در دوران مدرن، نوع مدیریت کردن ظاهر بدن به منزله یک معرف هویتی، در برداشت افراد از خویشتن خود و قضاوت­های دیگران در مورد نمای ظاهری آنان نقشی کلیدی پیدا کرده است (ابراهیمی و ضیاءپور،1391: 126). ممکن است اعضای یک گروه اجتماعی به واسطه­ی قضاوت، پاداش­دهی و تنبیه افرادِ دارای اندازه، شکل، وزن و عضله متفاوت، همدیگر را متقاعد کنند که بدن­هایی به لحاظ اجتماعی مقبول و شبیه بسازند (جونز و هی­یس،2009: 7). این حساسیت در میان زنان و دختران جوان بیش از مردان است (هوانگ و همکاران،2007: 7). بسیاری از زنان از ظاهر فیزیکی و بدن خود رضایت ندارند (اسپیتزر و همکاران،1999: 547). برای زنان، تصویر بدن و باریک اندامی با جذابیت، کنترل بر نفس، مهارت اجتماعی، موفقیت شغلی، و جوانی تداعی می­شود (گروگن،2000: 356). از منظری جامعه­شناسانه مبرهن است که کنترل و نظارتی که بر بدن زنان اعمال می­شود در خدمت تقویت و بازتولید نظم اجتماعی است؛ به تعبیر فوکو بدن زنان به عنوان سرمایه­ای اجتماعی تحت­تأثیر الزام اجتماعی­ای که ارزش و فرم آن را تعیین می­کند تغییر شکل می­دهد و این تغییر شکل به تغییر منزلت یا وضع اجتماعی آنان کمکی شایان­توجه می­کند (مهدوی و عباسی اسفجیر،1389: 132). به طورکلی بدن پدیده­ای است که به صورت اجتماعی برساخته می­شود (کریگر و اسمیت،2004: 941). بر این اساس، نظر به اهمیت فزاینده­ی بدن و شیوه­های مدیریت آن در دوران مدرن، از یک سو، و برجسته­شدن روزافزون این پدیده در جامعه­ی ما و تعارض آشکار ابعاد و مؤلفه­های آن، همچون آرایش دختران و زنان و استفاده از لباس­های چسبان و کوتاه و بدن­نما، با آموزه­های دینی و بافت اجتماعی، هنجاری، عرفی و قانونی (فاتحی و اخلاصی،1387: 10)، تحقیق حاضر در پی تبیین رابطه­ی مدیریت بدن با یکی از عمده­ترین متغیرهای تأثیرگذار در برساخت مرزبندی­های اجتماعی، یعنی سبک زندگی، و به طور کلی در پی تبیین سازوکار برساخت بدن در متن وضعیت عینیِ روابط و مناسبات اجتماعی می­باشد. در چند دهه اخیر در ایران مدیریت بدن و تناسب اندام به عنوان معیار زیبایی و کنش فرهنگی مورد توجه زنان و دختران قرارگرفته است و اقدام برای رعایت رژیم غذایی و فعالیت­های مرتبط با مدیریت بدن به یکی از دغدغه­های شمار بسیاری از دختران و زنان ایرانی تبدیل شده است (احمدنیا،25:1385). حجم بالای پژوهش­های مرتبط با بدن در سال­های اخیر نیز مؤید این قضیه است که بدن به مسئله­ای اجتماعی و فرهنگی تبدیل شده است که هر روز بر دامنه توجه به آن و تأثیرات آن افزوده می­شود. مدیریت بدن به معنای نظارت و دستکاری مستمر ویژگی­های ظاهری و مرئی بدن است. این مفهوم به کمک معرف­هایی همچون­کنترل وزن از طریق ورزش، رژیم غذایی و دارو، دست­کاری پزشکی (جراحی بینی و پلاستیک) و میزان اهمیت دادن به مراقبت­های بهداشتی و آرایشی و استحمام روزانه، آرایش مو، آرایش یا اصلاح صورت، استفاده از ادکلن و انواع خوش­بوکننده، آرایش ناخن و لنز رنگی برای خانم­ها، به یک شاخص تجمعی تبدیل شده است که متغیری است با سه درجه نظارت سطح پایین، نظارت متوسط و نظارت سطح بالا. بدن و جذابیت جسمانی از موضوعاتی است که بر نحوه­ی رفتار افراد وگروه­ها تأثیرات مستقیمی دارد، به گونه­ای که مدیریت بدن به عنوان پدیده­ای که دارای تأثیرات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی خاص خود است به امری شایع و پراهمیت تبدیل شده است. افزایش تأکید بر بدن با چند عامل در ارتباط است که عبارتند از: «سیاسی­شدن بدن، عوامل جمعیتی، تغییر ماهیت بیماری، افزایش فرهنگ مصرفی، توسعه تکنولوژی­های جدید مرتبط با بدن، دگرگونی­های جدیدِ مرتبط با حرکت از مدرنیته­ به مدرنیته­ی متأخر، و در نظر گرفتن بدن به عنوان یک پروژه یا به مثابه یک پدیده­ی اجتماعی و بیولوژیکی ناتمام که در حال تغییر است» (موحد ودیگران،80:1389). انسان­ها در برخوردهای روزمره­ای که با هم دارند از طریق به نمایش گذاشتن بدن­هایشان به عرضه­ی خود می­پردازند. تصور از بدن می­تواند تأثیرات عمیقی بر چگونگی تفکر و احساس افراد داشته باشد و حالتی از اطمینان و عزت نفس را جهت رویارویی با جهان اجتماعی به افراد اعطا کند. بدن همواره منبع لذت، سلامتی، زیبایی و جوانی بوده است. اما در عین حال به صورت بالقوه به عنوان جایگاه آلودگی، بیماری، اختلال و بی­نظمی، آشفتگی و ناخشنودی، خطرناک و رعب­آفرین به شمار رفته است که این امر لزوم توجه به نگه­داری نظام­مند از بدن و رفتارهای گوناگون بهداشتی نظیر بدن­سازی، رژیم­های غذایی، تجهیزات ورزشی و آرایشی مختلف برای مراقبت و مدیریت بدن را لازم و ضروری می­سازد. از ­طرف­ دیگر، رسانه­ها و وسایل ارتباط جمعی به ارایه­ی الگوهایی ایده­آل از بدن و وضعیت جسمانی می­پردازند؛ برنامه­های ترویج سلامتی انباشته از تصاویری از بدن­های زیبا، جوان، جذاب، دارای تناسب و لاغر هستند که تمامی افراد آرزوی داشتن آنها را در سر می­پرورانند. بدن­ها به محملی برای کسب هویت­های جدید و همچنین وسیله­ای برای کسب منزلت، پرستیژ، تمایز و مشارکت تبدیل شده است. در این میان، زنان همواره در مقایسه با مردان توجه بیشتری به بدن و ظاهر فیزیکی خود داشته­اند. زنان نارضایتی بیشتری از بدن را تجربه می­کنند و نگرانی نسبت به بدن به یکی از مهمترین نگرانی­ها و دل­مشغولی­ها در زندگی آنان تبدیل شده است. از همین رو زنان پول، زمان و انرژی زیادی را معطوف فعالیت­های مرتبط با مدیریت بدن می­سازند تا ظاهرشان را به شکل آرمانی در آورند. نحوه نگرش نسبت به بدن، مدیریت و کنترل آن از سبک­های زندگی تأثیر می­پذیرد. مفهوم سبک­زندگی پس از آن که ابتدا به ترتیب در آثار وبر، زیمل و وبلن پرورانده شد برای مدتی از رونق افتاد و سال­ها در جامعه­شناسی مسکوت باقی ماند و در این سال­ها بیشتر در پژوهش­های بازار مورد استفاده قرار گرفت. اما در سال­های نخست دهه­ی1990، سبک زندگی با آثار­ نظریه­پردازان­ اجتماعی و فرهنگی معاصر مانند بوردیو[4]، فدرستون[5]، شیلدز[6]، رایمر[7]و چَینی دوباره وارد مباحث جامعه­شناسی شد ( بنت،100:1386). سبک­های ­زندگی نتیجه­ی همه­ی انتخاب­ها و گزینش­هایی هستند که­ شخص نسبت به زندگی خود انجام می­دهد (گیبنیز و بوریمر،103:1384). «سبک­های زندگی برنامه­های خلاقی هستند که بر پایه نمایش توان و شایستگی مصرف­کننده استوارند و نشانگر تأمل فزاینده قلمداد می­شوند که افراد در عمل و دادوستدهای روزمره به نمایش می­گذارند» (چَینی، 97:1996). سبک­های زندگی شکل مهمی از توانمندی و قدرت­یابی فردی در متن مدرنیته­­ی متأخراست؛ این قدرت­یابی به سازماندهی خلاقانه­ی فضا مربوط می­شود. سبک­های زندگی بسیاری از رفتارهای متمایز و خاص­گرایانه را بر­ می­انگیزند و سبب تفاوت در بسیاری از کنش­های افراد و گروه­های انسانی می­شوند. اندی ­بنت اهمیت سبک زندگی در مدرنیته­ی متأخر را این­گونه متذکر می­شود: «سخن گفتن از سبک زندگی مدرن اخیر، به معنای سخن گفتن درباره­ی شیوه­ای از بودن است که در آن جنبه­های مختلف امور محلی – فضایل و معرفت­ها و آداب محلی – به صورت تأملی اداره می­شوند و به صورت خلاقانه با مجموعه­ای از منابع ­فرهنگی[8] اقتباسی ترکیب می­شوند تا هویتی برساخته شود ( بنت، 103:1386). سبک­های زندگی نقش مهمی را در شکل­گیری کنش­ها و رفتارهای فرهنگی- اجتماعی افراد و گروه­ها دارد و شکل­هایی از ارائه خود و برساخته شدن هویت­های مدرن و متمایز را نشان می­دهند.

استاد مشاور: دكتر شهرام مامی بهار 1394 برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود (در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است) تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول: کلیات پژوهش 1-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….. 2 1-2- بیان مسئله……………………………………………………………………………………………………………. 3 1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق………………………………………………………………………………… 6 1-4- اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………………………… 7 1-4-1- هدف کلی………………………………………………………………………………………………………… 7 1-4-2- اهداف جزئی…………………………………………………………………………………………………….. 7 1-5- فرضیه‌های پژوهش………………………………………………………………………………………………… 8 1-6- متغیرهای پژوهش………………………………………………………………………………………………….. 8 1-7- تعریف واژه‌ها و اصطلاحات فنی و تخصصی (به صورت مفهومی و عملیاتی)……………………… 8 1-7-1- تعاریف مفهومی و نظری……………………………………………………………………………………… 8 1-7-2- تعاریف عملیاتی………………………………………………………………………………………………… 9 1-8- قلمرو پژوهش…………………………………………………………………………………………………….. 10 فصل دوم: ادبیات نظری پژوهش 2-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………… 12 2-2- مهارت ابراز وجود……………………………………………………………………………………………….. 13 2-2-1- مداخلات روانشناختی (جرات ورزی)…………………………………………………………………… 13 2-2-2- یادگیری مهارت اهمیت دادن به خود…………………………………………………………………….. 14 2-2-3- سازگاری شخصی یا حفظ سلامت روان…………………………………………………………………. 15 2-2-4- راهکارهای تقویت اراده و قاطعیت در تصمیم گیری و دوری از اهمال كاری…………………… 17 2-3- سلامت معنوی…………………………………………………………………………………………………….. 21 2-3-1- شناسایی راهکار مناسب در تبیین سلامت معنوی………………………………………………………. 22 2-3-2- شناخت نیازهای معنوی در بیماران………………………………………………………………………… 23 2-3-3- تأثیر دین و باورهای دینی در سلامت روانی فرد و جامعه………………………………………….. 26 2-3-4- تاثیر دین و باورهای مذهبی در بهداشت روانی………………………………………………………… 27 2-3-5- مقابله‌های دینی و سلامت روانی…………………………………………………………………………… 28 2-3-6- دین و بیماری روانی…………………………………………………………………………………………. 28 2-4- جهت گیری مذهبی………………………………………………………………………………………………. 31 2-4-1- سرمایه مذهبی………………………………………………………………………………………………….. 31 2-4-2- سرمایه مذهبی و ایمان……………………………………………………………………………………….. 32 2-4-3- خودفزایندگی و استهلاك سرمایه مذهبی…………………………………………………………………. 33 2-4-4- مرور دیدگاه چند روانشناس در مورد دین………………………………………………………………. 33 2-5-تعاریف اعتیاد………………………………………………………………………………………………………. 38 2-5-1- علل گرایش به اعتیاد…………………………………………………………………………………………. 38 2-5-2- پیشگیری از اعتیاد…………………………………………………………………………………………….. 39 2-5-3- نظریه‌های انحرافات اجتماعی (پیدایش اعتیاد)………………………………………………………….. 39 2-5-4- علل گرایش به اعتیاد…………………………………………………………………………………………. 43 2-5-4-1- علل فردی…………………………………………………………………………………………………… 43 2-5-4-2- علل خانوادگی……………………………………………………………………………………………… 46 2-5-4-3- علل اجتماعی………………………………………………………………………………………………. 51 2-5-5- نقش مذهب در درمان اعتیاد………………………………………………………………………………… 55 2-5-6- نقش مذهب و سلامت معنوی در پیشگیری از اعتیاد………………………………………………….. 56 2-5-7- عوامل تشدید کننده اعتیاد……………………………………………………………………………………. 61 2-5-7-1- راهکارهای کاربردی………………………………………………………………………………………. 62 2-6- پیشینه تجربی تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 63 2-6-1- تحقیقات انجام گرفته در خارج از کشور………………………………………………………………… 63 2-6-2- تحقیقات انجام گرفته در داخل کشور…………………………………………………………………….. 67 2-7- جمع‌بندی مطالعات انجام شده…………………………………………………………………………………. 69 فصل سوم: روش تحقیق 3-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………… 71 3-2- روش پژوهش…………………………………………………………………………………………………….. 71 3-3- شیوه اجرای تحقیق……………………………………………………………………………………………….. 72 3-4- جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………. 72 3-5- حجم نمونه و روش نمونه گیری………………………………………………………………………………. 72 3-6- ابزار جمع آوری داده‌ها…………………………………………………………………………………………. 73 3-6- 1- پرسشنامه‌ی سلامت معنوی………………………………………………………………………………… 73 3-6- 2- پرسشنامه جهت گیری مذهبی…………………………………………………………………………….. 74 3-6- 3- پرسشنامه ابراز وجود………………………………………………………………………………………… 74 3-6-4- روایی ابزار اندازه گیری……………………………………………………………………………………… 74 3-6-5- پایایی ابزار اندازه گیری……………………………………………………………………………………… 74 3-7- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها…………………………………………………………………………………… 75 3-7-1- ضریب همبستگی پیرسون…………………………………………………………………………………… 75 3-8- جمع بندی…………………………………………………………………………………………………………. 76 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها 4-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………………………… 78 4-2- تجزیه و تحلیل داده‌ها………………………………………………………………………………………….. 79 4-3- آمار استنباطی…………………………………………………………………………………………………….. 81 فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری 5-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………. 86 5-2- بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………… 87 5-3- پیشنهادها و راهکارهای مبتی بر یافته‌های پژوهش………………………………………………………… 88 5-3-1- پیشنهادها به پژوهشگران بعدی……………………………………………………………………………. 88 5-3-2- پیشنهادهای كاربردی…………………………………………………………………………………………. 89 5-4- محدودیت‌های پژوهش…………………………………………………………………………………………. 89 5-4- 1- محدودیت‌های در اختیار پژوهشگر……………………………………………………………………… 89 5-4- 2- محدودیت‌های خارج از اختیار پژوهشگر………………………………………………………………. 89 منابع…………………………………………………………………………………………………………………………. 90 ضمائم……………………………………………………………………………………………………………………….. 92 فهرست جداول عنوان صفحه جدول 3-1-ضریب آلفای کرونباخ برای خرده مقیاس‌های پرسشنامه معتادین كمپ اعتیاد………………. 75 جدول 4-1- توزیع فراوانی مربوط به جنسیت، وضعیت تاهل، سن و سطح تحصیلات پاسخگویان….. 79 جدول 4-2- توزیع فراوانی مربوط به وضعیت استخدام، طول دوران اعتیاد و وضعیت مصرف مواد….. 80 جدول شماره 4-3- آزمون همبستگی پیرسون بین جهت گیری مذهبی با مهارت ابراز وجود در بین معتادین کمپ اعتیاد ایلام…………………………………………………………………………………………………………………………. 81 جدول شماره 4-4- آزمون همبستگی پیرسون بین جهت‌گیری مذهبی(درونی) با مهارت ابراز وجود در بین معتادین کمپ اعتیاد ایلام………………………………………………………………………………………………………………….. 82 جدول شماره 4-5- آزمون همبستگی پیرسون بین جهت‌گیری مذهبی(بیرونی) با مهارت ابراز وجود در بین معتادین کمپ اعتیاد ایلام………………………………………………………………………………………………………………….. 83 جدول شماره 4-6- آزمون همبستگی پیرسون بین سلامت معنوی با مهارت ابراز وجود در بین معتادین کمپ اعتیاد ایلام……………………………………………………………………………………………………………………………….. 84 فصل اول کلیات پژوهش 1-1- مقدمه ترقی و پویایی و اعتلای هر جامعه‌ای جز در داشتن عناصر و اعضایی سالم و کارآمد در آن اجتماع نیست افرادی که علاوه بر وضعیت جسمانی مناسب ازلحاظ وضعیت روحی و روانی نیز در حد متعادل و مطلوبی باشند. بدون تردید تقارن سلامتی جسمانی و روانی اصلی‌ترین نتیجه‌اش داشتن جامعه‌ای شکوفا و با آتیه است. سلامت روانی مقوله‌ای بسیار حائز اهمیت است چراکه تأثیر روح و روان بر عملکرد جسمانی بر هیچ‌کس پوشیده نیست. در این راه بزرگان مذهبی ما و همچنین دانشمندان علوم پزشکی از دیرباز بر مبحث سلامت روان تأکید داشته‌اند. در جوامع کنونی و به‌ویژه با ورود به قرن بیست و یکم اکثریت قریب اتفاق افراد به اصول بهداشتی مربوط به ابعاد مختلف جسمانی خویش آگاهی دارند به والدین از طریق رسانه‌های گروهی و به فرزندان از طریق آموزشگاه‌ها این مهم توصیه و سفارش می‌شود. ولی اکثریت جامعه متأسفانه به امر بسیار مهم بهداشت روانی خود و فرزندان اهمیت نمی‌دهند و بهتر آنکه بیان نمائی‌ام آگاهی ندارند(میلانی فر،1379). درحالی‌که برحسب آمارهای کشورهای مختلف تعداد افراد مبنی بر مشکلات و معضلات روانی رو به فزونی است. گرچه به نظر می‌رسد همه انسان‌ها مسئول اعمال و سلامت خود هستند ولی در مورد وابستگی به مواد و اعتیاد مسئله اندكی پیچیده تر است بدین معنی كه فرد معتاد صرفا یك مصرف كننده نیست كه هر وقت خواست ماده ای را مصرف كند و هر وقت نخواست آن را كنار بگذارد. در واقع مجموعه ای از عوامل ذهنی، روانی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و … فرد را به این سمت سوق می‌دهند كه معمولا همه آن‌ها در نگاه اول موردتوجه قرارنمی گیرند و روند درمان راتحت تاثیر قرار میدهند و البته خود اعتیاد و فرد وابسته به مواد نیز بر عوامل بالا تاثیر می‌گذارند و خانواده و جامعه را به واکنش‌های خاص وادار می‌کند لذا اخیراً بر رفتار خانواده ونقش آن‌ها بر ادامه اعتیاد فرد تاكید شده است و البته سوالی كه اغلب پدر و مادرها وهمسران می‌پرسند این است كه در مقابل فرد وابسته به مواد چه رفتاری نشان بدهیم كه فرد مجدداً مصرف مواد را شروع نكند پاسخ به این سوال اندكی مشكل است وراهنمایی ها بستگی به شرایط فرد وخانواده اش دارد وشایدپاسخ به اینكه چه كارهایی را نبایدانجام داد راحتترباشد. (بیابانگرد، 1373) اختیاردادن [1] اولین و مورد توافق‌ترین مشخصه هموابستگی[2] است که در آن اعضای خانواده فکر می‌کنند کمترین کنترل را روی توانمندسازی افراد برای مصرف مواد دارند و آن هم به خاطر فشار اجتماعی روی افراد حمایت گر خانواده مثل همسرومادر است که از اعضای دیگر خانواده حمایت می‌کنند یا ممکن است وابستگی‌های بین فردی بیمار گونه بین افراد خانواده وجود داشته باشد که یک نفر از فرد معتاد حمایت می‌کند. که هر دوی این رفتارها واحساس ها باعث می‌شود که در مقابل تغییر رفتار اعتیادی مقاومت ایجاد شود. بنابراین، برای پیشگیری از بروز حالات عدم تعادل روانی و خارج شدن انسان از خط صراط مستقیم، باید بازگشت به فطرت پاک الهی را توصیه كرد، همچنین قدرت ابرازوجود تا انسان به دور از عوامل تحریکی خارج‌کننده از صراط مستقیم، به این راه راست پای‌نهد و منحرف نگردد. اینجا نقطة عطف ارتباط بین دین و مذهب و بهداشت روانی است؛ زیرا بهداشت روانی نیاز به شناخت کامل روان انسان دارد؛ دین نشئت گرفته از علم الهی است و خالق، از روان مخلوق خود شناخت كامل دارد. بنابراین، دین می‌تواند اطلاعات جامعی دربارة روان انسان ارائه کند و آموزه‌های آن می‌تواند راهنمای کاملی برای رعایت بهداشت روانی باشد. (بیابانگرد، 1373). 1-2- بیان مسئله بر اساس جدیدترین پژوهش‌های جامعه‌شناختی، 95% انسان‌ها به وجود خداوند ایمان دارند. محققان هیچ قومی از اقوام بشری را نیافته‌اند که صاحب نوعی دین نباشند. مذهب به عنوان مجموعه ای از اعتقادات بایدها و نبایدها و نیز ارزش‌های اختصاصی و تعمیم یافته، از مؤثرترین تکیه گاه‌های روانی به شمار می‌رود و قادر است معنای زندگی را در لحظه‌های عمر فراهم کند و در شر ایط خاص نیز با فراهم سازی تکیه‌گاه‌های تبیینی، فرد را از تعلیق و بی‌معنایی نجات دهد. آملینگ از مذهب به مثابه یک مجموعه عقاید سازمان یافته یاد می‌کند که به سؤالات زندگی پاسخ می‌دهد. و در قالب متون مذهبی، تشریفات و اعمال سازماندهی می‌شود (وولف[3]، 2011) اسپیکلا و همکاران مذهب را به عنوان یک نظام مرجع برای تفسیر وقایع زندگی مورد بحث قرار می‌دهند. مذهب به عنوان یک نظام با معنا تصور می‌شود که افراد از آن برای کمک به فهم مسایل جهانی، پیش بینی، مهار وقایع و حفظ حرمت خود استفاده می‌کنند. در همین زمینه، یکی از موضوعات دینی و مذهبی، که از سوی محققان به عنوان شاخص پیروی یا تمایل به آموزه‌های دینی در پیشینه پژوهشات مطرح شده، جهت گیری مذهبی است. این مفهوم بر دلایل ابزاری و غیرابزاری بودن افراد، در گزاردن کنش‌های مذهبی دلالت دارد. (جان بزرگی، 1388) جهت گیری مذهبی عبارت است از: عملكرد فرد بر اساس باورهای دینی خود. جهت گیری مذهبی به قرار مرجعیت بخشیدن به ساختار روابط و مناسبات در تمام ابعاد آن، در پرتو رابطۀ انسان با خدا تعریف شده است. در حوزه روان شناسی، آلپورت نخستین محققی هست که جهت گیری مذهبی را مورد بررسی قرار داده است. مقصود آلپورت از جهت گیری مذهبی، ترکیبی از باورهای مذهبی، رفتارها و انگیزه بود. از دیدگاه آلپورت[4]، این جهت گیری مذهبی به دو صورت جهت گیری مذهبی درونی و جهت گیری مذهبی بیرونی می‌باشد. (بهرامی، 1389) افراد دارای جهت گیری بیرونی، باورهای مذهبی را قبول دارند و به آن عمل می‌کنند. این گروه به اندازه ای در مراسم مذهبی شرکت می‌کنند که آن‌ها را در رسیدن به اهداف مادی خود مانند وجهۀ اجتماعی، رفاه و آسایش، حمایت و تأیید یاری رساند. اما جهت گیری مذهبی درونی، فراتر و متعالی تر از این مجموعه اهداف، در نظر گرفته می‌شود. در این جهت گیری، ایمان، به خاطر خود ایمان، ارزشمند و مفید است، نه به عنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف. آلپورت مذهب بیرونی را به عنوان یک مذهب نابالغ یا کمتر رسش یافته نسبت به مذهب درونی توصیف می‌کرد. به عقیده وی، مذهب بیرونی کمتر از مذهب درونی، جنبه درمانگرانه و پیشگیرانه دارد. تنها مذهب با جهت گیری درونی است که سلامت روانی را تضمین می‌کند. امروزه توجه به بعد معنوی سلامت در بسیاری از تعاریف ارائه شده برای سلامتی مدنظر قرار گرفته است و پیشنهادهایی برای گنجاندن سلامت معنوی به عنوان یكی از ابعاد سلامتی در تعریف سازمان بهداشت جهانی از سلامت ارایه شده است (آلپورت،­2010). هنگامی كه هدف از برخورداری از سلامت معنوی، احساس راحتی، آرامش درونی و… بیان می‌گردد، این نتیجه را در پی دارد كه با توجه به متفاوت بودن افراد، آنچه ممكن است برای فردی احساس راحتی و آرامش ایجاد كند، ممكن است برای دیگری كارایی نداشته باشد. پس هر كس باید در پی چیزی باشد كه برای شخص وی احساس راحتی، امید، معنا و آرامش درونی به ارمغان آورد. سلامت معنوی اصطلاحی است كه در دانش جدید پزشكی در بازه زمانی سال 1979 میلادی توسط بهداشت جهانی به عنوان ركن چهارم سلامت مطرح گردید و در معاهده كپنهاك برای توسعه اجتماعی مورد توافق دولت‌های اروپایی قرارگرفت. (فرهنگستان علوم پزشكی ایران، 1389)

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است) تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) چکیده: این پایان­نامه به « بررسی ابعاد سیطره­ی جنسیت بر زندگی تبدیل­خواهان جنسی» می­پردازد. برای این منظور، دوازده نفر از تبدیل­خواهان‌(شش نفر FtM و شش نفرMtF) مورد مصاحبه­ی عمیق ساختاریافته قرار گرفتند. نتایج با روش زمینه­ای و از طریق جداول کدگذاری داده­ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته­های این تحقیق شامل شانزده تم اصلی و 196 تم فرعی می­باشد. عبارت­های معناییِ تم­های اصلی به­دست­آمده بر اساس 16 جدول كدگذاری اولیه شامل موضوعات زیر بوده است: دوران کودکی، تجاوز، تجربه­ی عاشقی، واکنش خانواده، شغل، دوران تحصیل، تجربه­ی رابطه­ی جنسی، هزینه­ی عمل، خودکشی، انگ، واکنش اجتماعی، رابطه با ترنس گروه مقابل، نیروی انتظامی، نحوه­ی آشنایی با پدیده­ی ترنسکشوال، هویت دوگانه و ازدواج. سپس به مقایسه­ی نتایج دو گروه از تبدیل­خواهان مبتنی بر سیطره­ی جنسیت پرداخته است. یافته­های تحقیق بر اساس نظریه­ی داغ ننگ گافمن، ساخت اجتماعی واقعیت برگر و لاكمن، جنسیت و قدرت فوكو، و میدان بوردیو مورد تحلیل قرار گرفته و نهایتا شش مرحله در ساختار زندگی روزمره تبدیل خواهان صورتبندی گردید. تولد تا دوران پیش از مدرسه، دوران مدرسه تا پیش از بلوغ، بلوغ تا مواجهه با پدیده­ی ترنس­بودگیِ خود، پس از مواجهه تا عمل تغییر جنسیت، فرآیند تغییر جنسیت و دوره­ی آخر بازه­ی زمانی پس از تطبیق جنسیت است. همچنین نتایج تحقیق، وجود «رجحان مردانگی» در تجربه­ی تبدیل­خواهان را نشان می­دهد. واژگان کلیدی: تبدیل­خواهی جنسی، تغییر جنسیت، روش زمینه­ای، سیطره­ی جنسیت فصل اول:کلیات تحقیق 1-1مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….2 1-2بیان مساله………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..7 1- 3 ضرورت و اهمیت موضوع تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………9 1- 4سوالات تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….10 1-5 مروری بر تاریخچه­ی تغییر جنسیت……………………………………………………………………………………………………………………..11 فصل دوم:مبانی نظری و تجربی پژوهش 2-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..15 2-2تعریف واژگان و مفاهیم کلیدی………………………………………………………………………………………………………………………………17 2-2-1 جنس و جنسیت………………………………………………………………………………………………………………………………………….17 2-2-2 هویت جنسی………………………………………………………………………………………………………………………………………………..18 2-2-3 هویت جنسیتی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….18 2-2-4 اختلال هویت جنسیتی………………………………………………………………………………………………………………………………..19 2-2-5 تغییر جنسیت………………………………………………………………………………………………………………………………………………20 2-2-6 تبدیل­خواهان جنسی FtM…………………………………………………………………………………………………………………………20 2-2-7 تبدیل­خواهان جنسی MtF………………………………………………………………………………………………………………………..21 2-2-8 مبدل­پوشی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..21 2-2-9 مرد زن­نما…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….22 2-2-10 زن مردنما…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..22 2-2-11 ویریلیسم……………………………………………………………………………………………………………………………………………………22 2-3 مروری بر پیشینه­ی پژوهش­ها……………………………………………………………………………………………………………………………….23 2-3-1 پژوهش­های پیشین داخلی………………………………………………………………………………………………………………………….23 2-3-2 پژوهشهای پیشین خارجی…………………………………………………………………………………………………………………………..41 2-4 رهیافت­های نظری………………………………………………………………………………………………………………………………………………….52 2-4-1 ساخت اجتماعی واقعیت: پیتر برگر و توماس لاکمن………………………………………………………………………………….52 2-4-2 جامعه­شناسی بدن………………………………………………………………………………………………………………………………………..54 2-4-3 داغ ننگ: اروینگ گافمن……………………………………………………………………………………………………………………………..59 2-4-3-1: چیستی استیگما……………………………………………………………………………………………………………………………………..59 2-4-3-2 کنش متقابل در مواجهه با استیگما ……………………………………………………………………………………………………….61 2-4-3-3 استیگما و ومساله­ی وضعیت دوگانه­ی هویت………………………………………………………………………………………….62 2-4-4 نظریه­ی میدان: پیر بوردیو……………………………………………………………………………………………………………………………….63 2-4-5 میشل فوکو و جنسیت…………………………………………………………………………………………………………………………………….75 2-4-5-1 میشل فوکو: تکنولوژی­های انضباطی و مداخلات پزشکی………………………………………………………………………79 2-5 چارچوب مفهومی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..85 فصل سوم:روش تحقیق پژوهش 3-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..93 3-2 روش انجام پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………….94 3-2-1 پژوهش کیفی……………………………………………………………………………………………………………………………………………..94 3-2-2 تحقیق توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………………………………..94 3-3 دامنه پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………95 3-4 شیوه گردآوری اطلاعات (داده­یابی)……………………………………………………………………………………………………………………….95 3-4-1 تعریف داده در پژوهش کیفی………………………………………………………………………………………………………………………95 3-4-2: شیوه گردآوری داده­ها…………………………………………………………………………………………………………………………………95 3-5 روش انتخاب مشارکت­کنندگان……………………………………………………………………………………………………………………………..97 3-5-1 نمونه­گیری غیراحتمالی……………………………………………………………………………………………………………………………….97 3-5-2 نمونه­گیری گلوله برفی…………………………………………………………………………………………………………………………………97 3-5-3 نمونه­گیری هدفمند……………………………………………………………………………………………………………………………………..98 3-5-4 اندازه­ی نمونه……………………………………………………………………………………………………………………………………………….98 3-6 نظریه­ی زمینه­ای………………………………………………………………………………………………………………………………………………..101 3-7 واحد تحلیل…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………103 3-8 تحلیل داده­ها در روش گرندد تئوری…………………………………………………………………………………………………………………103 3-9 گام­های عملی تحلیل در این پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………105 فصل چهارم:تجزیه و تحلیل 4-1 مقدمه : نحوه­ی كدگذاری جدول داده­ها…………………………………………………………………………………………………………….108 4-2 تحلیل تم اصلی نخست: برساخت دوگانگی جنس و جنسیت تجربه شده در دوران کودکی فرد تبدیل­خواه…..109 4-3 تم اصلی دوم: تجربه­ی آزار جنسی و تجاوز………………………………………………………………………………………………………..122 4-4 تم اصلی سوم: برساخت عواطف تبدیل­خواهان مبتنی بر تجربیات عاشقانه­ی هم­پیوند با وضعیت تبدیل­خواهی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….131 4-5 تم اصلی چهارم: واكنش خانواده در برابر تبدیل­خواهی جنسی………………………………………………………………………….143 4-6 تم اصلی پنجم: اشتغال به مثابه­ی چالشی فراروی تبدیل­خواهان:‌ جنسیت تجربه شده در تجربه­ی اشتغال تبدیل­خواهان جنسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..165 4-7 تم اصلی ششم: روند زندگینامه­ای دوران تحصیل تبدیل­خواهان: تمایز به مثابه­ی تجربه­ی زیسته………………….177 4-7 تم اصلی هفتم: تجربه­ی روابط جنسی تبدیل­خواهان: برساخت عادات و رفتارهای جنسی در «جریان كنش متقابل»………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..193 4-9 تم اصلی هشتم: راه­های پیشِ­روی تبدیل­خواه جنسی برای تامین هزینه­های عمل تغییر جنسیت………………….206 4-10 تم اصلی نهم: «خودكشی» به مثابه­ی راه حلی برای تغییر وضعیت كنونی…………………………………………………….216 4-11 تم اصلی دهم: تجربه­ی «داغ ننگ» به دلیل تبدیل­خواهی جنسی:‌ قرارگیری در وضعیت انگ و «هویت ضایع­شده»……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………223 4-12تم اصلی یازدهم: نمود بیرونی تبدیل­خواهی در آینه­ی كنش متقابل اجتماعی……………………………………………….237 4-13 تم اصلی دوازدهم: عدم تمایل به رابطه با ترنسكشوال جنس مقابل برای روابط عاطفی به دلیل ناهمخوانی عادت­واره­ها و بدن مورد انتظار………………………………………………. ………………………………………………. …………………………………247 4-14 تم اصلی سیزدهم: قرارگیری در چاچوب «نظم»:‌ مواجه­ی توجیه­شده­ی پلیس با تبدیل­خواهان جنسی………253 4-15 تم اصلی چهاردهم: نحوه­ی مواجه­ی تبدیل­خواه با ترنس­بودگیِ خود……………………………………………………………..258 4- 16 تم اصلی شانزدهم: برساخت هویت دوگانه مبتنی بر تعارض بدن با ذهن(روح) …………………………………………..268 4-17 تم اصلی هفدهم: «ازدواج» به مثابه­ی چالش فرارروی تبدیل­خواهان جنسی ……………………………………………….286 فصل پنجم: بحث و نتیجه­گیری 5-1 مقدمه………………………………………………. ………………………………………………. ………………………………………………. …………… 295 5-2 جداول خلاصه یافته­های تحقیق: تم­های اصلی و فرعی………………………………………………. ……………………………………296 5-3 گامی به سوی یک نظریه­ی عام در خصوص تبدیل­خواهی جنسی…………………………………………………………………….312 5-4 نتیجه­گیری پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………..321 5-4-1 پاسخ به پرسش‌های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………….321 5-4-2 تجزیه و تحلیل و نتیجه‌گیری………………………………………………………………………………………………………………..325 5-5 محدودیت‌های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………328 5-6 پیشنهادهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………….331 فهرست منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………………………………………….332 فهرست منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….337 فهرست جداول جدول(3-1) جدول مشخصات مشاركت­كنندگان MtF ………………………………………………………………………..100 جدول (3-2) جدول مشخصات مشاركت­كنندگان FtM ………………………………………………………………………100 جدول(4-1) تم اصلی نخست: برساخت دوگانگی جنس و جنسیت تجربه شده در دوران کودکی فرد تبدیل­خواه………………………………………………………………………………………………………………………………………………….110 جدول(4-2) تم اصلی دوم: تجربه­ی آزار جنسی و تجاوز…………………………………………………………………….123 جدول (4-3) تم اصلی سوم: برساخت عواطف تبدیل­خواهان مبتنی بر تجربیات عاشقانه­ی هم­پیوند با وضعیت تبدیل­خواهی………………………………………………………………………………………………………………………..132 جدول (4-4) تم اصلی چهارم: واكنش خانواده در برابر تبدیل­خواهی جنسی……………………………………….145 جدول (4-5) تم اصلی پنجم: اشتغال به مثابه­ی چالشی فراروی تبدیل­خواهان:‌ جنسیت تجربه شده در تجربه­ی اشتغال تبدیل­خواهان جنسی………………………………………………………………………………………………..166 جدول (4-6) تم اصلی ششم: روند زندگینامه­ای دوران تحصیل تبدیل­خواهان: تمایز به مثابه­ی تجربه­ی زیسته……………………………………………………………………………………………………………………………………………..178 جدول (4-7) تم اصلی هفتم: تجربه­ی روابط جنسی تبدیل­خواهان: برساخت عادات و رفتارهای جنسی در «جریان كنش متقابل»………………………………………………………………………………………………………………………194 جدول (4-8) تم اصلی هشتم: راه­های پیشِ­روی تبدیل­خواه جنسی برای تامین هزینه­های عمل تغییر جنسیت…………………………………………………………………………………………………………………………………………..207 جدول (4-9) تم اصلی نهم: «خودكشی» به مثابه­ی راه حلی برای تغییر وضعیت كنونی………………………..217 جدول (4-10) تم اصلی دهم: تجربه­ی «داغ ننگ» به دلیل تبدیل­خواهی جنسی: قرارگیری در وضعیت انگ و «هویت ضایع­شده»………………………………………………………………………………………………………………………….224 جدول (4-11) تم اصلی یازدهم: نمود بیرونی تبدیل­خواهی در آینه­ی كنش متقابل اجتماعی…………………238 جدول (4-12) تم اصلی دوازدهم: عدم تمایل به رابطه با ترنسكشوال جنس مقابل برای روابط عاطفی به دلیل ناهم­خوانی عادت­واره­ها و بدن مورد انتظار………………………………………………………………………………………….248 جدول (4-13) تم اصلی سیزدهم: قرارگیری در چاچوب «نظم»:‌ مواجه­ی توجیه­شده­ی پلیس با تبدیل­خواهان جنسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….254 جدول (4-14) تم اصلی چهاردهم: نحوه­ی مواجه­ی تبدیل­خواه با ترنس­بودگیِ خود………………………………259 جدول (4-15) تم اصلی شانزدهم: برساخت هویت دوگانه مبتنی بر تعارض بدن با ذهن(روح)………………..269 جدول (4-16) تم اصلی هفدهم: «ازدواج» به مثابه­ی چالش فرارروی تبدیل­خواهان جنسی…………………..287 جدول(5-1) تم اصلی نخست: برساخت دوگانگی جنس و جنسیت تجربه شده در دوران کودکی فرد تبدیل­خواه………………………………………………………………………………………………………………………………………………..296 جدول(5-2) تم اصلی دوم: تجربه­ی آزار جنسی و تجاوز……………………………………………………………………297 جدول (5-3) تم اصلی سوم: برساخت عواطف تبدیل­خواهان مبتنی بر تجربیات عاشقانه­ی هم­پیوند با وضعیت تبدیل­خواهی……………………………………………………………………………………………………………………..298 جدول (5-4) تم اصلی چهارم: واكنش خانواده در برابر تبدیل­خواهی جنسی……………………………………….299 جدول (5-5) تم اصلی پنجم: اشتغال به مثابه­ی چالشی فراروی تبدیل­خواهان:‌ جنسیت تجربه شده در تجربه­ی اشتغال تبدیل­خواهان جنسی………………………………………………………………………………………………..300 جدول (5-6) تم اصلی ششم: روند زندگینامه­ای دوران تحصیل تبدیل­خواهان: تمایز به مثابه­ی تجربه­ی زیسته………………………………………………………………………………………………………………………………………………301 جدول (5-7) تم اصلی هفتم: تجربه­ی روابط جنسی تبدیل­خواهان: برساخت عادات و رفتارهای جنسی در «جریان كنش متقابل»……………………………………………………………………………………………………………………….302 جدول (5-8) تم اصلی هشتم: راه­های پیشِ­روی تبدیل­خواه جنسی برای تامین هزینه­های عمل تغییر جنسیت…………………………………………………………………………………………………………………………………………..303 جدول (5-9) تم اصلی نهم: «خودكشی» به مثابه­ی راه حلی برای تغییر وضعیت كنونی……………………….304 جدول (5-10) تم اصلی دهم: تجربه­ی «داغ ننگ» به دلیل تبدیل­خواهی جنسی: قرارگیری در وضعیت انگ و «هویت ضایع­شده»……………………………………………………………………………………………………………………………305 جدول (5-11) تم اصلی یازدهم: نمود بیرونی تبدیل­خواهی در آینه­ی كنش متقابل اجتماعی………………….306 جدول (5-12) تم اصلی دوازدهم: عدم تمایل به رابطه با ترنسكشوال جنس مقابل برای روابط عاطفی به دلیل ناهم­خوانی عادت­واره­ها و بدن مورد انتظار………………………………………………………………………………………….307 جدول (5-13) تم اصلی سیزدهم: قرارگیری در چاچوب «نظم»:‌ مواجه­ی توجیه­شده­ی پلیس با تبدیل­خواهان جنسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….308(5-14) تم اصلی چهاردهم: نحوه­ی مواجه­ی تبدیل­خواه با ترنس­بودگیِ خود…………………………………………309 جدول (5-15) تم اصلی شانزدهم: برساخت هویت دوگانه مبتنی بر تعارض بدن با ذهن(روح)…………………310 جدول (5-16) تم اصلی هفدهم: «ازدواج» به مثابه­ی چالش فرارروی تبدیل­خواهان جنسی……………………311 فصل اول: کلیات تحقیق مقدمه بیان مساله ضرورت و اهمیت موضوع پژوهش سوالات پژوهش مروری بر تاریخچه­ی تغییر جنسیت مقدمه «جامعه­شناسان از اصطلاح جنس[1] برای اشاره به آن دسته از تفاوت­های کالبدی و فیزیولوژیک استفاده می­کنند که بدن زن و مرد را تعریف و مشخص می­کنند. در مقابل، جنسیت[2] به تفاوت­های روانشناختی، اجتماعی و فرهنگیِ مذکرها و مونث­ها مربوط می­شود. جنسیت به افکار و مفاهیمی درباره­ی مردانگی و زنانگی مربوط می­شود که به صورت اجتماعی برساخته می­شوند؛ و ضرورتا محصول مستقیم جنس زیست­شناختی فرد نیست»(گیدنز، 1389: 156). به­طور معمول مختصات جنسی و جنسیتی افراد با یکدیگر هماهنگ است اما گاهی مختصات جنسی و جنسیتی افراد با یکدیگر ناسازگار است. در ادبیات علمی برای این شرایط از اصطلاح ترنسکشوالیتی[3] استفاده می­شود که ما در این نوشتار آن را تبدیل­خواهی جنسی ترجمه خواهیم کرد. هویت جنسی برای بیان احساس مردانگی و زنانگی فرد به کار می­رود. مفهوم هویت جنسی بیان کننده­ی آن است که فرد به طور معین خود را مرد یا زن بداند. در واقع، هویت جنسی بخش قابل ملاحظه­ای از هویت هر انسان را تشکیل می­دهد دربردارنده­ی تصویری است که هر فرد به عنوان یک مرد یا زن از خود دارد. فرد می­آموزد از آن حیث که مرد یا زن آفریده شده باید به شیوه­ای خاص بیندیشد، رفتار کند و احساس نماید (یوربرگ[4]:1974– اوحدی: 1384). «اختلال هویت جنسیتی[5] یکی از گروه­های اصلی اختلالات جنسی محسوب می­شود که مشخصه اصلی آن همانندسازی قوی و مستمر با جنس مخالف و ناراحت بودن از جنس خود یا احساس عدم تناسب با نقش جنسیتی خود است»(کاپلان[6] و سادوک[7]، 1392: 322). «اختلال هویت جنستی دو مولفه دارد، ملاک الف: باید شواهدی مبتنی بر اتخاذ پایدار و مستمر هویت جنس مخالف که مایل به داشتن آن است یا اصرار به این که از جنس مخالف است وجود داشته باشد. ملاک ب: اتخاذ هویت جنس مخالف نباید فقط به دلیل تمایل به برخورداری از امتیازهای فرهنگی متعلق به جنس دیگر باشد. به­علاوه باید شواهدی درباره نارضایتی مستمر از جنسیت تعیین شده­ی خود یا احساس عدم تناسب با نقش جنسی تعیین شده وجود داشته باشد»(شعاع­کاظمی، 1392). در واقع هویت انسان تحت تاثیر دو مولفه اکتسابی و غیراکتسابی تدوین می­یابد. «این اختلال موجب به­وجود آمدن نارضایتی جنسی در افراد می­گردد. در واقع نارضایتی جنسی شرایطی است که در آن فرد از نظر جنسی و جنسیتی با ابهام خاصی مواجه نیست اما جنس او با جنسیتش ناهمخوان است»(رولند[8] و اینکروسی[9]، 2008). «این اختلال موجب پریشانی یا اختلال اساسی در کارکرد اجتماعی، شغلی و یا سایر زمینه­های مهم می­شود و می­تواند زمینه­ساز رفتارهای پرخطر جنسی باشند»(گرین[10]، 2009). «به خاطر شکل ظاهر و رفتارهای تا حدی نامتعارف که افراد تغییرجنس­خواه دارند و به دلیل فقدان آگاهی­های عمومی، بسیاری از مردم، تغییرجنس­خواهی را نوعی انحراف جنسی می­دانند و به این دلیل تغییرجنس­خواهان را در شبکه روابط اجتماعی نمی­پذیرند»(جواهری، 1390). برخوردهایی مانند مجرم دانستن، گناهکار دانستن، ابراز تنفر، اغلب از این دلیل سرچشمه می­گیرد که اکثر مردم نمی­توانند بین تغییرجنس­خواهی، همجنس­گرایی یا دوجنس­گرایی تفاوت قایل شوند. بنابراین منفی بودن قضاوت مردم و ارزیابی آنان می­تواند بر خودپنداره، حرمت نفس و هویت مبتلایان به نارضایتی جنسی تاثیر بگذارد و آنها را به سوی انحراف سوق دهد. بنابراین می­توان گفت ناراضیان جنسی قربانیان شرایطی هستند که ناخواسته در آن قرار گرفته­اند، قربانی فردی است که از شرایط آسیب خاصی می­بیند در حالی که مسئول به­وجود آمدن آن شرایط نبوده بلکه مستحق همدردی است (لوزیک[11]، 1388 :121-120). تبدیل­خواهی­جنسی یک اختلال در هویتِ جنسی است. افراد مبتلا به این اختلال خود را متعلق به گروه جنس مخالف می­دانند، از وضعیت جنسی- بدنی خود ناراحت هستند و می­کوشند با استفاده از هورمون­ها و اعمال جراحی وضعیت خود را به وضعیت دلخواه نزدیک کنند (سازمان بهداشت جهانی[12]، 1992). تبدیل­خواهی­جنسی با نارضایتی جنسی همراه است. نارضایتی جنسی به عنوان یک گرایش جنسی محسوب می­شود. گرایش جنسی شیوه­ای است که براساس آن افراد، امیال جنسی و نقش­های اجتماعی مربوط به جنس خود را تجربه می­کنند. این تجربه برای برخی از افرد به شیوه­ای خوشایند و برای برخی دیگر به صورت یک تضاد پایدار تجربه می­شود (برگاتا[13] و مونتگمری[14]:2000 به نقل از جواهری). نارضایتی جنسی تا چندی پیش یک بیماری روانی محسوب می­شد اما امروزه این پدیده از فهرست بیماری­های روانی انجمن پزشکی آمریکا[15]کنار گذاشته شده است و در عوض در شمار یکی از انواع اختلالات هویت جنسیتی قلمداد می­شود. سبب­شناسی این اختلال به­طور کامل شناخته نشده است و عوامل مختلفی از جمله عوامل ارثی، اثرات هورمونی و درگیری مغز به عنوان عوامل دخیل بررسی شده­اند. یافته­های اخیر تفاوت­هایی را در مغز افراد دچار اختلال هویت جنسی نشان داده است و مناطقی از مغز که مسئول تفاوت­های جنسیتی هستند در این افراد با افراد طبیعی تفاوت دارد (گرین: 2005). در این مورد به نقش عوامل زیستی و روانی مانند توارث، استرس بیش از تولد، روابط جنسی والدین، اختلالات ژنتیکی، ساختار هورمونی، مشکلات عصبی و سیستم عصبی مرکزی اشاره شده است (کاهانی، 1381: 40). به­طور کلی گروهی، علل زیست­شناختی عضوی و گروه دیگر عوامل روان­شناختی اجتماعی را در بروز این اختلال موثر می­دانند. گروه اول بیشتر اشکال در آندروژن­های جنینی را مطرح می­کنند (نلسون،161:1391). بررسی­های جنین­شناسی نشان می­دهند که کلیه پستانداران چه مرد و چه زن در نخستین مرحله رشد جنینی ساختمان تشریحی زنانه دارند و در صورت ترشح آندروژن در جنین در فاصله هفته ششم تا پایان ماه سوم، تغییرات منجر به مرد شدن کامل می­شود و در غیر این­صورت هم­چنان زن باقی می­ماند. مطابق این نظریه اِشکال در ترشح آندروژن در فاصله زمانی یاد شده موجب بوجود آمدن تبدل­خواهی جنسی است. اما برخی زمینه­های اجتماعی نیز وجود دارد که احتمال نارضایتی جنسی را افزایش می­دهد. از نظر فروید این قبیل اختلال­ها از تعارض­هایی که کودک در مثلث ادیپال تجربه می­کند، سرچشمه می­گیرد. این تعارض را رخدادهای طبیعی خانواده و تخیلات کوک تقویت می­کند، هر چیز که در محبت طفل نسبت به والد جنس مخالف و همانندسازی با والد همجنس تداخل نماید با رشد طبیعی هویت جنسی تداخل خواهد کرد. در خلال سال­های اول زندگی، مادر احساس غرور کودک را به جنسیت خود بیدار می­کند. به همان نسبت مادر خشن نیز می­تواند در رشد هویت جنسی کودک اختلال ایجاد کند. زمانی که این مسایل با مشکل جدایی تفرد همراه گردد، ممکن است نتیجه این باشد که از تمایلات جنسی برای حفظ و بقای رابطه استفاده شود. برخی از کودکان با این پیام مواجه می­گردند که اگر هویت جنس مقابل را بپذیرند، مطلوب­تر خواهند بود. کودکان آزاردیده و مطرود ممکن است طبق این باور رفتار کنند که اگر متعلق به جنس مخالف باشند بیشتر با آنان مدارا خواهد شد. «اختلال هویت جنسی می­تواند در نتیجه مرگ، غیبت طولانی یا افسردگی مادر، که پسربچه­ ممکن است با همانندسازی کامل به او واکنش نشان دهد، پدید آید. وجود پدر نیز به فرآیند جدایی تفرد کمک می کند. فقدان پدر، سبب ایجاد مخاطره در روابط مادر و کودک می­شود. برای پسر، پدر الگویی برای همانندسازی مردانه است. علاوه بر این در شرایطی که مادر در اثر بیماری، مرگ یا طلاق در خانواده حضور ندارد یا قادر به ایفای نقش مادری خود نیست در این صورت دختربچه برای پر کردن خلا حاصل از وجود مادر، پدر را جایگزین آن می­سازد. در این شرایط او زمان زیادی را با پدرش صرف می­کند، پدر او را تشویق می­کند رفتاری مردانه داشته باشد، او نیز مانند یک پسر به­تدریج می­آموزد که فعالیت­های ورزشی، شکار، ماهیگیری و مکانیکی را با موفقیت انجام دهد (كاپلان، سادوك و فردمن : به نقل از جواهری). همچنین، نزدیکی بیش از حد والد جنس مخالف با فرزند در حد تماس بسیار نزدیک پوستی، که سبب روابط عاطفی زیاد و و همانندسازی شدید با جنس مخالف گردد، حتی تجربه­ی مشاهده­ی صحنه­های آمیزشی می­تواند عامل تعارضات روانی در همانندسازی کودک با مادر گردد»(کاهانی، 41:1381). اما این­که تبدیل­خواهی جنسی یک عارضه­ی مادرزادی و ژنتیک است یا برساخته­ی اجتماعی، و یا منبعث از منشایی روان­شناختی، موضوع پایان­نامه­ی پیش­رو نیست! هدف محقق از این تحقیق، ترسیم شرایط اجتماعی پیش­روی تبدیل­خواهان جنسی است. بر این مبنا، نگرش جنسیتی نسبت به ترنسکشوال­ها، مساله­ی محوری پژوهش حاضر است: این که آیا تفاوتی میان تجربه­ی زنانی که می­خواهند مرد شوند و مردانی که می­خواهند زن شوند وجود دارد؟! این پایان­نامه در پنج فصل تنظیم شده است: در فصل نخست، در قالب «کلیات تحقیق» به ترسیم منظری پرداخته شده که محقق به موضوع تحقیق می­نگرد. همچنین علاوه بر بخش­های معمول، بیان مساله، ضرورت و اهمیت تحقیق و اهداف تحقیق، بخشی در پایان این فصل با عنوان مروری بر تاریخچه­ی تبدیل­خواهی جنسی، گنجانده شده. هدف از ارایه­ی این بخش، ترسیم فضایی کلی در خصوص پدیده­ی ترنسکشوالیته است؛ این بخش عامدانه پیش از ورود به متن اصلی و در پایان بخش نخست گنجانده شده تا ضمن آشنایی کلی با موضوعِ تحقیق، از متن اصلی جدا باشد زیرا هدف نگارنده، تمرکز بر ا ابعادجامعه­شناختی موضوع بوده است. فصل دوم با تعریفی از مفاهیم و واژگان کلیدی آغاز می­شود، سپس پیشینه­ی پژوهش­های مرتبط ذکر گردید. وجودِ بخش مبانی نظری در این پایان­نامه، مساله­ای چالش­برانگیز است؛ اساسا تحقیقاتی که با روشِ نظریه­ی مبنایی[16] صورت می­پذیرد، نیازی به بهره­گیری از مبانی نظری ندارد. در این تحقیق نیز به معنای دقیق کلمه، هیچ مبنای نظری­ای پیش­روی محقق قرار نداشته بلکه نظریه­های مورد بحث، نگارنده را در تحلیل داده­های حاصل از تحقیق، یاری خواهند کرد. به بیان­ِ دیگر، نظریه­های مورد بحث، به هیچ­وجه چونان رویکرد[17] مدنظر نبوده و صرفا نقشی مکمل را در بخش تجزیه و تحلیلِ فصل پنجم داشته است. هم­چنین ذیل تحلیل تم­های به­دست­آمده در فصل چهارم كه در آن به صورت تطبیقی، سیطره­ی جنسیت میان دو گروه از تبدیل­خواهان مورد مقایسه قرار گرفت،‌ از بینش نظری محقق در تحلیل­ها استفاده شد. در بخش «بحث و نتیجه­گیری: گامی به سوی یک نظریه­ی عام در خصوص تبدیل­خواهی جنسی»،‌ تلاش گردید نتایج تحقیق در قالب برداشت كلی محقق ارائه گردد. بدین منظور مراحلی شش­گانه در ساختار زندگی روزمره­ی تبدیل­خواهان جنسی مورد شناسایی و تفكیك قرار گرفت. در نهایت به رسم پایان­نامه­های كارشناسی ارشد، پیشنهادات و محدودیت­های تحقیق به عنوان بخش­های پایانی درج گردیده است. محوریت این دو بخش، تجربه­های محقق در مواجهه با تبدیل­خواهان جنسی بوده و تلاش گردید،‌ پیشنهادات، ‌برآمده از متن پایان­نامه باشد. بیان مساله در بدو مواجه با پدیده­ی تغییر جنسیت، نارضایتی جنسی و جنسیتی یک شخص و اقدامات وی برای تغییر جنس، امری فردی به نظر می­رسد. اما این پدیده، هم از منظر زمینه­های شکل­گیری، و هم از حیث ابعاد اجتماعی- فرهنگی آثار، و پیامد­­هایی دارد. این پایان­نامه، ضمن معرفی و تشریح پدیده تبدیل­خواهی جنسی در ایران، بر موضوعِ مقاومت و اعمال فشار اجتماعی از سوی خانواده­ی تبدیل­خواهان[18] و محیط اجتماعی، تمرکز دارد. در این میان، یافته­های اولیه­ی محقق و نیز مستندات پژوهش­های پیشین در این خصوص، تفاوتی میان دخترانی که می­خواهند جنسیت خود را تغییر دهند، نسبت به پسرانی که خواهان تغییر جنسیت هستند را نشان می­دهد (جواهری و کوچکیان: 1385، پارولا[19]: 2010، لوییس[20]: 2002، بران[21] و دیگران: 2012). در وهله­ی نخست، این پژوهش درصدد دستیابی به توصیفی از چیستیِ تفاوت یاد شده است. سپس به عوامل اجتماعیِ موجد این تفاوت پرداخته شده است. مهم­ترین وجهِ این تمایز میان دو گروه یاد شده، میزان مقاومتِ تجربه شده است؛ دخترانی که خواستار تغییر جنسیت به پسر هستند، به مراتب با فشار اجتماعی کمتری نسبت به پسرانی که خواستار تغییر جنسیت­شان به دختر هستند، مواجه می­شوند. این پژوهش ضمن پرداختن به ابعاد جامعه­شناختی این تفاوت، به دنبال بسط مفهوم سیطره­ی جنسیتی بر این گروه اجتماعی است. دشواری­های فردی و اجتماعی «دوگانگی ذهن و بدن» است: ذهنی مردانه در اندامی زنانه یا ذهنی زنانه در اندامی مردانه. این شرایط موجب کاهش سرمایه اجتماعی تبدیل­خواهان می­گردد. منظور از سرمایه اجتماعی به تعبیر بوردیو، مجموعه­ی پیوندها، تکالیف و تعهدات اجتماعی است که حاصل شبکه­ی بادوام روابط کمابیش نهادینه شده، آشنایی و شناخت متقابل یا عضویت در یک گروه است. شبکه­ای که هر یک از اعضای خود را از پشتیبانی سرمایه­ی جمعی برخوردار می­سازد.

الف) بیان موضوع…………………………………………………………………………………………….. 1 ب) سابقه تحقیق……………………………………………………………………………………………… 1 پ) اهداف و کاربردهای تحقیق …………………………………………………………………………. 2 ت) سوالات تحقیق …………………………………………………………………………………………. 2 ث) فرضیه های تحقیق …………………………………………………………………………………….. 3 ج) روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………… 3 ح) معرفی پلان و ساختار تحقیق ………………………………………………………………………… 4 فهرست اختصارات ………………………………………………………………………………………………… 5 فصل اول: توبه و شرایط آن…………………………………….. 6 1ـ1ـ تبیین کلی توبه………………………………………………………………………………………. 7 1ـ1ـ1ـ ماهیت و مفهوم توبه ……………………………………………………………………………. 7 1ـ1ـ1ـ1ـ معنای لغوی توبه …………………………………………………………………………….. 7 1ـ1ـ1ـ2ـ معنای اصطلاحی توبه……………………………………………………………………….. 9 1ـ1ـ1ـ3ـ جایگاه توبه در حقوق جزای اسلام……………………………………………………… 12 1ـ1ـ1ـ4ـ جایگاه توبه در فقه پویای اسلام ……………………………………………………………… 14 1ـ1ـ1ـ5ـ جایگاه توبه در قانون مجازات اسلامی………………………………………………….. 15 1ـ1ـ2ـ توبه در ادیان……………………………………………………………………………………….. 18 1ـ1ـ2ـ1ـ توبه در دین اسلام…………………………………………………………………………….. 18 1ـ1ـ2ـ2ـ توبه در دین یهود……………………………………………………………………………… 19 1ـ1ـ2ـ3ـ توبه در آیین مسیحیت……………………………………………………………………….. 20 1ـ1ـ3ـ حقیقت، اهمیت و اقسام توبه…………………………………………………………………. .22 1ـ1ـ3ـ1ـ حقیقت توبه…………………………………………………………………………………….. 22 1ـ1ـ3ـ2ـ توبه نصوح…………………………………………………………………………………….. 24 1ـ1ـ3ـ3ـ فضیلت و اهمیت توبه………………………………………………………………………. 27 1ـ1ـ3ـ4ـ اقسام توبه ………………………………………………………………………………………….. 29 1ـ1ـ3ـ5ـ جایگاه توبه در قرآن………………………………………………………………………… . 30 1ـ2ـ مستندات، شرایط توبه و مباحث پیرامون آن………………………………………… 32 1ـ2ـ1ـ احکام و مستندات توبه…………………………………………………………………………. 32 1ـ2ـ1ـ1ـ قرآن………………………………………………………………………………………………. 32 1ـ2ـ1ـ2ـ روایات…………………………………………………………………………………………… 34 1ـ2ـ1ـ3ـ اِجماع…………………………………………………………………………………………….. 34 1ـ2ـ1ـ4ـ عقل……………………………………………………………………………………………….. 35 1ـ2ـ2ـ ارکان و شرایط توبه…………………………………………………………………………….. 36 1-2-3- زمان انجام توبه…………………………………………………………………………………… 39 1ـ2ـ4ـ پذیرش توبه………………………………………………………………………………………… 42 1ـ2ـ5ـ زمان پذیرش توبه……………………………………………………………………………………… 43 1ـ2ـ5ـ1ـ زمان پذیرش توبه در قانون مجازات اسلامی………………………………………….. 43 1ـ2ـ5ـ1ـ1ـ زمان پذیرش توبه در قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1370…………………… 43 1ـ2ـ5ـ1ـ2ـ زمان پذیرش توبه در قانون مجازات اسلامی مصوب سال1392…………………… 45 1ـ2ـ5ـ2ـ زمان قبول توبه از دیدگاه فقهای اسلام………………………………………………… 46 1ـ2ـ5ـ2ـ1ـ دیدگاه فقهای امامیه…………………………………………………………………………… 47 1ـ2ـ5ـ2ـ2ـ دیدگاه فقهای اهل سنت…………………………………………………………………….. 52 1ـ2ـ6ـ احراز توبه………………………………………………………………………………………….. 54 1ـ2ـ7ـ مرور زمان و توبه…………………………………………………………………………………. 54 فصل دوم: آثار فقهی و حقوقی توبه……………………………. 56 2ـ1ـ آثار اثباتی توبه……………………………………………………………………………………. 57 2ـ1ـ1ـ تبدیل سیئات به حسنات………………………………………………………………………… 57 2ـ1ـ2ـ سعادت و آرامش………………………………………………………………………………… 58 2ـ2ـ آثار ثبوتی توبه ………………………………………………………………………………….. 59 2ـ2ـ1ـ سقوط مجازات…………………………………………………………………………………… 60 2ـ2ـ2ـ قابلیت عفو توسط امام…………………………………………………………………………… 62 2ـ2ـ3ـ قبول شهادت (گواهی)…………………………………………………………………………. 64 فصل سوم: نقش توبه در سقوط مجازات………………………… 65 3ـ1ـ حدود تاثیرگذاری توبه………………………………………………………………………… 66 3ـ1ـ1ـ توبه قبل از اثبات جرم…………………………………………………………………………… 66 3ـ1ـ2ـ توبه بعد از اثبات جرم…………………………………………………………………………… 67 3ـ1ـ3ـ توبه و علم قاضی ………………………………………………………………………………… 68 3ـ1ـ4ـ احراز توبه و ارتباط آن با قاعده اصاله الصحه……………………………………………. 71 3ـ1ـ5ـ احراز توبه و ارتباط آن با قاعده درأ…………………………………………………………. 72 3ـ2ـ بررسی توبه در حدود………………………………………………………………………….. 73 3ـ2ـ1ـ توبه در حق الله محض…………………………………………………………………………… 73 3ـ2ـ1ـ1ـ تاثیر توبه در سقوط جرایم منافی عفت(زنا، لواط، مساحقه و تفخیذ)…………….. 73 3ـ2ـ1ـ1ـ1ـ توبه قبل از قیام بیّنه………………………………………………………………………… 73 3ـ2ـ1ـ1ـ2ـ توبه بعد از قیام بیّنه………………………………………………………………………….. 74 3ـ2ـ1ـ1ـ3ـ توبه بعد از اقرار نزد امام و حاکم………………………………………………………… 75 3ـ2ـ1ـ2ـ شرب خمر……………………………………………………………………………………… 75 3ـ2ـ1ـ3ـ ارتداد…………………………………………………………………………………………….. 77 3ـ2ـ1ـ4ـ سبّ النبی………………………………………………………………………………………… 80 3ـ2ـ1ـ4ـ1ـ تعریف سبّ النبی و مصادیق آن…………………………………………………………… 80 3ـ2ـ1ـ4ـ2ـ کیفر ساب النبی و تاثیر توبه بر آن………………………………………………………… 82 3ـ2ـ2ـ توبه در حق الله توام با حق الناس…………………………………………………………….. 83 3ـ2ـ2ـ1ـ سرقت……………………………………………………………………………………………. 83 3ـ2ـ2ـ1ـ1ـ تعریف سرقت حدّی و مجازات آن………………………………………………………. 83 3ـ2ـ2ـ1ـ2ـ تاثیر توبه بر مجازات سارق…………………………………………………………………. 84 3ـ2ـ2ـ2ـ قذف………………………………………………………………………………………………. 86 3ـ2ـ2ـ3ـ محاربه…………………………………………………………………………………………. 89 3ـ2ـ2ـ3ـ1ـ تعریف محاربه…………………………………………………………………………………. 89 3ـ2ـ2ـ3ـ2ـ کیفر محاربه…………………………………………………………………………………….. 91 3ـ2ـ2ـ3ـ3ـ تاثیر توبه در سقوط مجازات محارب……………………………………………………. 92 3ـ2ـ2ـ4ـ بغی………………………………………………………………………………………………… 94 3ـ2ـ2ـ4ـ1ـ تعریف بغی و مختصات آن………………………………………………………………… 94 3ـ2ـ2ـ4ـ2ـ وجوه افتراق بغی و محاربه………………………………………………………………… 96 3ـ2ـ2ـ4ـ3ـ کیفر بغی و تاثیر توبه بر آن…………………………………………………………………. 98 3ـ2ـ2ـ5ـ افساد فی الارض……………………………………………………………………………… 99 3ـ2ـ2ـ5ـ1ـ تعریف افساد فی الارض…………………………………………………………………… 99 3ـ2ـ2ـ5ـ2ـ مجازات افساد فی الارض و تاثیر توبه در سقوط مجازات آن …………………….. 100 3ـ2ـ2ـ6ـ بررسی توبه در قصاص و دیات………………………………………………………….. 101 3ـ2ـ2ـ7ـ بررسی توبه در تعزیرات و مجازات های بازدارنده…………………………………. .. 103 نتیجه ها ………………………………………………………………………………………………. 105 پیشنهاد ها…………………………………………………………………………………………………….. . 107 فهرست منابع و مآخذ ………………………………………………………………………………. 109 چکیده انگلیسی …………………………………………………………………………………………… .. 119 صفحه پشت به انگلیسی ……………………………………………………………………………. 120 چکیده توبه در حقوق جزای اسلام به عنوان یکی از موارد سقوط مجازات شمرده شده است و به عنوان یک تاسیس حقوقی محسوب می شود. به گونه ای که در سایر مکاتب امروزی نمونه آن به چشم نمی خورد. دراهمیت آن همین بس که یکی از بهترین شیوه های جلوگیری از تکرار جرم واصلاح مجرمین است. با تأمل در آیات وروایات وسخنان فقهای اسلام استنباط می شود که برای توبه، ندامت حقیقی و عزم بر ترک گناه برای همیشه کافی است و انجام آن نیاز به لفظ و اعمال خاصی ندارد. در قانون مجازات اسلامی، توبه از جایگاه ویژه ای برخوردار است و اگر با شرایط کامل انجام شود، یکی از معاذیر قانونی معافیت از مجازات شناخته شده است. توبه در جرایم حق الله، قبل از ثبوت جرم به وسیله اقرار یا شهادت شهود، مسقط مجازات بوده ولی در جرایمی که جنبه حق الناس دارند، موجب سقوط مجازات نیست، چون مرتکب علاوه بر اینکه اوامر و نواهی الهی را نادیده گرفته، موجب ضرر و زیان مالی، جسمی یا آبرویی برای دیگران شده و باید جبران کند. البته توبه مجازات اخروی را ساقط می نماید، ولی باید دانست که وضع مجازات دنیوی تابع خاصه مجازات اخروی نیست. از جمله نکات قابل توجه در باب توبه به عنوان یکی از معاذیر قانونی معافیت از مجازات این است که اگر بزهکار بعد از اقرار توبه کند، قاضی می تواند (مخیراست) که از ولی امر برای او تقاضای عفو نماید یا مجازات را در حق او اِعمال کند. اما توبه بعد از اقامه بیّنه هیچ اثر حقوقی ندارد.

فصل اول :کلیات تحقیق 1-1)مقدمه …………………………………………………………………………………… 2 1-2) بیان مسئله……………………………………………………………………………… 3 1-3) اهمیت تحقیق ……………………………………………………………………….. 6 1-4) سوال تحقیق …………………………………………………………………………. 7 1-5)هدف تحقیق ……………………………………………………………………………. 7 1-6) فرضیه های تحقیق ……………………………………………………………………. 9 1-7) متغیرهای مورد مطالعه ………………………………………………………………. 9 1-8) نوع روش تحقیق ……………………………………………………………………… 10 1-9) قلمرو تحقیق ………………………………………………………………………….12 1-9-1) قلمرو موضوعی …………………………………………………………………… 12 1-9-2) قلمرو مکانی ………………………………………………………………………..12 1-9-3) قلمرو زمانی ……………………………………………………………………….. 13 1-10) روش گردآوری اطلاعات وداده ها……………………………………………….. 13 1-11) جامعه آماری، روش نمونه گیری حجم نمونه ………………………………13 1-12) روش تجزیه وتحلیل داده ها ……………………………………………………. 13 1-13) موانع ومحدودیتهای تحقیق ………………………………………………………. 14 1-14) تعریف اصطلاحات ………………………………………………………………..14 1-15) ساختار تحقیق ……………………………………………………………………18 فصل دوم:چهارچوب نظری وپیشینه پژوهش گفتار اول:تاریخچه اصلاحات انجام گرفته در قانون مالیات در جهان وایران 2-1) مقدمه ……………………………………………………………………………………. 21 2-2)نگاهی گذرا به اصلاحات مالیاتی در جهان……………………………………….. 22 2-3)تاریخچه اصلاحات مالیاتی در ایران ………………………………………………… 23 گفتار دوم:مبانی نظری مالیات 2-4)مبانی نظری مالیات ………………………………………………………………………. 26 2-4-1)مفاهیم مالیات ………………………………………………………………………… 26 2-4-2) اهداف وضع مالیاتها …………………………………………………………………… 29 2-4-3)عدالت مالیاتی …………………………………………………………………………… 31 2-4-4)سیستم مالیاتی و اجزای آن …………………………………………………………. 32 2-4-5)اصول سیستم مالیاتی مطلوب ………………………………………………………. 32 2-4-6)اصول جدید مالیات ……………………………………………………………………. 34 2-4-7)وقفه های زمانی وصول مالیات …………………………………………………….. 34 2-5)طبقه بندی نظام مالیاتی در ایران ………………………………………………………. 37 2-6)مالیات بر درآمد ………………………………………………………………………….. 39 2-6-1)تاریخچه مالیات بر درآمد ……………………………………………………………40 2-6-2)بررسی تطبیقی مالیات بر درآمد شرکتها در چند کشور …………………… 41 گفتار سوم: مبانی نظری سرمایه گذاری و شیوه های تامین مالی 2-7) سرمایه گذاری ………………………………………………………………………………52 2-7-1)عوامل موثر بر سرمایه گذاری ………………………………………………………..54 2-7-2) مالیات بر شرکتها وتشویق سرمایه گذاری ……………………………………… 55 2-8) منابع مالی واحدهای اقتصادی و فرآیند تامین مالی …………………………….58 2-9)ابزارهای مالی(شیو های تامین مالی) ………………………………………………….59 2-9-1) روشهای مختلف تامین مالی ……………………………………………………….. 59 2-10)مالیات و حسابداری ……………………………………………………………………… 62 گفتار چهارم:پیشینه پژوهش 2-11)پیشینه پژوهش ……………………………………………………………………………64 2-11-1)تحقیقات انجام شده خارجی ……………………………………………………… 64 2-11-2)تحقیقات انجام شده در ایران ……………………………………………………… 73 فصل سوم:روش شناسی تحقیق 3-1)مقدمه ……………………………………………………………………………………….. 78 3-2)طرح مساله پژوهش ………………………………………………………………………. 79 3-3)فرضیه های تحقیق………………………………………………………………………….79 3-4)روش تحقیق …………………………………………………………………………………80 3-5)سنجش متغیر های تحقیق ……………………………………………………………….. 80 3-6)نحوه جمع آوری اطلاعات……………………………………………………………….. 81 3-7)جامعه آماری ………………………………………………………………………………… 81 3-8)روش نمونه گیری و تعیین اندازه نمونه………………………………………………. 81 3-9)آزمون های مورد استفاده در تحقیق…………………………………………………. 83 3-10)آزمون فرضیه ها……………………………………………………………………………83 3-11)روش های آماری بکار رفته در تحقیق……………………………………………… 84 3-11-1)آزمون مقایسه زوجها………………………………………………………………….84 3-11-2) همبستگی………………………………………………………………………………. 85 فصل چهارم : تجزیه وتحلیل یافته های تحقیق 4-1)مقدمه……………………………………………………………………………………………. 91 4-2) تحلیل فرضیه ها……………………………………………………………………………… 92 4-2-1) بخش اول ……………………………………………………………………………….. 93 4-2-2) بخش دوم ………………………………………………………………………………. 97 فصل پنجم: نتیجه گیری وپیشنهادات 5-1)مقدمه…………………………………………………………………………………………..102 5-2)خلاصه موضوع وروش تحقیق ………………………………………………………….103 5-3)نتایج تحقیق……………………………………………………………………………………105 5-4)تحلیل یافته های تحقیق 5-4-1)نتایج مربوط به آزمون فرضیه اول…………………………………………………106 5-4-2)نتایج مربوط به آزمون فرضیه دوم…………………………………………………. 107 5-4)پیشنهادهای پژوهش 5-4-1) پیشنهادهای حاصل از نتایج تحقیق……………………………………………… 108 5-4-2)سایرپیشنهادها……………………………………………………………………………. 109 5-4-3)پیشنهادهایی برای تحقیق های آتی………………………………………………… 109 5-5) محدودیت های پژوهش………………………………………………………………….110 منابع ومآخذ …………………………………………………………………………………………. 111 پیوست ها پیوست الف……………………………………………………………………………………………. 116 پیوست ب ……………………………………………………………………………………………..120 پیوست ج ……………………………………………………………………………………………… 126 چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………..134 چکیده: سیاستهای مالیاتی بر رفتار عاملان اقتصادی وبه خصوص شرکتها تاثیر دارد. تصمیمات سرمایه گذاری ، تقسیم سود ،نحوه تامین مالی و بسیاری از فعالیتهای عملیاتی شرکتها ممکن است در نتیجه قوانین ومقررات مالیاتی تغییر کند. تصور عمومی براین است كه مالیات دارای یك نقش است و آن هم عبارت است ازدریافتی های دولت از بخشی ازسود حاصله ازكار وكوشش افراد وبنگاه های اقتصادی برای تامین مخارج دولت، اما این یكی از نقش های مالیات است و درآمدهای مالیاتی در واقع،یكی ازبازارهای بسیار مهم وتعیین كننده میزان رشدوگسترش فعالیتهای اقتصادی است. نخست آن كه افزایش میزان مالیات به سبب كاهش انگیزه برای سرمایه گذاری ،تولید وبه طور كلی كار وكوشش،موجب كاهش فعالیتهای اقتصادی و به این ترتیب موجب كاهش درآمد ملی وگسترش بیكاری می شود. دوم اینكه مالیات به عنوان یك تثبیت كننده اقتصادی مورد استفاده قرار می گیرد به این معنی كه به هنگام رونق بیش از حد فعالیتهای اقتصادی جامعه (فراتر از حد اشتغال كامل)میزان مالیات ها افزایش می یابد تا با كاهش فعالیتهای اقتصادی ازتورم جلوگیری شود وهنگام ركود اقتصادی و افزایش بیكاری میزان مالیات ها كاهش می یابدتا انگیزه برای افزایش فعالیتهای اقتصادی و خارج شدن اقتصاد از ركود فراهم شود وبه این ترتیب اقتصاد در مسیر یكنواخت وهمگونی به حركت خود ادامه دهد. وظایف اصلی مدیریت مالی شامل سه نوع تصمیم گیری مهم می باشد: تصمیمات تامین مالی، تصمیمات سرمایه گذاری و تصمیمات تقسیم سود. یکی از اهداف تغییر نرخ مالیات بردرآمد ، افزایش میزان سرمایه گذاری در دارائیهای ثابت (دارائیهای عملیاتی )و بهبود بخشیدن به نحوه تامین مالی وکاهش هزینه های ناشی از آن و رونق بخشی به بازار سرمایه می باشد. در نتایج به دست آمده از این تحقیق مشاهده گردیدکه بین تغییر نرخ مالیات بردرآمدسال 1380 ،میزان سرمایه گذاری ونحوه تامین مالی شرکتها قبل وبعد از تغییر نرخ مذکور تفاوت معناداری وجود دارد (میزان سرمایه گذاری در دارائیهای ثابت بعد ازکاهش نرخ مالیات بردرآمد افزایش یافته است وبیشتر شرکتها بعد از تغییر نرخ مذکور به تامین مالی داخلی روی آورده اند )و در حقیقت بیانگر این مطلب می باشد که سیاستگذاران مالیاتی با کاهش نرخ مالیات به این هدف که همانا بزرگتر شدن اقتصاد درآینده و بالطبع افزایش دریافتی های مالیاتی آتی خواهد بود نائل شده اند. فصل اول: کلیات تحقیق 1-1- مقدمه قرن ها پیش مالیات برای تامین هزینه های خان ها وحاکمان طراحی شد. در دوران اولیه زندگی بشر،شکلی از مالیات که بیشتر متکی به اصل فایده بود وجود داشت. در زندگی قبیله ای عده ای هزینه های مربوط به امور عمومی قبیله مانند نگهبانی و … را می پرداختند. با آغاز زندگی صنعتی ،پدید آمدن دموکراسی ،تنظیم قوانین اقتصادی و طرح نظریه های اقتصادی در مورد مالیات ،ساختار نظام مالیاتی متحول گردید. از پایان جنگ جهانی دوم ،یعنی اواسط دهه چهل قرن گذشته همراه با تحول ودگرگونی در نظریه های خرد وکلان اقتصادی ، نظریه های مالیاتی نیز متحول شدند. گذشت زمان نهادها وابزارهای جدید در اقتصاد می آفریندو همراه با پیدایش این مناسبات وتمهیدات جدید، بستر قانونی فعالیتهای اقتصادی نیز باید متبلور گردد.بسیاری از قوانین ناظر بر فعالیتهای اقتصادی ،هر چند می تواند زمینه باثباتی برای این فعالیتها فراهم سازد،لیکن در عمل ممکن است با پی ریزی چهارچوبی انعطاف پذیر ،مانع از توسعه نهادهای جدید ویا خلق ابزارهای متناسب با الزامات توسعه اقتصادی شود.مالیات در نگاه نخست ابزاری در خدمت افزایش درآمد دولت است. اما نگاه دقیق تر به سیاست های مالیاتی نشان می دهد که افزون بر این قوانین مالیاتی ابزاری موثر وکارآمد برای تاثیر گذاری بر مسیر توسعه اقتصادی و ایجاد سمت وسوی پویا ومولد برای اقتصاد کشور است.سیاستهای مالیاتی بر رفتار عاملان اقتصادی وبه خصوص شرکتها تاثیر دارد.تصمیمات سرمایه گذاری ،تقسیم سود، نحوه تامین مالی و بسیاری از فعالیتهای عملیاتی شرکتها ممکن است در نتیجه قوانین ومقررات مالیاتی تغییر کند.در نتیجه، شناخت این تعاملات می تواند از منظر مدیریت ، سرمایه گذاران و نیز قانون گذاران سودمند باشد)حیدری بانی ،1384،1). با توجه به توضیحات بالا،تغییر در نرخ مالیات بر درآمد که توسط قانون گذاران مالیاتی در سطح کلان انجام می شود باعث تغییر در سیاست های شرکتها و سیاستهای سرمایه گذاران می شود. شرکتها با در نظر گرفتن نیازهای شرکت و نیازهای سرمایه گذاران و برنامه های بلند مدت شرکتها برای انجام سرمایه گذاری ، تامین مالی یا سیاستهای دیگر، تصمیمات لازم را اتخاذ می نمایند. این تحقیق به بررسی رابطه تغییر نرخ مالیات بر درآمد ، با میزان سرمایه گذاری ونحوه تامین مالی شركتها می پردازد. 2-1- بیان مسأله تغییرات در قوانین مالیاتی مربوط به درآمد شرکتها، می تواند تغییرات در سیاست های شركتها را به همراه داشته باشد.قوانین ومقررات مالیاتی با وجود همه دوراندیشیها و دقتی که در مراحل تدوین اولیه و سیر تصویب قانونی آنها صرف می گردد، نمی تواند بی نیاز از اصلاحات و انجام تعدیلات ساختاری تصور شود. دولت امور اقتصادی را از طریق تدوین قوانین ومقررات تنظیم وکنترل می کند. طی سالهای اخیر دولت تلاش زیادی را در جهت فعال نمودن بورس اوراق بهادار و جذب سرمایه های سرگردان به عمل آورده است. اما نقص پاره ای از قوانین ومقررات مالیاتی و تفسیر نادرست مقامات مالیاتی از بعضی موارد قانون مالیاتهای مستقیم ،مانع اصلی بر سر راه جذب کامل سرمایه های سرگردان می باشد.از این رو اصلاح اساسی آن در دستور کار قرار گرفت و بالاخره با همت مسئولان وکارشناسان ذیربط علاقه مند و برخورد مثبت قوه مقننه ،در اواخر سال 1380 متن اصلاحی به تصویب رسید. یکی از مهمترین ویژگی اصلاحیه فوق وجود نگرش متفاوت نسبت به گذشته می باشد. نگرش موصوف تامین بودجه دولت از طریق مالیات را به عنوان هدف اصلی تلقی ننموده،بلکه مالیات را عامل مهمی در جهت گسترش سرمایه گذاری داخلی و خارجی و در نتیجه اشتغال می داند. قوانین مالیاتی که تا سال 1380 مورد استفاده قرار می گرفت ،فضای فعالیت اقتصادی مولد را تشویق نمی کرد وبه زعم تلاش بسیاری از دست اندرکاران تولید وکارشناسان اقتصادی ،خود مانعی برای رشد اقتصادی کشور تلقی می شد. در نتیجه در قانون جدید که در اواخر سال 1380 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، به منظور تشویق سرمایه گذاری وتقویت بنیه مالی بخش تولیدی وخدماتی ،نرخ های مالیاتی کاهش داده شد. یكی از اصلاحات انجام شده در ارتباط با درآمد شرکتها ، تغییر نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی می باشد. قبل از انجام اصلاحیه،جمع درآمد مشمول مالیات اشخاص حقوقی پس از کسر مالیات به نرخ 10% که بعنوان مالیات شرکت محاسبه و وصول می شد و بقیه درآمد کلاً به نرخ ماده 131 قانون مالیات های مستقیم ایران مشمول مالیات می شد که شرکت های پذیرفته شده در بورس، مشمول %10 تخفیف می شدند. در صورتی که طبق مقررات جدید، جمع درآمد شرکتها مشمول مالیات به نرخ ثابت 25% خواهند شد و در قانون جدید نیز شرکتهای پذیرفته شده در بورس پس از کسر 10% تخفیف تنها به نرخ %5/22 مالیات پرداخت می نمایند. همچنین اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی نسبت به سود سهام یا سهم الشرکه دریافتی از شرکتهای سرمایه پذیر، مشمول مالیات دیگری نخواهند شد (قانون مالیاتهای مستقیم ایران ،1387،26 ) . این نکته قابل ذکر است که قبل از انجام اصلاحیه ،دریافت کنندگان سود سهام مشمول مالیات مضاعف می شدند که با انجام این اصلاحیه ، سهامداران، دیگر مشمول مالیات مضاعف نخواهند شد. با توجه به قوانین مالیاتی جدید(به عبارتی کاهش نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی) وجه نقد در شرکتها افزایش می یابد. طریقه برخورد مدیران با وجوه نقد افزایش یافته در درون شرکت ، به ویژگی و خصوصیت مدیریت بستگی دارد. با مثالی ساده تفاوت مشخص می شود: فرض می کنیم که درآمد مشمول مالیات پس از کسر معافیت شرکتی 100.000.000ریال باشد ،طبق ماده 105قانون جدید ،مالیات شرکت (25.000.000=25% * 100.000.000)25.000.000 ریال محاسبه می شود ،در حالی که طبق قوانین 105و131 قانون مالیاتهای قبل از سال1380 ،ابتدا10%درآمد مشمول مالیات به عنوان مالیات شرکت محاسبه ومابقی به نرخ ماده 131 محاسبه مالیات می شد. مالیات شرکت 10.000.000=10% * 100.000.000 درآمد مشمول مالیات متعلق به سهامداران 90.000.000 = 10.000.000 – 100.000.000 وسپس مبلغ 90.000.000 ریال از طریق نرخ ماده 131 که پلکانی بود محاسبه مالیات می شد. 120.000 = 12% * 1.000.000 270.000 = 18% * 1.500.000 375.000 = 25% * 1.500.000 1.750.000 = 35% * 5.000.000 5.600.000 = 40 % * 14.000.000 11.250.000 = 45% * 25.000.000