عنوان                                                                                       صفحه

 فصل اول : مقدمه

1-1- طرح موضوع تحقیق………………………………………………………………………………………… 2

1-2-اهمیت و ضرورت تحقیق……………………………………………………………………………………. 4

1-3-هدف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………. 5

1-4- روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………. 5

1-5-سؤالات تحقیق …………………………………………………………………………………………………………… 6

 فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

2-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………….. 8

2-2- نظریه ادب…………………………………………………………………………………………………………………. 8

 2-3 نظریه کنش‌های گفتاری……………………………………………………………………………………………. 12

2-4 جفت‌های مجاور ……………………………………………………………………………………………………. 14

2-5-  تاثیر عوامل اجتماعی فرهنگی بر عمل رد کردن……………………………………………………………. 17

2-6- بررسی تاثیر جنسیت بر عمل رد کردن…………………………………………………………………………….. 18

2-7- خلاصه مطالب و نتیجه‌گیری………………………………………………………………………………… 21

فصل سوم : پیشینه تحقیق

3-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………… 24

 3-2- محققان غیر ایرانی………………………………………………………………………………………….. 24

3-3- محققان ایرانی…………………………………………………………………………………………………… 29

3-4 تاثیر جنسیت بر زبان…………………………………………………………………………………………… 33

3-5 – خلاصه ی مطالب و نتیجه گیری……………………………………………………………………….. 35

فصل چهارم : بحث و بررسی داده‌ها

  4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………… 39

 

4-2- استراتژی‌های رد کردن در شرایط و موقعیت‌های مختلف………………………………………………. 40

4-2-1- ردکردن تقاضا…………………………………………………………………………………………………… 40

4-2-2- رد کردن دعوت………………………………………………………………………………………………. 47

 4-2-3- ردکردن پیشنهاد…………………………………………………………………………………………. 53

4-2-4- ردکردن تعارف…………………………………………………………………………………………….. 59

4-3 تاثیر جنسیت بر استراتژی‌های ردکردن………………………………………………………………… 63

4-3-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………….. 63

4-3-2- ردکردن تقاضا………………………………………………………………………………………………….. 64

4-3-3- رد کردن دعوت………………………………………………………………………………………….. 73

 4-3-4- ردکردن پیشنهاد…………………………………………………………………………………………. 82

4-3-5- ردکردن تعارف…………………………………………………………………………………………….. 91

 فصل پنجم : نتیجه‌گیری و پیشنهادات    

5-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………. 101

 5-2- خلاصه مطالب…………………………………………………………………………………………………. 101

5-3 پاسخ به پرسش‌های تحقیق …………………………………………………………………………………….. 102

5-4 پیشنهاداتی برای پژوهش‌های بعدی………………………………………………………………….. 105

فهرست منابع و ماخذ

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………………. 106

منابع انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………… 107

طرح موضوع تحقیق
فراگیری یک زبان نه تنها فقط به خاطر سپردن کلمات، به کاربردن کلمات در جمله، کاربرد دستور و یافتن معانی نیست، بلکه به معنای درک زبان به عنوان یک رفتار اجتماعی می‌باشد (ولفسان[1] : 1989). فراگرفتن دانش اجتماعی زبان مقصد، امری بسیار مهم و قابل توجه است. از این رو چنان‌چه سخن‌وران در تعامل دو زبان، قانون‌های یکسانی را در به کار بردن زبان به کار نبرند، ممکن است از سوی یکدیگر گستاخ یا بی ادب تلقی شوند. در نتیجه، سوء تفاهم زبانی در میان فرهنگ‌ها، غیر قابل اجتناب به نظر می‌رسد و گاهی ممکن است به توهین‌های جدی به یک جامعه‌ی زبانی منجر شود. یکی از محتمل‌ترین سوءتفاهم‌های زبانی در یک تعامل اجتماعی، ممکن است در “رد کردن” اتفاق بیافتد.

ردکردن یک تقاضا، دعوت، پیشنهاد یا تعارف، یکی از کنش‌های به مخاطره اندازی وجهه می‌باشد. بنابراین در عمل رد‌کردن، مردم باید از راهکارهای آن آگاه باشند، تا سرحد امکان تهدید را کاهش دهند و یک تعامل ملایم داشته باشند. علاوه بر آن عوامل اجتماعی مانند جنسیت، وجهه اجتماعی 2 و فاصله اجتماعی 3، بر عمل ردکردن تقاضا، دعوت، پیشنهاد یا تعارف اثر می گذارد (ناگروهو4 : 2000). 

   بررسی این تحقیق بر اساس تئوری ادب5 براون و لوینسون6 (1989) که وجهه7 را مد نظر قرار می دهد، استوار است. به طور کلی ادب را مربوط به مفاهیمی از قبیل “سنجیده عمل کردن”، “فروتن بودن” و “مؤدب بودن” با دیگران می‌دانیم. در مطالعه مؤدب بودن به لحاظ زبانی، مهم‌ترین مفهوم وجهه است و وجهه همان تصور از خود عمومی است، یعنی آن حس عاطفی و اجتماعی از خود که هر کسی آن را داراست، و انتظار دارد که افراد دیگر به آن ارج بگذراند. مؤدب بودن را می‌توان به منزله آگاهی از مراعات کردن وجهه شخص دیگر تعریف کرد.

اگر سخنی بگویید که تصوری از خود شخصی را در معرض خطر قرار دهد، این عمل را کنش به مخاطره اندازی وجهه1 می‌نامند. برای مثال اگر کنش کلامی مستقیمی را برای مجبور کردن کسی به کار ببرید، (‌برای مثال: آن نمکدان را به من بده! ) در این صورت به گونه‌ای رفتار کرده‌اید که گویی قدرت اجتماعی بیشتری از آن شخص دارید. اگر به واقع آن قدرت اجتماعی را نداشته باشید، ( یعنی افسر ارتش یا زندانبان نباشید )، در آن صورت یک کنش به مخاطره اندازی وجهه را به کار برده‌اید. یک کنش کلامی غیر مستقیم که به صورت  سوالی “می‌توانید نمکدان را به من دهید؟” مطرح می‌شود، فرض مبنی بر قدرت اجتماعی را از بین می‌برد. شما در این جمله می‌گویید اگر ممکن است این کار را بکن، این کار باعث می‌شود که تقاضا و درخواست شما کمتر برای وجهه شخصی دیگر مخاطره آمیز باشد. هرزمانی که چیزی را بیان می‌کنید که باعث می‌شود که خطر احتمالی به وجهه شخص دیگر کمتر شود، آن را کنش حفظ وجهه[2] می‌نامند (یول3 :135 :1985).                

در کاربرد‌شناسی دو نوع وجهه مورد نظر قرار می‌گیرد. وجهه مثبت و وجهه منفی. وجهه منفی همان نیاز به مستقل بودن وآزاد بودن از تحمیل است. وجهه مثبت همان لزوم به متصل بودن، متعلق بودن و عضو یک گروه بودن است.

عمل “رد کردن” یک تهدید جدی برای وجهه مثبت مخاطب است. در نتیجه تلاش برای کاهش این تهدید لازم می‌نماید. سخن‌ور باید استراتژی‌هایی را به کار گیرد که با استراتژی های ادب هم‌خوانی داشته باشد (ناگروهو :2000).

    طبق نظر براون و لوینسون (1989) برای کاهش تهدید وجهه مثبت و منفی مخاطب، باید ادب مثبت و منفی را مد‌ نظر قرار داد. ادب مثبت یک عامل شتاب‌دهنده اجتماعی‌ست که نشان می‌دهد شخص می‌خواهد با نشان دادن شباهت‌ها، (در نقطه نظرات و اهداف، هدیه دادن، ابراز علاقه کردن و….) به مخاطب نزدیک شود (1989:101). افراد در موقعیت‌هایی که لازم است به درخواست، دعوت، پیشنهاد و تعارف پاسخ منفی بدهند، ازشیوه‌هایی که کمتر وجهه شخص را مورد تهدید قرار می‌دهد استفاده می‌کنند. این شیوه‌ها اصطلاحاًًًًًًًٌٌ استراتژی نامیده می‌شود. افراد بسته به عوامل اجتماعی و فرهنگی نظیر سن، جنسیت و طبقه اجتماعی،‌‌‌ از نوع و میزان متفاوت از استراتژی‌های رد کردن استفاده می‌کنند.‌ چنان‌که اشاره شد، یکی از عواملی که در فصل دوم به تفصیل به آن پرداخته خواهد شد، عامل جنسیت است، به همین منظور این پژوهش برآن است تا استراتژی‌های رد‌کردن در زبان فارسی را با توجه به جامعه زبانی شیراز و بر مبنای جنسیت گویشوران بررسی کند.

اهمیت و ضرورت تحقیق

کشف و استخراج استراتژی‌های ردکردن می‌تواند به جهات مختلفی مؤثر باشد. یکی از این موارد کاربرد آن در آموزش فارسی به غیر فارسی‌زبانان است. با آموزش استراتژی‌های ردکردن می‌توان