روش تحقیق در این پژوهش پیمایش و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه می باشد . جمعیت آماری سرپرست یا همسر سرپرست در خانوارهای عادی ساکن مناطق 1 ، 13 و 22 شهرتهران و در محدوده سنی 64-20 سال می باشند . نمونه گیری به روش خوشه ای چند مرحله ای انجام یافته و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 400 نفر تعیین شده است . جهت آزمون فرضیات ، آزمون T ،F وr پیرسون و همچنین تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیر مورد استفاده قرار گرفته است . یافته های پژوهش بر حسب محاسبه ضریب همبستگی پیرسون مبین عدم وجود رابطه معنادار استفاده از تلویزیون با نگرش به حقوق شهروندی می باشد . متغیرهای میزان مواجهه ، نحوه مواجهه ،اعتبار رسانه ، جنس ، سن ، تعداد افراد خانوار ، وضعیت تأهل ، پایگاه اقتصادی – اجتماعی و قومیت با نگرش به حقوق شهروندی رابطه معناداری نداشتند . ولی متغیرهای انگیزه تماشا و انتخاب آگاهانه برنامه های تلویزیون با نگرش به حقوق شهروندی رابطه معناداری داشتند. کلید واژه : حقوق شهروندی ، میزان مواجهه ، نحوه مواجهه ، انگیزه تماشا ، انتخاب آگاهانه فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول : کلیات 1-1. مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………2 1-2. بیان مسآله تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..6 1-3. اهمیت و ضرورت تحقیق…………………………………………………………………………………………………………11 1-4. اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………15 1-5. سؤالات تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………16 فصل دوم : ادبیات تحقیق 1-2. مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………….18 2-2.تحقیقات داخلی……………………………………………………………………………………………………………………….18 2-2-1. شهروندی……………………………………………………………………………………………………………………………18 2-3.تحقیقات خارجی…………………………………………………………………………………………………………………….27 2-3-1. شهروندی………………………………………………………………………………………………………………………….27 2-3-2. نقش و تأثیر رسانه تلویزیون…………………………………………………………………………………………………30 2-4. نتیجه گیری از مروری بر ادبیات تحقیق…………………………………………………………………………………….33 2-5. مفهوم نگرش……………………………………………………………………………………………………………………….34 2-5-1. تعریف نگرش…………………………………………………………………………………………………………………..34 2-5-2. ساخت نگرش………………………………………………………………………………………………………………….35 2-5-3. تئوری فیش باین و آیزن……………………………………………………………………………………………………37 2-6. مفهوم شهروند و شهروندی…………………………………………………………………………………………………….38 2-6-1. تعریف شهروند و شهروندی…………………………………………………………………………………………………38 2-6-2.حقوق شهروندی………………………………………………………………………………………………………………….41 2-7. طرح نظری تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………43 2-7-1. خطوط تحلیل در نظریه اجتماعی شهروندی تلویحی…………………………………………………………………46 2-7-1-1. شهروندی در نظریه اجتماعی جامعه مدنی /انقلابی مارکس……………………………………………………47 2-7-1-2. شهروندی در نظریه مدرنیته ماکس وبر………………………………………………………………………………47 2-7-1-3. شهروندی در نظریه عضویت اجتماعی شهری دورکیم………………………………………………………….47 2-7-1-4. شهروندی در نظریه اجتماع گزلشافتی تونیس………………………………………………………………………48 2-7-1-5. شهروندی در نظریه توسعه مدرنیته پارسونز………………………………………………………………………..49 2-7-1-6. خطوط تحلیل در نظریه اجتماعی شهروندی کانونی مارشال…………………………………………………51 2-7-1-7. خطوط تحلیل در نظریه اجتماعی شهروندی فراگیر ترنر……………………………………………………….52 2-7-1-8. نظریه حوزه عمومی /حوزه خصوصی هابرماس…………………………………………………………………54 2-7-1-9. تلفیق و ترکیب نظریه های اجتماعی شهروندی……………………………………………………………………60 2-8. چارچوب نظری……………………………………………………………………………………………………………………60 2-8-1. نظریه اجتماعی شهروندی کانونی مارشال………………………………………………………………………………60 2-8-1-1. تعریف شهروندی……………………………………………………………………………………………………………62 2-8-1-2. گسترش تاریخی شهروندی……………………………………………………………………………………………….62 2-8-1-3. ابعاد سه گانه شهروندی…………………………………………………………………………………………………..63 2-9 نظریه پرورش…………………………………………………………………………………………………………………………67 2-9-1. روش تحقیق در نظریه پرورش……………………………………………………………………………………………….69 2-9-2. انتقادات به نظریه پرورش……………………………………………………………………………………………………..71 2-10. رویکرد استفاده و رضامندی……………………………………………………………………………………………………75 2-10-1. مخاطب شناسی………………………………………………………………………………………………………………..78 2-11. نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………..80 مدل تحلیلی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………….83 فرضیات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………….84 فصل سوم : روش شناسی 3-1. واحد تحلیل………………………………………………………………………………………………………………………86 3-2. معرفی جمعیت مورد مطالعه………………………………………………………………………………………………….86 3-3. ابزار جمع آوری داده ها………………………………………………………………………………………………………87 3-4 تعریف مفاهیم……………………………………………………………………………………………………………………..89 3-4-1. تعاریف نظری مفاهیم…………………………………………………………………………………………………………89 3-4-1-1. متغیرهای مستقل…………………………………………………………………………………………………………….89 3-4-1-2 متغیر وابسته……………………………………………………………………………………………………………………91 3-4-1-3. متغیر واسط…………………………………………………………………………………………………………………..92 3-4-2. تعاریف عملیاتی مفاهیم……………………………………………………………………………………………………..98 3-4-2-1. متغیر مستقل :استفاده از تلویزیون……………………………………………………………………………………..98 3-4-2-2. متغیر وابسته…………………………………………………………………………………………………………………99 3-4-2-3. متغیر واسط…………………………………………………………………………………………………………………..101 3-2-2-4. متغیرهای زمینه ای…………………………………………………………………………………………………………102 3-5. شیوه اجرا……………………………………………………………………………………………………………………………103 3-6. تکنیک های آماری و استخراج داده ها…………………………………………………………………………………….103 3-7. جمعیت آماری و نمونه………………………………………………………………………………………………………..104 3-7-1. جمعیت آماری………………………………………………………………………………………………………………..104 3-7-2. نمونه گیری……………………………………………………………………………………………………………………104 3-7-3. مراحل نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای………………………………………………………………………107 3-7-4. حجم نمونه……………………………………………………………………………………………………………………107 3-8. اعتبار و پایایی……………………………………………………………………………………………………………………109 3-8-1. اعتبار …………………………………………………………………………………………………………………………..110 3-8-2. پایایی…………………………………………………………………………………………………………………………..110 فصل چهارم:یافته های تحقیق 4-1. مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………….113 4-2. یافته های توصیفی………………………………………………………………………………………………………………113 4-3. بررسی ویژگیهای جمعیت شناختی ……………………………………………………………………………………….113 4-4. متغیرهای مستقل………………………………………………………………………………………………………………….125 4-4-1.میزان مواجهه ………………………………………………………………………………………………………………….125 4-4-2.محتوای مواجهه……………………………………………………………………………………………………………..129 4-5.متغیرهای واسط………………………………………………………………………………………………………………….133 4-5-1.انتخابگری………………………………………………………………………………………………………………………133 4-5-2.انگیزه تماشا…………………………………………………………………………………………………………………….134 4-5-3.اعتبار رسانه……………………………………………………………………………………………………………………..136 4-6. بررسی فرضیات تحقیق………………………………………………………………………………………………………….149 4-7.تحلیل رگرسیون…………………………………………………………………………………………………………………….161 4-8. تحلیل مسیر…………………………………………………………………………………………………………………………165 فصل پنجم :نتیجه گیری 5-1. مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………..171 5-2 . مروری بر یافته های تحقیق…………………………………………………………………………………………………….171 5-3. نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………….182 5-4. پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………………….185 5-5. محدودیت های تحقیق………………………………………………………………………………………………………….185 فهرست منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………….187 فهرست منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………191 فهرست جداول جدول 3-1. تعریف عملیاتی استفاده از تلویزیون…………………………………………………………………………….98 جدول3-2. تعریف عملیاتی نگرش به حقوق شهروندی (بُعد احساسی)………………………………………………99 جدول3-3. تعریف عملیاتی نگرش به حقوق شهروندی ( بُعد عملی)…………………………………………………100 جدو ل 3-4. تعریف عملیاتی متغیر واسط………………………………………………………………………………………101 جدول 3-5. تعریف عملیاتی متغیرهای زمینه ای………………………………………………………………………………102 جدول 3-6. نمونه گیری از مناطق 22 گانه تهران……………………………………………………………………………..105 جدول 3-7. میزان آلفای متغیرها……………………………………………………………………………………………………111 جدول 4-1. توزیع نسبی جمعیت برحسب جنسیت پاسخگو………………………………………………………………114 جدول4-2. توزیع نسبی جمعیت برحسب سن پاسخگو……………………………………………………………………..115 جدول4-3. توزیع نسبی جمعیت برحسب وضعیت تأهل پاسخگو……………………………………………………..116 جدول4-4. توزیع نسبی جمعیت بر حسب قومیت پاسخگو……………………………………………………………….117 جدول4-5. توزیع نسبی جمعیت مورد بررسی برحسب سمت پاسخگو………………………………………………..118 جدول4-6. توزیع نسبی جمعیت برحسب مناطق مورد بررسی ……………………………………………………………118 جدول4-7. توزیع نسبی جمعیت برحسب وضعیت فعالیت پاسخگو…………………………………………………….120 جدول4-8. توزیع نسبی جمعیت برحسب شغل پاسخگو…………………………………………………………………….121 جدول4-9. توزیع نسبی جمعیت برحسب میزان تقریبی درآمدماهانه………………………………………………………122 جدول4-10. توزیع نسبی جمعیت بر حسب واحد مسکونی………………………………………………………………….123 جدول4-11. توزیع نسبی جمعیت برحسب وضعیت رفت و آمد پاسخگو………………………………………………123 جدول4-12. توزیع نسبی پاسخگویان برحسب مدت اقامت در تهران…………………………………………………….124 جدول4-13. توزیع نسبی جمعیت بر حسب تماشای تلویزیون………………………………………………………………125 جدول4-14. توزیع نسبی جمعیت برحسب میزان تماشای تلویزیون……………………………………………………….126 جدول4-15. توزیع نسبی جمعیت برحسب تماشای تلویزیون در طول هفته……………………………………………126 جدول4-16. توزیع نسبی جمعیت برحسب تماشای تلویزیون در شب و روز گذشته……………………………….127 جدول4-17. توزیع نسبی جمعیت برحسب تماشای تلویزیون در روز غیر تعطیل……………………………………127 جدول4-18.توزیع نسبی جمعیت برحسب تماشای تلویزیون در روز تعطیل………………………………………….128 جدول4-19. توزیع نسبی جمعیت برحسب اولویت در تماشای شبکه ها………………………………………………129 جدول4-20.توزیع نسبی جمعیت برحسب تماشای انواع برنامه های آموزشی………………………………………..130 جدول4-21توزیع نسبی جمعیت برحسب محتوای مواجهه……………………………………………………………………131 جدول4-22.توزیع نسبی روش انتخاب برنامه ها………………………………………………………………………………133 جدول4-23.توزیع نسبی انگیزه تماشا…………………………………………………………………………………………….134 جدول4-24 توزیع نسبی جمعیت برحسبمنبع کسب اخبار داخلی……………………………………………………….137 جدول4-25. توزیع نسبی جمعیت برحسب منبع کسب اخبار خارجی………………………………………………….137 جدول4-26. توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب اعتبار دادن به تلویزیون در کسب اخبار داخلی……………….138 جدول 4-27. توزیع نسبی جمعیت برحسب اعتبار دادن به تلویزیون در کسب اخبار خارجی………………….139 جدول4-28. توزیع نسبی طیف گویه های شاخص حقوق شهروندی……………………………………………………140 جدول 4-29. میزان توجه صداو سیما به شاخص های شهروندی………………………………………………………..142 جدول4-30. توزیع نسبی نگرش به حقوق شهروندی در بعد احساسی………………………………………………..144 جدول 4-31. توزیع نسبی نگرش به حقوق شهروندی در بعد عملی……………………………………………………145 جدول شماره 4-32. توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب نگرش به حقوق شهروندی………………………………..146 جدول 4-33. توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب نگرش به حقوق سیاسی…………………………………………….146 جدول 4-34. توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب نگرش به حقوق اجتماعی………………………………………….147 جدول 4-35. توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب نگرش به حقوق مدنی……………………………………………….148 جدول 4-36. ضریب همبستگی فرضیه 1 ………………………………………………………………………………………..150 جدول 4-37. ضریب همبستگی فرضیه 1 به تفکیک شاخص های شهروندی ( حقوق اجتماعی )………………151 جدول 4-38. ضریب همبستگی فرضیه 1 به تفکیک شاخص های شهروندی ( حقوق مدنی )……………………152 جدول 4-39. ضریب همبستگی فرضیه 1 به تفکیک شاخص های شهروندی ( حقوق سیاسی )………………….152 جدول 4-40. ضریب همبستگی جنس با حقوق شهروندی ………………………………………………………………..153 جدول 4-41. ضریب همبستگی سن با حقوق شهروندی……………………………………………………………………..154 جدول 4-42. ضریب همبستگی فرضیه 2 به تفکیک تعداداعضای خانواده……………………………………………..155 جدول 4-43. ضریب همبستگی درآمد با حقوق شهروندی………………………………………………………………..155 جدول 4-44. ضریب همبستگی مدت اقامت در تهران با حقوق شهروندی ………………………………………….156 جدول 4-45. ضریب همبستگی وضعیت تأهل با حقوق شهروندی………………………………………………………157 جدول 4-46. ضریب همبستگی قومیت با حقوق شهروندی……………………………………………………………….158 جدول 4-47. ضریب همبستگی فعالیت پاسخگو با حقوق شهروندی…………………………………………………..159 جدول 4-48. ضریب همبستگی شغل با حقوق شهروندی………………………………………………………….160 جدول 4-49 مدل رگرسیون چند متغیره………………………………………………………………………………………….162 جدول 4-50. عناصر متغیرهای درون معادله برای پیش بینی نگرش به حقوق شهروندی…………………………..163 جدول4-51.روابط معنادار در دیاگرام………………………………………………………………………………………………169 پیوست نمونه پرسشنامه………………………………………………………………………………………………………………………….197 1-1 مقدمه شهروندی از مهم ترین ایده های اجتماعی و یکی از مولّفه‌های مهم نظام‌های سیاسی و دموکراتیک و شاخصی مهم برای نشان دادن تحقّق دموکراسی در جامعه است . محتوا و مفهوم شهروندی ثابت نبوده و در طول تاریخ ، تغییر پیدا کرده است. شهروندی (انگلیسی : citizen ship ) از مشتقات شهر (city ) است . شهروندی را قالب پیشرفته « شهرنشینی » می دانند . به باور برخی از کارشناسان ، شهرنشینان هنگامی که به حقوق یکدیگر احترام گذارده و به مسئولیت های خویش در قبال شهر و اجتماع عمل نمایند به « شهروند » ارتقاء یافته اند . شهروندی تا پیش از این در حوزه اجتماعی شهری بررسی می شد، اما پس ازآن شهروندی مفاهیم خود را به ایالت وکشور گسترش داده است . امروزه نیز بسیاری به «شهروندی جهانی[1]» می اندیشند . یک شهروند یک عضو رسمی یک شهر ، ایالت یا کشور است . این دیدگاه ، حقوق و مسئولیت هایی را به شهروند یادآور می شود که در قانون پیش بینی و تدوین شده است . از نظر حقوقی ، جامعه نیازمند وجود مقرراتی است که روابط تجاری ، اموال ، مالکیت ، شهرسازی ، سیاسی و حتی مسائل خانوادگی را در نظر گرفته و سامان دهد . از این رو از دید شهری موضوع حقوق شهروندی ، روابط مردم شهر ، حقوق و تکالیف آنان دربرابر یکدیگر و اصول و هدف ها و وظایف وروش انجام آن است. (شکری ،1386 :80 ) در واقع حقوق شهروندی آمیخته ای است از وظایف و مسئولیت های شهروندان در قبال یکدیگر ، شهر و دولت یا قوای حاکم و مملکت و همچنین حقوق و امتیازاتی که وظیفه تأمین آن حقوق بر عهده مدیران شهری ( شهرداری ) ، دولت یا بطور کلی قوای حاکم می باشد . به مجموعه این حقوق ومسئولیتها[2] «حقوق شهروندی » اطلاق میشود( شکری،1386 : 72 ). مجموعه به هم پیوسته ای از حقوق، وظایف و تعهّدات و برخورداری برابر تمامی اعضای جامعه از مزایا و منابع اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، هسته مشترک تعاریف مختلف شهروندی است . به تعبیر فیتز پتریک، شهروندی بر دو اصل مبتنی است : اوّل این که دولت، تکثّرگرا و دموکراتیک باشد، زیرا دولت‌های دیکتاتوری و سلطنتی شهروند ندارند،بلکه دارای تبعه و رعیت هستند . دوم این که جامعه مدنی باید باز و آزاد باشد. شهروندی در جامعه‌ای تحقّق می یابد که دولت و جامعه مدنی عامل متعادل‌کننده یکدیگر باشند . شهروندی را می توان به وضعیت اعضای جامعه‌ای که آزاد، دموکراتیک و از لحاظ اجتماعی مساوات طلب هستند، اطلاق کرد. توجّه به این نکته اهمّیت دارد که شهروندان هم حکمران و هم تبعه جامعه سیاسی هستند، یعنی از قوانین و مقرّراتی پیروی می‌کنند که خودشان به وجود آورده اند. شهروندی اشاره به زندگی روز مره ، فعالیت های فردی و کسب و کار افراد اجتماع و همچنین فعالیت های اجتماعی ایشان دارد و بطور کلی مجموعه ای از رفتار و اعمال افراد است . شهروندی از این منظر ، مجموعه گسترده ای از فعالیت های فردی و اجتماعی است . فعالیت هایی که اگر چه فردی باشند ،اما برآیند آنها به پیشرفت وضعیت اجتماعی کمک خواهد کرد . همچنین است مشارکت های اقتصادی ، خدمات عمومی ، فعالیتهای داوطلبانه و دیگر فعالیتهای اجتماعی که در بهبود وضعیت زندگی همه شهروندان مؤثر خواهد افتاد . در واقع این نگاه ضمن اشاره به حقوق شهروندی مدون و قانونی در نگاه کلی تر به رفتارهای اجتماعی و اخلاقی می پردازد که اجتماع از شهروندان خود انتظار دارد (قسیم اخگر، 1385 :18 ). عضویت افراد در جوامع مدرن با موقعیت شهروندی آنان نشان داده می شود. شهروندان دارای مجموعه گسترده‌ای از حقوق مدنی، سیاسی و اجتماعی هستند. در این میان یکی از اساسی‌ترین حقوق، حقّ مشارکت در قانون‌گذاری و حکومت است که شهروندی فعال[3] به عنوان مبنای حاکمیت مردمی بر پایه آن شکل میگیرد. این حقوق با مجموعه‌ای از وظایف و تعهّدات در قبال جامعه و دولت متوازن میشوند. در مقابل، دولت ـ ملّت نیز باید تمامی افرادی را که در قلمرو سرزمین آن زندگی می کنند، تحت پوشش قرار دهد.به عبارت دیگر، شهروندی پیوندهای میان فرد و جامعه را در قالب حقوق، تعهّدات و مسوولیت ها منعکس می سازد و چارچوبی برای تعامل افراد، گروه ها و نهادها ارائه می کند. در مورد این پدیده، تحقیقات بسیاری از اندیشمندان مختلف صورت گرفته است که عمدتاً بر کار تی.اچ.مارشال تمرکز داشته اند . در این میان آموزش شهروندی در زمینه آموزش این حقوق و تکالیف و مسئولیت ها باید مورد توجه قرار گیرد. آموزش شهروندی بطور غیر رسمی در خانه یا محل کار یا کارگاههای آموزشی و یا بطور رسمی بصورت سر فصل درسی مجزا در مدارس و یا بصورت رشته تحصیلی دانشگاهی یا رسانه ملی در واقع به شهروندان می آموزد که چگونه یک شهروند فعال ، آگاه و مسئول می توانند باشند، در واقع مبنای این آموزشها پرورش یک شهروند نمونه یا شهروند خوب یا ارائه یک الگوی شهروندی نیست، بلکه به آنان می آموزد که چگونه تصمیمات خود را با توجه به مسئولیت هایشان در قبال اجتماع و زندگی فردی خود اتخاذ کنند . تربیت شهروندی ، یکی از فروع شهروندی است . (برخورداری : 1381 ) شهروندی از دوران کودکی تا نوجوانی آموزش داده می شود و دولت نیز آموزش های لازم را در اختیار والدین و معلمان قرار می دهد . یکی از ابزارهایی که دولت جهت آشنایی با حقوق و مسئولیت های شهروندی و نیز فهم و شناخت جامعه و آشنایی با فعالیت های اجتماعی به شهروندان از آن بهره می برد رسانه ملی ( تلویزیون ) می باشد ، که این رسانه در آشنا کردن شهروندان به مسئولیت اجتماعی، فردی و…در سالهای اخیر اقداماتی را انجام داده است. .درواقع کار ویژه و اساسی در رسانه ها ، باز تولید و توزیع آگاهی است . این آگاهی ما را قادر می سازد تا به تجربه خود معنا بخشیده وادراک خود را شکل دهیم. 1-2 بیان مسأله تحقیق موضوع این رساله وارسی ، تحلیل و تبیین رابطه استفاده از تلویزیون با نگرش به یک پدیده اجتماعی نوپدید در جامعه ایران کنونی یعنی شهروندی از چشم انداز جامعه شناسی است . شهروندی یكی ازمهمترین مفاهیم و ایده های اجتماعی است، كه در بازخوانی رابطه فرد و جامعه كارایی دارد که در یک تعریف متعارف و مورد اجماع در جامعه شناسی شهروندی و نظریه های اجتماعی شهروندی به معنای” یک موقعیت و پایگاه اجتماعی مدرن برای تمامی اعضای یک جامعه به مثابه عضویت اجتماعی است و حاوی مجموعه بهم پیوسته ای ازوظایف، حقوق ، تکالیف ، مسئولیت های برابر و همگانی فارغ از تعلقات قومی ، نژادی ، فرهنگی ، مذهبی و طبقاتی است که از طرف نظام حقوقی سیاسی ( دولت ) نیز مورد حمایت قرار میگیرد و در نهایت منجر به حس تعلق اجتماعی به جامعه و مشارکت اجتماعی – سیاسی و برخورداری برابر از امتیازات و منابع می شود” ( نجاتی حسینی ،1381 :1 ). « شهروندی رابطه فرد و جامعه را در قالب حقوق و مسئولیت ها بازنمایی میكندو هر دو عنصر فردگرایانه و جمع گرایانه را در خود دارد». بدین ترتیب كه شهروندی ازیك طرف با اعطای حقوق، فضای لازم را به فرد می دهد كه فارغ از هرگونه دخالت، منافع خود را دنبال نماید و همچنین فرد را قادر می سازد كه دستی در شكل دادن به نهادهای حكومتی عمومی داشته باشد و از طرف دیگر بر مسئولیت هایی كه باید برای پایداری جوامع سیاسی و محیط طبیعی مان بپذیریم تاكید می كند. بنابراین تنها در این بستر اجتماعی است كه روابط انسانی پایدار بوده و حقوق، قابل تحقق است. (فالكس ،1381: 11-10). شهروندی با طرح این تقاضا كه با همه‌ افراد به طور برابر رفتار شود، می تواند ریشه های تنش اجتماعی را كه نظم اجتماعی را تهدید می كند بخشكاند. شهروندی به مدد مجموعه حقوق ،وظایف و تعهداتش، راهی برای توزیع و اداره عادلانه منابع ازطریق تقسیم منافع ومسئولیت های زندگی اجتماعی ارائه می كند.(فالكس،15:1381 ). اعضای جامعه زمانی مجال مشاركت می یابند كه نسبت به حقوق و وظایف و تعهدات خود از یكسو و حقوق و وظایف و مسئولیت های نهادهای موجود از سوی دیگر آگاهی داشته و به آن عمل نمایند. این شناخت و عمل به آن درگرو به رسمیت شناختن شهروندی است. بنابراین شهروندی را می توان هسته اصلی مشاركت اجتماعی و سیاسی یك جامعه دانست و مشاركت فعال را تعریف كننده جزیی از حقوق و وظایف شهروندی به حساب آورد. پس به منظور تحقق جامعه ای سالم بایستی زمینه را برای تحقق شهروندی فراهم نمود. در ایران به علت تضاد حكومت استبدادی با مناسبات و مسئولیت پذیری شهروندی، هرگز نه مناسبات شهروندی درایران نهادینه شد و نه ایرانیان توانستند به خود به عنوان شهروند نگریسته و با درخواست حقوق و امتیازات شهروندی و مسئولیت پذیری نسبت به آن از هویت شهروندی برخوردار شوند. «از حیث جامعه شناسی تاریخی شهروندی » شهروندی در ایران پس از انقلاب 57 به عنوان یک پدیده مدرن و به صورت یک هسته اولیه تحت تأثیر الزامات مدرنیستی و هم چنین نهادسازی های حقوقی – سیاسی و بسترسازی های توسعه ای و حقوقی شکل گرفته است . ( نجاتی حسینی ، 1381 : 1 )