظ جاذبه‌های تاریخی در رتبه 10 قرار گرفته است(نعمتی، 1384: 107). یکی از مناطق مستعد کشور در زمینه اکوتوریسم شهر کرمانشاه است که با توجه به محیط جغرافیایی خود پتانسیل­های بالقوه‌ای در این زمینه دارد. در این راستا در این پژوهش سعی می­شود که جاذبه­های گردشگری شناسایی و با استفاده از مدل­ TOPSIS رتبه­بندی گردند و در نهایت با استفاده از مدل تحلیل استراتژیک SWOT راهبردهای استراتژیک جهت توسعه پایدار فعالیت‌های اکوتوریسم در شهر کرمانشاه ارائه شود.  

1 – 2- بیان مسأله و ضرورت تحقیق

امروزه همه کشورها، اعم از توسعه یافته و در حال توسعه پذیرفته‌اند که هر توسعه‌ای تنها با برنامه‌ریزی امکان‌پذیر است. این موضوع به خصوص در ارتباط با توسعه پایدار اهمیت بیشتری می­یابد. در این ارتباط حرکت به سمت توسعه پایدار گردشگری، به دلیل اهمیت خاص گردشگری و تأثیرات بالقوه مثبت و منفی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و زیست محیطی که می‌تواند داشته باشد بدون برنامه‌ریزی دقیق و مناسب امکا‌ن‌پذیر و دست نیافتنی خواهد بود (تقوایی و همکاران، 1388: 49). گردشگری پدیده­ای است كهن كه از دیر باز در جوامع انسانی وجود داشته است و به تدریج با طی مراحل تاریخی مختلف به موضوعی فنی، اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده است. گردشگری بر پایه عامل اساسی سفر و جابجایی قرار دارد در نتیجه دگرگونی­های آن تابع تغییرات مختلفی از قبیل دگرگونی­های ناشی از انگیزه سفر و وسیله حمل و نقل است. عواملی مانند انقلاب صنعتی، رشد سریع شهرنشینی، مالكیت وسیله نقلیه، افزایش اوقات فراغت و سطوح درآمد و به دنبال آن امنیت بیشترین تاثیر را در رشد صنعت جهانگردی داشته‌اند (کریم پناه، 1384: 2). امروزه صنعت گردشگری یا جهانگردی به عنوان یکی از ابزارها و راه کارهای مناسب جهت کسب درآمد و شکوفایی اقتصاد دولت‌ها و ملت‌ها از یک سو و توسعه و آبادانی مناطق در نقاط مختلف دنیا از سوی دیگر مطرح می‌باشد (ابراهیم زاده و آقاسی‌زاده، 1390: 6)؛ به نحوی که این صنعت سومین پدیده اقتصادی پویا و در حال توسعه پس از صنایع نفت و خودرو به شمار می‌رود (نظری، 1380: 5). کشور ایران نیز از جمله مناطق پراستعداد در این زمینه به شمار می‌رود و جاذبه‌های فراوان طبیعی – تاریخی و فرهنگی آن زبانزد خاص و عام است (کاظمی، 1386: 1). ایران به عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه که ذخایر نفتی آن به عنوان منبع اصلی کسب درآمد در آینده‌ای نه چندان دور به پایان می‌رسد. برای ایجاد یک توسعه همه جانبه و پایدار و همچنین جایگزینی منابع جدید کسب درآمد بجای منابع نفتی نیازمند استفاده از تمامی امکانات و قابلیت‌های خود می‌باشد. در این راستا صنعت گردشگری و مسافرت که یکی از بزرگ‌ترین صنایع در جهان است (Liu et al, 2011: 413) و بر اساس آمار و ارقام منتشره از سوی سازمان جهانی گردشگری در هزاره جدید به بزرگ‌ترین منبع درآمد جهانی تبدیل گردیده (Tohidy, 2011: 207)، بطوریکه اقتصاددانان این صنعت را سومین پدیده اقتصادی پویا و روبه رشد پس از صنعت نفت و خودروسازی می‌دانند مطرح می‌شود(نظری، 1380: 5). توریسم به عنوان یک ابزار اقتصادی (Liu et al, 2006: 159; Yasarata et al, 2010: 346)، تأثیر بسزایی در تقویت بنیان‌های اقتصادی جوامع دارد (کاظمی، 1387: 81). طبق آمار شورای جهانی مسافرت و گردشگری در سال 2011، 01/9 درصد از کل تولید ناخالص داخلی(GDP) ، 8/8 درصد اشتغال ،5/4 درصد سرمایه‌گذاری و 8/5 درصد کل صادرات جهان از صنعت گردشگری است. امروزه بخش صنعت گردشگری، به طور مستقیم و غیر مستقیم بیش از ۲5۰ میلیون فرصت شغلی تمام وقت، نیمه وقت و فصلی به وجود آورده است (WTTC, 2011). بنا بر آمار سازمان جهانی گردشگری در سال ۲۰10 تعداد گردشگران در سرتاسر جهان بالغ بر 940 میلیون نفر بوده و از این جریان گردشگری، مبلغی حدود 919 میلیارد دلار به طور مستقیم وارد چرخه اقتصاد جهان شده است (WTO, 2011) و پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۰ درآمد گردشگری به۲۰۰۰ میلیارد دلار برسد، کشور ایران با توجه به جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی در رده۱۰کشور اول دنیا قرار دارد (محسنی،۱۳۸۸: 153). اما بر طبق آخرین آماری که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران رسماً اعلام کرده، در سال 1389تنها تعداد 3 میلیون و 121 هزار و 281 گردشگر وارد کشور شده است و در بین 185 کشور رتبه 133 را بدست آورده است (سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری[1]، 1390). همچنین بر اساس سند چشم انداز 20 ساله در پایان برنامه چهارم، رقم جذب گردشگر باید 6/2 میلیون نفر و درآمد آن از این محل 2/3 میلیارد دلار می‌رسید. همچنین در برنامه پنجم، سال 93، جذب گردشگر به 5/6 میلیون نفر و درآمد آن از این محل 8 میلیارد دلار و در برنامه ششم، سال 98، جذب گردشگر به 13 میلیون نفر و درآمد آن به 16 میلیارد دلار برسد. طبق سند چشم‌انداز در افق 1404 (2025 میلادی) جذب توریست باید 5/1 درصد و درآمد آن 2 درصد رشد داشته و پذیرای 20 میلیون گردشگر با درآمدی حدود 25 میلیارد دلار باشد ولی با توجه به آمار موجود نه تنها این بخش از برنامه چهارم محقق نشده است، بلکه به نظر می‌رسد اهداف مورد نظر در چشم انداز 20 ساله کشور ایران با توجه به شرایط گردشگری در این کشور، بلند پروازانه است (قلی زاده، 1389: 6). اکوتوریسم یکی از جنبه­های گردشگری محسوب می‌گردد. رویکرد به اکوتوریسم به عنوان الگوی فضایی گردشگری در طبیعت، امروزه مورد توجه فراوانی قرار گرفته است. اکوتوریسم می­رود تا در قرن بیست و یکم بسیاری از فضاهای جغرافیایی را تحت تاثیر قرار داده و الگوی فضایی جدیدی را در نواحی مختلف جغرافیایی ایجاد نماید (رخشانی نسب و ضرابی، 1388: 42). این نوع از توریسم در حال حاضر توجه زیادی را به خود جلب کرده است و رشد فزاینده‌ای را دارد. از سوی دیگر با توجه به ورود مباحثی نظیر توسعه پایدار به جوامع مختلف، اکوتوریسم اهمیت فوق­العاده­ای را به دست آورده است، تا جای که سال 2002 از سوی سازمان جهانی توریسم سال بین‌المللی اکوتوریسم نامیده شده است (حیدری چیانه، 1383: 84). بر اساس برآورد سازمان جهانی گردشگری (WTO) در حالی که رشد عمومی صنعت توریسم برای نخستین دهه پیش رو(2000 تا 2010) بین 3/4 تا حداکثر 7/6 درصد پیش‌بینی شده بود، یافته­های موجود بیانگر آن است که بیشترین قسمت از این رشد در بخش اکوتوریسم به وقوع پیوسته و به طور کلی رشد این بخش بین 10 تا 30 درصد خواهد بود. به این ترتیب انتظار می­رود تا یک دهه دیگر شمار طبیت­گردان که اکنون 7 درصد از کل مسافران جهان را شامل می­شود، به بیش از 20 درصد برسد(رخشانی­نسب و ضرابی، 1388: 42 – 43). شهر کرمانشاه با توجه به دارا بودن مناطق ممتاز گردشگری مانند طاق بستان ، سراب نیلوفر، پارک کوهستان، تاریخ کهن و میراث فرهنگی کم نظیر، دارای قابلیت‌های بسیار زیاد برای جذب گردشگر می‌باشد که در مجموع می‌تواند بر اقتصاد منطقه تأثیر قابل توجهی داشته باشد. با این وجود، شواهد حاکی از عدم رونق صنعت گردشگری در این شهر است. خصوصاً برنامه‌های موجود توفیقی در جذب گردشگران علاقه‌مند به طبیعت و طبیعت‌گردی نداشته‌اند. پژوهش حاضر در صدد ارزیابی و رتبه‌بندی توان­های اکوتوریسم و ظرفیت­های گردشگری در شهر کرمانشاه می‌باشد و هم چنین به دنبال ارائه راهکارهایی برای گسترش جذب طبیعت­گرد به این شهر با توجه به حداقل آسیب رسانی به جاذبه‌های اکوتوریسمی طبیعی است.  

1- 3- پیشینه تحقیق

در زمینه گردشگری خصوصاً اکوتوریسم(طبیعت گردی) در سطح دنیا و ایران پژوهش­های صورت گرفته است که می­توان به موارد زیر اشاره کرد. ویلیامز و همکاران در سال 1996 از جی.آی.اس برای ثبت و تحلیل اطلاعات حاصل از سیاهه برداری از منابع توریسم در بریتیش کلمبیا استفاده کردند. علی رغم توا نایی جی .آی.اس در برنامه‌ریزی توریسم و تفرج در این منطقه، عملی‌ترین کاربرد آن از نقطه نظر دسترسی به داده‌ها، تحلیل الگو‌های زمانی و مکانی بازدید کننده از تسهیلات و خدمات پارک می‌باشد. بوید و باتلر (1996) کاربردهای GIS را در تعیین پهنه‌های مناسب برای اکوتوریسم در انتاریوی شرقی توصیف کردند. ابتدا یک فهرست از منابع و لیستی از معیارهای مورد نظر برای اکوتوریسم تهیه کردند. سپس از تکنیک‌های GIS به منظور سنجش رتبه‌بندی پهنه‌های مختلف بر طبق مدل و معیار ها استفاده شد و در مرحله بعد از جی .آی.اس برای شناسایی مكان‌هایی با بهترین پتانسیل و توان به کار گرفته شد. کریستودولاکیس و همکاران (1998) در مقاله خود تحت عنوان یک مدل قیاسی در حمایت از اهمیت کاربرد GIS در توریسم معتقدند که این تکنیک فرصت­های زیادی را برای توسعه کاربردهای مدرن توریسم به کمک نقشه جهت نمایش اطلاعات برای کاربران با روش­های موثر ارائه می­دهد. بانرجی(2002) در مقاله‌ای به شناسایی سایت­های اکوتوریسم بالقوه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در جنگل­های میدناپور در غرب بنگال در هند پرداخت و عنوان کرد که بخش غربی منطقه به علت جنگل­های سرسبز، حیات وحش و میراث فرهنگی غنی برای توسعه اکوتوریسم مناسب است. فوکات در سال 2003 در طی تحقیق خود، مدیریت اکوتوریسم مبتنی بر جامعه را نوعی حرکت به سوی پایداری در ونتانیلا در مکزیکو بیان کرد. در واقع این مطالعه پایداری »مدیریت مبتنی بر جامعه در ونتانیلا« که در ساحل جنوبی پاسیفیک در مکزیکو واقع است، ارزیابی کرد .سی.بی.ای.ام در واقع تلاشی برای ادغام مدیریت جامعه و اهداف اکوتوریسم می‌باشد. دلیل گسترش مدیریت مبتنی بر جامعه به ویژه در کشور های با تنوع زیستی زیاد، ایجاد صلح و آرامش و حفظ و نگهداری تنوع زیستی، قومی و محلی است.  مشارکت جامعه در مدیریت فعالیت‌های مربوط به حفاظت، جامعه را به سمت تعهد و باور حفاظت محلی تشویق می‌کند. با این حال دیدگاه مدیریتی بر جامعه یک نوش دارو نیست و باید به عنوان بخشی از سیاست مدیریت یک پارچه برای اکوتوریسم و توسعه مناطق ساحلی تلقی گردد. نیلسون (2004) در مطالعه خود در پارك ملی آمریکا با استفاده از مدل سوآت، چارچوبی مفهومی را برای تحلیل سیستمی منطقه مورد مطالعه خود فراهم نمود و از این طریق، کلیه نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای موجود در پارك را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. وارر و لاوتونا(2007) در مقاله خود، ادبیات اکوتوریسم و اثرات زیست محیطی آن از دید حیات وحش بررسی کردند. ورینگ و نیل (2009) در کتاب خود، اثرات، پتانسیل و امکان تجزیه و تحلیل اکوتوریسم در کشورهای در حال توسعه را بررسی کردند. هونک (2010) در مقاله‌ای به بررسی اکوتوریسم پارک ملی پنانگ با استفاده از روش SWOT پرداخته و عوامل اجتماعی، اقتصادی و محیطی منطقه را مورد بررسی قرار داده است. در کشور ایران نیز مطالعاتی با محتوای مشابه در مورد صنعت گردشگری و اکوتوریسم آن در نقاط مختلف صورت گرفته است. کریمی(1383) در پژوهشی مکانیابی پهنه‌های مناسب برای اکوتوریسم در مناطق ساحلی شهرستان­های رودسر تا آستانه اشرفیه در استان گیلان با استفاده GIS را مورد ارزیابی قرار داد. نتایج نشان داد که در اکوتوریسم متمرکز پهنه‌های دارای توان اکولوژیک واقع در شهرستان لاهیجان در اولویت اول و پهنه های واقع در شهرستان­های لنگرود، رودسر و آستانه اشرفیه به ترتیب در اولویت‌های بعدی قرار دارند و در اکوتوریسم گسترده پهنه‌های دارای توان اکولوژیک در محدوده واقع در شهرستان لاهیجان در اولویت اول و بعد به ترتیب محدوده های واقع در شهرستان های آستانه اشرفیه، لنگرود و رودسر قرار دارند. پارسایی(1386) در پژوهشی امکان سنجی نواحی مستعد اکوتوریسم در کهگیلویه و بویراحمد را با استفاده از مدل اکوتوریسم و GIS مورد برسی قرار داد. یافته‌های پژوهشی وی نشان داد که در بخش امکان‌سنجی نواحی مستعد اکوتوریسم، اقلیم آسایش شهرستان‌های بویراحمد و دنا برای تفرج تابستانه و گچساران و کهگیلویه برای تفرج زمستان مناسبند. فرج‌زاده اصل و کریم‌پناه (1387) در مطالعه‌ای، پهنه‌های مناسب توسعه اکوتوریسم را با استفاده از GIS در استان کردستان مورد بررسی قرار داد و در پایان به این نتیجه رسیدند که حدود 80 درصد از پهنه­های استان دارای پتانسیل لازم برای توسعه انواع فعالیت­های اکوتوریستی را دارا می­باشد. محمدی ده­چشمه و زنگی آبادی (1387) در مقاله­ای به امکان­سنجی توانمندی­های اکوتوریسم استان چهارمحال و بختیاری به روش SWOT، پرداختند. نتایج نشان داد که این استان به دلیل موقعیت جغرافیایی و واقع شدن بین دو قطب صنعتی اصفهان و خوزستان، داشتن آب و هوایی مطبوع و دلپذیر به ویژه در فصل بهار و تابستان و بهره­مندی از مناطر چشم‌نواز طبیعی، ظرفیت تبدیل شدن به یکی از قطب‌های بزرگ طبیعت­گردی کشور را داراست. رخشانی‌نسب و ضرابی(1388) در پژوهشی چالش­ها و فرصت­های توسعه اکوتوریسم در ایران را مورد ارزیابی قرار داد. نتایج پژوهش نشان داد که چالش‌های فراوان در صنعت اکوتوریسم کشور وجود دارد. به گونه‌ای که حدود 90 دلار از سهم تولید طی هر خانوار ایرانی برای رونق توریسم و اکوتوریسم به بازار جهانی پرداخت می‌شود. در حالی که سهم ایران از این بازار اندک است. مخفی و همکاران (1388) در مقاله‌ای به تحلیل پهنه‌های مناسب توسعه اکوتوریسم در شهرستان تویسرکان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی پرداخت. و در پایان به این نتیجه رسید که 47/24 درصد از کل وسعت شهرستان تویسرکان دارای توان انجام فعالیت‌های اکوتوریستی می­باشد. نوری و همکاران (1389) در پژوهشی به امکان­سنجی جذب اکوتوریسم در مناطق کویری (مطالعه موردی: تله کابین طزرجان) پرداختند. و در پایان به این نتیجه رسیدند که در محدوده مورد نظر پهنه‌های با توان تفرج متمرکز با درجه مرغوبیت 1 دارای مساحت بسیار کم (3918 متر مربع) که ناشی از محدویت خاک، آب، پوشش گیاهی و اقلیم منطقه می‌باشد. در منطقه سایت‌های 1 و 2 دارای توان تفرج گسترده با درجه مرغوبیت 2 می‌باشد و سایت‌های پیشنهادی 3 و 4 از درجه مرغوبیت 1 جهت تفرج متمرکز برخوردار می‌باشد. نعمت گرگانی و همکاران (1390) تدوین استراتژی مدیریت اکوتوریسم در منطقه‌ی گردشگری رامسر به روش AHP مورد ارزیابی قرار دادند و در نهایت با استفاده از روش AHP مشخص شد كه منطقه­ی ساحلی ارزش اكوتوریسمی بیشتری دارد. صفاری و همکاران (1391) در پژوهشی به شناسایی پهنه های مستعد توسعه اكوتوریسم در شهرستان كازرون پرداختند. ایشان به این نتیجه رسیدند كه این منطقه از نظر جاذبه‌های اكوتوریسم و ژئوتوریسم دارای پتانسیل­های بسیار مطلوبی بوده و بایستی برای استفاده از این جاذبه ها برنامه‌ریزی‌های مناسب صورت گیرد. موحدی و همکاران(1392) به شناسایی و محاسبه ظرفیت تحمل پهنه‌های مستعد توسعه اكوتوریسم در منطقه سبلان پرداختند. نتایج نشان داد که مطالعه شرایط موجود گردشگری و ارزیابی آن  گویای آن است كه عدم توجه به آستانه تحمل زیست محیطی منابع تفرجگاهی در سطح منطقه سبلان میتواند پایداری این منابع را حتی در كوتاه مدت در معرض خطر جدی قرار دهد و روند تخریب آن را تشدید نماید. حاجی‌نژاد و یاری(1392) برنامه‌ریزی راهبردی اكوتوریسم با استفاده از مدل تركیبی TOPSIS – SWOT مورد: پارك جنگلی بلوران كوهدشت را مورد مطالعه قرار دادند. نتایج مدل SWOT نشان داد که 8 نقطه قوت، 9 نقطه ضعف، 7 تهدید و 7 فرصت بررسی شد و 25 استراتژی متناسب و كاربردی ارایه گردید. هم‌چنین نتایج مدل TOPSIS نشان داد که تهدیدات بیرونی تأثیر بیشتری در مقایسه با سایر عوامل در گردشگری پارك دارند از این‌رو برای توسعه­ی اكوتوریسم در این منطقه استراتژی های تدافعی در اولویت قرار می­گیرند. جوان و همکاران(1393) در پژوهشی برنامه‌ریزی توسعه اکوتوریسم در استان کردستان با بهره‌گیری از شاخص­های زیست اقلیمی را مورد مطالعه قرار دادند. نتایج تحقیق، حاکی از آن است که علیرغم آنکه اقلیم منطقه از شرایط خنک تا بسیار سرد متغییر می‌باشد، لیکن ماه‌های خرداد، تیر و مرداد دارای آسایش اقلیمی روزانه و شبانه کاملاً مطلوب و ماه‌های اردیبهشت و شهریور دارای شرایط نسبتاً مطلوب جهت برنامه‌ریزی و بهره‌برداری توریستی در استان می‌باشند. نتایج حاصل از این پژوهش در استان کردستان، می‌تواند راهنمای عمل مدیران و سیاستگذران حوزه توریسم، به منظور برنامه‌ریزی توسعه اکوتوریسم منطقه بوده و مورد بهره‌برداری آنان قرار گیرد. موحد و همکاران(1393) راهبردهای توسعه اکوتوریسم استان کردستان با استفاده از مدل SWOT و QSPM  را بررسی کردند. نتایج نشان داد که راهبرد ST، بهترین راهبرد جهت حرکت به سمت توسعه مطلوب اکوتوریسم در کردستان محسوب می‌شود.  

1-4- اهداف تحقیق

شهر کرمانشاه با دارا بودن مواهب طبیعی فراوان، برخورداری از شرایط اقلیمی مساعد به ویژه در فصل تابستان، وجود جنگل‌های انبوه و جاذبه­های طبیعی، نزدیکی و قابلیت دسترسی به استان‌های همجوار، وجود یادمان‌های ارزنده تاریخی، توان بالقوه عظیمی را در زمینه گردشگری و به خصوص اکوتوریسم در خود نهفته دارد که بهره‌برداری از آن به عنوان یکی از مهمترین منابع اقتصادی در کنار بخش کشاورزی، خدمات و صنعت به شمار آید. اهداف پژوهش به شرح زیر می‌باشند:

• شناخت و بررسی ظرفیت­های اكوتوریسم و مهمترین قابلیتهای بالقوه و بالفعل اكوتوریسمی منطقه
• تهیه نقشه‌های موضوعی در زمینه‌های مختلف مرتبط با اکوتوریسم در منطقه
• اولویت‌بندی توان­های اکوتوریسمی شهر کرمانشاه جهت سرمایه‌گذاری
• ارائه پیشنهادهای راهبردی جهت بهبود وضعیت گردشگری در منطقه
• سطح‌بندی استراتژی­های توسعه سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری شهر کرمانشاه
• تعیین اولویت‌های سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری.

1-5- سؤالات تحقیق

• اولویت‌های سرمایه‌گذاری در بخش اکوتوریسم شهر کرمانشاه کدام است؟
• کدام یک از عوامل داخلی و خارجی در توسعه اکوتوریسم شهر کرمانشاه نقش دارند؟

1-6- فرضیه‏های تحقیق

• به نظر می‌رسد وجود جاذبه‌های اکوتوریستی در منطقه مهمترین عامل سرمایه‌گذاری باشند.
• به نظر می­رسد محیط درونی(عوامل داخلی) تاثیر بیشتری بر اولویت‌های سرمایه‌گذاری در شهر کرمانشاه دارد.

1-7- روش شناسی تحقیق

پژوهش حاضر از نظر ماهیت از جمله تحقیقات توصیفی – تحلیلی است که از لحاظ هدف کاربردی-توسعه­ای و از نظر جمع‌آوری داده­ها از نوع پیمایشی و برای جمع‌آوری داده­ها از مطالعات کتابخانه­ای و بررسی­های میدانی مانند پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده استفاده می­شود. جامعه­ی آماری پژوهش را، کارشناسان، صاحب نظران، برنامه‌ریزان گردشگری و کارشناسان اداره­ی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خواهد بود که برای دستیابی به شاخص­های پژوهش از روش دلفی و از طریق پرسشنامه ارزیابی می­گردد. همچنین در ادامه پژوهش جهت رسیدن به اهداف پژوهش از تکنیک TOPSIS و SWOT  استفاده گردید.