(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                            صفحه

چکیده…………………………………………………………………………………………………………………………………….1

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 2

فصل اول: کلیات

1-1- تاریخچه………………………………………………………………………………………………………………………. 5

1-2- سطح زیر کشت و تولیدات ……………………………………………………………………………………… 5

1-3- اهمیت و دانۀ غلات از نظر غذایی……………………………………………………………………………. 6

1- 3-1- دانه (میوه)……………………………………………………………………………………………………………. 6

1-3-2- لایه آلئورون…………………………………………………………………………………………………………… 7

1-3-3- آندوسپرم ……………………………………………………………………………………………………………… 7

1-3-4- جنین ……………………………………………………………………………………………………………………. 7

1-4- رشد و نمو غلات……………………………………………………………………………………………………….. 7

1-4-1- جوانه زدن……………………………………………………………………………………………………………… 7

1-4-2- پنجه زنی……………………………………………………………………………………………………………….. 9

1-4-3- تشکیل ساقه (ساقه رفتن )……………………………………………………………………………….. 14

1-4-4- مرحله سنبله رفتن (خوشه رفتن)……………………………………………………………………. 15

1-4-5- مرحله گل دادن و باروری…………………………………………………………………………………… 16

1-4-6- مرحله تشکیل و رسیدن دانه…………………………………………………………………………….. 17

1-4-7-  ورس (خوابیدگی غلات)…………………………………………………………………………………… 18

1-5- اهمیت اقتصادی گندم……………………………………………………………………………………………. 18

1-6- نواحی کشت گندم در دنیا……………………………………………………………………………………… 19

1-7- تقسیم بندی گندم بر مبنای خصوصیات ژنتیكی……………………………………………19  

1-7-1- گندمهای تک دانه یا Einkorn (دیپلوئید)……………………………………………………. 20

1-7-2- گندمهای جفت دانه (تتراپلوئید)……………………………………………………………………….. 20

1-7-3- گندمهای معمولی یا نان (دهگزاپلوئید)…………………………………………………………….. 20

1-8- ترکیب شیمیایی و ارزش غذایی دانه گندم:……………………………………………………………20   

1-8-1- کربوهیدرات………………………………………………………………………………………………………… 20

1-8-2- مواد پروتئینی……………………………………………………………………………………………………… 21

1-8-3- مواد چربی…………………………………………………………………………………………………………… 21

1-8-4- مواد سلولزی……………………………………………………………………………………………………….. 21

1-8-5- مواد معدنی…………………………………………………………………………………………………………. 21

1-8-6- ویتامین ها…………………………………………………………………………………………………………… 22

1-9- دانه گندم…………………………………………………………………………………………………………………. 22

1-9-1- خفتگی بذر (خواب بذر)…………………………………………………………………………………….. 22

1-10- تراکم بوته ها………………………………………………………………………………………………………… 22

1-10-1 تراکم و ساقه های حامل سنبله گندم…………………………………………………………….. 24

 

1-11- گروه های گندم و واکنش به عوامل محیطی……………………………………………………. 25

1-11-1- گندم و واکنش به نور و حرارت ………………………………………………………………… ….25

1-11-2رطوبت………………………………………………………………………………………………………………… 25

1-11-3- خاک………………………………………………………………………………………………………………….. 26

1-11-4- تناوب زراعی…………………………………………………………………………………………………….. 26

1-11-5- کود……………………………………………………………………………………………………………………. 27

فصل دوم: مروری بر تحقیقات انجام شده

2-1- مروری بر تحقیقات انجام شده……………………………………………………………………………….. 29

فصل سوم: مواد و روشها

3-1- مواد و روشها……………………………………………………………………………………………………………. 35

3-1-1- انواع مشخصات محل آزمایش……………………………………………………………………………. 36

3-1-2روش های اندازه گیری………………………………………………………………………………………….. 37

3-2- خصوصیات خاک…………………………………………………………………………………………………….. 40

3-3- مشخصات ارقام………………………………………………………………………………………………………… 41

3-4- عملیات داشت…………………………………………………………………………………………………………. 41

3-4-1- مبارزه با آفات و بیماریها……………………………………………………………………………………. 41

3-5. عملیات برداشت……………………………………………………………………………………………………….. 42

3-6- اندازه گیری …………………………………………………………………………………………………………….. 44

3-6-1. وزن کاه با سنبله…… 45

. 3-6-2. وزن کاه…… 45

3-6-3. ارتفاع گیاه…………………………………………………………………………………………………………….. 45

3-6-4. بوته های خشك شده………………………………………………………………………………………….. 45

 3-7. اندازه گیری شاخص برداشت…… 45

3-8. اندازه گیری صفات…… 46

فصل چهارم: نتایج و بحث

4-1 نتایج و بحث…………………………………………………………………………………………… 48

4 –2 – اثر سطوح مختلف تراکم بذر بر صفات مورد بررسی قبل از تنش………………….. 49

4–3- اثر متقابل سطوح مختلف تراکم بذر و نوع رقم بر صفات مورد بررسی…………….. 50

4–4 – اثر ارقام مختلف بر صفات مورد بررسی بعد از تنش…………………………………………. 52

4–5- اثر ارقام مختلف بر میانگین صفات مورد بررسی بعد از تنش……………………………. 53

4–6- اثر متقابل سطوح مختلف تراکم بذر و نوع رقم بر صفات مورد بررسی……………… 58

نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………… 70

پیشنهادات……………………………………………………………………. 72

منابع………………………………………………………………………………. 73

چکیده

 

برای بررسی تأثیر تراکم های مختلف کشت گندم در شرایط دیم بر روی تغییرات مورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد و شناخت تراکم مطلوب بر روی دو رقم گندم کوهدشت و دهدشت آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با 12 تیمار و در 4 تکرار در شهرستان گچساران ، در مرکز آموزش کشاورزی امامزاده جعفر در سال زراعی 91-90 به مرحله اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایشی عبارت بودند از فاکتور A، ارقام گندم دیم (دهدشت و کوهدشت) و فاکتور B ، تراکم در 6 سطح (50 و 100 و 200 و 300 و 400 و 500 ) در متر مربع. نتایج تجزیه واریانس بر روی صفات مورد بررسی نشان داد که دو رقم دهدشت و کوهدشت از نظر طول سنبله، در سطح احتمال یک درصد و در صفت عرض پهنک برگ در سطح احتمال پنج درصد با هم اختلاف معنی دار آماری دارند. همچنین اثر سطوح مختلف تراکم بذر بر طول سنبله، عرض پهنک برگ، طول ساقه و طول پهنک برگ معنی دار نبود. اثر متقابل سطوح مختلف تراکم بذر و نوع رقم مورد استفاده بر طول پهنک برگ در سطح احتمال آماری یک درصد معنی دار بود. همچنین نتایج جدول تجزیه واریانس نیز نشان داد که دو رقم گندم دهدشت و کوهدشت از نظر ضریب پنجه، تعداد بوته خشک شده در متر مربع و وزن هزار دانه در سطح احتمال یک درصد و در صفات ضریب پنجه غیر مثمر، تعداد دانه در سنبله، وزن کاه و ارتفاع بوته در سطح احتمال پنج درصد با هم اختلاف معنی دار آماری دارند. همچنین ارقام مورد استفاده از نظر ضریب سنبله بارور، عملکرد دانه در مترمربع، عملکرد تک بوته، وزن سنبله با کاه، وزن دانه در متر مربع و تعداد دانه در متر مربع و عملکرد دانه در هکتار، با هم تفاوتی نداشتند.

    همچنین اثر سطوح مختلف تراکم بذر بر ضریب پنجه مثمر، ضریب پنجه غیر مثمر و  وزن کاه در سطح احتمال پنج درصد و تعداد بوته خشک شده در متر مربع در سطح احتمال یک درصد معنی دار بوده و بر سایر صفات تاثیر معنی داری نداشت.

    اثر متقابل سطوح مختلف تراکم بذر و نوع رقم مورد استفاده بر ارتفاع بوته و تعداد بوته خشک شده در متر مربع  تاثیر معنی داری داشت. درهر دو رقم بیشترین عملکرد مربوط به تراکم 500 بوته در متر مربع بود. با افزایش تراکم دانه در هر دو رقم تعدا پنجه مثمر، وزن هزار دانه کاهش یافت.

کلمات کلیدی: گندم، تراکم، شرایط دیم، عملکرد، اجزای عملکرد و صفات مورفولوژیک

 مقدمه:

 غلات نقش ویژه و مهمی در الگوی مصرف هر کشوری را در دنیا دارد و به همین دلیل از دیر باز حکومتهای حاکم بر دنیا برخوردی فعال در جهت ازدیاد غلات بویژه گندم مورد نیاز کشور خود کرده اند. از سقراط نقل می کنند که گفته است، نظامی می تواند بر آتن حکومت کند که قادر باشد نان آنرا براحتی تأمین کند. جمعیت دنیا در  7000 ـ 147000سال قبل از میلاد   10-5 میلیون نفر و در  ابتدای قرن بیستم حدود 5/1 میلیارد نفر در سال 1960 بالغ بر 3 میلیارد نفر بوده است و در سال 1965 رشد جمعیت دنیا 2% بوده است که بعداً در سالهای  (1977-1970)  به 9/1% و در سالهای (90-1988) به 6/1 درصد کاهش یافته است. چنانچه رشد جمعیت بدین ترتیب ادامه یابد، جمعیت دنیا در سال 2025.  احیاناً به 2/8 میلیارد نفر خواهد رسید. بیش از ⅔ جمعیت دنیا در ممالک در حال توسعه زندگی می کنند و بیش از 20% جمعیت ممالک توسعه نیافته در قحطی به سر می برند و متجاوز از 50% فقر غذایی دارند که خود عامل مهم بیماری و ناتوانایی جسمی است. افزایش جمعیت دنیا یکی از مسائل مهم قرن آینده خواهد بود. یکی از مهمترین تولیدات غذایی برای انسان غلات می باشند تقریبا 55% از پروتئین ها و 15% از چربی ها،70% از گلو سید ها و به طور کلی 55-50% کالری مصرف شده توسط انسان در دنیا به وسیله غلات تامین می گردد.   (نورمحمدی و همكاران، 1389).

گندم به عنوان مهمترین محصول استراتژیك همواره نقش اساسی درامنیت اقتصادی كشور هارا  ایفا نموده است. هزاران سال است كه گیاه گندم و خواص بی همتای آن شناخته شده است. گذشت زمان و تنوع زیستی گیاه باعث گردیده تا مبدأ اصلی اجداد گندم امروزی مورد تردید قرار گیرد.

طبقه بندی گیاه گندم نانوایی به صورت زیر است :

قلمرو             : گیاهان          = Plantae

بخش             : گل داران       = spermatophyta

زیر بخش         : نهان دانگان     = angiosperm

رده               : تك لپه ای ها  = monocotyledon

راسته             : گرامینالس      = Graminales

خانواده یا قبیله  : تری تی سه آ  = Triticeae 

جنس            : گندمیان        = Triticum

گونه              : گندم نان       = Aestivum

متخصصان گندم را به 16 گونه تقسیم و بر حسب اینکه سلولهای به وجود آورند ه آن دارای 7 و 14 یا 21 جفت کروموزوم باشند و آنرا به سه گروه تقسیم می کنند بنابراین جنس گندم 16 گونه دارد. مهمترین گونه های  زراعی که قابلیت فرآوری را دارندشامل T.dorumو T.vulgare یا T.aestiveumو T.cumpactumمی‌باشند.(کریمی،1371) . 

 1-1 تاریخچه:

 اسناد و پژوهشهای باستانشناسی نشان داده اند که از قدیم الایام استفاده از غلات بویژه گندم برشته، به عنوان غذا برای انسان، همواره معمول بوده است. قدمت گندم را به 15 – 10 هزار سال قبل از میلاد مسیح در خاورمیانه و بخصوص فلات ایران نسبت می دهند .  (نورمحمدی و همكاران، 1389).

1-2 سطح زیر کشت و تولیدات :

    غلات گروهی از گیاهان زراعی متعلق به قبیله پوآسه ( گرامینه ) هستند و از هزاران سال پیش تاکنون در تغذیه انسان و دام دارای اهمیت زیادی می باشند. در این گروه از گیاهان زراعی،گندم، ذرت، چاودار، یولاف، ذرت  خوشه ای، ارزن و برنج قرار دارند و در ممالک مختلف دنیا بنا به ویژگیهای آب و هوایی، مسائل اقتصادی ، خاک و ….. دارای اهمیتهای متفاوتی هستند و بعضی از آنها در ممالکی که آشنایی زیادی با آنها ندارند اصلاً کشت و کار نمی شوند و یا در سطح بسیار کمی کاشته می شوند، همانند یولاف و چاودار در ایران . غلات به دلیل اهمیت بسیار زیادی که در تغذیه انسان و دام دارند بیشترین سطح زیر کشت را در میان تمامی گیاهان زراعی دارا  می باشند.

جدول شماره (1-1) بیانگر سطح زیر کشت، میانگین عملکرد و کل تولید جهانی می باشد. سطح زیر کشت گندم،جو، ذرت و برنج افزایش داشته و ذرت خوشه ای، ارزن ثابت مانده ولی چاودا و یولاف کاهش یافته است

جدول شماره 1-1سطح زیر کشت غلات، میانگین محصول در هکتار و تولید جهانی غلات

 ( 1993 FAO )

ناحیه
سطح زیر کشت         

( هزار هکتار)
میانگین عملکرد 

( کیلو گرم در هکتار )
کل تولید                                                 ( هزار تن )
1993
1990
81-1979
1993
1990
81-1979
1993
1990
81-1979
آفریقا
78379
71379
64665
1208
1233
1112
94702
88019
71954
آمریکای شمالی
93197
102313
104704
3690
3929
3531
343883
401938
369614
آمریکای جنوبی
33094
34434
37615
2507
1984
1776
82981
68334
66847
آسیا
307341
310822
304044
2938
2776
2106
902883
862876
640251
اروپا
62511
66262
70195
4158
4272
3522
259925
283072
247217
اقیانوسیه
14873
13538
16196
1974
1804
1354
29354
24426
21964
دنیا
691182
704209
718458
2741
2772
2210
1894298
1952174
1588303
جدول 1-2 حاکی از آن است که عملکرد ذرت در همین تاریخ یعنی سالهای 81-1979 میانگین عملکرد از 3340 کیلوگرم به 3658 کیلوگرم در هکتار در سال 1990 افزایش پیدا کرده است. بخش عمده این افزایش به علت استفاده از رقم های  ذرت دو رگه یا (هیبرید) بوده است. از نظر ارزش انرژی (کربوهیدرات) که از غلات حاصل می شود ذرت با تولید 837 کیلو ژول در هکتار، برنج با 737  کیلوژول در هکتار، ذرت خوشه ای با 477 کیلو ژول در هکتار و گندم با 460 کیلوژول در هکتار به ترتیب دارای مقامهای اول و چهارم می باشد.

جدول شماره 1-2. وضعیت جهانی غلات، ( سطح زیر کشت، تولید و مقدار محصول )            ( 1993 ، FAO )