آزادسازی تجاری به عنوان یکی از ارکان اصلی آزاد سازی اقتصادی مورد توجه قرار گرفت و با فعال شدن سازمان تجارت جهانی (WTO ) و پیوستن کشورهای متعددی به آن , کشورهای مختلف به خصوص کشورهای در حال توسعه در یک تغییر جهت کلی به انجام آزادسازی تجاری مبادرت ورزیدند. رابطه آزادسازی و رشد اقتصادی موضوعی بحث برانگیز است. برخی اقتصاددانان و سیاستگزاران معتقدند که باز بودن تجاری به عملکرد کلان اقتصادی بهتر و رشد اقتصادی سریع تر می انجامد. مطالعه تجربی فراوانی از این دیدگاه حمایت می کنند. نهادهای بین الملل همانند بانک جهانی , صندوق بین المللی پول و سازمان همکاری و توسعه اقتصادی به کشورهای عضو , این باور را توصیه می کنند که آزا دسازی تجاری و سرمایه گذاری خارجی بر رشد اقتصادی تاثیر مثبت دارند.

پیشگفتار. 2 قوانین کلیسا. 3 1-1. فرایند شکل گیری… 3 1-2. مجموعه های مختلف قوانین… 6 1-2-1. مجموعه مقررات گراسییَن… 7 1-2-2. مجموعه بزرگ…. 8 1-2-3. مجموعه ششم و مجموعه‌های احکام پاپی بعدی… 9 1-3. فرایند بازنگری مجموعه 1917.. 10 1-4. مجموعه 1983.. 11 1-5. مجموعه 1983 در مقایسه با مجموعه 1917.. 14 قانون از دیدگاه کلیسای کاتولیک….. 16 2-1. انواع قانون.. 17 2-1-1. قانون ازلی… 17 2-1-2. قانون طبیعی… 18 2-1-3. قانون بشری… 20 2-1-4. قانون الهی… 21 2-2. مقایسه ی قوانین کلیسا با قوانین دیگر.. 21 2-2-1. منبع قوانین… 22 2-2-2. محدوده حاکمیت قوانین… 22 2-2-3. ضمانت اجرا 23 2-2-4. مجازات…. 23 2-2-5. هدف قوانین… 24 نظام کیفری در مجموعه 1983.. 24 جمع بندی مطالب…. 29 کتابنامه. 31 منابع فارسی: 31 منابع انگلیسی: 31 منابع مفید جهت مطالعه بیشتر: 32 بخش دوم ترجمه کتاب پنجم، ششم و هفتم از THE CODE OF CANON LAW… 33 کتاب پنجم: دارایی‌های مادی کلیسا. 34 عنوان اول: اکتساب دارایی ها. 35 عنوان دوم: سرپرستی دارایی ها. 37 عنوان سوم: قراردادها و انتقالویژه. 42 عنوان چهارم: مقررات خیریه به طور کلی و موسسات خیریه. 44 کتاب ششم: ضمانت اجراها در کلیسا. 48 بخش اول: جرایم و مجازات‌ها به طور کلی… 48 عنوان اول: مجازات جرایم به طور کلی… 48 عنوان دوم: قانون کیفری یا حکم کیفری… 49 عنوان سوم: کسانی که در معرض ضمانت اجراهای کیفری هستند. 50 عنوان چهارم: مجازات‌ها و سایر کیفرها. 54 فصل اول: توبیخ‌ها. 54 فصل دوم: مجازات‌های تنبیهی… 55 عنوان پنجم: اجرای مجازات‌ها. 57 عنوان ششم: توقف مجازات ها. 60 بخش دوم: مجازات‌ها برای جرایم خاص….. 63 عنوان اول: جرایم علیه دین و وحدت کلیسا. 63 عنوان دوم: جرایم علیه مقامات کلیسا و استقلال کلیسا. 64 عنوان سوم: غصب مناصب کلیسایی و جرایمی که در اجرای این مناصب مرتکب می شوند. 65 عنوان چهارم: جرم نسبت ناروا 67 عنوان پنجم: جرایم برعلیه وظایف خاص….. 67 عنوان ششم: جرایم علیه حیات و آزادی انسان.. 68 عنوان هفتم: قاعده کلی… 69 کتاب هفتم: مراحل دادرسی… 70 بخش اول: محاکمه‌ها به طور کلی… 70 عنوان اول: دادگاه صالح… 71 عنوان دوم: درجات و انواع مختلف دادگاه‌ها. 73 فصل اول: محاکمه در وهله نخست(مرحله ابتدایی). 74 گفتار اول: قاضی… 74 گفتار دوم: حسابرسان و مدعیان خصوصی… 76 گفتار سوم: مدافع دادگستری، مدافع اوراق قرضه و سر دفتر اسناد رسمی… 77 فصل دوم: محاکمه در وهله دوم(مرحله تجدیدنظر). 79 فصل سوم: محاکمه های مقام پاپی… 80 عنوان سوم: اصول لازم الرعایه در محاکمه‌ها. 81 فصل اول: وظایف قضات ومأموران محاکمه. 81 فصل دوم: نظم دادرسی… 84 فصل سوم: محدودیت‌های زمانی و تعویق ها. 85 فصل چهارم: محل محاکمه. 86 فصل پنجم: کسانی که می تواننددر دادگاه حضور داشته باشند و نحوه تدوین و حفظ قوانین… 86 عنوان چهارم: طرفین در دعوی… 88 فصل اول: مدعی و مدعی علیه. 88 فصل دوم: دادستان‌ها و وکلای مدافع.. 89 عنوان پنجم: دعاوی حقوقی و استثناها. 91 فصل اول: دعاوی و استثناهای عمومی… 91 فصل دوم: دعاوی و استثناهای ویژه. 92 بخش دوم: محاکمه مورد اختلاف… 93 جزء اول: محاکمه مورد اختلاف عادی… 93 عنوان اول: معرفی دعوی… 93 فصل اول: دادخواست معرفی دعوی… 93 فصل دوم: احضار و اعلام قوانین قضایی… 95 عنوان دوم: الحاق صدورحکم.. 96 عنوان سوم: محاکمه صدور حکم.. 97 عنوان چهارم: دلایل… 99 فصل اول: اظهارنامه طرفین… 100 فصل دوم: دلایل اسنادی… 101 گفتار اول: ماهیت و قابل اطمینان بودن اسناد. 101 گفتار دوم: تهیه اسناد. 102 فصل سوم: شهود و شهادت…. 102 گفتار اول: کسانی که می‌توانند شهادت دهند.. 103 گفتار دوم: معرفی و حذف شهود. 104 گفتار سوم: بازپرسی از شهود. 104 گفتار چهارم: اعتبار مدرک… 107 فصل چهارم: کارشناسان.. 107 فصل پنجم: حق ورود و بازرسی قضایی… 109 فصل ششم: اماره ها. 109 عنوان پنجم: موضوعات ضمنی… 109 فصل اول: عدم حضور طرفین… 110 فصل دوم: مداخله شخص ثالث در دعوی… 111 عنوان ششم: انتشار مصوبات، ختم دعوی و دفاعیات…. 112 عنوان هفتم: اعلام نظر قاضی… 114 عنوان هشتم: اعتراض به حکم.. 117 فصل اول: شکایت از بطلان حکم.. 117 فصل دوم: تجدیدنظرخواهی… 119 عنوان نهم: حکم مختومه و اعاده کامل… 122 فصل اول: حکم مختومه. 122 فصل دوم: اعاده کامل… 123 عنوان دهم: هزینه‌های قضایی و کمک‌های حقوقی رایگان.. 124 عنوان یازدهم: اجرای حکم.. 124 جزء دوم: فرایند منازعه شفاهی… 126 بخش سوم: فرایندهای خاص….. 128 عنوان اول: فرایندهای مربوط به ازدواج… 128 فصل اول: دعاوی مربوط به اعلام بطلان ازدواج… 128 گفتار اول: دادگاه صالح… 128 گفتار دوم: حق اعتراض به اعتبار ازدواج… 129 گفتار سوم: وظایف قضات…. 129 گفتار چهارم: دلایل… 130 گفتار پنجم: صدور حکم و تجدید نظرخواهی… 131 گفتار ششم: فرایند مستند.. 132 گفتار هفتم: معیارهای عمومی… 132 فصل دوم: دعاوی مرتبط با جدایی همسران.. 133 فصل سوم: فرایند اجرای ازدواج تأیید شده و غیر کامل… 134 فصل چهارم: رویه در دعوای مرگ فرضی همسر.. 136 عنوان دوم: دعاوی مربوط به اظهارنامه بطلان رتبه‌های مقدس…. 136 عنوان سوم: شیوه‌های اجتناب از محاکمه. 137 بخش چهارم: فرایند کیفری… 138 فصل اول: بازپرسی مقدماتی… 138 فصل دوم: روند دعوای حقوقی… 139 فصل سوم: اقدام برای جبران خسارت…. 141 بخش پنجم: آیین دادرسی در مراجعه‌ی اداری و در حذف و یا انتقال کشیشان بخش….. 142 جزء اول: مراجعه برعلیه احکام اداری… 142 جزء دوم: آیین دادرسی حذف یا انتقال کشیشان بخش….. 144 فصل اول: آیین دادرسی حذف کشیشان بخش….. 144 فصل دوم: آیین دادرسی انتقال کشیش بخش….. 146

چكیده………………………………………………………………………………………………………………… 1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………… 2 الف) بیان موضوع …………………………………………………………………………………………………. 4 ب) سؤالات تحقیق ……………………………………………………………………………………………….. 4 پ) فرضیه­های تحقیق ……………………………………………………………………………………………. 5 ت) اهداف و كاربردهای تحقیق ……………………………………………………………………………….. 5 ث) روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………… 6 ج) معرفی پلان و ساختار تحقیق……………………………………………………………………………….. 6 فصل نخست : مفاهیم مقدماتی………………………………………………………………………………… 8 مبحث اول : جرم ………………………………………………………………………………………………….. 8 گفتار اول : مفهوم جرم و بزه …………………………………………………………………………………… 8 بند اول : مفهوم حقوقی جرم ……………………………………………………………………………………. 9 بند دوم: مفهوم فقهی جرم …………………………………………………………………………………….. 10 بند سوم: مفهوم جرم شناختی و جامعه شناختی جرم ……………………………………………………. 11 گفتار دوم: جرم و قانون ……………………………………………………………………………………….. 12 بند اول : رابطه جرم و قانون ………………………………………………………………………………….. 12 بند دوم : روند شكل گیری قانون ……………………………………………………………………………. 13 مبحث دوم: خشونت ……………………………………………………………………………………………. 14 گفتار اول : مفهوم خشونت…………………………………………………………………………………….. 14 بند اول : معنای لغوی و اصطلاحی خشونت ………………………………………………………………. 14 بند دوم: مفهوم خشونت از دیدگاه صاحبنظران علوم مختلف…………………………………………… 17 گفتار دوم: انواع خشونت ………………………………………………………………………………………. 20 بند اول : خشونت شخصی (رفتاری) و خشونت ساختاری……………………………………………… 21 بند دوم: خشونت قانونی و خشونت غیرقانونی …………………………………………………………… 24 بند سوم: خشونت مشروع و خشونت غیر مشروع ……………………………………………………….. 27 بند چهارم: خشونت مجرمانه ( انضباطی ) و خشونت غیر مجرمانه ………………………………….. 30 بند پنجم : خشونت فیزیکی و فرا فیزیکی………………………………………………………………….. 34 بند ششم : سایر عناوین خشونت …………………………………………………………………………….. 34 گفتار سوم: خشونت و حقوق کیفری ……………………………………………………………………….. 36 بند اول : خشونت و جرم ……………………………………………………………………………………… 40 الف: محدود نبودن خشونت به جرم…………………………………………………………………………. 40 ب: جرم نبودن هر گونه خشونت……………………………………………………………………………… 44 بند دوم: خشونت و مجازات ………………………………………………………………………………….. 48 الف: مجازات، خشونت است………………………………………………………………………………….. 49 ب: مشروعیت مجازات در سایة رعایت اصول حاكم بر آن…………………………………………….. 54 مبحث سوم : آمار جنائی ……………………………………………………………………………………….. 57 گفتار اول : تعریف، انواع و معایب آمار جنایی…………………………………………………………….. 57 بند اول: تعریف و انواع آمار جنایی…………………………………………………………………………… 57 بند دوم: معایب آمارهای جنایی……………………………………………………………………………….. 58 گفتار دوم: تکنیک­های جدید سنجش بزهکاری …………………………………………………………… 60 بند اول: تحقیقات مبتنی بر اقرار بزهکاران خودمعرف …………………………………………………… 61 بند دوم: تحقیقات از بزهدیدگان ……………………………………………………………………………… 62 فصل دوم: دیدگاه­های جرم شناختی در زمینه جرائم خشونت آمیز……………………………………. 64 مبحث اول : دیدگاه­های جرم شناسی کلاسیک ……………………………………………………………. 66 گفتار اول : تئوری «تیپ جنایی» لومبروزو (1909-1835)……………………………………………… 66 گفتار دوم: مكتب محیط اجتماعی «لاكاسانی »……………………………………………………………… 69 گفتار سوم: نظریه تعدد عوامل فری…………………………………………………………………………… 71 بند اول : عوامل بزهكاری از دیدگاه فری……………………………………………………………………. 72 بند دوم: طبقه بندی بزهكاران …………………………………………………………………………………. 73 گفتار چهارم: نظریه بهنجاری یا بی­هنجاری امیل دوركیم ……………………………………………….. 75 بند اول : جرم‏، پدیده­ای عادی و بهنجار ……………………………………………………………………. 75 بند دوم: تشریح آنومی یا بی­هنجاری از دیدگاه دورکیم …………………………………………………. 77 گفتار پنجم: نظریه­ی بی­هنجاری مرتون ……………………………………………………………………… 82 بند اول : تبیین بزهکاری از دید مرتون …………………………………………………………………………. 82 بند دوم: طبقه بندی واکنش افراد جامعه نسبت به معضل بی­هنجاری ………………………………… 83 گفتار ششم: نظریه معاشرت­های ترجیحی ساترلند………………………………………………………… 86 گفتار هفتم: نظریه تعارض فرهنگی سلین ………………………………………………………………….. 88 مبحث دوم: دیدگاه­های جرم شناسی نوین یا واكنش اجتماعی ………………………………………… 89 گفتار اول : نظریه برچسب زنی……………………………………………………………………………….. 90 بند اول : كلیاتی پیرامون تئوری برچسب زنی …………………………………………………………….. 90 بند دوم: ماهیت جرم و بزهکاری از دیدگاه تئوری بر چسب زنی ……………………………………. 92 بند سوم: انحراف بدوی و ثانوی………………………………………………………………………………. 94 بند چهارم : ارزیابی نظریه برچسب زنی ……………………………………………………………………. 95 گفتار دوم: تئوری تعارض اجتماعی ………………………………………………………………………… 97 بخش دوم :مطالعات میدانی تجزیه و تحلیل داده­ها در زمینه بزهكاری خشونت آمیز در زندانیان آمل فصل نخست: بررسی آمار ظاهری و قانونی جرائم خشونت­آمیز در زندانیان آمل…………… 102 مبحث اول : بررسی آمار ظاهری جرایم خشونت آمیز در شهرستان آمل ………………………….. 102 گفتار اول : جرائم علیه اشخاص و اموال ………………………………………………………………….. 102 گفتار دوم: جرائم منافی عفت و مخل نظم عمومی و آسایش عمومی ………………………………. 103 مبحث دوم: بررسی آمار قانونی جرایم خشونت آمیز فیزیكی ……………………………………….. 103 گفتار اول : جرایم خشونت­آمیز بدنی ……………………………………………………………………… 103 بند اول : قتل نفس……………………………………………………………………………………………… 103 بند دوم: ایراد ضرب و جرح و قطع عضو ……………………………………………………………….. 103 بند سوم: سقط جنین ………………………………………………………………………………………….. 104 بند چهارم: آدم ربایی …………………………………………………………………………………………. 105 بند پنجم: بازداشت و حبس غیر قانونی …………………………………………………………………… 105 گفتار دوم: جرایم خشونت آمیز جنسی …………………………………………………………………… 106 بند اول : تجاوز به عنف ……………………………………………………………………………………… 106 بند دوم: اذیت و آزار و سوء استفاده­ی جنسی…………………………………………………………… 106 بند سوم: نمایشگری بی­شرمانه ………………………………………………………………………………. 107 گفتار سوم: جرایم مالی خشونت­آمیز ………………………………………………………………………. 107 بند اول : ورود به عنف به ملك غیر ……………………………………………………………………….. 107 بند دوم: كیف قاپی و جیب بری……………………………………………………………………………. 108 بند سوم: تخریب و اتلاف مال غیر………………………………………………………………………….. 108 بند چهارم: سرقت به عنف …………………………………………………………………………………… 108 مبحث سوم: بررسی آمار قانونی جرائم خشونت­آمیز فرافیزیكی …………………………………….. 109 گفتار اول : تهدیدات جانی، مالی و شرافتی ……………………………………………………………… 109 گفتار دوم: هرزه گویی و فحاشی……………………………………………………………………………. 109 گفتار سوم: افترا، قذف و نشر اكاذیب……………………………………………………………………… 110 فصل دوم : بررسی و تحلیل داده­های آماری……………………………………………………………… 111 مبحث اول: تحلیل داده­های آماری حاصل از مطالعه­ی پرونده قضایی………………………………. 111 گفتار اول: جنس و سن ………………………………………………………………………………………. 111 بند اول : جنس …………………………………………………………………………………………………. 112 بند دوم: سن ……………………………………………………………………………………………………. 115 گفتار دوم: وضعیت تحصیلات و اقامت…………………………………………………………………… 118 بند اول: وضعیت تحصیلات ………………………………………………………………………………… 117 بند دوم: وضعیت اقامت ……………………………………………………………………………………… 119 مبحث دوم: تحلیل داده­های آماری حاصل از تکمیل پرسشنامه­ها……………………………………. 147 گفتار اول: جنس، سن، ملیت و وضعیت اقامت………………………………………………………….. 148 بند اول: جنس…………………………………………………………………………………………………… 148 بند دوم: سن……………………………………………………………………………………………………… 148 بند سوم: ملیّت ………………………………………………………………………………………………….. 149 بند چهارم : وضعیت اقامت …………………………………………………………………………………. 149 بند پنجم: تأهل یا تجرد ………………………………………………………………………………………. 150 گفتار دوم: تحصیلات، شغل، مسکن و مذهب……………………………………………………………. 150 بند اول: تحصیلات……………………………………………………………………………………………… 150 بند دوم: شغل و درآمد آن …………………………………………………………………………………… 151 بند سوم: مسکن ………………………………………………………………………………………………… 152 بند چهارم: مذهب و میزان تقید به آن………………………………………………………………………. 152 گفتار سوم: جرم و محکومیت کیفری……………………………………………………………………….. 153 بند اول: نوع جرم ارتکابی ……………………………………………………………………………………. 153 بند دوم: سابقه­ی محکومیت کیفری ………………………………………………………………………… 153 بند سوم: عادلانه بودن محکومیت کیفری از دید خود فرد……………………………………………… 154 بند چهارم: تجربه­ی مصرف مواد مخدر یا مشروبات الکلی……………………………………………. 154 بند پنجم: عامل یا عوامل بزهکاری از دید خود فرد…………………………………………………….. 156 الف: علل فردی بزهکاری ……………………………………………………………………………………. 156 ب: علل جامعه­ شناختی بزهکاری ………………………………………………………………………….. 162 گفتار چهارم: بررسی نموداری داده­ها………………………………………………………………………. 163 نتیجه و پیشنهادها……………………………………………………………………………………………… 179 الف: نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………. 180 ب: پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………….. 183 فهرست منابع …………………………………………………………………………………………………… 185 ضمیمه/ پرسشنامه………………………………………………………………………………………………. 192 چكیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………. 194 چكیده سیر جرایم در جامعه روند پرشتابی به خود گرفته است و انجام اقداماتی برای پیشگیری در این زمینه را اجتناب­ناپذیر می­نماید نخستین گام در این ارتباط شناخت شرایط موجود است. هدف از این بررسی همانگونه كه از عنوان انتخابی­اش پیداست علت شناسی جرایم خشونت آمیز در جمعیت زندانیان شهرستان آمل می­باشد كه بر اساس روش میدانی و توصیفی اكتشافی خواهد بود. علل ارتكاب جرایم خشونت آمیز به شرایطی اطلاق می­گردد كه فرد در آن رشد و نمو یافته، مشاهده كرده، آموخته و به طور كلی مسیری را پیموده كه سرانجام این راه به زندان، تحت عنوان یك مجرم و عناوین مجرمانه­ای با اوصاف خشونت آمیز ختم شده است. شرایطی از قبیل معضلات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و… بر مبنای نظریه بركویتس كه معتقد به یادگیری مشاهده­ای خشونت و پرخاشگری در دوران كودكی و نوجوانی است و همچنین یادگیری مشاهده­ای بندورا طرح مقاله و ساخت آزمون طراحی گردید. جامعه­ی پژوهشی این بررسی شامل كلیه­ی مجرمین با اوصاف خشونت آمیز در زندان شهرستان آمنل در سال 1391 می­باشد كه نمونه گیری تصادفی 80 نفر از آنها انتخاب و آزمون همبستگی در مورد آنها اجرا و پرونده­ی محكومینی و مددكاری آنها مورد مطالعه قرار گرفت. فرضیه­ی اصلی پژوهش معناداری میان وجود عوامل فردی و اجتماعی در وقوع جرایم خشونت آمیز را تأیید كرده است. و نیز رابطه­ی معناداری میان كاهش سطح سواد مجرمان و گسترش سطح خشونت در جرایم ارتكابی­شان مشاهده شد. به دلیل شرایط خاص اجتماعی و اهمیت دهی والدین به موقعیت دختران بخش اعظم نمونه­ها مرد بوده­اند. ضریب پایانی پرسشنامه­ی محقق ساخته و درصد نمرات سؤالات مورد بررسی در میان آزمودنی­ها بالاتر از سطح میانه (60%) بوده است در پایان نیز چندین پیشنهاد از جمله ایجاد یك ساختار مددكاری گسترده با اهرم­های قدرتمند قانونی – قضایی ارائه گردید. واژه­های كلیدی : خشونت، جرایم، علل ارتکاب، نظم اجتماعی ، مجازات مقدمه چنانچه میزان ابتلاء جوامع بشری به یك موضوع خاص را یكی از معیارهای اهمیت آن موضوع بدانیم به جرأت می­توان ادعا كرد كه پرخاشگری و خشونت از جمله مسائل عمده و با اهمیتی است كه انسان­ها از گذشته­های دور تاكنون به صورت گسترده­ای با آن سرو كار داشته و دارند. نگاهی گذرا به آمار خیره كننده و روز افزون جنایات و درگیری­هایی كه در جوامع انسانی به وقوع می­پیوندد – كه بخش عمده­ای از آنها ناشی از رفتارهای پرخاشگرانه است- مؤید این ادعا است. به جاست در این جا گفتار یكی از نویسندگان (مونتاگو‏، 1976) را ذكر نماییم كه می­گوید: «اغلب معتقدند كه پرخاشگری انگیزه­ای است كه باید درباره آن بیش­تر بدانیم؛ ما به یكدیگر حمله می­كنیم، آسیب می­رسانیم، و گاهی هم دیگر را می­كشیم، در واقع ما با دشنام دادن یا كوشش در جهت بی­آبرو كردن دیگران به صورت كلامی پرخاشگری می­كنیم..» به موازات پیشرفت صنایع و علوم و متحول شدن زندگی بشری، روابط انسانی نیز نسبت به قبل پیچیده­تر شده است. در این راستا، مشكلات و معضلات روحی و روانی فراوانی در جوامع انسانی به وقوع پیوسته كه این امر ضرورت بررسی گسترده و دقیق موضوعات روان شناختی نظیر پرخاشگری را ایجاب نموده است. به طوری كه امروزه پرداختن به موضوع پرخاشگری منحصر به كتب روان­شناسی نیست بلكه در دیگر حوزه­های علمی هم چون روان پزشكی، آسیب شناسی روانی، روان شناسی اجتماعی و حتی جرم شناسی كه یكی از شاخه­های حقوق كیفری است، از جهات متفاوت مورد بررسی قرار گرفته است. خشونت و پرخاشگری به یكی از مسایل اجتماعی مهم و در خور توجه جوامع تبدیل شده است. افراد و گروه­های زیادی به دلایل و بهانه­های گوناگون با درگیر شدن در فرآیندهای خشونت آمیز آسیب­های فراوانی را به خود و سایرین وارد می­كنند. در بسیاری از درگیری­های خشونت آمیز، لاجرم نیروی انتظامی مداخله می­كنند و خشونت و درگیری وارد مرحله متفاوتی می­شود. مواردی نیز به دنبال مداخله پلیس و خاتمه درگیری­ها، پدیده خشونت جمعی در زمان­ها و مكان­های دیگری و گاه در ابعادی بسیار گسترده­تر بروز می­كند كه نتیجه آن، تخریب اموال عمومی، صدمات جانی و مالی افراد ماجراجو و حتی بی­طرف و یا عابران و غیره است. از این رو، شناخت همه جانبه پدیده خشونت، بویژه از ابعاد روان شناسی اجتماعی و جامعه شناختی، به منظور دستیابی به راهكارهای اصولی برای پیشگیری و نیز كنترل آن از دغدغه­های اساسی جوامع دموكراتیك است.

تقدیم ‌أ تشکر و قدردانی ‌ب چکیده ت‌ فهرست مطالب ث‌ فهرست جدول‌ها ذ‌ فهرست شکل‌‌ها س‌ فصل 1- کلیات پژوهش 1 1-1- بیان مسئله 2 1-2- ضرورت تحقیق 10 1-3- اهداف تحقیق 11 1-4- فرضیه های پژوهش 11 1-5- تعاریف نظری و عملی متغیرها 12 1-5-1- شخصیت…………. 12 1-5-2- اعتبار 12 1-5-3- پایایی 13 فصل 2- مروری بر پیشینه های نظری و عملی پژوهش تحقیق 14 2-1- مقدمه………. 15 2-2- تعریف شخصیت 15 2-2-1- سه جنبه شخصیت 18 مزاج 18 خلق 18 منش 18 2-3- ماهیت شخصیت 19 2-3-1- یکتایی و وجوه اشترک 19 2-3-2- ثبات و انعطاف پذیری 20 2-4- عوامل موثر در شکل گیری شخصیت 21 2-4-1- وراثت 21 2-4-2- محیط 22 2-5- رویکردهای ساخت شخصیت 24 2-5-1- روشهای ریخت شناسی 24 2-5-1-1- بقراط……… 24 2-5-1-2- کرچمر…. 25 2-5-1-3- شلدن….. 25 2-5-1-4- ریخت شناسان دیگر….. 26 2-5-2- الگویهای عاملی………………………………………………………………………………………………………………………….28 2-5-2-1- رویکرد کتل…………………. 29 الف) صفات شخصیت 29 2-5-2-2- رویکرد عاملی آیزنگ……. 33 الف) ساخت شخصیت 33 ب) تیپهای شخصیت 34 ج) مبنای زیستی شخصیت 37 2-5-2-3- مدل پنج عاملی…………. 37 الف) ریشه های تاریخی عوامل پنجگانه 38 ب) تفسیر ابعاد نظریه پنج عاملی شخصیت 41 2-6- روشهای سنجش شخصیت 46 2-6-1- آزمونهای رویکرد عاملی 47 2-6-1-1- پرسشنامه 16عاملی کتل 47 2-6-1-2- پرسشنامه شخصیت نئو 48 2-6-1-3- پرسشنامه شخصیت آیزنگ 49 2-6-1-4- پرسشنامه ده سوالی شخصیت 50 2-7- ادبیات تحقیق 51 2-7-1- انواع مقیاس های عاملی در ارزیابی شخصیت 51 2-7-1-1- پرسشنامه پنج عاملی 44 سوالی(BFI) 51 2-7-1-2- خزانه بین المللی آیتم شخصیت (IPIP) 52 2-7-1-3- پرسشنامه 100 توصیفگر صفات (TDA) 52 2-7-1-4- فرم کوتاه پرسشنامه 100 توصیفگر صفات 53 2-7-1-5- نسخه ی تجدید نظر شده ی پرسشنامه ی شخصیتی نئو 54 2-7-1-6- فرم کوتاه پرسشنامه شخصیتی نئو 54 2-7-2- پرسشنامه پنج عاملی TIPI 55 فصل 3- فرایند روش شناختی پژوهش 60 3-1- نوع تحقیق 62 3-2- آزمودنی ها 62 3-2-1- جامعه آماری پژوهش 62 الف- جمعیت غیر بالینی 62 ب- جمعیت بالینی 62 3-2-2- نمونه تحقیق و روش نمونه گیری 62 الف) نمونه غیر بالینی 62 1) نمونه اولیه 62 2) نمونه اصلی 62 ب) نمونه بالینی 63 3-3- ابزار های تحقیق 63 3-3-1- پرسشنامه جمعیت شناختی 63 3-3-2- پرسشنامه ی ده سوالی شخصیت 64 3-3-3- فرم کوتاه مقیاس درجه بندی حرمت خود 65 3-3-4- مقیاس عاطفه مثبت و منفی 65 3-3-5- پرسشنامه تجدید نظر شده شخصیت آیزنک-فرم کوتاه 66 3-3-6- پرسشنامه حالت –صفت بیان خشم 67 3-3-7- پرسشنامه ی شخصیتی نئو فرم کوتاه 68 3-3-8- فرم کوتاه پرسشنامه افسردگی، اضطراب و استرس 68 3-4- روش اجر و گردآوری اطلاعات 69 3-4-1- آماده سازی پرسشنامه ده سوالی شخصیت 69 3-4-2- مطالعه اولیه……… 70 3-4-3- مطالعه اصلی……. 71 3-5- روش تحلیل داده ها 72 فصل 4- یافته های پژوهش 73 4-1- نتایج توصیفی 75 4-1-1- یافته های توصیفی مربوط به ویژگی های جمعیت شناختی نمونه غیربالینی 75 4-1-1-1- یافته های توصیفی ویژگی های جمعیت شناختی نمونه اولیه 75 4-1-1-2- یافته های توصیفی ویژگی های جمعیت شناختی نمونه اصلی 76 4-1-2- شاخص های توصیفی مربوط به متغیّرهای تحقیق در نمونه غیربالینی 79 4-1-2-1- شاخص های توصیفی متغیّرهای تحقیق در نمونه اولیه 79 4-1-2-2- شاخص های توصیفی متغیّر های تحقیق در نمونه اصلی 80 4-1-3- یافته های توصیفی مربوط به ویژگی های جمعیت شناختی نمونه بالینی 86 4-1-4- یافته های توصیفی مربوط به متغیّر های تحقیق در نمونه بالینی 90 4-2- نتایج استنباطی 94 4-2-1- بررسی شواهد مربوط به پایایی 94 4-2-1-1- نتایج مربوط به پایایی پرسشنامه ده سوالی شخصیت در نمونه اولیه 94 الف) نتایج پایایی پرسشنامه ده سوالی شخصیت در نمونه اولیه 94 1)محاسبه پایایی پرسشنامه TIPI با استفاده از ضرایب همسانی درونی 94 2)محاسبه پایایی پرسشنامه TIPI با استفاده از ضرائب همبستگی آزمون- بازآزمون 95 4-2-1-2- نتایج پایایی پرسشنامه ده سوالی شخصیت در نمونه اصلی 96 الف) محاسبه پایایی پرسشنامه TIPI با استفاده از ضرایب همسانی درونی 96 4-2-1-3- نتایج مربوط به پایایی پرسشنامه ده سوالی شخصیت در نمونه بالینی 99 الف) محاسبه پایایی پرسشنامه TIPI با استفاده از ضرایب همسانی درونی 99 4-2-2- بررسی شواهد مربوط به اعتبار 100 4-2-2-1- بررسی اعتبار همگرا و واگر در نمونه غیربالینی 100 4-2-2-2- بررسی اعتبار همگرا و واگر در نمونه بالینی 113 الف)بررسی همبستگی بین مقیاسهای پرسشنامه TIPI با آزمون نئو و حرمت خود 113 ب) بررسی ارتباط مقیاسهای پرسشنامه TIPI با خرده مقیاسهای پرسشنامه DASS 115 4-2-2-3- بررسی اعتبار سازه…….. 118 الف) تحلیل عاملی اکتشافی 118 ب) تحلیل عاملی تأییدی 123 فصل 5- بحث و نتیجه گیری 128 5-1- مقدمه…….. 129 5-2- خلاصه نتایج 130 5-3- بحث در مورد نتایج 131 5-4- محدودیتهای پژوهش 137 5-5- پیشنهادهای پژوهشی 138 5-5-1- پیشنهاد های پژوهشی 138 5-5-2- پیشنهاد کاربردی 138 فهرست منابع 140 ضمیمه ‌الف – نتایج تکمیلی 158 الف-1) تحلیل عاملی اکتشافی TIPI در نمونه مردان 158 الف-2) تحلیل عاملی اکتشافی TIPI در نمونه زنان 161 ضمیمه ‌ب – ابزارها………………………………………………………………………………………………….. 164 چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………..176 1-1- بیان مسئله شخصیت یکی از اساسی­ترین موضوع­های مهم در روانشناسی است. شخصیت هر فرد کلیت روانشناختی او را از دیگری متمایز می کند و به او فردیت و بی همتا بودن می بخشد(مای لی[1]، 1387). مفهوم شخصیت در روانشناسی یک مفهوم رایج و معمول، در عین حال فوق العاده غامض و پیچیده است که مولفان در تعریف آن با یکدیگر اختلاف نظرهای متعددی دارند اما با توجه به تعاریف متفاوت می توان پذیرفت که شخصیت عبارتست از الگویی نسبتاً پایدار از صفات، گرایش­ها و یا ویژگی­هایی که به رفتار افراد در طول زمان دوام می بخشد و باعث تمایز افراد از یکدیگر می گردد( فیست[2]و فیست[3]،1389). یکی از مسائل مهم در طول تاریخ روانشناسی علمی به طبقه بندی، تبیین و ارزیابی ویژگی­های شخصیتی مربوط بوده است و با توجه به آنکه شخصیت مفهومی پیچیده، اساسی و مهم می باشد، در مورد روش­های تبیین و ارزیابی آن بحث­ها و مسائل متعددی مطرح گردیده است و مولفان برای رسیدن به روشی مشترک و یا مورد توافق تلاش­های زیادی را در این مسیر به ثمر رسانیده­اند. از جمله این تلاشها و از نظر تاریخی روش­های ریخت شناسی در زمره نخستین روش­های ارزیابی شخصیت قرار می گیرد. در تئوری­های متکی بر ریخت شناسی، که می توان کارهای کرچمر و شلدن را در این گستره مطرح نمود، تلاش بر آن بود تا با بررسی رابطه بین ویژگی­های جسمی و خصوصیات شخصیتی به تفکیک و تعیین رگه های شخصیتی بپردازند و بر اساس آن الگوهای طبقه بندی برای ارزیابی شخصیت ارائه نمایند. بررسی تحولی فرآیندهای روانی روش دیگری برای مطالعه شخصیت می باشد. پژوهشگران این رویکرد بر مبنای پاره­ای ساخت­ها و رفتارهای شخصیتی که در مراحل اولیه زندگی وجود دارند اشکال نهایی ساخت شخصیت را ترسیم می کنند. اما این رویکردها به علت کلی و غیر دقیق بودن مورد انتقاد قرار گرفته است. در این بین نظریه پردازان صفات، شخصیت یک فرد را به منزله منظومه­ای تخصصی از صفات می دانند و معتقدند برای دستیابی به ساخت شخصیت باید تمام صفات را در ساده­ترین شکل و نیز در قالب عناصر ترکیبی آن مورد بررسی قرار داد. اما از آنجایی که صفات قادر به نمایان ساختن جنبه های مجزای شخصیت نبود، یافتن متغیر­های اساسی در خلال صفات شخصیت به عنوان مساله اساسی مطرح گردید. بنابراین تحلیل عاملی اقدامی بود که بعد از تلاش برای یافتن ماهیت شخصیت براساس صفات صورت گرفت. از مجموعه روش­های بررسی شخصیت، روش الگوی عاملی توانست تعارض بین کلیت و تجربی بودن شخصیت را حل کند؛ به این صورت که وقتی شخصیت به صورت کلی معرفی می­شود صرفاً شکل توصیفی پیدا می کند و وقتی هدف، ارزیابی تجربی باشد کلیت خود را از دست میدهد(گروسی،1380). اساس روش الگوی عاملی توجه به صفات است. و منظور از صفات، آمادگی کلی انسان در رفتار به سبکی خاص می باشد(پروین،1374). از این رو سوال اساسی متخصصان این دیدگاه آن است که آیا شخصیت دارای صفات و عواملی است که بتوان بر اساس آن به پیش­بینی فرد و رفتار او پرداخت؟ تحقیقات افرادی نظیر کتل[4] و هانس آیزنک[5] در واقع تلاشی بود برای پاسخ­گوئی به همین سوالات. آنها با ارائه نظریه صفات تلاش نمودند تا عوامل اساسی شخصیت را کشف نمایند. از آنجایی که کتل و آیزنک روش­های متفاوتی را به کار بردند، به صفات متفاوتی نیز دست یافتند. کتل و همکارانش 35 صفت اصلی مشخص کردند که عمدتاً بعد سرشتی شخصیت را نشان می داد. بخشی از این عوامل، صفاتی بودند که در جمعیت بهنجار وجود داشتند و بخشی دیگر از این عوامل بیشتر در جمعیت بالینی مشاهده می گردید. در مقابل آیزنک برخلاف کتل، فقط 3 عامل را در شخصیت مورد تأئید قرار داد: برون­گرایی، روان­رنجور­خویی و روان­پریش­خویی(فیست و فیست، 1389). یکی دیگر از نظریه­های عاملی در مورد شخصیت نظریه پل کوستا[6]و رابرت مک کری[7]می باشد. کوستا و مک کری در ارتباط با ساختار شخصیت، نظریه معروف پنج عاملی را مطرح کردند و در جهت همگرایی رویکردهای گوناگون حول این نظریه تلاش نمودند(کوستا و مک کری،a1992). براساس این دیدگاه، که یکی از کارآمدترین و جامع­ترین نظریه­­های مطرح شده در حوزه شخصیت می­باشد، شخصیت دارای ساختاری سلسله مراتبی با پنج بعد اصلی در بالاترین مرتبه و قابل فروکاهی به اجزا یا صفات رده پایین تر است. پنج عامل اصلی شخصیت شامل روان­آزرده­گرایی[8]، برون­گرایی[9]، پذیرندگی[10]، موافقت[11] و مسئولیت­پذیری[12] هستند و برای هریک از این عوامل، 6 صفت در نظر گرفته شده است(مک­کری وکوستا،2003). هر چند چهارچوب نظریه چند عاملی شخصیت در نظر بعضی از مولفان هنوز محل تردید است اما این مدل در تحقیقات متعددی مورد بررسی قرار گرفته است و بر اساس شواهد به کار بردن آن باعث سهولت طبقه بندی و فهم دقیق واکنش­های افراد می گردد. به عنوان مثال این نظریه می تواند در بررسی ظرفیت­های افراد، در استخدام های شغلی و نیز تعامل افراد در گروه تأثیرگذار باشد است(بریش[13]،1984؛ مک کری و جان[14]،1992). پس از مطرح شدن تئوری­های عاملی در گستره شخصیت، برای اندازه گیری عوامل مطرح شده ابزارهای متعددی از جانب مولفان تحول یافت. کتل بر پایه 16 صفت عمقی اصلی بدست آمده از تحقیقات خود پرسشنامه شانزده­عاملی شخصیت[15](PF 16) را ارائه داد. این آزمون برای افراد 16 سال به بالاتر ساخته شده است این آزمون 16 نمره برای 16 عامل بدست می­دهد. پاسخ­ها به صورت عینی نمره­گذاری می­شوند و یک برنامه کامپیوتری برای نمره­گذاری و تعبیر نتایج در دسترس می­باشد. این آزمون وسیعاً برای ارزیابی کردن شخصیت جهت مقاصد پژوهشی، تشخیصی بالینی و پیش­بینی کردن موفقیت شغلی به کاربرده می شود. آیزنگ نیز بعد از مطرح کردن نظریه سلسله مراتبی شخصیت خود، ابزارهای مختلفی را برای سنجش صفات شخصیت همچون پرسشنامه پزشکی مادزلی[16](MMQ؛ آیزنگ، 1952)، مقیاس شخصیت مادزلی[17] (MPI؛ آیزنگ، 1959)، مقیاس شخصیت آیزنگ[18]( EPI؛ آیزنگ و آیزنگ،1964) و پرسشنامه شخصیت آیزنگ[19]( EPQ؛ آیزنگ، 1975)ایجاد کرد. EPQ مهم­ترین ابزار آیزنگ است زیرا نتیجه چندین سال پژوهش وی در عرصه شخصیت بود. این پرسشنامه ابتدا دو بعد اصلی نظریه آِیزنگ، روان­رنجورخویی[20]و برونگرایی[21]، را ارزیابی می­کرد. سپس، بُعد روان­پریش­خویی[22] و بعدها یک مقیاس دیگر بنام دروغ­سنج برای سنجش تمایلات مربوط ­به خوب­نمایی حین تکمیل آزمون، در پرسشنامه گنجانده شود(کارنسی[23] و همکاران، 2007). اما یکی از جامع ترین ابزارهای موجود برای سنجش عامل­های بزرگ شخصیت نسخه­ی تجدید نظر شده­ی پرسشنامه ی شخصیتی نئو[24] (NEO-PI-R) می­باشد که امکان سنجش پنج عامل بزرگ و شش جنبه خاص­تر در داخل هر عامل را فراهم می سازد. باید اشاره کرد مک کری و کاستا به منظور فراهم کردن امکان ارزیابی عینی مدل پنج عاملی شخصیت اقدام به ساخت پرسشنامه شخصیتی نئو[25] (NEO-PI) نمودند که در خلال چهار دهه گذشته بسط و گسترش یافته است. مک کری و کاستا نخستین نسخه NEO-PI را با 181 ماده در سال 1985 ارائه نمودند و سپس در 1992 نسخه تجدید نظر شده آن را با 240 ماده آماده نمودند(کاستا و مک کری،b1992؛ پانایتو[26] و همکاران،2004). تحقیقات متعدد نمایانگر ویژگی های روانسنجی مناسب و عالی نئو NEO-PI-R بود اما بهرحال به تدریج مشکلات متعددی در استفاده و کاربرد این آزمون مطرح گردید. از آن جمله ، تکمیل آن به زمانی در حدود 45 دقیقه نیاز داشت و به علت زیاد بودن ماده­های تست احتمال خستگی و ملال شرکت کنندگان وجود داشت. و نیز از سویی دیگر زمان طولانی که برای تکمیل پرسشنامه لازم بود می توانست احساس مورد بازجویی قرار گرفتن را در فرد ایجاد کند. این مسائل باعث کاهش کیفیت پاسخ ها می گردید. همچنین این ابزار نمی توانست در مطالعات زمینه­یابی که تعداد ماده­ها بایستی محدود باشد، به کار گرفته شود. (هافمنز[27] و همکاران، 2008؛ هرزبرگ[28]و براهلر[29]، 2007؛ ریمرو[30] و همکاران،2013) به منظور اجتناب از این مسائل و با گسترش و تحول مدل پنچ عاملی در دهه­های اخیر، محققان رو به تدوین مقیاس­های کوتاه همچون پنج عاملی نئو[31] NEO-FFI))، پرسشنامه پنج عاملی 44 سوالی[32] (BFI)، پرسشنامه 100 توصیفگر صفات[33](TDA) و نسخه­ی کوتاه 40 سوالی آن، آوردند. این مقیاس­ها برای مطالعات شخصیت به سرعت محبوب شدند چرا که در بسیاری از موقعیت­ها نظیر مطالعات غربال­گری و زمینه یابی و نیز آزمایش­های مربوط به اندازه گیری های مکرر اختصار در ابزارها دارای اولویت بود(هافمنزو همکاران، 2008؛ ریمرو و همکاران،2013). با وجود تحول ابزارهایی با فرم کوتاه، هرچند مدت زمان تکمیل این ابزارها در مقایسه با NEO-PI-R به طور قابل ملاحظه­ای کمتر شده است، اما زمان و سایر محدودیت ها، لزوم تحول ابزارهایی با فرم کوتاه تر و مختصرتر را پر رنگ نمود(وودز[34]و هامپسون[35]، 2005؛ فلیسون[36]،2007). این تجدید نظر در فرم­های ارزیابی و تحول فرم­های کوتاه­تر ضروری بود چرا که در بعضی از موارد به علت فقدان ابزارهای دارای فرم کوتاه، بعضی از مولفان برای ارزیابی به سایر روشهای وارسی نظیر مصاحبه­های کوتاه بسنده کردند(گاسلینگ و همکاران[37] ، 2003). بهرحال تلاش برای استفاده از ابزارهای دارای فرم کوتاه­تر در مطالعات بسیاری ادامه یافت به عنوان مثال در یک مطالعه اینترنتی جهت درجه­بندی اعتماد به نفس شرکت­کنندگان از یک مقیاس تک آیتمی[38] استفاده کردند؛ زیرا بعید بود داوطلبان برای تکمیل پرسشنامه­ی چند آیتمی[39] زمانی طولانی را صرف کنند(روبینز[40] و همکاران، a2001). همچنین در مطالعاتی که نیاز به شرکت کنندگانی داشت که می بایستی در زمان­های متوالی خود و دیگران را درجه بندی نمایند، استفاده از مقیاس­های کوتاه­تر موثرتر بود. پالهاس[41]و بروس[42] نیز برای بررسی ادراک بین فردی در یک مطالعه طولی، که در آن شرکت کنندگان می بایستی اعضا گروه را در چندین صفت و در زمان­های مختلف بر روی مقیاس درجه بندی، ارزیابی می نمودند، به دلیل بلند بودن مقیاس ها و خستگی احتمالی شرکت کنندگان از مقیاس­های فرم کوتاه استفاده کردند(پالهاس و بروس،1992). یکی از تلاشهای اخیر برای پاسخ دادن به این نیاز یعنی تدوین و تحول ابزارهای فرم کوتاه­تر در گستره ارزیابی پنج عامل بزرگ شخصیت؛ توسط گاسلینگ و همکاران(2003) انجام یافته است. وی و همکارانش اقدام به طراحی و ساخت یک پرسشنامه­ی بسیار ­کوتاه پنج عاملی[43]با عنوان پرسشنامه ده­سوالی شخصیت[44](TIPI)کردند. در این پرسشنامه، برای هر عامل،2 آیتم وجود دارد. هر آیتم دارای دو توصیف­گر می­باشند که این توصیف­گر­ها براساس پرسشنامه­­های معتبر پنج عاملی چون NEO-PI-R ، BFI و TDA جمع آوری شده است. TIPI توجه محققان زیادی را به سمت خودش جلب کرده و در زمینه های مختلفی مورد استفاده قرار گرفته است­(ارهارت [45] و همکاران، 2009).گاسلینگ و همکاران با استفاده از روش های روانسنجی متعددی این ابزار 10 سوالی را بر روی نمونه ای 1800 نفری اجرا نمودند. نتایج نمایانگر اعتبار همگرا و واگرا و اعتبار سازه مناسب این پرسشنامه در مقایسه با فرم های دیگر (BFI، NEO-PI-R) بود(گاسلینگ و همکاران، 2003). همچنین ارهارت و همکاران(2009) ساختار عاملی را مورد بررسی قرار دادند و نتایج توانست 5 عامل شخصیت را از یکدیگر متمایز گرداند و به علاوهTIPI همبستگی مناسبی را با خزانه بین­المللی آیتم شخصیت[46](IPIP) براساس تحلیل هم زمان نشان داده است(ارهارت و همکاران، 2009). پژوهش دیگری در آمریکا اعتباره سازه TIPI را بر اساس رابطه­ی این پرسشنامه با مقیاس­های عزت نفس و اجتماعی-­ جنسی[47] تایید کرده است(جانسون[48] و همکاران،2011). ریمرو و همکاران ویژگی های روانسنجی TIPIرا درکشور اسپانیا بررسی نموده و نشان دادند TIPIپایایی متوسط و اعتبار قابل قبولی، براساس همگرایی باNEO-PI-R و همچنین با مقیاس های بهزیستی روانی و ریسک پذیری، دارد(ریمرو و همکاران،2013). بهرحال به نظر می رسد که استفاده از این ابزار در ارزیابی شخصیت به عنوان یک نیاز اجتناب ناپذیر در عرصه ابزار­های فرم کوتاه از جانب مولفان پذیرفته گردیده است. با اینکه قابلیت TIPI در بسیاری از جمعیت ها و حیطه ها بررسی شده است اما اکثریت این پژوهش­ها به نمونه های سالم و حیطه شخصیت نرمال محدود شده است. از آنجایی که در روانشناسی بالینی، محققان آسیب شناسی توجه ویژه­ای به مدل پنج عاملی شخصیت دارند و بخصوص بیشتر پژوهش­ها در این حیطه بر رابطه بین عوامل شخصیت و انواع اختلالات بالینی و مطرح شدن این مسئله که احتمالاً در جمعیت بالینی نیز می توان به عوامل مشابهی با جمعیت بهنجار دست یافت، وارسی ارزش TIPI نیز دارای اهمیت ویژه­ای می باشد(دایس[49]،1997؛ جانق[50] و همکاران،1999؛روتمن[51] و همکاران،2009). گر­چه تحقیقات در مورد TIPI در نمونه های بالینی انجام نگرفته است اما ویژگی­های روانسنجی NEO-FFI در طیف وسیعی از اختلالات اضطرابی، افسردگی و شخصیت بررسی شده است. در مطالعه­ی اشمیتز[52] و همکاران (2000) ویژگی های روانسنجی NEO-FFI را در نمونه­های بالینی(اختلال نوروتیک [53] ، اختلال شبه جسمانی [54] و مرتبط با استرس[55]، اختلالات خلقی[56]، اختلالات شخصیت[57]) بررسی کردند. نتایج این پژوهش نشان داد که NEO-FFI از همسانی درونی بالایی برخوردار است و اعتبار همزمان قابل قبولی با فرم کوتاه «سیاهه نشانگان تجدید نظر شده 90 ماده­ای»(SCL-90-R) و پرسشنامه مشکلات بین فردی[58](IIP) به دست آورد. اما تحلیل عاملی اکتشافی نتوانست به عامل های اصلی دست یابد(اشمیتز[59] و همکاران،2000). در پژوهش دیگر ساختار عاملی این مقیاس در نمونه های که شامل اختلال وحشتزدگی[60](PD)، اختلال اضطراب فراگیر[61](GAD)، اختلال وسواس فکری جبری[62](OCD)، اختلال اضطراب اجتماعی[63](SAD)، اختلال افسردگی اساسی[64](MDD) بود، مورد بررسی قرار گرفته است که عامل های مشابهی با نمونه غیر بالینی به دست آوردند. همچنین عامل روان آزرده­گرایی با همه اختلال­ها رابطه مثبتی داشته در حالی که عامل برون­گرایی رابطه معکوسی با SAD و MDD، و عامل مسئولیت پذیری رابطه معکوسی با MDD و ارتباط مثبتی با GAD نشان داده است(روزلینی و بران[65]، 2011). با توجه به وجود همبستگی بین مقیاس های TIPI و NEO-FFI این این سوال مطرح است که آیا می توان در نمونه بالینی با استفاده از پرسشنامه TIPI به نتایج مشابه با آنچه که در مورد NEO-FFI مشاهده گردیده است، دست یافت ؟ در ایران نیز، جامع­ترین و اصلی­ترین ابزار برای سنجش پنج عامل بزرگ شخصیت،NEO-PI-R می­باشد که نسخه­ی فارسی آن توسط گروسی فرشی تهیه و ویژگی­های روانسنجی آن بررسی و مورد تأیید قرار گرفته است. در پژوهش دیگری حق شناس (1378) از نمونه ی502 نفری برای هنجار­یابی این پرسشنامه استفاده کرد. نتایج پایایی و روایی در حد فرم اصلی گزارش شده است. همچنین جوشن لو و همکاران(1389) ساختار عاملیNEO-PI-R را مورد بررسی قرار دادند و توانستند بر اساس تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی 5 عامل شخصیت را از یکدیگر متمایز گرداند. در پژوهش دیگری قابلیت آزمون نئو در ارزیابی سلامت روانی بررسی شد که نتایج حاکی از کارآمدی این آزمون در بررسی شاخص های مربوط به بهداشت روانی است(چلپیانلو و گروسی فرشی،1389). فرم کوتاه این ابزار[66] (NEO-FFI) نیز، شامل 60 ماده می باشد و نسخه­ی فارسی آن توسط روشن و همکاران(1386) تهیه و ویژگی­های روان سنجی آن مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج، پایایی و اعتبار قابل قبولی را نشان داده است. در پژوهش دیگری انیسی و همکاران (1390) نیز پایایی و اعتبار مطلوبی را برای این ابزار در نمونه دانشجویان دانشگاه افسری گزارش کردند ساختار عاملی NEO-FFI نیز در دو پژوهش(نیلفروشان و همکاران،1390؛ دائمی همکاران،1392) بررسی شده است که در کل نتوانستند به پنج عامل اصلی دست یابند. به هرحال در مورد TIPI تا به حال تحقیقی در ایران انجام نگرفته است. گر چه در بین مولفان درمورد کارائی و صحت نتایج برگرفته از آزمون های کوتاه شخصیت تردید وجود دارد و تعدادی از محققان بر این باورند که نمی توان سازه ای نظیر شخصیت را با ابزارهایی نظیر TIPIمورد بررسی قرار داد. اما بهرحال آزمون TIPI به لحاظ توانمندی­اش در ارزشیابی سریع شخصیت در شرایطی نظیر غربالگری و زمینه­یابی و همچنین در سنجش همزمان متغیرهای متعدد و سایر مواردی که قبلاً مطرح گردید به عنوان یک ابزار جذاب در سال­های اخیر با مقبولیت بالایی مواجه گردیده است و انتظار می رود که استفاده از آن در سالهای آینده به سبب جذابیت آن به عنوان اندازه­گیری سریع و مقرون به صرفه پنج عامل بزرگ شخصیت، به طور چشمگیری گسترش یابد، از این رو ارزیابی ارزش واقعی آن به عنوان یک ابزار اندازه گیری ضروری است. از آنجایی که مطالعات اعتباریابی مرتبط با این ابزار عمدتاً در ایالات متحده آمریکا و فرهنگ اروپایی انجام گرفته است و اگر قرار باشد که ابزاری در کشوری متفاوت با فرهنگ اولیه آن مورد استفاده قرار گیرد لزوم ارزیابی های روانسنجی آن ابزار، ضرورتی غیر قابل اجتناب است(ریمرو و همکاران،2013).از این رو با توجه به تمهیدات یاد شده در مورد محدودیت بسیار زیاد زمان و منابع که امکان به کارگیری ابزار های بلند و معتبر را به محققان نمی­دهد و از سوی دیگر لزوم وارسی ویژگی­های روان­سنجی ابزار مذکور در کشور غیر انگلیسی زبان، و همچنین خلاء پژوهشی در زمینه بررسی شاخص­های روان سنجی TIPI در ایران و همچنین بررسی عامل­های این تست در نمونه­ای بالینی و غیر بالینی، مسئله اساسی پژوهش حاضر این است: که آیا پرسشنامه TIPI در نمونه های بالینی و غیر بالینی ایرانی از اعتبار و پایایی مناسبی برای ارزیابی پنج عامل بزرگ شخصیت برخوردار است. 1-2- ضرورت تحقیق انجام بررسی های روانسنجی پرسشنامه کنونی از دو جهت دارای اهمیت است: الف: ضرورت نظری: وجود ابزاری برای سنجش سریع عوامل شخصیت می تواند امکان مطالعات غربال­گری و زمینه­یابی را فراهم نماید. مطالعات اعتباریابی این ابزار عمدتاً در ایالات متحده آمریکا و فرهنگ اروپایی انجام شده است. بااین حال اگر قرار است TIPI تبدیل به یک ابزار پژوهشی بین فرهنگی محکم شود، باید در طیف وسیعی از فرهنگ ها و زبان ها گسترش یابد(ریمرو و همکاران،2013). تحول و ساخت ابزار فرم کوتاه در گستره شخصیت منجر به سهولت تحقیقات مرتبط در این گستره و تحول کیفیت و کمیت این تحقیقات می گردد. و تحول این ابزار در ایران می تواند به بدنه سایر تحقیقات مرتبط با تحول ابزارهای وارسی صفات شخصیت بپیوندد و آن را غنی سازد. ب: ضرورت عملی: در مورد موقعیت های پژوهشی که با محدودیت بسیار زیاد زمان و منابع روبرو هستند و امکان به کارگیری ابزار های بلند و معتبر را به محققان نمی دهد استفاده از پرسشنامه های فرم کوتاه راه گشا خواهد بود. در موقعیت های بالینی زمان از اهمیت خاصی برخوردار است. از این رو داشتن ابزاری که هم در تکمیل و هم در نمره گذاری زمان کمتری را به خود اختصاص دهد می تواند تکمیل کننده سایر روش های تشخیصی و تسهیل­گری مناسب در ارزیابی های بالینی باشد. 1-3- اهداف تحقیق متناسب با مسئله اساسی تحقیق، اهداف ذیل شکل گرفته اند:

کلید واژه ها: تجارت خدمات، گردشگری، بحران مالی، تجارت دوجانبه JEL: F14,G01,L83, تشکر و قدردانی منت خدای را عزوجل که طاعتش موجب قربت است و به شکر اندرش مزیت نعمت. در نگارش این پایان نامه از راهنمایی، مشاوره و مساعدت های بی شائبه اساتید گرانقدری بهره بردم که سپاسگذاری از ایشان را برخود واجب می دانم. جناب آقای دکتر سید کمیل طیبی که با بزرگواری راهنمایی اینجانب برا برعهده گرفتند و در فرایند نگارش آن، باسعه صدر بنده برا از هدایت های علمی-پژوهشی خویش بهرمند ساخنتد. جناب آقای محمد زاهدی که با در اختیار گذاشتن بعضی منابع و پاسخ به برخی ابهامات در حین تحقیق، مساعدت نمودند. سرکار خانم زهرا زمانی که در طی نگارش پایان نامه، سخاوتمندانه من را هدایت و مساعدت نمودند. امید است که خداوند توان جبران تمام زحمات ایشان را به من بدهد. و در پایان با تشکر فراوان از پدر و مادر عزیزم که بی تردید محبت های دلسوزانه آنان، همیشه در خاطرم باقی خواهد ماند. فهرست مطالب: فصل اول: کلیات پژوهش مقدمه:…………………………………………………………………………………………………………………………………………1 1-1-شرح و بیان مسئله:……………………………………………………………………………………………………………….1 1-2- اهمیت و ارزش پژوهش:…………………………………………………………………………………………………….3 1-3-کاربرد پژوهش:…………………………………………………………………………………………………………………….4 1-4- اهداف پژوهش:…………………………………………………………………………………………………………………..4 1-5- فرضیه­ها یا سوال پژوهش:……………………………………………………………………………………………………4 1-6- روش پژوهش:…………………………………………………………………………………………………………………….5 1-7-کلید واژه­ها:………………………………………………………………………………………………………………………..5 فصل دوم: مروری بر ادبیات موضوع مقدمه:……………………………………………………………………………………………………………………………………….7 2-1- مباحث نظری:……………………………………………………………………………………………………………………..8 2-1-1- تعریف خدمات:……………………………………………………………………………………………………………..8 2-1-2- تجارت خدمات:…………………………………………………………………………………………………………..10 2-2- تعریف گردشگری و حقایق آشکار شده در این زمینه…………………………………………………………….13 2-2-1- مفهوم گردشگری ………………………………………………………………………………………………………..13 2-2-2- گردشگری و تجارت بین الملل:……………………………………………………………………………………..17 2-2-3- نظریه­های افتصادی تعیین کننده­ی گردشگری بین المللی:…………………………………………………..18 2-3- بحران مالی:……………………………………………………………………………………………………………………..20 2-3-1-مفهوم بحران مالی:…………………………………………………………………………………………………………20 2-3-2-آثار بحران مالی:…………………………………………………………………………………………………………….23 2-4- رابطه بحران مالی و تجارت:……………………………………………………………………………………………….24 2-5-شواهدی از اثرگذاری بحران مالی بر اقتصاد گردشگری بین الملل:…………………………………………….28 2-5-1- فاکتورهای اقتصادی گردشگری تحت تاثیر بحران (جهان):…………………………………………………28 2-5-2-مقایسه منطقه ای اثر بحران مالی بر گردشگری :………………………………………………………………….33 2-5-3- اثر بحران مالی بر زیر شاخه­های گردشگری:…………………………………………………………………….34 2-6- روند گردشگری بین الملل بعد از بحران:……………………………………………………………………………..35 2-7- مطالعات گذشته:………………………………………………………………………………………………………………..37 2-7-1 مطالعات داخلی:……………………………………………………………………………………………………………..37 2-7-2 مطالعات خارجی:……………………………………………………………………………………………………………39 2-8- خلاصه و نتیجه گیری:………………………………………………………………………………………………………44 فصل سوم: روش پژوهش مقدمه:……………………………………………………………………………………………………………………………………….45 3-1- ارائه الگو…………………………………………………………………………………………………………………………45 3-1-1- الگوی جاذبه تجاری……………………………………………………………………………………………………..45 3-2- الگوی تجربی مطالعه…………………………………………………………………………………………………………49 3-3- معرفی متغیرها…………………………………………………………………………………………………………………51 3- 4- روش تخمین الگو:…………………………………………………………………………………………………………..55 3-5-جامعه آماری:……………………………………………………………………………………………………………………..56 3-5-1- محدوده ی مورد بررسی………………………………………………………………………………………………..56 3-5-2- موقعیت اقتصادی کشورهای مورد بررسی:……………………………………………………………………….57 3-6-خلاصه و نتیجه گیری:……………………………………………………………………………………………………….59 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل الگو مقدمه:……………………………………………………………………………………………………………………………………..60 4-1-آزمون های مورد استفاده…………………………………………………………………………………………………….60 4-1-1-آزمون F لیمر:………………………………………………………………………………………………………………61 4-1-2- آزمون هاسمن:…………………………………………………………………………………………………………….61 4-1-3- آزمون ناهمسانی واریانس:…………………………………………………………………………………………….62 4-1-4-آزمون مانایی………………………………………………………………………………………………………………..62 4-2-نتایج تخمین الگو……………………………………………………………………………………………………………….62 4-2-1 بررسی اثر بحران مالی بر تجارت دوجانبه خدمات:……………………………………………………………62 4-2-2 بررسی اثر بحران مالی بر تجارت دوجانبه خدمات گردشگری:……………………………………………..64 4-3-خلاصه و نتیجه گیری:………………………………………………………………………………………………………..66 فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهاد مقدمه:……………………………………………………………………………………………………………………………………….68 5-1-خلاصه پژوهش:………………………………………………………………………………………………………………………………..68 5-2-تحلیل کلی نتایج………………………………………………………………………………………………………………..69 5-3-آزمون فرضیه های پژوهش………………………………………………………………………………………………….70 5-3-1-آزمون فرضیه اول:………………………………………………………………………………………………………….70 5-3-2-آزمون فرضیه دوم:………………………………………………………………………………………………………….71 5-4- پیشنهاد­ها و توصیه­های سیاستی………………………………………………………………………………………….72 5-5-پیشنهاد مقدمه: بحران مالی، جزئی از مهم­ترین عارضه­های اقتصادی است که در یک منطقه اقتصادی رخ می­دهد و نهایتا کشورهای دیگر را تحت تأثیر قرار می­دهد. اقتصاد دنیا تا کنون شاهد بحران­های مالی و اقتصادی زیادی بوده است که دو مورد از آن­ها، بحران سال 1997 و سال 2008 است که هر کدام به دلایل جداگانه­ای اتفاق افتاده­اند. یکی از مهم­ترین بخش­های اقتصاد هر کشور تجارت بین الملل است که شامل تجارت کالا و خدمات است. تجارت بین الملل تحت تاثیر عوامل متعددی قرار می­گیرد. یکی از این عوامل بحران مالی است. واضح است که بحران مالی تجارت بین المللی را از طریق شاخص­های اقتصادی زیادی تحت تاثیر قرار می­دهد. ماهیت خدمات باعث شده است که تجارت خدمات دارای خصوصیات متفاوتی نسبت به تجارت کالا شود و نیاز به بررسی جداگانه­ای برای این بخش از تجارت را ضروری ساخته است. خدمات دارای زیر بخش­های مختلفی است از بین زیر بخش­های خدمات صنعت گردشگری اهمیت ویژه­ای دارد زیرا قسمت قابل توجه­ای از تجارت خدمات را به خود اختصاص داده است و صنعتی است که اکثر خدمات از جمله (حمل و نقل، مالی، بیمه، درمانی، ورزشی و حتی خدمات تجاری) را شامل می­شود. لذا هدف این فصل ضمن بیان ارتباط بحران مالی و تجارت، آشنایی مختصری در مورد تجارت خدمات به ویژه خدمات گردشگری و نحوه انتقال آثار بحران بر این بخش است. 1-1-شرح و بیان مسأله: شروع بحران مالی از اقتصاد آمریکا و توسعه سریع آن به سایر اقتصاد­های دنیا، با توجه به یکپارچگی و درهم تنیدگی اقتصادی دنیا طی دهه­های اخیر منجر به شکل­گیری مهم­ترین رویداد و بحران مالی جهان در ابتدای هزاره سوم شده است. بحران مالی اصطلاحی نسبتا جامع است؛ بحران­های بانکی، بحران بدهی­های خارجی، بحران پول رایج، بحران تراز پرداخت­ها و بحران قیمت­های سهام، غالبا مترادف با بحران مالی بکار برده می­شوند. در پی بحران مالی، در سال 2008 رشد تجارت جهانی طبق گذارش صندوق بین المللی پول 4/1 درصد بود که حدود 9/1 درصد نسب به آخرین پیش­بینی این نهاد کم­تر است. کاهش صادرات به همراه افت جریان سرمایه از آثار این بحران بر اقتصاد کشورها بوده است. صادرات غیر نفتی به خصوص تجارت خدمات به عنوان یکی از کانال­های ارتباطی اقتصاد ایران با جهان و یکی از عوامل تاثیرگذار بر اقتصاد ایران، نیازمند بررسی و مطالعه گسترده است تا سازکارهای تاثیر بحران مالی بر اقتصاد ایران و روش­های استفاده از فرصت­های احتمالی ناشی از بحران شناسایی شود. کشورهای مختلف جهان بسته به نوع تعاملات و پیوند­هایی که با اقتصاد جهانی دارند، از بحران مالی اخیر، تأثیر پذیرفته اند. در این میان کشورهایی که بازارهای مالی آن­ها با یکدیگر در ارتباط بود به طور مستقیم (از طریق بازارهای مالی) و کشورهایی که تعامل کمتری با بازارهای مالی جهان دارند، به طور غیر مستقیم (از طریق تجارت خارجی) تحت تاثیر این بحران قرار می­گیرند. سهم بالایی از تجارت خدمات مربوط به صنعت گردشگری است. پذیرش گردشگری در هر کشور به منزله­ی صادرات خدمات برای آن کشور است، حال آن­که مسافرت شهروندان آن کشور به خارج به منزله واردات خدمات محسوب می­شود. در عمل یک رابطه دو جانبه تجاری با مکانیسم دریافت و پرداخت ارزی بین دو کشور شکل می­گیرد و بر حساب جاری آن کشورها تاثیرگذار است. از سال 2008 کاهش تقاضا در گردشگری بین­المللی مشاهده شده است. بحران مالی 2008 باعث اعمال محدودیت بر سر فعالیت­های اقتصادی بین مناطق گردشگری شد؛ بنابراین حجم گردشگری بین­المللی و میزان تجارت حاصل از آن به میزان قابل توجه­ای کاهش یافت. بحران مالی تاثیر شدید و بزرگی بر صنعت گردشگری گذاشت به گونه­ای که میزان اقامت­ها در مناطق گردشگری بسیار کاهش یافت به طوری که متوسط نیمه گردشگران اقامت یک روزه داشتند. (سازمان جهانی گردشگری،2011). رشد چشمگیر تجارت خدمات و ارزش افزوده بالای این بخش طی سال­های اخیر کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه را به تجارت غیر کالایی ترغیب نموده است. در ادبیات تجارت بین­الملل، نشان داده شده است که جریان تجاری کالاها تحت تأثیر بحران­های مالی قرار می­گیرد؛ به طوری که آثار متفاوتی را بر حساب جاری کشورها ایجاد می­کند. این در حالی است که کمتر به مطالعه اثر­گذاری بحران بر تجارت خدمات پرداخته شده است. بدون شک بروز بحران ارزی در کشورهایی که منجر به سقوط پول داخلی و افزایش بی رویه نرخ ارز می­شود، ساز و کار سیستم پرداختی را در عملیات بانکی، بیمه­ای و گردشگری بین­الملل که ماهیت خدماتی دارند دچار خدشه می­سازد. از لحاظ نظری رابطه بین تجارت و گردشگری از دو جهت قابل پیش­بینی است. اولا، توسعه گردشگری در کشور میزبان تقاضای واردات برای کالا و خدمات را افزایش خواهد داد و این رقم در تراز تجاری کشور منعکس می­گردد. در عین حال توسعه صنعت گردشگری باعث افزایش درآمدهای صادراتی خواهد شد (شن و ویلسون[1]،2000). ثانیا، توسعه­ی صنعت گردشگری و ورود گردشگران خارجی به کشور میزبان باعث افزایش فرصت­های تجاری به دلیل آشنایی آن­ها با کالاها و خدمات کشور میزبان می­گردد (کولندران و ویلسون[2]،2000). از طرفی باید به دو مورد توجه شود؛ اولا، مسافرت­های تجاری یکی از مولفه­های مهم مسافرت­های بین­الملل است. ثانیا، تجارت اغلب باعث تداوم مسافرت به کشور مورد نظر می­گردد (شن و ویلسون،2000). اکنون این سوال مطرح است که وقوع بحران مالی تا چه حدی روابط دوجانبه تجاری بویژه تجارت خدمات را در کشورهای عمده شریک تجاری ایران در صنعت گردشگری تحت تأثیر قرار داده است؟ آیا به واسطه بحران مالی، صنعت گردشگری در این کشورها دچار آسیب جدی می­شود؟ یا روند آن همچنان ثابت باقی می­ماند؟ بنابراین هدف ارزیابی اثر بحران مالی بر تجارت دوجانبه خدمات گردشگری و تجاری دوجانبه کل خدمات در کشورهای عمده شریک تجاری ایران در این صنعت است که از طریق الگوی جاذبه تجاری انجام می­شود. 1-2- اهمیت و ارزش پژوهش: در سند چشم انداز 1404 تجارت خدمات از مهم­ترین اقلام صادارات غیر نفتی ذکر شده و طبق روند برنامه­های توسعه حدود 5/12 درصد ارزش بخش تجارت خدمات رشد داشته است که با توجه به پتانسل بالای کشورهای منتخب به جذب گردشگر می­تواند در رشد و توسعه اقتصادی اثر زیادی داشته باشد. از طرفی بحران­های اقتصادی از جمله بحران مالی، نوسانات زیادی را از طریق رابطه­ی مبادله و تاثیر بر تراز تجاری، رشد و توسعه اقتصادی را کند می­کند. از این رو با توجه به پژوهش­هایی که قبلا صورت گرفته تجارت خدمات نسبت به تجارت کالایی اثر پذیری کمتری از این نوسانات داشته است. بنابراین، می­توان با سیاست­گذاری و تمرکز بیشتر بر تجارت خدمات از اثرگذاری بیشتر شوک­های اقتصادی و بحران­های اقتصادی بر اقتصاد کشور جلوگیری کرد و میزان اثرپذیری تراز تجاری را کاهش داد. در ایران به دنبال رهایی از وابستگی بالا به صادرات نفت، که همواره نوسان زیادی نیز دارد، سعی بر آن بوده است تا با گسترش صادرات غیر نفتی و به ویژه صادرات خدمات با شرایط پر­نوسان بحران مالی مقابله شود. تمرکز بر صنعت گردشگری به این علت است که این صنعت موجب رشد و توسعه اقتصادی می­شود و قسمت اعظم تجارت خدمات را شامل می شود. از سوی دیگر موجبات تجارت کالایی را نیز فراهم ساخته است. ایران نیز دارای پتانسیل بالایی در این صنعت است. بنابراین اهمیت و ضرورت این پژوهش در بررسی تاثیر بحران مالی بر تجارت خدمات (گردشگری بین­الملل) است که می­تواند موجبات سیاست گذاری مناسب اقتصادی را در این زمینه فراهم آورد و همچنین اقتصاد داخلی کشورها را از تاثیر نوسانات مالی بین­المللی و بحران­های اقتصادی در امان نگه دارد. در این تحقیق توجه به تجارت دوجانبه بین شرکای تجاری ایران بوده است .در مطالعاتی که تا کنون انجام شده است، تمرکز بر تعداد گردشگران ورودی بوده است و به حجم تجارت حاصل از این صنعت پرداخته نشده است. 1-3-کاربرد پژوهش: مشخص شدن رابطه بین بحران مالی و تجارت خدمات و همچنین شناسایی عوامل موثر بر تجارت دوجانبه خدمات گردشگری در سیاست­گذاری­های اقتصادی جهت کاهش اثرات بحران مالی و افزایش حجم تجارت خدمات گردشگری موثر است. با توجه به نتایج تحقیق میزان اهمیت و اثرگذاری خدمات در تراز تجاری مشخص می­شود. بنابراین سازمان صنایع و معادن و بازرگانی و سازمان­های تامین مالی میزان حمایت از صنایع خدماتی را متناسب با این درجه اهمیت تنظیم می­کنند. همچنین سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، برنامه­های توسعه­ای و شکل­دهی به گونه­های مختلف این صنعت را با توجه به انعطاف­پذیری این صنعت نسبت به شرایط مالی مختلف تنظیم می­کنند. 1-4- اهداف پژوهش: بررسی عوامل موثر بر جریان تجارت دوجانبه خدمات در کشورهای که بیشترین تجارت خدمات گردشگری را با ایران دارند. بررسی عوامل موثر بر حجم تجارت دوجانبه خدمات گردشگری در کشورهای که بیشترین تجارت خدمات گردشگری را با ایران دارند. ارزیابی تاثیر بحران مالی بر تجارت دوجانبه خدمات در کشورهای که بیشترین تجارت خدمات گردشگری را با ایران دارند. ارزیابی تاثیر بحران مالی بر تجارت دوجانبه خدمات گردشگری در کشورهای که بیشترین تجارت خدمات گردشگری را با ایران دارند. 1-5- فرضیه­ها یا سوال پژوهش: – بحران مالی بر تجارت دوجانبه خدمات در کشورهای عمده شریک تجاری ایران در بخش خدمات اثر منفی دارد. -بحران مالی جریان دو جانبه تجارت خدمات گردشگری را در کشورهای عمده شریک تجاری ایران، کمتر از تجارت دوجانبه کل خدمات تحت تاثیر قرار می­دهد. 1-6- روش پژوهش: پژوهش از نظر اهداف کاربردی و از نظر شیوه­ی پژوهش، توصیفی و تحلیلی است. برای جمع آوری مطالب مربوط به ادبیات موضوع از روش کتابخانه­ای نظیر کتب، مقالات، پایان نامه­ها، مجلات و پایگاه­های اطلاعاتی در اینترنت استفاده می­شود. جامعه آماری این پژوهش ایران و کشورهای است که بیشترین تجارت خدمات گردشگری را با ایران دارد. این کشورها عبارتند از کانادا، ایتالیا، المان، سوریه، ژاپن، بریتانیا و فرانسه است. قلمرو زمانی پژوهش 2003-2010 است. به منظور بررسی تجارت دوجانبه از الگو جاذبه تجاری استفاده شده است. الگو­های جاذبه یکی از ابزارهای مهم در تجارت بین­الملل است که امکان برآورد جریان­های تجارت دوجانبه در یک مقطع زمانی خاص و به طور همزمان از دیدگاه کشور صادرکننده و واردکننده را فراهم آورده است. 1-7-کلید واژه­ها: