در این پژوهش ابعاد سلامت عمومی دانش آموزان پسر سال سوم هنرستان تربیت بدنی با گروه همسال در یک رشته منتخب نظری در شهر شیراز مورد مقایسه قرار گرفتند. آزمودنی­های این تحقیق را 137 نفر از دانش­آموزان سال سوم رشته تجربی و 56 نفر از هنرجویان سال سوم هنرستان تربیت بدنی تشکیل دادند. از پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ28) گُلدبرگ (1972) شامل ابعاد: “نشانه­های جسمانی، اضطراب و بی خوابی، افسردگی و اختلال در عملکرد اجتماعی” به منظور ابزار در پژوهش حاضر استفاده شد. تحلیل آماری تی مستقل اجرا شده در تمامی ابعاد ذکر شده در دو گروه تفاوت­های معناداری را نشان داد. به نحوی که نتایج دال بر آن بود که دانش­آموزان هنرستان تربیت­بدنی از سلامت عمومی کلی بهتری نسبت به سایر دانش­آموزان مورد مطالعه در پژوهش برخوردار بودند. نتایج پژوهش حاضر تأکیدی مجدد بر اهمیت نقش فعالیت­بدنی به ویژه در قالب فعالیت­های رسمی و سازمان­دار بر سلامت عمومی نوجوانان و جوانان می­باشد. کلیدواژه ها: سلامت عمومی، هنرستان تربیت بدنی، نشانه­های جسمانی، اضطراب، افسردگی، اختلال در عملکرد اجتماعی، دانش­آموزان فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول: مقدمه 1-1- کلیات. 2 1-2 بیان مسأله. 6 1-3 ضرورت و اهمیت پژوهش…. 9 1-4 اهداف پژوهش…. 11 1-4-1- هدف کلی.. 11 1-4-2 اهداف جزئی.. 11 1-5 پرسش­های پژوهش…. 12 1-6 تعریف مفهومی متغیرها 12 1-6-1 سلامت عمومی.. 12 1-6-2 تربیت بدنی.. 13 1-6-3 خرده مقیاس­های سلامت روان.. 13 فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش 2-1 مقدمه. 16 2-2 مبانی نظری.. 16 2-2-1 تعاریف سلامت عمومی.. 16 عنوان صفحه 2-2-2 تاریخچه مختصری بر سلامت عمومی.. 17 2-2-3 شاخص های سلامت عمومی.. 18 2-2-4 دیدگاه مکاتب مختلف روانشناسی درباره ی سلامت عمومی.. 19 2-2-5 رابطه ورزش با سلامت عمومی.. 28 2-2-6 اهدف ایجاد سلامت عمومی.. 28 2-2-7 سلامت عمومی در ورزشکاران.. 29 2-2-8 تأثیر ورزش در شخصیت… 30 2-2-9 تأثیر ورزش در اخلاق و رعایت حقوق دیگران.. 31 2-2-10 تأثیر ورزش بر فرهنگ… 32 2-3 پژوهش­های پیشین.. 33 2-4 جمع­بندی و نتیجه­گیری.. 36 فصل سوم: روش­شناسی پژوهش 3-1 مقدمه. 39 3-2 طرح پژوهش…. 39 3-3 متغیرهای تحقیق.. 40 3-3-1 متغیر مستقل.. 40 3-3-2 متغیر وابسته. 40 3-3-3 متغیرهای کنترل.. 40 3-3-4 متغیرهای غیر قابل کنترل.. 40 3-4 جامعه آماری، مشاركت كنندگان و روش انتخاب آنها 40 3-5 ابزار پژوهش…. 41 3-6 روش اجرا…. 45 عنوان صفحه 3-7 تعریف عملیاتی متغیرها 45 3-8 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات (به تفكیك پرسش­های پژوهش) 46 فصل چهارم: یافته­های پژوهش 4-1 مقدمه. 48 4-2 یافته­های توصیفی.. 48 4-3 یافته­های مرتبط با سوالات پژوهش…. 50 4-3-1 سوال پژوهشی اول.. 50 4-3-2 سوال پژوهشی دوم. 51 4-3-3 سوال پژوهشی سوم. 52 4-3-4 سوال پژوهشی چهارم. 53 4-3-5 سوال پژوهشی پنجم.. 54 فصل پنجم: بحث و نتیجه­گیری 5-1 مقدمه. 56 5-2 خلاصه پژوهش…. 56 5-3 بحث و نتیجه­گیری.. 57 5-3-1 سوال پژوهشی اول.. 57 5-3-2 سوال پژوهشی دوم. 58 5-3-3 سوال پژوهشی سوم. 60 5-3-4 سوال پژوهشی چهارم. 61 5-3-5 سوال پژوهشی پنجم.. 62 5-4 نتیجه­گیری.. 63 5-5 محدودیت های پژوهش…. 64 عنوان صفحه 5-6 پیشنهادها 64 5-6-1 پیشنهادهای پژوهشی.. 64 5-6-2 پیشنهادهای کاربردی.. 65 فهرست منابع منابع فارسی….. 66 منابع انگلیسی… 69 کلیات پیشرفت­های شگفت­­آور تکنولوژی در قرن حاضر با ماشینی شدن زندگی توأم شده است. این امر تحرکات و فعالیت­های بدنی را با کاهش چشمگیری همراه ساخته و باعث شده است تا فقر حرکتی، تحلیل شدید قوای جسمانی را به همراه داشته باشد. ضعف جسمانی و روانی ناشی از این بی تحرکی­ها، زندگی انسان­ها را بیش از پیش با تهدید جدی مواجه ساخته است. از این رو، پژوهشگران و محققان برای مقابله با این خطرات، توجه به تربیت بدنی و علوم ورزشی را امری الزامی می­دانند؛ زیرا تأثیر مثبت فعالیت­های بدنی که عمیقاً با طبیعت انسان مناسب است، می­تواند موجبات آرامش اعصاب خسته از زندگی ماشینی را فراهم آورد و از تبدیل اجتماعات امروزی به جوامع رنجور و فرتوت جلوگیری نماید (توسلی، 1388). “تربیت بدنی و ورزش[1]“، مقوله­ای است که در هر اجتماعی جایگاه ویژه­ای دارد و نقش آن در شکوفایی استعدادهای مختلف افراد و متعاقب آن تقویت و افزایش ظرفیت­های اخلاقی، تربیتی، جسمانی، ذهنی، عقلی، مهارتی، عاطفی و اجتماعی افراد انکارناپذیر است. تربیت بدنی، بخش تکمیلی تعلیم و تربیت است که از طریق فعالیت­های جسمانی[2] و بدنی به شکوفایی استعدادها کمک می­کند شکوفایی علمی و آموزشی دانش­آموزان هنگامی میسر است که در زمینه­های مساعدی از سلامت جسمی و روحی[3]، رشد، نشاط و تحرك فرهنگی و تربیتی استوار باشد. انجام این رسالت در مکان مقدس مدرسه با تنظیم برنامه­های آموزشی متناسب در حیطه­های مختلف تربیتی و متناسب با نیازهای دانش­آموزان امکان پذیر است (عباس نیا، 1373). تغییر و تحولات جهانی مقوله­های زندگی معاصر، تربیت بدنی و ورزش را از ضروریاتی ساخته که دوری از آن اجتناب­ناپذیر به نظر می­رسد تربیت بدنی بعنوان فرآیندی آموزشی تربیتی شامل کسب و پردازش مهارت­های حرکتی توسعه و نگهداری آمادگی جسمانی برای تندرستی و سلامت، کسب دانش علمی درباره فعالیت­های جسمانی و تمرین و توسعه تصور و ذهنیت مثبت از فعالیت های جسمانی به عنوان وسیله­ای برای بهبود اجرا و عملکرد انسان است که نقش مؤثر در رشد وتعالی افراد دارد برای این علم اهدافی بیان گردیده که در برگیرنده نشانه­ها، نیات و نتایج مطلوبی است که ازشرکت در برنامه­های تربیت بدنی و ورزش حاصل می­شود. این اهداف با نیازها، تجارب و علایق افراد در ارتباطند و تعیین کننده مقاصد و جهت برنامه­ها هستند، با توجه به اهمیت و توسعه حیطه علم تربیت­بدنی و ورزش اهداف آن محدود به رده­های جمعیتی خاصی نیست بلکه به تمام رده­های جمعیتی گسترش یافته است (فتحی، 1382). “دوران نوجوانی[4]“ به عنوان یكی ازمراحل بسیار مهم وبحرانی فرایند رشد و تحول انسان محسوب می­شود و از این دوران به عنوان دوران بحران ، طوفان، استرس، دوره زایش دوباره، هویت طلبی و جزآن یاد كرده اند (حسینی و همکاران[5]،2003). این دوره همراه با تغییرات برجسته می باشد که شامل عبور شخص از مرحله طفولیت به بزرگسالی است که طیف سنی 20- 11 سال را در بر می­گیرد. با توجه به اینکه سال­های نوجوانی، دوره شکل­گیری ساختار شخصیت فردی و اجتماعی انسان است، بروز نابسامانی­ها و از جمله آسیب­پذیری به اختلالات روانی می­تواند قابلیت­ها و در نهایت آینده و سرنوشت فرد را تحت تأثیر جدی قرار دهد. از این ­رو توجه به نیازهای مادی و معنوی نوجوانان از اهمیت خاصی برخوردار است. دراین راه، شاید نخستین گام، بررسی میزان شیوع اختلالات آسیب­شناسی روانی و شناخت آن­ها در نوجوانان باشد( رابرت و همکاران[6]، 1998). بنابراین سلامت افراد واقع در سنین مدرسه می­تواند نقش اصلی را در موفقیت و توسعه یك كشور ایفا نماید، زیرا فرد در مدرسه به دلیل تعامل با دانش­آموزان دیگر و معلم رفتارهای بهداشتی را فرا گرفته و سبك زندگی خود را شكل میدهد(لانگ و همکاران[7]، 2000). سازمان جهانی بهداشت [8](2010) در آخرین تعریف خود، سلامت را دارا بودن عملكرد مناسب در چهار حیطه “جسمانی[9]”، “روانی[10]”، “اجتماعی[11]” و” معنوی[12]” عنوان می­كند. پاكیزه[13] (2008) اظهار كرد كه مفهوم سلامت دربرگیرنده مفاهیمی همچون: احساس خوب بودن و اطمینان از خودكارآمدی، اتكای به خود، ظرفیت رقابت، تعلق بین نسلی و خود شكوفایی توانایی های بالقوه فكری، هیجانی و غیره است و فقدان بیماری و علایم را نیز شامل می­شود. “سلامت عمومی” به عنوان یكی از اركان سلامتی، لازمه یك زندگی مفید، موثر و رضایت­بخش فردی است و مسئولیت سنجش، ارزیابی، كنترل، درمان و بهبود بخشیدن آن قبل از هر كس بر عهده متخصصان علوم رفتاری و اجتماعی می­باشد. مطالعه مسعودزاده و همكاران[14](2005) نشان داد كه 1/39 درصد دانش­آموزان مشكوك به اختلال روانی می­باشند. نتایج یک مطالعه نشان داد که اختلالات بهداشت روانی نظیر افسردگی و اضطراب بر روی میلیون­ها نفر از مردم دنیا اثر گذاشته و میزان بیماری و هزینه­های بهداشتی را افزایش داده است. اگر چه چندین روش درمانی نظیر دارو­درمانی و روان­درمانی ظاهراً در معالجه این اختلالات تأثیر داشته ، ولی شواهد اظهار می­دارد که این روش­های درمانی کاربرد چندانی ندارد و فعالیت­های بدنی تأثیر مثبتی روی سلامت و نشاط روحی و روانی دارد. (کوین[15]، 2000) یافته­های محققین بیانگر این است که ورزش با بهبود، شرایط روانی از جمله: حالت­های احساسی و خودشناسی ارتباط نزدیکی دارد و تمرینات بدنی وسیله­ای مناسب برای دستیابی به شرایط مناسب ذهنی و روانی است (دژآهنگ، 1385). مقایسه هنرستان تربیت بدنی و دیگر مدارس در رشته منتخب متوسطه نظری در دروس تئوری­ عمومی و تخصصی خلاصه نمی­گردد، بلکه واحدهای عملی­کارگاهی مهمترین بخش مقایسه را در بر می­گیرد. دانش­آموزان پسر هنرستان تربیت­بدنی و علوم ورزشی درطی دو سال متوالی،10رشته­ ورزشی عملی را بعد از این که در پایان سال اول متوسطه­­ی عمومی انتخاب رشته نمودن به کسب یادگیری شناختی و همراه با بالا­بردن مهارت عملی می­پردازند. در سال اول ورودشان در آموزشگاه، ورزش­های فوتبال، والیبال، شنا، آمادگی­جسمانی و ژیمناستیک را به صورت 18واحد درسی که درهفته هر رشته 4 ساعت می­باشد را گذرانده و در سال دوم حضورشان ورزش­های بسکتبال، دو­ و میدانی، هندبال، کشتی و تنیس­ روی­میز با همان تعداد ساعت در هفته می­گذرانند وجود دروس تئوری تخصصی شامل ایمنی و کمک­های­اولیه ، تغذیه وبهداشت­ مواد­غذایی، سالن­ها و اماکن ورزشی، جداول مسابقات­ورزشی، روانشناسی عمومی،فیزیولوژی، آناتومی انسانی، آزمون­های­ ورزشی و زبان­تخصصی باعث گردیده است تا علم و عمل درکنار یکدیگر یک شیوه نوین علمی را در تفکر هنر­جویان تربیت­بدنی ایجاد نماید. در مدارس نظری دروس به صورت تئوری و در محیطی که به آن کلاس گفته می­شود تدریس می­شود و تنها 2 یا 3 درس در هر سال عملی می­باشد که طی سه سال فرا گرفته می­شود و بر اساس تنوع رشته متفاوت می­باشد. به همین دلیل در بسیاری از دنیا بخشی از فرآیند آموزش و پرورش به مدارس اختصاص یافته که از همان ابتدا دانش­آموزان را در محیط ورزش مورد آموزش قرار می­دهند. این فرآیند در کشور ما در سطح متوسطه و هر نهادی به عنوان هنرستان خودش انجام می­پذیرد. دانش­آموزان این هنرستان­ها که عموماً آشنا و علاقه­مند به انجام فعالیت­های ورزشی در رشته­های مختلف هستند، ساعات متوالی از کلاس­های خود را به فعالیت­های آموزشی اشتغال دارند. لذا با توجه به مطالب ذکر شده و تفاوت در میزان ساعات ورزشی هنرستان­های تربیت بدنی و مدارس متوسطه و همچنین اهمیت سلامت عمومی در این گروه سنی و رابطه آن با ورزش تحقیق حاضر به مقایسه سلامت عمومی دانش­آموزان این مدارس می­پردازد. 1-2- بیان مسأله