قرار دارد. تلاش گردید که رسالت رسانه های جمعی «شامل تلویزیون، رسانه های مکتوب، اعلامیه ای، اینترنت و فضای مجازی و برنامه های رادیویی» در نقش آموزش و پیشگیری از بیماری ایدز مشخص شود. روش شناسی تحقیق نیز به صورت مطالعه اسنادی و پیمایش است. جامعه آماری تحقیق نیز دانشجویان کارشناسی ارشد و کارشناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد میبد می باشد. روش نمونه گیری به صورت در دسترس است و حجم نمونه نیز270 نفر در نظر گرفته شد. با بهره گرفتن از نرم افزارSPSS به تجزیه و تحلیل داده های آماری پرداخته شد و در یافته های تحقیق مشخص گردید که در سطح بندی رسانه ها” برنامه های تلویزیونی ” دارای اولویت اول در مولفه های موثر بر آموزش پیشگیری از ایدز است و ” رسانه های مکتوب ” درای اولویت آخر می باشد. و کلیه فرضیات مطروحه در تحقیق تایید شدند. و نتیجه ای که از تحقیق حاضر بدست آمد، رسانه های جمعی بویژه تلویزیون نقش عمده و شاخصی در آموزش و پیشگیری از بیماری ایدز دارند.

کلید واژه: رسانه های جمعی، تلویزیون، رادیو، رسانه های مکتوب، رسانه ها اعلامیه و پیامکی، اینترنت و فضای مجازی، پیشگیری از بیماری ایدز.

 

فهرست عناوین                                                                                                                   صفحه

فصل اول کلیات پژوهش…………………………………………………………………………………………………………….9

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………..10

1-1-بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………………………..11

1-2-ضرورت و اهمیت انجام تحقیق……………………………………………………………………………………………………13

1-3-اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………..15

1-4-فرضیه های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….16

1-5-سوالات اساسی تحقیق……………………………………………………………………………………………………….16

1-6-تعاریف واژگان اساسی پژوهش……………………………………………………………………………………………17

1-7-روش پژوهش………………………………………………………………………………………………………………….19

فصل دوم ادبیات و مبانی نظری تحقیق……………………………………………………………………………………….21

 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………22

2-1-رسانه چیست………………………………………………………………………………………………………………….24

2-2-كاركردهای رسانه های جمعی…………………………………………………………………………………………….30

2-3- رسالترسانه‌هایجمعی………………………………………………………………………………………………….32

2-4-کارکردهای رسانه های جمعی در امر آموزش بهداشت و سلامت…………………………………………………..34

2-5-شهرنشینی، رسانه و سلامت اجتماعی…………………………………………………………………………………………46

2-6-نقش وکارکرد رسانه ها در زندگی روزمره…………………………………………………………………………………48

2-7-کارکردهای رسانه ها برای فرد…………………………………………………………………………………………..52

2-8-کارکردهای اجتماعی رسانه ها…………………………………………………………………………………………..53

2-9-وظایف اجتماعی وسایل ارتباط همگانی ……………………………………………………………………………………57

2-10-کارکردهای فرهنگی رسانه ها…………………………………………………………………………………………..58

2-11-کارکردهای دیگر رسانه ها………………………………………………………………………………………………59

2-12-روش های آموزش شهروندی……………………………………………………………………………………………63

2-13-نقش رسانه ها در آموزش مهارت های شهروندی……………………………………………………………………….64

2-14-تأثیر تکنولوژی های جدید بر آموزش شهروندی………………………………………………………………………..65

2-15-مبانی نظری پژوهش……………………………………………………………………………………………………….66

2-16-عصر دوم رسانه ها…………………………………………………………………………………………………………98

2-17-گونه شناسی رسانه ها……………………………………………………………………………………………………106

2-18-تعامل پذیری، نقطه عطف رسانه های نوین……………………………………………………………………………..107

2-19-مدل مفهومی پژوهش…………………………………………………………………………………………………….115

2-20-تاریخچه ایدز در جهان………………………………………………………………………………………………………….115

2-21-مرور  سوابق داخلی و خارجی تحقیق………………………………………………………………………………………115

3-فصل سوم روش شناسی تحقیق………………………………………………………………………………………………144

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………….145

3-1-روش پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………145

3-2-گام های اجرایی تحقیق……………………………………………………………………………………………………..147

3-3-جامعه آماری تحقیق………………………………………………………………………………………………………….148

3-4-نمونه و نمونه گیری………………………………………………………………………………………………………….148

3-5-معرفی ابزارهای جمع آوری اطلاعات………………………………………………………………………………………….148

3-6-روایی و پایایی…………………………………………………………………………………………………………………150

3-7-روش تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………………….158

4-فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………………………………………………………………..160

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….161

4-1-آمار توصیفی………………………………………………………………………………………………………………………..161

4-2-آمار استنباطی……………………………………………………………………………………………………………………….175

5-فصل پنجم بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………183

 

5-1-دستاوردهای پژوهش…………………………………………………………………………………………………………….184

5-2-نتایج توصیفی………………………………………………………………………………………………………………………187

5-3-نتایج تبیینی…………………………………………………………………………………………………………………………191

5-4-محدودیت های تحقیق………………………………………………………………………………………………………….192

5-5-پیشنهادات و راهکارها…………………………………………………………………………………………………………..192

منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………….195

پیوست……………………………………………………………………………………………………………………………………….200

 

 

فصل اول

کلیات پژوهش

 

مقدمه

قرن بیست ویکم از سوی سازمان آموزشی علمی و فرهنگی ملل متحد به نام عصر ارتباطات نام گذاری گردید . پدیده جهانی شدن و گسسته شدن مرزها بر اهمیت و ضرورت شناخت كاركردهای وسایل ارتباط جمعی و مخاطبان آن می افزاید . نظریه ها در هر علم اساس شناخت عناصر وروابط حاكم بر آن علم می باشد و به گونه ای اجتناب ناپذیر شناخت آنها بر هر طالب علمی در آن زمینه واجب می نماید . بدون شناخت دقیق و درست از اجزاء و عناصر شكل دهنده هر علم نمی توان در مورد آن به ارزیابی و پیش بینی پرداخت و جهت آنرا در تبیین پدیده ها تشخیص داد . علم ارتباطات از این قاعده مستثنی نبوده و نمی تواند باشد . با توجه به پیچیدگی های بالای علوم اجتماعی و به ویژه دانش ارتباطات كه ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی ،اقتصادی ،حقوقی، فناوری و غیره را جملگی دربرمی گیرد تعداد نظرات در آن زیاد و تنوع دیدگاه ها فراوان است(باقریان،1387) . از سوی دیگر فعالیت ارتباطی بشر كه از آغاز زیست جمعی و اجتماعی با او همراه بود دچار تحولات فراوان شده ودر هر عصر به نوعی خاص جلوگر شده است . اینك كه در هزاره سوم تمدن بشری وارد عصر ارتباطات و اطلاعات شده است بر توجه و اثربخشی علم ارتباطات افزوده شده است و یكی از مطرح ترین علوم در عرصه روابط بشری به حساب می آید . امروزه رسانه های جمعی و وسایل ارتباطی نقش مهمی در تمامی كشورها برعهده دارند . از جمله نقش مهم رسانه های جمعی در آموزش همگانی به بشر در جهت حفظ سلامت، بهداشت و پیشگیری از بیماری های واگیردار و خطرناک است. درك دنیای پیرامون و اطلاع از حوادث و رویدادها به خوبی تاثیرات وسایل ارتباط جمعی را برای ما روشن می سازد . در عصر جهانی شدن فرهنگ حالتی یكپارچه می یابد و در گذر زمان تغییر و تحولات زندگی بشر و پاسخگویی به نیازهای اساسی اندیشه ها و دانستنیها اهمیت وسایل ارتباط جمعی را محرز می نماید . گسترش تكنولوژی ارتباطات وایجاد تحولاتی شگرف در عرصه های مختلف فردی و اجتماعی سبب شده است تا بسیاری از صاحب نظران مسایل فرهنگی و اجتماعی این عصر را عصر ارتباطات نام گذاری كنند(بصیریان راد،1386).در فرایند گسترش فناوری اطلاعات و تأثیرگذاری آن در تاروپود زندگی مردم و جوامع انسانی سؤال اصلی این است كه در تكوین پدیده های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی رسانه ها چه جایگاه و نقش و كاركردی را دارند و چگونه می توان از این دستاورد امروزی بشر، بهترین استفاده را در جهت رشد و تعالی جوامع انسانی نمود(بیات سید شهابی،1386).

 

1-1-بیان مسئله

رسانه با توجه به قابلیت های بی نظیرش می‌تواند بعنوان یك مكانیسم ارتباطی نقش مهمی را در زمینه سلامت ایفا كند. رسانه همواره در نمایش و معرفی تازه ترین نوآوری های پزشكی، تغییر در رفتار سلامت، تولید اطلاعات سلامت، نمایش تصاویر مربوط به سلامت، سبك زندگی، پزشكی، دارو و درمان و بیماری سهیم بوده است. رسانه های جمعی قدرت قابل توجهی در ساختن الویت ها -این كه ما باید به چه مسائلی بیندیشیم- و چهارچوب بندی كردن مسائل و این كه چگونه باید به آن مسائل بیندیشیم، دارند.

نمایش های رسانه ای، باورها و ادراكات افراد از بیماری‌ها و سلامت را می سازند یا بر آنها تاثیر می‌گذارند و این باورها و ادراكات به نوبه خود رفتار سلامت فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهند. مسائل سلامت كه در رسانه ها به نمایش گذاشته می‌شود به سرعت می‌تواند نگرش مخاطب را تغییر دهد. علاوه بر شكل دادن باورها و ادراكات، نمایش های رسانه ای می‌توانند تولید معنا كنند . تصاویر، كلام و گفتمان رسانه بر نحوه نگریستن به مسائل، مفاهیم و حتی موجودات انسانی تاثیر می‌گذارد(معتمد نژاد،1383).این‌كه ما بیماری و فرد بیمار را چگونه بنگریم كاملا تحت تاثیر قالب و چهارچوبی است كه رسانه با كمك آن، بیماری و فرد بیمار را به ما معرفی می كند. حتی رسانه می‌تواند ایدئولوژی خود را در چهارچوب بندی كردن موضوعات سلامت دخیل سازد یا این‌كه صرفا در راستای تامین منافع ایدئولوژیك خود به ارائه اطلاعات سلامت بپردازد. بنابراین باید گفت كه در این موارد رسانه دیگر ارزش اطلاع رسانی یا آگاهی دهی ندارد بلكه صرفا یك ایدئولوژی خاص را منعكس می‌سازد، یا آن را حفظ و جاودانه می‌كند. اهمیت این مهم باید در برنامه های آموزش سلامت و كمپین های تبلیغاتی، حمایت رسانه ای و حتی فعالیت های آموزش سلامت لحاظ شود . بنابراین محققین حوزه سلامت و رسانه باید به مطالعه الویت ها، تصاویر و اظهاراتی كه در رسانه به نمایش گذاشته می‌شود بپردازند، همچنین واكنش مخاطبان رسانه به پیام های آن را نیز مورد توجه قرار دهند(سلطانیفر،1382).

حرفه گرایان و دست اندكاران امر بهداشت به قدرت رسانه برای بهبود و ارتقای سلامت جامعه پی برده اند. استراتژی های رسانه ای از جمله حمایت رسانه ای، تبلیغات