چکیده:

 

اسلام به عنوان مجموعه ای از آموزه های وحیانی مبتنی برفطرت انسانی و برخوردار از پشتوانه عقلی و عرفانی، این قابلیت را دارد، تا در هر زمان و مکان پاسخگوی نیاز کمال خواهی و خداجویی انسان باشد.

بدون تردید مهمترین موضوع جهان هستی (موضوع تربیت انسان است، انسانی که بر آیند ملک و ملکوت است و از سابقه ازلی و لاحقه ابدی، برخوردار است؛ که او عصاره هستی است،

به لحاظ هدف الهی و غایت اقصای خود، تنها زمانی که در مقام « فی مقعد صدق عند ملیک مقتدراً» (قمر، 55)  بار یابد به آرامش و به کمال نهایی خواهد رسید.

از مهمترین رسالت امروز اندیشمندان مسلمان در حوزه آموزه های دینی و راه و روش زندگی اسلامی در قرآن که همان تعلیم و تربیت، تبیین برنامه جامع دینی، مبتنی بر قرآن کریم و مکتب اهل البیت علیهم السلام است.

بدین خاطر نقش مبانی سبک زندگی اسلامی در قرآن و حدیث ضروری، اجتناب ناپذیر  و فرصتی برای پژوهش در حوزه‌ی سبک زندگی اسلامی است.

کوشش و درک درست از مبانی سبک زندگی اسلامی که شامل اصول اعتقادی و اخلاقی و اقتصادی و فرهنگی و سیاسی و اجتماعی است در بازشناسی و استقرار ساختن بنای زندگی اسلامی بر مبنای وحیانی ضرورت این پژوهش را دو چندان می کند.

این پژوهش تلاشی برای معرفی راه و روش درست اسلامی که راه پیشوایان دین که همان صراط مستقیم است و زیر بنای اصول و فروع دینی است.

این تحقیق از چهار بخش و  نتیجه گیری تشکیل شده که بخش اول شامل کلیات، بخش دوم مربوط به سؤال اصلی یعنی مبانی سبک زندگی اسلامی از منظر از قرآن و تجزیه و تحلیل داده ها

بخش سوم مربوط به شاخصهای مبانی سبک زندگی و بخش چهارم به مباحث علل و عوامل عمل به سبک زندگی اسلامی و پیامدهای آن می پردازد.

در این تحقیق تلاش شده است که آیات مربوط به هر مبحث دسته بندی شده و به کمک روایات معصومین علیهم السلام تبیین شود که در این راه از کتاب های تفسیری و آثار صاحب نظران نیز بهره گرفته شده است .

کلید واژه ها:  مبانی، سبک زندگی، اسلامی، قرآن کریم، شاخص ها، اعتقادی، اقتصاد.

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

شکی نیست که سبک زندگی هر فرد و جامعه‌ای متأثر از نوع باورها (جهان‌بینی) و ارزش‌های (ایدئولوژی) حاکم بر آن فرد و جامعه است. جهان‌بینی مادی و ارزش‌های لذت‌گرایانه و سودمحورانه طبیعتاً سبک زندگی خاصی را پدید می‌آورند. همانطور که جهان‌بینی الهی و ارزش‌های کمال‌گرایانه و سعادت‌محورانه سبک خاصی از زندگی را شکل می‌دهند.

بنابراین دین در گام نخست با ارائة جهان‌بینی و ایدئولوژی ویژه‌ای زیربنای شکل‌دهی به زیست دین‌دارانه را می‌سازد. در مرحلة بعد دین با ارائة آداب و دستورالعمل‌های خاصی برای همة ابعاد زندگی انسان در حقیقت به دنبال شکل‌دهی به نوع خاصی از زیست انسانی است. دستورالعمل‌های اخلاقی و حقوقی و فقهی دین، در واقع به منظور ارائة الگویی از زیست دینی و خداپسندانه است. دستورالعمل‌هایی که در حوزة پوشش، خوراک، آرایش، رفتار با خانواده، رفتار با همسایگان، رفتار با هم‌کیشان و غیر همکیشان و تعاملات و ارتباطات بین الادیانی و بین المذاهبی در دین مطرح شده است همگی برای ساختن سبک زندگی دینی است.

تردیدی نیست که صورت زندگی کنونی ما تنها شکل ممکن و بهترین شکل موجود برای زندگی نیست. برخی از بخش‌هایی که ما آن را جزء ضروریات می‌دانیم در گذشته‌ای نه چندان دور اصلاً وجود نداشته است. بی‌گمان اشکالاتی در صورت زندگی کنونی ما هست که با برطرف کردنش معضلات فراوانی حل خواهد شد و نیز جای برخی بخش‌ها در زندگی ما خالی است که بودنش زندگی ما را بسیار بهتر می‌کند. بودن و نبودن یک بخش در زندگی ما، به عالمی بر می‌گردد که برای خود ساخته‌ایم، پاسخ‌های بنیادی ما به تعریف سعادت و انسان، و تلقی ما از مبدأ و مقصد و تصمیم‌های اجتماعی بشر در این دوره از حیات، مجموعه‌ای از امکان‌ها و عدم امکان‌ها ایجاد کرده که به ما اجازه نمی‌دهد به راحتی هر انتخابی داشته باشیم.

پژوهش کنونی تحقیقی است با عنوان « مبانی سبک زندگی اسلامی در قرآن کریم» که در آن تلاش شده است ضمن معرفی مفاهیم سبک زندگی از دیدگاه های متفاوت، شاخصه سبک زندگی اسلامی با توجه به آیات و روایات مورد بررسی و تبیین قرار گیرد، و ابعاد گسترده این فرآیند نیز در بعد عقیدتی از جمله نگرش توحیدی، اخلاق گرایی و ولایت مداری با استناد به آیات و روایات مورد کنکاش قرار گرفت.

شکی نیست که بحث داشتن سبک زندگی اسلامی در عصر کنونی که مسلمانان در آن از ارزش های دینی خود فاصله گرفته اند از چند جهت حائز اهمیت می باشد. معمولاً، سبک زندگی الگویی دارد که مشخص کنندۀ روابطی است که فرد در زندگی خود میان ارزش ها و نگرش ها و رفتارها برقرار می کند. این ارزش ها نیز شامل موضوعاتی چون ارزش شناسی و زیباشناسیِ دینی است. سبک زندگی اسلامی با توجه به سه منبع غنی: قرآن کریم و سیره پیامبر اکرم (ص)  و سیره اهل بیت (ع) نیز سرشار از آموزه های دینی و دنیوی است که در دو بعد تئوری و عملی قابل تطبیق و اجرا می باشد.

خدای بزرگ را سپاسگزارم که توفیق ویژه‌اش را نصیب بنده ساخت تا به رغم بضاعت ناچیز، با همکاری مخلصانة استادان بزرگوار و گرانمایه، پژوهش کنونی با عنوان « مبانی سبک زندگی اسلامی» را به یکی از بهترین و عزیزترین اقشار این جامعه، یعنی دانشجویان، و پژوهشگران تقدیم کنم. امیدوارم لطف الهی بر این قلم افزون شده و ضعف‌ها و کمبودهای معنوی و عملی او را در تأثیرگذاری این پژوهش دخالت ندهد.

در این پژوهش تلاش بر این است که مبانی سبک زندگی اسلامی در برخی از مهم‌ترین ابعاد زندگی اجتماعی را با استناد به آیات و روایات تبیین شود.  بدین منظور بعد از طرح برخی از مباحث مفهوم‌شناسی و مبانی اعتقادی، به توضیح سبک زندگی اسلامی در حوزه‌های «جهان بینی» ولایت مداری» و اخلاق» و آداب معاشرت» برنامه های اقتصادی»  «علم‌آموزی»، «ارتباط با دیگران»، «روابط خانوادگی» و «کسب و کار» پرداخته است.

در بخش‌هایی از این پژوهش  از همکاری مخلصانة برخی از دوستان گرانمایه‌ام استفاده برده‌ام. بن‌مایة اصلی فصل اول با عنوان «کلیات تحقیق» و همچنین قسمت‌هایی از فصل دوم با عنوان «پیشینه ی تحقیق» وفصل سوم با عنوان شاخصه های سبک زندگی اسلامی و فصل چهارم نیز محصول زحمات و ارشادات استاد راهنما دکتر سید محمد حسینی بوده است.

در پایان، بر خود لازم می‌دانم از همة عزیزانی که در به انجام رسیدن این پژوهش دخالت داشته‌اند صمیمانه سپاسگزاری کنم. به ویژه از اساتید دانشگاه علوم قرآن ایلام که با تشویق‌ها و پیگیری‌های متواضعانه و دلسوزانة خود و همچنین با تذکر نکات علمی لازم بنده را در انجام این کار مصمم‌تر کردند.

امیدوارم خوانندگان گرامی و اساتید ارجمند، ما را از راهنمایی‌های خود محروم نکنند و تذکرات آنان بتواند در ویراست‌های بعدی بر غنای این اثر بیافزاید.

حبیب محمدخانی فرد

15 / 5 / 93

 

 

 

عنوان                                                                                               صفحه

1ـ فصل اول: کلیات تحقیق 1

ـ  مقدمه: 2

 1 ـ 1 ـ بیان مسئله تحقیق 3

1 ـ 2 ـ ضرورت و اهمیت تحقیق 4

1 ـ 3 ـ پیشینه ی تحقیق: 5

1 ـ 4 ـ جنبه های جدید و نوآوری تحقیق: 7

1 ـ 5 ـ اهداف تحقیق 7

1 ـ 6 ـ سؤالات تخقیق: 8

1 ـ 7 ـ فرضیه های تحقیق: 8

1 ـ 8 ـ روش تحقیق: 8

1 ـ 9 ـ معانی مفردات و واژهای کلیدی تحقیق: 8

ـ فصل دوم: اصول و مبانی سبک زندگی اسلامی در قرآن كریم) 11

2ـ 1 ـ مبانی اعتقادی 12

2 ـ 1 ـ 1 ـ  اصل توحید 12

2 ـ 1 ـ 1 ـ 1 ـ توحید در خالقیت 15

2 ـ 1 ـ 1 ـ 2 ـ توحید در مالیکت خداوند 16

2 ـ 1 ـ 1 ـ 3 ـ توحید در ربوبیت خداوند 18

2 ـ 1 ـ 2 ـ  اصل معاد 20

2 ـ 1 ـ 3 ـ  اصل امامت و خلافت 21

2 ـ 1 ـ 4 ـ  اصل نبوت 22

2 ـ 1 ـ 5 ـ  اصل عدل 23

2 ـ 5 ـ 1 ـ  عدل تکوینی 23

2 ـ 5 ـ 2 ـ  عدل تشریعی: 24

2 ـ 5 ـ 3 ـ  عدل جزائی: 24

2  ـ 2 ـ مبانی انسان شناسی 24

2  ـ 2 ـ 1 ـ هدفدار بودن انسان 24

2  ـ 2 ـ 2 ـ خلافت و جانشینی انسان 25

2  ـ 2 ـ 3 ـ هدفمندی آفرینش 27

2  ـ 3 ـ 4 ـ اختیار 27

2  ـ 2 ـ 5 ـ معرفت‌پذیری انسان 29

2  ـ 2 ـ 6 ـ گرایش فطری انسان 30

2  ـ 2 ـ 7 ـ حقیقت خُلقی و خَلقی انسان 31

2  ـ 2 ـ 8 ـ عقل گرایی (تعقل ورزی) 32

2 ـ 3 ـ مبنای اجتماعی 34

2 ـ 3 ـ 1 ـ اصل عدالت 35

2 ـ 3 ـ 2 ـ اصل مسؤلیت پذیری 37

2 ـ 3 ـ 3ـ اصل امر به معروف و نهی از منكر 37

 

2 ـ 3 ـ 4 ـ اصل آزمایش و ابتلاء 37

2 ـ 3 ـ 5 ـ عدالت اجتماعی در سایه قوانین اسلامی 38

2 ـ 4 ـ مبانی اخلاقی 38

2 ـ 4 ـ 1 ـ اصل تلازم سلوك زندگی و تجرّد روحانی 40

2 ـ 4 ـ 2 ـ بسط معیشت، مایه حقارت، نه پایه سعادت 40

2 ـ 4 ـ 3 ـ توجه به تفاوت اخلاقِ سلوک با نظم مادّی 41

2 ـ 5 ـ مبانی اقتصادی 41

2 ـ 5 ـ 1 ـ اصل دوری از اسراف 41

2 ـ 5 ـ 2 ـ اصل انفاق 42

2 ـ 5 ـ 3 ـ تشویق به انفاق 42

2 ـ 5 ـ 4 ـ توزیع ثروت:…………………………. 43

2 ـ 5 ـ 5 ـ هدف از توزیع………………………… 44

2 ـ 6 ـ  مبانی اقتصاد و عدالت اجتماعی در سبک زندگی اسلامی 45

2 ـ 6 ـ  1 ـ  اصل توزیع عادلانه ثروت………………. 45

2 ـ 6 ـ  2 ـ  نهی از خوردن اموال دیگران…………… 46

2 ـ 6 ـ  3 ـ  نهی از ربا………………………… 47

2 ـ 6 ـ  4 ـ  نهی از خورن اموال دیگران و حاکمیت ظالمان 47

2 ـ 6 ـ  5 ـ  خالی بودن معاملات بانکی از اکل مال به باطل 47

2 ـ 6 ـ  6 ـ  برتری زکات بر ربا………………….. 48

2 ـ 6 ـ  7 ـ  برتری جهاد بر جمع اموال…………….. 48

2 ـ 6 ـ  8 ـ  جمع کردن ثروت هدف نیست……………… 48

فصل سوم.. شاخصه های سبک زندگی اسلامی .50

ـ پیشگفتار:……………………………………. 51

3 ـ 1 ـ نقش. جهان‌بینی الهی در تدوین سبک زندگی اسلامی 51

3 ـ 1 ـ 1 ـ  تعریف شاخص 54

3 ـ 1 ـ 2 ـ  زندگی دنیوی، ابزاری برای نیل به زندگی اخروی 55

3 ـ 1 ـ 3 ـ  یاد خدا: عامل خوشی و سعادت زندگی 55

3 ـ 1 ـ 4 ـ بازیچه و بی‌ارزش انگاشتن زندگی مادی دنیوی 56

3 ـ 1 ـ 5 ـ متأثر بودن خوشی و ناخوشی «زندگی» از عوامل غیر مادی 57

3 ـ 1 ـ 6 ـ. پرهیز از دلبستگی و توجه افراطی به زندگی دنیوی: 57

3 ـ 1 ـ 7 ـ  بهره‌گیری بیش از حد کفاف، عامل تباهی زندگی:: 59

3 ـ 1 ـ 8 ـ هر زیستنی زندگی نیست: 59

3 ـ 1 ـ 9 ـ رفاه‌زدگی خط قرمز زندگی 60

3 ـ 1 ـ 10 ـ مذمت دلبستگی و فریفته شدن به زینت‌ها و جاذبه­های مادی زندگی 61

3 ـ 1 ـ  11 ـ دوری از صاحبان نگاه ناصواب به زندگی:…. 62

3 ـ 1 ـ 12ـ ولایت مداری الهی: 62

3 ـ 2 ـ شاخصه های اخلاقی- اجتماعی سبک زندگی اسلامی…… 63

3 ـ 2 ـ 1ـ اخلاق محوری: 63

3 ـ 2 ـ 2 ـ عفو و گذشت: 64

3 ـ 2 ـ 3 ـ اصلاح بین مردم: 64

3 ـ 2 ـ 4 ـ عشق و علاقه به دیگران بخاطر خدا 65

3 ـ 2 ـ 5 ـ انجام دادن فریضه امر به معروف و نهی از منکر 66

3 ـ 2 ـ 6 ـ صله رحم و احسان به پدر و مادر و خویشاوندان 68

3 ـ 2 ـ 7 ـ رعایت حقوق همسایگی 71

3 ـ 2 ـ 8 ـ توصیه به ((حسن جوار)) 72

3 ـ 3 ـ  شاخصه های اقتصادی 73

3 ـ 3 ـ  1 ـ اصول اقتصادی سبک زندگی اسلامی در قرآن کریم 73

3 ـ 3 ـ  2 ـ اهمیت اقتصاد در عرصه زندگی…………… 77

3 ـ 3 ـ  3 ـ نظام اقتصادی اسلامی 78

3 ـ 3 ـ  4 ـ نگرش دینی به اقتصاد 79

3 ـ 3 ـ  5 ـ جایگاه اقتصاد اسلامی 80

3 ـ 3 ـ  6 ـ فقر پدیده ای عارضی 80

3 ـ 3 ـ  7 ـ انحطاط اقتصادی 82

3 ـ 3 ـ  8 ـ موارد توزیع 82

3 ـ 3 ـ  9 ـ هدف مصرف : 83

3 ـ 3 ـ  10 ـ آداب خوردن و نوشیدن در سبک زندگی اسلامی 84

3 ـ 3 ـ  11 ـ برخی آداب غذا خوردن 84

3 ـ 3 ـ  12 ـ پرخوری 88

3 ـ 3 ـ  13 ـ لباس و پوشش 89

3 ـ 3 ـ  14 ـ نهی از برهنگی 89

3 ـ 3 ـ  15ـ آداب پوشش 90

3 ـ 3 ـ  16 ـ پوشش های پسندیده 90

3 ـ 3 ـ  17 ـ پوشش های ناپسند 91

3 ـ 3 ـ  18 ـ لباس شهرت 91

3 ـ 3 ـ  19 ـ زینت و آراستگی 92

3 ـ 3 ـ  20 ـ اصلاح و پیرایش 93

3 ـ 3 ـ  21 ـ مسکن و امکانات زندگی 94

3 ـ 3 ـ  22 ـ ویژگی های مسکن و مرکب 95

ـ فصل چهارم: علل و عوامل عمل به سبک زندگی اسلامی 97

4 ـ 1 ـ عوامل فردی و درونی 98

4 ـ 1 ـ 1 ـ  نصیحت پذیری 98

4 ـ 1 ـ 2 ـ  دوری گزیدن از شرک به خدا 99

4 ـ 1 ـ 2 ـ  1 ـ پیامدهای شرک به خدا 99

4 ـ 1 ـ 4 ـ  احترام به والدین 101

4 ـ 1 ـ 5 ـ  شكر خداوند 102

4 ـ 1 ـ 6 ـ  متابعت از راه پیشوایان دین 102

4 ـ 1 ـ 7 ـ  برپا داشتن نماز 103

4 ـ 1 ـ 8 ـ  مهربان بودن با دیگران و دوری از غرور 103

4 ـ 1 ـ 9 ـ  میانه روی و داشتن اعتدال 104

4 ـ 1 ـ 10 ـ  تفكر و تدبر 105

4 ـ 1 ـ 10 ـ  1 ـ تدبر و تدبیر در امور 106

4 ـ 1 ـ 11 ـ  پرهیز از تكلّف 106

4 ـ 1 ـ 12 ـ  یادگیری و دانش اندوزی 107

4 ـ 1 ـ 12 ـ 1 ـ  فضیلت تعلیم و تعلم 108

4 ـ 1 ـ 12 ـ 2  یادگیری علوم مورد نیاز 109

4 ـ 1 ـ 13 ـ  حفظ تن و حرمت اضرار به نفس 110

4 ـ 1 ـ 14 ـ  نظافت و بهداشت 110

4 ـ 1 ـ 14 ـ 1 بهداشت دهان و دندان 112

4 ـ 1 ـ 14 ـ 2 ـ  نظافت و بهداشت در جمعه 112

4 ـ 1 ـ 14 ـ 3 ـ  بهداشت روان 113

4 ـ 1 ـ 14 ـ 4 ـ  بهداشت دل (قلب) 114

4 ـ 1 ـ 14 ـ 6 ـ  عوامل بیماری و مرگ دل 115

4 ـ 2 ـ علل و عوامل عمل به سبک زندگی اسلامی در حیطه خانواده 116

4 ـ 2 ـ 1 ـ  ایمان و فضیلت گرایی اعضای خانواده: 118

4 ـ 2 ـ 2 ـ  وجود عشق، مهر و محبت میان اعضای خانواده: 118

4 ـ 2 ـ 3 ـ  آشنایی کامل اعضای خانواده با حقوق و وظایف خود 120

4 ـ 2 ـ 3 ـ  1 ـ حق والدین بر فرزندان 120

4 ـ 2 ـ 3 ـ  2 ـ حق فرزندان بر والدین: 121

4 ـ 2 ـ 3 ـ  3 ـ وظیفه ی هر یک از زن و مرد نسبت به کل خانواده 122

4 ـ 2 ـ 2 ـ  مهمترین وظایف متقابل همسران 123

4 ـ 2 ـ 2 ـ  1 ـ مهرورزی……………………….. 123

4 ـ 2 ـ 2 ـ  2 ـ همدلی و همراهی 124

4 ـ 2 ـ 2 ـ  3 ـ تفاهم و همکاری میان اعضای خانواده… 124

4 ـ 2 ـ 2 ـ 4 ـ هم غذا شدن با خانواده……………. 125

4 ـ 2 ـ 2 ـ 5 ـ ارزش وجودی همسر…………………. 125

4 ـ 2 ـ 2 ـ 6 ـ هزینه های جاری زندگی 127

4 ـ 2 ـ 3 ـ لزوم اجتماع مومنان 128

4-2-3-1-حقوق برادران دینی 128

4 ـ 2 ـ 4 ـ اهمیت اطعام مومن 129

4 ـ 2 ـ 5 ـ تعامل با فاسقان 129

4 ـ 2 ـ 6 ـ  تعامل با متظاهران به اسلام 130

4 ـ 2 ـ 7 ـ موحّدان (اهل کتاب) 130

4 ـ 2 ـ 8 ـ قانون عمومی ارتباط 131

4 ـ 2 ـ 9 ـ نیکی عدالت ورزانه به اهل کتاب 132

4 ـ 3 ـ اهمیت كار و تلاش 132

4 ـ 3 ـ 1 ـ وجود روحیه ی صبر و پایداری و متانت در فراز و فرودهای زندگی 133

4 ـ 3 ـ 2 ـ برخورداری از روحیه ی گذشت و بزرگواری و تقویت آن: 134

4 ـ 3 ـ 3 ـ حاکمیت صداقت در فضای خانواده 134

4 ـ 3 ـ 4 ـ مدیریت و برنامه ریزی صحیح در خانواده 134

4 ـ 3 ـ 5 ـ رعایت اخلاق نیکو و رعایت ادب و احترام متقابل در خانواده 135

4 ـ 3 ـ 6 ـ وجود اعتماد در خانواده و پرهیز از سوء ظن 136

4 ـ 3 ـ 7 ـ پرهیز از آفت حسد 137

4 ـ 3 ـ 8 ـ وفاداری اعضای خانواده نسبت به یکدیگر 138

ـ فصل پنجم 140

5 ـ 1 ـ نتیجه گیری 141

ـ منابع تحقیق 146

ـ چکیده انگلیسی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

كلیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ـ مقدمه

تحقیق کنونی پژوهشی است با عنوان « مبانی سبک زندگی اسلامی در قرآن کریم» که در آن تلاش شده است اصول و مبانی طراحی شده سبک مطلوب زندگی  اسلامی از سوی قرآن و برخی روایات با توجه به شاخصه های در نظر گرفته شده در آموزه های دینی، مورد بررسی و تبیین واقع شود. تحقیق کنونی که دایره آن به وسعت تمام ابعاد زندگی است در حیطه های متعدد رفتارهای فردی و اجتماعی قابل تطبیق و اجرا می باشد؛ زیرا قرآن کریم در آموزه های خود تمام راهکارهای مناسب جهت تدارک یک زندگی مطلوب در ابعاد مختلف در اختیار انسان ها نهاده و آنها را به پیروی از این تعالیم دستور داده است. رسولان و پیشوایان حق نیز در طول دوره مختلف زندگی جامعه بشریت، تلاش نمودند سفارش های آسمانی را مد نظر خود قرار داده و به پیروان خود نیز گوشزد نمایند. آنچه در این تحقیق بیشتر مد نطر می باشد، تبیین مبانی و معرفی شاخصه های سبک زندگی اسلامی است که در جنبه های متعدد دین شناسی، خدا شناسی، مردم شناسی، فعالیت اجتماعی  در فرآیندهای شناختی و ارزشی و اخلاقی نیز قابل بررسی می باشد.

شکی نیست که قرآن کریم، کتاب آسمانی کامل و دستور زندگی کل بشریت، تمام جنبه های زندگی انسان را در بعد فردی و اجتماعی، اقتصادی، نظامی و ….، در نظر گرفته و راهکارهای مناسبی نیز جهت بهبود بخشی به فراز و نشیب های زندگی تدوین نموده است. این کتاب مقدس در قالب امر و نهی، برنامه های زندگی انسان را جهت بخشیده و از انسان خواسته است که طبق برنامه های تدوین شده، از یک سبک زندگی مناسب تبعیت و برخوردار باشند.

از سبک زندگی تاکنون تعاریف متعدد و متفاوتی از سوی روشنفکران، جامعه شناسان ارائه شده است.

مفهوم «سبک زندگی» از جمله مفاهیم علوم اجتماعی و علم جامعه شناسی و مردم شناسی است که در دهه اخیر بسیار مورد توجه دانشمندان علوم اجتماعی و مدیران فرهنگی و دین شناسان جامعه قرار گرفته است. سبک زندگی معنایی است که از به هم تنیدگی و پیوند و نظام وارگی و شبکه ای بودن عوامل متعددی که در شیوه های زندگی یا اقلیم های زیستن انسان تأثیر می گذارند، به وجود آمده است.

سبک زندگی اسلامی از حوزه های متعدد دینی و اجتماعی قابل تعریف و بررسی می باشد. در حوزه مطالعات فرهنگی، سبك زندگی مجموعه رفتارها و الگوهای كنش‌ هر فرد است كه به ابعاد هنجاری و معنایی زندگی اجتماعی نظر داشته باشد. طبیعی است بر اساس چنین رویكردی، سبك زندگی افزون بر اینكه بر ماهیت و محتوای خاص تعاملات و كنش­های اشخاص در هر جامعه دلالت دارد و بیانگر اغراض، نیات، معانی و تفسیرهای فرد در جریان عمل روزمره و زندگی روزانه است، نشان­دهنده كمّ و كیف نظام باورها و ارزش‌های افراد نیز خواهد بود. بدین ترتیب، از سبك زندگی، مجموعه ­ای از الگوها و عناصر رفتاری نظام­مند و مرتبط اراده می­شود كه یك كل متمایز از كل­های دیگر را پدید می­آورد. البته چنین برداشتی از مفهوم سبك زندگی افزون بر اینكه پشتیبانی آخرین و جدیدترین دیدگاه­های صاحب­نظران این عرصه را به همراه دارد، از قابلیت خوبی برای بومی‌سازی مفهوم سبك زندگی بر اساس اقتضائات جامعه ایرانی ـ اسلامی برخوردار است.

تحقیق کنونی که یک پژوهش دینی قرآنی است و قصد دارد سبک زندگی را از این دیدگاه بررسی و معرفی نماید، با توجه به محتوای تحقیق مشتمل بر 4 فصل مرتبط می باشد: در فصل اول کلیات تحقیق از جمله بیان مسئله و پیشینه‌ی تحقیق و اهداف و فرضیه‌ها نیز مورد برسی قرار خواهد گرفت. در فصل دوم مباحثی از قبیل تعریف و مفهوم سبک زندگی اسلامی از جهات متعدد مورد تبیین قرار گرفت.

در فصل سوم مهمترین شاخصه هی سبک زندگی اسلامی در سه محور اعتقادی واخلاقی و اقتصادی با زیر بخش های مناسب خود با استناد به آیات و روایات بررسی شد. در فصل چهارم، عوامل و علل گرایش به سبک زندگی در دو بعد فردی و اجتماعی با استناد به آیات و برخی روایات مورد کنکاش قرار گرفت. در این پژوهش سعی شده است