الف) بیان موضوع…………………………………………………………………………………………….. 1 ب) سابقه تحقیق……………………………………………………………………………………………… 1 پ) اهداف و کاربردهای تحقیق …………………………………………………………………………. 2 ت) سوالات تحقیق …………………………………………………………………………………………. 2 ث) فرضیه های تحقیق …………………………………………………………………………………….. 3 ج) روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………… 3 ح) معرفی پلان و ساختار تحقیق ………………………………………………………………………… 4 فهرست اختصارات ………………………………………………………………………………………………… 5 فصل اول: توبه و شرایط آن…………………………………….. 6 1ـ1ـ تبیین کلی توبه………………………………………………………………………………………. 7 1ـ1ـ1ـ ماهیت و مفهوم توبه ……………………………………………………………………………. 7 1ـ1ـ1ـ1ـ معنای لغوی توبه …………………………………………………………………………….. 7 1ـ1ـ1ـ2ـ معنای اصطلاحی توبه……………………………………………………………………….. 9 1ـ1ـ1ـ3ـ جایگاه توبه در حقوق جزای اسلام……………………………………………………… 12 1ـ1ـ1ـ4ـ جایگاه توبه در فقه پویای اسلام ……………………………………………………………… 14 1ـ1ـ1ـ5ـ جایگاه توبه در قانون مجازات اسلامی………………………………………………….. 15 1ـ1ـ2ـ توبه در ادیان……………………………………………………………………………………….. 18 1ـ1ـ2ـ1ـ توبه در دین اسلام…………………………………………………………………………….. 18 1ـ1ـ2ـ2ـ توبه در دین یهود……………………………………………………………………………… 19 1ـ1ـ2ـ3ـ توبه در آیین مسیحیت……………………………………………………………………….. 20 1ـ1ـ3ـ حقیقت، اهمیت و اقسام توبه…………………………………………………………………. .22 1ـ1ـ3ـ1ـ حقیقت توبه…………………………………………………………………………………….. 22 1ـ1ـ3ـ2ـ توبه نصوح…………………………………………………………………………………….. 24 1ـ1ـ3ـ3ـ فضیلت و اهمیت توبه………………………………………………………………………. 27 1ـ1ـ3ـ4ـ اقسام توبه ………………………………………………………………………………………….. 29 1ـ1ـ3ـ5ـ جایگاه توبه در قرآن………………………………………………………………………… . 30 1ـ2ـ مستندات، شرایط توبه و مباحث پیرامون آن………………………………………… 32 1ـ2ـ1ـ احکام و مستندات توبه…………………………………………………………………………. 32 1ـ2ـ1ـ1ـ قرآن………………………………………………………………………………………………. 32 1ـ2ـ1ـ2ـ روایات…………………………………………………………………………………………… 34 1ـ2ـ1ـ3ـ اِجماع…………………………………………………………………………………………….. 34 1ـ2ـ1ـ4ـ عقل……………………………………………………………………………………………….. 35 1ـ2ـ2ـ ارکان و شرایط توبه…………………………………………………………………………….. 36 1-2-3- زمان انجام توبه…………………………………………………………………………………… 39 1ـ2ـ4ـ پذیرش توبه………………………………………………………………………………………… 42 1ـ2ـ5ـ زمان پذیرش توبه……………………………………………………………………………………… 43 1ـ2ـ5ـ1ـ زمان پذیرش توبه در قانون مجازات اسلامی………………………………………….. 43 1ـ2ـ5ـ1ـ1ـ زمان پذیرش توبه در قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1370…………………… 43 1ـ2ـ5ـ1ـ2ـ زمان پذیرش توبه در قانون مجازات اسلامی مصوب سال1392…………………… 45 1ـ2ـ5ـ2ـ زمان قبول توبه از دیدگاه فقهای اسلام………………………………………………… 46 1ـ2ـ5ـ2ـ1ـ دیدگاه فقهای امامیه…………………………………………………………………………… 47 1ـ2ـ5ـ2ـ2ـ دیدگاه فقهای اهل سنت…………………………………………………………………….. 52 1ـ2ـ6ـ احراز توبه………………………………………………………………………………………….. 54 1ـ2ـ7ـ مرور زمان و توبه…………………………………………………………………………………. 54 فصل دوم: آثار فقهی و حقوقی توبه……………………………. 56 2ـ1ـ آثار اثباتی توبه……………………………………………………………………………………. 57 2ـ1ـ1ـ تبدیل سیئات به حسنات………………………………………………………………………… 57 2ـ1ـ2ـ سعادت و آرامش………………………………………………………………………………… 58 2ـ2ـ آثار ثبوتی توبه ………………………………………………………………………………….. 59 2ـ2ـ1ـ سقوط مجازات…………………………………………………………………………………… 60 2ـ2ـ2ـ قابلیت عفو توسط امام…………………………………………………………………………… 62 2ـ2ـ3ـ قبول شهادت (گواهی)…………………………………………………………………………. 64 فصل سوم: نقش توبه در سقوط مجازات………………………… 65 3ـ1ـ حدود تاثیرگذاری توبه………………………………………………………………………… 66 3ـ1ـ1ـ توبه قبل از اثبات جرم…………………………………………………………………………… 66 3ـ1ـ2ـ توبه بعد از اثبات جرم…………………………………………………………………………… 67 3ـ1ـ3ـ توبه و علم قاضی ………………………………………………………………………………… 68 3ـ1ـ4ـ احراز توبه و ارتباط آن با قاعده اصاله الصحه……………………………………………. 71 3ـ1ـ5ـ احراز توبه و ارتباط آن با قاعده درأ…………………………………………………………. 72 3ـ2ـ بررسی توبه در حدود………………………………………………………………………….. 73 3ـ2ـ1ـ توبه در حق الله محض…………………………………………………………………………… 73 3ـ2ـ1ـ1ـ تاثیر توبه در سقوط جرایم منافی عفت(زنا، لواط، مساحقه و تفخیذ)…………….. 73 3ـ2ـ1ـ1ـ1ـ توبه قبل از قیام بیّنه………………………………………………………………………… 73 3ـ2ـ1ـ1ـ2ـ توبه بعد از قیام بیّنه………………………………………………………………………….. 74 3ـ2ـ1ـ1ـ3ـ توبه بعد از اقرار نزد امام و حاکم………………………………………………………… 75 3ـ2ـ1ـ2ـ شرب خمر……………………………………………………………………………………… 75 3ـ2ـ1ـ3ـ ارتداد…………………………………………………………………………………………….. 77 3ـ2ـ1ـ4ـ سبّ النبی………………………………………………………………………………………… 80 3ـ2ـ1ـ4ـ1ـ تعریف سبّ النبی و مصادیق آن…………………………………………………………… 80 3ـ2ـ1ـ4ـ2ـ کیفر ساب النبی و تاثیر توبه بر آن………………………………………………………… 82 3ـ2ـ2ـ توبه در حق الله توام با حق الناس…………………………………………………………….. 83 3ـ2ـ2ـ1ـ سرقت……………………………………………………………………………………………. 83 3ـ2ـ2ـ1ـ1ـ تعریف سرقت حدّی و مجازات آن………………………………………………………. 83 3ـ2ـ2ـ1ـ2ـ تاثیر توبه بر مجازات سارق…………………………………………………………………. 84 3ـ2ـ2ـ2ـ قذف………………………………………………………………………………………………. 86 3ـ2ـ2ـ3ـ محاربه…………………………………………………………………………………………. 89 3ـ2ـ2ـ3ـ1ـ تعریف محاربه…………………………………………………………………………………. 89 3ـ2ـ2ـ3ـ2ـ کیفر محاربه…………………………………………………………………………………….. 91 3ـ2ـ2ـ3ـ3ـ تاثیر توبه در سقوط مجازات محارب……………………………………………………. 92 3ـ2ـ2ـ4ـ بغی………………………………………………………………………………………………… 94 3ـ2ـ2ـ4ـ1ـ تعریف بغی و مختصات آن………………………………………………………………… 94 3ـ2ـ2ـ4ـ2ـ وجوه افتراق بغی و محاربه………………………………………………………………… 96 3ـ2ـ2ـ4ـ3ـ کیفر بغی و تاثیر توبه بر آن…………………………………………………………………. 98 3ـ2ـ2ـ5ـ افساد فی الارض……………………………………………………………………………… 99 3ـ2ـ2ـ5ـ1ـ تعریف افساد فی الارض…………………………………………………………………… 99 3ـ2ـ2ـ5ـ2ـ مجازات افساد فی الارض و تاثیر توبه در سقوط مجازات آن …………………….. 100 3ـ2ـ2ـ6ـ بررسی توبه در قصاص و دیات………………………………………………………….. 101 3ـ2ـ2ـ7ـ بررسی توبه در تعزیرات و مجازات های بازدارنده…………………………………. .. 103 نتیجه ها ………………………………………………………………………………………………. 105 پیشنهاد ها…………………………………………………………………………………………………….. . 107 فهرست منابع و مآخذ ………………………………………………………………………………. 109 چکیده انگلیسی …………………………………………………………………………………………… .. 119 صفحه پشت به انگلیسی ……………………………………………………………………………. 120 چکیده توبه در حقوق جزای اسلام به عنوان یکی از موارد سقوط مجازات شمرده شده است و به عنوان یک تاسیس حقوقی محسوب می شود. به گونه ای که در سایر مکاتب امروزی نمونه آن به چشم نمی خورد. دراهمیت آن همین بس که یکی از بهترین شیوه های جلوگیری از تکرار جرم واصلاح مجرمین است. با تأمل در آیات وروایات وسخنان فقهای اسلام استنباط می شود که برای توبه، ندامت حقیقی و عزم بر ترک گناه برای همیشه کافی است و انجام آن نیاز به لفظ و اعمال خاصی ندارد. در قانون مجازات اسلامی، توبه از جایگاه ویژه ای برخوردار است و اگر با شرایط کامل انجام شود، یکی از معاذیر قانونی معافیت از مجازات شناخته شده است. توبه در جرایم حق الله، قبل از ثبوت جرم به وسیله اقرار یا شهادت شهود، مسقط مجازات بوده ولی در جرایمی که جنبه حق الناس دارند، موجب سقوط مجازات نیست، چون مرتکب علاوه بر اینکه اوامر و نواهی الهی را نادیده گرفته، موجب ضرر و زیان مالی، جسمی یا آبرویی برای دیگران شده و باید جبران کند. البته توبه مجازات اخروی را ساقط می نماید، ولی باید دانست که وضع مجازات دنیوی تابع خاصه مجازات اخروی نیست. از جمله نکات قابل توجه در باب توبه به عنوان یکی از معاذیر قانونی معافیت از مجازات این است که اگر بزهکار بعد از اقرار توبه کند، قاضی می تواند (مخیراست) که از ولی امر برای او تقاضای عفو نماید یا مجازات را در حق او اِعمال کند. اما توبه بعد از اقامه بیّنه هیچ اثر حقوقی ندارد.