هدف این پژوهش بررسی رابطه بین ویژگی های شخصیتی و انتخاب رشته ورزشی در ورزشکاران حرفه ای استان قزوین بود. تعداد 150 ورزشکار مرد از شش رشته ورزشی مختلف (سه رشته تیمی شامل ورزشکاران رشته های فوتبال، والیبال و بسکتبال و سه رشته انفرادی شامل ورزشکاران رشته های کشتی، تکواندو و کنگ فو) به عنوان نمونه و بر اساس جدول مورگان انتخاب شدند. جهت دستیابی به هدف مورد نظر از پرسشنامه شخصیتی آیزنک (EPI) که به طور همزمان دو ویژگی «برونگرایی – درون گرایی» و «روان رنجوری – ثبات عاطفی» را اندازه گیری می‌کند، استفاده گردید. بمنظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون‌های آماری توصیفی و استنباطی نظیر تحلیل واریانس یک راهه برای مقایسه متغیر های گروه های مورد پژوهش و آزمون t مستقل برای مقایسه میانگین‌های دو گروه تیمی و انفرادی و از آزمون تعقیبی نیومن کلز برای مقایسه و بررسی دو به دو رشته های ورزشی استفاده شد. داده‌ها پس از گردآوری در محیط SPSS در سطح معنی داری ( 5/0 ≥ p)پردازش شد. یافته ها نشان دادند که بین رشته های مختلف ورزشی و ویژگی های شخصیتی برونگرایی-درون گرایی، تنها در دو رشته بسکتبال و کنگ فو تفاوت معنی داری مشاهده شد و بقیه رشته های ورزشی تفاوت معنی داری با هم نداشتند. (5/0 ≥ p ) همچنین در بررسی ویژگی های شخصیتی در دو گروه از رشته های تیمی و انفرادی تفاوت معنی داری در ویژگی برونگرایی – درون گرایی مشاهده نشد ( 18/0 ≥ p). ولی در ویژگی روان رنجوری و ثبات شخصیت تفاوت معنی داری وجود داشت. (03/0 ≥ p) بطوری که ورزشکاران رشته های انفرادی با ثبات تر از ورزشکاران رشته های تیمی بودند. بر این اساس می‌توان گفت بین ویژگی های شخصیتی و نوع رشته های انتخابی ورزشی در برخی از متغیر های روان شناختی رابطه وجود دارد، اما برای رسیدن به حکم قطعی و کلی به پژوهش‌های بیشتری نیاز است. واژه‌های کلیدی: ویژگی های شخصیتی، رشته ورزشی، ورزشکاران حرفه ای فهرست مطالب صفحه فصل اول : کلیات پژوهش 1-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………… 1 1-2- بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………………………3 1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق ………………………………………………………………………………………….6 1-4- اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………………7 1-5- فرضیات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………8 1-6- متغییر های تحقیق……………………………………………………………………………………………………..8 1-7- قلمرو پژوهش…………………………………………………………………………………………………………..8 1-8- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها……………………………………………………………………………..9 1-8-1- تعاریف مفهومی…………………………………………………………………………………………………….9 1-8-2- تعاریف عملیاتی…………………………………………………………………………………………………..10 فصل دوم : پیشینه نظری پژوهش 2-1- مبانی نظری تحقیق…………………………………………………………………………………………………..11 2-1- 1-شخصیت…………………………………………………………………………………………………………….11 2-1-1-1- اساس شخصیت……………………………………………………………………………………………….14 2-1-1-2 مبنای زیستی شخصیت ……………………………………………………………………………………….15 2-1-2- عوامل اجتماعی شخصیت ……………………………………………………………………………………18 2-1-2-1مراحل رشد جنسی …. ………………………………………………………………………………………. 19 2-1-2-2- همانند سازی……………………………………………………………………………………………………19 2-1-3- دیدگاه فروید……………………………………………………………………………………………………….20 2-1-4- نظریه بقراط…………………………………………………………………………………………………………21 2-1-5- مراحل رشد روانی جنسی شخصیت……………………………………………………………………… 22 2-1-6- سنجش شخصیت……………………………………………………………………………………………….. 24 2-1-6-1- روش‌های روان سنجی……………………………………………………………………………………..24 2-1-6-2- پرسشنامه‌ها…………………………………………………………………………………………………… 24 2-1-6-3- آزمودنی‌های عینی شخصیت……………………………………………………………………………..25 2-1-6-4- مشاهده……………………………………………………………………………………………………….. 26 2-1-6-5- مصاحبه………………………………………………………………………………………………………….26 2-1-6-6- روش‌های فرافکن…………………………………………………………………………………………….27 2-1-6-7- آزمون رورشاخ………………………………………………………………………………………………..27 2-1-6-8- آزمون اندریافت موضوع……………………………………………………………………………………28 2-1-6-9- آزمون تداعی کلمات یونگ……………………………………………………………………………….28 2-1-6-10-روش‌های بالینی………………………………………………………………………………………………29 2-1-7- اختلالات شخصیتی …………………………………………………………………………………………….29 2-1-8- تفاوت درون‌گراها و برونگراها …………………………………………………………………………….31 2-1-8-1- فواید و مضرات برونگرایی ……………………………………………………………………………..31 2-1-8-2- فواید و مضرات درون گرایی…………………………………………………………………………….32 2-2– نظریه های شخصیت……………………………………………………………………………………………..33 2-2-1- نظریه آیزنک ……………………………………………………………………………………………………..33 2-2-2- تیپ‌های روان شناختی یونگ………………………………………………………………………………..37 2-2-3- نظریه روانکاوی………………………………………………………………………………………………….38 2-2-4- نظریه اریک اریکسون …………………………………………………………………………………………39 2-2-5- نظریه انسان گرایی کارل راجرز…………………………………………………………………………… 39 2-2-6- نظریه رفتارگرایی بی. اف. اسکینر………………………………………………………………………….39 2-2-7- رویکرد یادگیری اجتماعی……………………………………………………………………………………40 2-2-8- نظریه پنج عامل شخصیت…………………………………………………………………………………….43 2-2-9- ارزیابی نظریه ویژگی های شخصیت……………………………………………………………………..43 2-3- پیشینه تحقیق………………………………………… ……………………………………………………………..44 2-3-1- تحقیقات داخلی………………………………………………………………………………………………….44 2-3-2- تحقیقات خارجی ……………………………………………………………………………………………… 46 2-4- جمع بندی ………………………………………………………………………………………………………….. 50 فصل سوم : روش پژوهش 3-1- روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………..52 3-2- جامعه، نمونه آماریو روش نمونه گیری …………………………………………………………………………52 3-3- متغیر های پژوهش …………………………………………………………………………………………………… 52 3-4- ابزار تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………….53 3-5- روند اجرا و نحوه گردآوری داده ها ……………………………………………………………………………..53 3-6- روش آماری ……………………………………………………………………………………………………………..54 فصل چهارم : یافته های پژوهش 4-1- یافته های توصیفی ………………………………………………………………………………………………………55 4-2- یافته های استنباطی ……………………………………………………………………………………………………..61 فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری 5-1- خلاصه تحقیق ………………………………………………………………………………………………………..68 5-2- نتیجه گیری نهایی……………………………………………………………………………………………………….73 5-3- محدودیت‌های پژوهش……………………………………………………………………………………………….74 5-3-1- محدودیت‌های کنترل شده ………………………………………………………………………………………74 5-3-2- محدودیت‌های غیرقابل کنترل ………………………………………………………………………………….74 5-4- پیشنهاد های کاربردی …………………………………………………………………………………………………74 5-5- پیشنهاد های پژوهشی …………………………………………………………………………………………………75 منابع …………………………………………………………………………………………………………………………………..76 پیوست‌ها …………………………………………………………………………………………………………………………….85 فهرست جدول‌ها جدول 1-4 فراوانی ویژگی های شخصیتی در رشته های مختلف ورزشی ……………………………… 54 جدول 2-4 درصد جامعه آماری شخصیت درو نگرا و برونگرا مربوط به ورزش فوتبال …………………………..55 جدول 3-4 درصد جامعه آماری شخصیت با ثبات و بی ثبات مربوط به ورزش فوتبال ………………………….55 جدول 4-4 درصد جامعه آماری شخصیت درون‌گرا و برونگرا مربوط به ورزش والیبال …………………………55 جدول 5-4 درصد جامعه آماری شخصیت با ثبات و بی ثبات مربوط به ورزش والیبال ………………………….56 جدول 6-4 درصد جامعه آماری شخصیت درون‌گرا و برونگرا مربوط به ورزش بسکتبال ……………………….56 جدول 7-4 درصد جامعه آماری شخصیت با ثبات و بی ثبات مربوط به ورزش بسکتبال ………………………..56 جدول 8-4 درصد جامعه آماری شخصیت درون‌گرا و برونگرا مربوط به ورزش کشتی ………………………….57 جدول 9-4 درصد جامعه آماری شخصیت با ثبات و بی ثبات مربوط به ورزش کشتی …………………………..57 جدول 10-4 درصد جامعه آماری شخصیت درو نگرا و برونگرا مربوط به ورزش تکواندو ……………………..57 جدول 11-4 درصد جامعه آماری شخصیت با ثبات و بی ثبات مربوط به ورزش تکواندو ………………………58 جدول 12-4 درصد جامعه آماری شخصیت با ثبات و بی ثبات مربوط به ورزش کنگ فو ………………………58 جدول 13-4 درصد جامعه آماری شخصیت درو نگرا و برونگرا مربوط به ورزش‌های تیمی ……………………58 جدول 14-4 درصد جامعه آماری شخصیت با ثبات و بی ثبات مربوط به ورزش‌های تیمی …………………….59 جدول 15-4 درصد جامعه آماری شخصیت درون‌گرا و برونگرا مربوط به ورزش‌های فردی …………………..59 جدول 16-4 درصد جامعه آماری شخصیت با ثبات و بی ثبات مربوط به ورزش‌های فردی ……………………59 جدول 17-4: آزمون همگنی واریانس‌ها (لوین) ……………………………………………………………………………60 جدول 18-4: تحلیل واریانس متغیرهای پژوهش برای رشته های ورزشی …………………………………………..61 جدول 19-4: آزمون نیومن کلز درون گرایی …………………………………………………………………………………62 جدول 20-4: آزمون نیومن کلز روان نژندی …………………………………………………………………………………63 جدول 21-4: جدول توافقی برای درون گرایی رشته های ورزشی …………………………………………………….63 جدول 22-4: جدول توافقی برای روان نژندی رشته های ورزشی …………………………………………………….64 جدول 23-4: میانگین و انحراف معیار متغیرها برای دو گروه تیمی و انفرادی ……………………………………..65 جدول 24-4: آزمون تساوی میانگین‌ها ……………………………………………………………………………………….65 فهرست شکل‌ها شکل 1-2 ابعاد شخصیتی روان رنجوری و برونگرایی ……………………………………………………………..34 فصل اول طرح پژوهشی 1-1- مقدمه امروزه با پیشرفت علوم زیستی و روانشناسی کاملاً مشخص شده که موجودی به نام انسان مجموعه ای است از ویژگی‌ها[1]ی جسمانی و مشخصه های روانی که مطلقاً از یکدیگر قابل تفکیک نیستند. تغییرات بدن انسان مساوی است با تغییرات روح و دگرگونی روح با دگرگونی بدن برابر است. بدن انسان همیشه به صورت یک کل واحد عمل می‌کند، نه به صورت یکسری بخش‌های جد از هم. ذهن و بدن از هم جدا نیستند و تقریباً هیچ پدیده ای وجود ندارد که تأثیرات آن تنها جسمی یا روانی باشد. نه ذهن از عناصر و استعدادهای مستقل تشکیل شده است و نه جسم از بخش‌های متفاوت به وجود آمده است. تغییر در هر بخش آن می‌تواند بر کل بدن اثر بگذارد (فرخی،1385). انسان قرن حاضر بر اساس پیش بینی‌های معتبر، تغییرات زیادی در زندگی و کار خود خواهد داشت، به این ترتیب بهتراست تا هر کس بر اساس تمایلات و خلق و خوی خود راهی را انتخاب کند تا دچار سردرگمی و تشویش خاطر نشود. به دلیل شناخت ناقص و محدودمان از خود معمولاً در انتخاب رشته‌ی ورزشی، در انتخاب شغل، در عشق و ازدواج و در حقیقت در تمام مواردی که انسان می‌خواهد درباره‌ی موضوعی مهم در ارتباط با آینده‌اش اخذ تصمیم کند، دچار اشکال می‌شود. روانشناسان حرفه ای به کرات با مردمانی مواجه می‌شوند که انتخاب نادرست انجام داده‌اند، هر چند که در نظر افرادی که از خارج به موضوع نگاه می‌کنند، اشتباه بودن انتخاب کاملاً واضح و آشکار است، اما این اشتباه همواره به علت داشتن تصویر از خود، یعنی قصور شخص در اینکه خود را به درستی بشناسد، تکرار شده است (آبرنگ[2] و ویلسون[3]،1369). بدون شک یکی از مباحث اصلی و بنیادی علم روانشناسی ویژگی‌های شخصیتی می‌باشد. از آنجایی که این ویژگی‌ها زیربنای نظام رفتاری افراد را تشکیل می‌دهند، پرداختن به این مقوله می‌تواند جنبه های خاصی از عملکرد[4] افراد را در زمینه های مختلف روشن سازد (کریمی ، 1375). از سویی دیگر، هم سازی یکی از متمایزترین جنبه‌های حیات معنوی هر فرد، شخصیت او می‌باشد. شخصیت هر فرد همان الگوی کلی یا ساختمان بدنی، رفتار، علایق، استعدادها، توانایی، گرایش‌ها و صفات دیگر او است. به این ترتیب می‌توان گفت که منظور از شخصیت، مجموعه یا کل خصوصیات و صفات فرد است(زارع،1390) بنا بر این رفتارها، خصوصیات شخصی و فردی و نیز انگیزه های انسانی پیچیده تر و درک آنها مشکل‌تر می‌شود. به همین منظور شناخت ویژگی‌ها و خصوصیات انسان‌ها، چگونگی شکل گیری و علت‌های رفتاری و چگونگی بر انگیخته شدن انسان‌ها از جمله مباحث جدی روانشناسی مدیریت است و به واسطه نقش و اهمیتی که دارد علم مدیریت به طور اعم و مدیریت رفتار سازمان به طور اخص، به مطالعه و بررسی پدیده های رفتاری پرداخته است و تا حدودی توانسته است رفتار های انسانی را در سازمان‌ها درک، پیشگویی و پیش بینی نماید (شعبانی بهار،1383). برخی معتقدند که ویژگی های ذهنی و هیجانی دست کم نیمی از عملکرد بالقوه هر ورزشکاری را می‌سازد اما هاجز[5] معتقد است که ارزش آنها بسیار بیشتر از این است (هاجز :ترجمه صنعتی منفرد،1386). هامر[6] (به نقل از؛ گودرزی و احمدی،1380) اظهار می‌دارد برای نیل به نقطه اوج اجرای مهارت‌ها، آمادگی روانی بسیار مهم‌تر از آمادگی جسمانی است. جونز[7] معتقد است که در فعالیت‌های ورزشی سطح بالا (لااقل در بسیاری از ورزش‌ها) از لحاظ سطح مهارت تفاوت چندانی بین شرکت کنندگان وجود ندارد. بدین ترتیب اغلب مهارت‌های روان شناختی است که برنده را از بازنده متمایز می‌سازد. یکی دیگر از مباحث مهم در علم مدیریت ورزش توجه به استعداد یابی[8] ورزشی است. استعداد یابی موضوعی است که در دنیای ورزش اهمیت ویژه ای دارد. شناسایی عوامل موفقیت راه را برای رسیدن به قله افتخار هموار می‌کند. این که مشخص شود چه ویژگی‌هایی ورزشکاران معمولی را از ورزشکاران نخبه متمایز می‌سازد کاری بس دشوار است که موضوع پرداختن به استعداد یابی را دشوار ساخته است. استعداد یابی ورزشی، از نظر دانشمندان علوم ورزشی، راهی منطقی، کوتاه و مقرون به صرفه برای حضور موفقیت آمیز ورزشکاران در صحنه های بین‌المللی است. این فرآیند نیازمند شناسایی و انتخاب افراد با استعدادی است که شرایط لازم جسمانی، مهارتی و رفتاری برای موفقیت در ورزش خاص را داشته باشند (محمدی،1392). بنابراین هدف اصلی استعداد یابی، شناسایی و انتخاب ورزشکارانی است که بیشترین توانایی را برای رشته ورزشی خاص دارند. این گونه استعداد یابی می‌تواند بر اساس ویژگی های منحصر به فرد شخصیتی صورت پذیرد بر این اساس مدیران و مربیان ورزشی با توجه به بررسی و تعیین شخصیت ورزشکاران حرفه‌ای، می‌توانند جهت هدایت ورزشی افراد مستعد در آغاز انتخاب رشته ورزشی و آموزش بهتر آنها در رشته های مختلف ورزشی اعم از انفرادی یا گروهی، با استفاده از اطلاعات به دست آمده از ویژگی های شخصیتی، آنها را یاری نمایند. مربیان باتجربه معمولاً معیارهای ذهنی خاصی برای شناخت استعدادها دارند. به نظر آنان ورزشکاری هماهنگ‌تر، وسیع‌تر یا قوی‌تر از بقیه است که دارای ویژگی‌های (توانایی‌های جسمانی، روانی، حرکتی) مناسب‌تری از دیگران باشد تحقیق حاضر می‌تواند به عنوان مبنایی برای مدیران و مربیان ورزشی در انتخاب ورزشکاران حرفه ای از مرحله مقدماتی حضورشان در عرصه ورزش و تربیت بدنی جهت هدایت ورزشی افراد مورد استفاده قرار گیرد. 1-2- بیان مسئله: در مطالعه انتخاب رشته ورزشی افراد عوامل موثر بر آن را مورد توجه قرار می‌دهیم. در همین رابطه ویژگی های شخصیتی از مواردی است که باید به مطالعه آن بپردازیم و از آنجا که این ویژگی‌ها یکی از اثر گذار تر ین عوامل در فعالیت‌های ورزشی است، تحقیقات زیادی در مورد آن انجام شده است و نظرات گوناگونی بدست آمده است که هیچ یک نتوانسته است پاسخگوی کلیه مسائل مربوط به شخصیت باشد. در مطالعه علمی شخصیت به این سؤال برمی خوریم که چرا این گونه رفتار می‌کنیم؟ چرا برخی می‌توانند در برخی از زمینه‌ها خوب عمل کنند، در حالی که برخی دیگر نمی‌توانند در شرایط مساوی آن کار را انجام دهند؟ چرا برداشت‌های افراد از امور متفاوت است (پروین[9] و جان[10]؛2001. ترجمه جوادی و کدیور،1381). در سه ربع اول قرن حاضر درباره شخصیت نظریه های متعدد و گوناگونی آورده شده است. به طوری که تعریف‌های مختلفی برای شخصیت ارائه شده است که ناشی از گوناگونی این نظریه‌هاست که صاحبانشان نظرات متفاوتی از چگونگی تشکیل در تحول شخصیت و مفاهیم انگیزشی رفتار آدمی دارند. از دیدگاه آیزنک، شخصیت عبارت از کلیت یکپارچه منش، مزاج، جسم و هوش می‌باشد و ویژگی های شخصیت دارای دو بعد با ثبات[11] – بی ثبات[12]، درون گرایی[13] – برون گرایی[14] است. افراد با ثبات خونسرد، آرام، بدون نگرانی، با اعتماد به نفس و … و افراد بی ثبات عاطفی، مضطرب و افسرده و … هستند. افراد درون گرا آرام، محتاط، دارای دوستان کم و تا حدودی بد بین و … می‌باشند و افراد برون گرا اجتماعی، دارای دوستان زیاد، حاضر جواب هستند. (عبدلی، 1373). بعضی از روانشناسان این کلمه را تنها در ارتباط با رفتار های قابل مشاهده به کار می‌برند و برخی هم آن را شامل ارتباطات مربوط به درونگری می‌دانند و برخی دیگر هم آن را مجموعه فردی الگو های تفکر، انگیزش و عواطف می‌دانند. به طور کلی در همه تعاریفی که مطرح شده گرایش‌ها و مایه های مشترکی را می‌توان دید (آلن ا، راس 1996، ترجمه جمال فر 1392). استلماک[15] و پلوف[16] (1983) بیان می‌کند درون‌گرایان پاسخ بیشتری به محرک‌های حسی می‌دهند همچنین برونگرایان در فعالیت‌های حرکتی درشت بهتر عمل می‌کنند و تمایل به حرکات انفجاری قوی و کوتاه دارند که حرکت را در فعالیت‌های حرکتی درشت تسهیل می‌کند و مانع اجرا در حرکاتی که نیازمند کنترل حرکتی ظریف هستند می‌شود. این تحقیق بحثی را تقویت می‌کند که بیان می‌دارد که ممکن است تفاوت بین درون‌گرایان و برونگرایان در فعالیت‌های حرکتی ممکن است به تفاوت در اعصاب حسی و حرکتی مربوط باشد. دوبرسک[17] و بارتلینگ[18](2008) در تحقیقی به عنوان «پیوند بین نوع شخصیت و ورزش‌ها» ورزشکاران چهار رشته مختلف (سه رشته انفرادی و یک رشته تیمی) را با غیر ورزشکاران مقایسه کردند. نتایج نشان داد ورزشکاران رشته های تیمی بیش از ورزشکاران رشته های انفرادی عصبی و ناپایدارند. در حالی که اعتماد نیا و بشارت (1389) نتیجه گرفتند که ورزشکاران ورزش‌های انفرادی در وظیفه شناسی و خود پیروی و ورزشکاران ورزش‌های تیمی در هم سازی و روابط اجتماعی بهتر بودند. در این پژوهش تفاوت معنی داری بین دو گروه در عوامل روان رنجور خویی، برونگرایی و انعطاف پذیری به دست نیامد. ویلی[19] و همکاران (2005) تفاوت معنی داری در برونگرایی ورزشکاران سطح بالای برزیلی در رشته های بسکتبال، والیبال، شنا و جدو با غیر ورزشکاران مشاهده نکردند. شعبانی بهار (1386) به این نتیجه رسیدند که بین خصیصه درون گرایی – برونگرایی و پرخاشگری فقط در رشته های تیمی و رشته های تکواندو و والیبال رابطه معنی داری مشاهده شد و بین خصیصه با ثباتی – بی ثباتی و پرخاشگری فقط در رشته های تکواندو، تنیس روی میز، بدمینتون و فوتبال رابطه معنی داری وجود داشت. پارسایی (1390) در تحقیقی تحت عنوان «ارتباط برخی متغیرهای روان شناختی با عملکرد کمانداران ماهر» رابطه معنی داری را بین بعد شخصیتی درون گرایی – برونگرایی و پیش بینی عملکرد کمانداران مشاهده نمودند. پژوهش هولی هان[20] و استلماک (2011) نشان داد که برونگرایان حرکت را سریع‌تر اما با کارآمدی پایین‌تری از درون‌گرایان آغاز می‌کنند و از نظریه‌ای حمایت می‌کنند که بیان می‌دارد تفاوت در پردازش حسی – حرکتی تعیین کنندۀ مهم تفاوت‌ها در برونگرایی است. وان[21] (1997 ) در بازنگری پژوهش‌های انجام گرفته در حیطه ورزش دریافت که این پژوهش‌ها به لحاظ نظری و روانشناسی ضعف‌های زیادی دارند. مویسو گتاس[22] ولویز کارلو[23] (2005 ) تفاوت معنی داری در برونگرایی ورزشکاران سطح بالای برزیلی در رشته های والیبال، بسکتبال، شنا و جدو با غیر ورزشکاران مشاهده نکردند. کاکس[24](2002) در گزارشی تحقیقی نشان داد که قهرمان‌های ورزش‌های گروهی به طور معمول برو نگردی و وابستگی بیشتری دارند اما ورزشکاران قهرمان در رشته های انفرادی رویکرد احساسی تخیلی دارند. موجک[25] و دیویس[26](1994 ) نیز در گزارش تحقیقی خود تفاوت معناداری را بین ورزشکاران حرفه ای با ورزشکاران آماتور و غیر ورزشکاران در ویژگی‌های برونگرایی، روان آزردگی گرایی و روان گسستگی گرایی مشاهده نکردند. ورزشکاران رشته های فوتبال نسبت به رشته های بسکتبال و راگبی از ثبات بیشتری برخوردارند اما از لحاظ برون گرایی ورزشکاران رشته های بسکتبال و راگبی نسبت به فوتبالیست‌ها برون‌گراتر بودند (ویلی وهمکارن،1999). با توجه به گسترش روز افزون ورزش و عوامل پیشرفت ورزشکاران، مدیران و مربیان ورزشی متوجه شدند که مهارت ورزشی ورزشکاران حرفه ای در عین حال به عوامل مختلف روانی نیز بستگی دارد. روان شناسی ورزشی یکی از شاخه های روان شناسی است که بسیار نوظهور است. هدف اصلی روان شناسی ورزش مطالعه مکانیزم ظهور رفتار ورزشکار و سپس اصلاح آن است. روان شناسی ورزشی از روش‌های متنوعی برای بهبود عملکرد ورزشکاران سود می‌برد. در ابتدا با استفاده از ابزار و فنون روان شناختی ویژگی های شخصیتی و نقاط قوت و ضعف هر فرد مشخص می‌گردد سپس با توجه به این ویژگی‌ها و نیازها و اهداف هر فرد برنامه خاصی برای او تنظیم می‌گردد (نجفی،1387). همچنین مطالعه رفتار های فردی در ورزش و فعالیت‌های حرکتی، تأثیر عوامل روانی بر روی فعالیت‌های حرکتی و کیفیت اثر گذاری تجربیات اولیه حرکتی افراد بر ابعاد روانی – رفتاری، از موضوعات مورد توجه روانشناسان ورزش هستند. بنابراین روانشناسان ورزش به طور مداوم در پی یافتن اطلاعات جدید در زمینه چگونگی بهبود سطح فعالیت ورزشی افراد در حیطه ورزش‌های انفرادی و تیمی‌اند (محرم زاده،1383). در این میان ویژگی های شخصیتی (درون گرایی، برون گرایی، با ثباتی وبی ثباتی)، از مسائل مهم در عرصه روانشناسی به شمار می‌روند که امروزه مدیران و متخصصان تربیت بدنی به اهمیت و نقش این عوامل در ورزش پی برده‌اند و آن‌ها را مورد توجه قرار می‌دهند. با توجه به این مقدمه به نظر می‌رسد که آگاهی و شناخت از نوع شخصیت ورزشکاران مبتدی می‌تواند نقش مهم و تعیین کننده ای در انتخاب آن‌ها برای ادامه فعالیت در یکی از رشته های ورزشی انفرادی یا گروهی در سطح حرفه ای داشته باشد. از آنجایی که تفاوت‌های فردی و شخصیت افراد در گرایش آن‌ها به ورزش‌های خاص تأثیر مستقیم دارد و همچنین موفقیت ورزشکاران در رشته ای که در آن به فعالیت می‌پردازند بستگی مستقیم به این تفاوت‌های فردی و شخصیتی دارد ما در این تحقیق سعی داریم تا نشان دهیم که آیا رابطه ای بین ویژگی های شخصیتی (درون گرایی- برونگرایی و باثباتی – بی ثباتی)، و انتخاب نوع رشته ورزشی (گروهی و انفرادی) ورزشکاران حرفه ای استان قزوین وجود دارد یا خیر؟ 1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق ویژگی های شخصیتی و عوامل روان شناختی بر همه سطوح زندگی اثر می‌گذارد و حیطه ورزش از این قاعده مستثنی نمی‌باشد. در همین رابطه امروزه در صحنه مسابقات بین‌المللی در کنار توجه به تنظیم انرژی جسمانی، به تنظیم انرژی روانی قهرمانان و مربیان نیز توجه می‌شود. چه بسا در مسابقات خاص و سرنوشت ساز اتفاق افتاده است که ورزشکار از انرژی جسمانی فوق‌العاده بالایی برخوردار بوده است. اما از نظر روانی به شدت احساس ضعف کرده است، بدون اینکه متوجه دلیل آن باشد (گودرزی و احمدی،1380) به همین دلیل ویژگی های شخصیتی و اثرات آنها بر نتایج مسابقات و عملکرد ورزشکاران از موضوعاتی است که مدیران و مربیان ورزشی باید از زوایای مختلف بر آنها اشراف داشته باشند و با آگاهی از این ویژگی‌ها و تأثیر آن‌ها بر نتیجه و عملکرد ورزشی و کنترل و تنظیم آنها بتوانند ورزشکاران را به سطح اجرایی مورد نظر هدایت نموده و به نتایج بهتری دست یابند. به علاوه بدیهی است که آموزش مناسب و پیشرفت ورزشی مستلزم شناسایی مشکلاتی است که در راه یادگیری و اجرای ورزشکاران وجود دارد. در این میان ویژگی های شخصیتی و روان شناختی و تعامل آنها با یادگیری و اجرا جایگاه ویژه ای را در این امر به خود اختصاص داده است؛ لذا توجه به آن در همۀ مراحل ورزشی ضروری به نظر می‌رسد. به ویژه اینکه عدم توجه به ویژگی های شخصیتی ورزشکاران باعث عدم درک صحیح مربی از ویژگی های آنان می‌شود و احتمال بروز رفتارهایی از جانب مربی افزایش می‌یابد که تناسبی با علائق ورزشکار نداشته که باعث دل‌زدگی و در نهایت کناره گیری وی از محیط های ورزشی خواهد شد؛ لذا توجه به جنبه های مختلف روانی از قبیل (درون گرایی، برونگرایی، ترس و اضطراب) به منظور ایجاد سطح هیجانی مطلوب عملکرد و استمرار حضور افراد در محیط ورزشی از اهمیت خاصی برخوردار خواهد بود. از آنجایی که جنبه های روان شناختی ورزشکاران یکی از دغدغه اصلی مدیران و مربیان است، شاید با مشخص‌تر شدن رابطه بین ویژگی های شخصیتی افراد ورزشکار و نوع رشته انتخابی در رشته های مختلف ورزشی (والیبال، بسکتبال، فوتبال، کشتی، کاراته و کنگ فو) مدیران و مربیان این فرصت را بیابند که با توجه به نوع شخصیت افراد راهکار های مناسبی در جهت استعداد یابی و هدایت ورزشی از ابتدای ورودشان به عرصه ورزش را نیز فراهم نموده و در انتخاب ورزشکاران بهتر برای تیم‌های ملّی موثر تر واقع شوند. همچنین به وسیله ارزیابی شخصیت می‌توان رفتار ورزشکار را کنترل و پیش بینی نموده و با ایجاد و کنترل شرایط مناسب محیطی بر روی اجرای مطلوب مهارت‌های ورزشی تأثیر گذاشت. 1-4- اهداف پژوهش هدف اصلی تحقیق حاضر عبارت است از تعیین رابطه بین شخصیت افراد و انتخاب رشته ورزشی در ورزشکاران حرفه ای استان قزوین. اهداف اختصاصی پژوهش این پژوهش اهداف اختصاصی زیر را دنبال می‌کند: