در حقوق ملّی مطابق مادّه 477 ق.آدم ، « داوران در رسیدگی و صدور رأی ، تابع مقرّرات قانون آیین دادرسی نیستند ولی باید مقرّرات مربوط به داوری را رعایت کنند . » که این امر سبب تسریع در رسیدگی می شود ، همچنین برابر مقرّرات باب هفتم ق.آ.د.م ، به تصمیم داور رأی اطلاق می گردد . جریان رسیدگی داوری تا زمانی که به مرحله صدور رأی برسد و خود رأی داور با توجّه به ماهیّت خاص خود ، دارای ویژگی هایی است از نظر نحوه ارجاع اختلافات به داوری ، مراجع صالح به رسیدگی در داوری ، قانون حاکم بر رأی داور ، شکل رأی داور ، جهات اعتراض ، نحوه اجرا و التزام به رأی داور . اما نویسندگان حقوقی خصوصیّات رأی داور را به ماده 477 ق.آدم ، « مطابق شرایط داوری » و ماده 482 ق.آ.د.م ، « مدلّل و موجّه بودن رأی داور و مخالف قوانین موجد حق نبودن » محدود دانسته اند .[3] عدّه ای دیگر با بیان مادّه 482 ق.آ.د.م معتقدند قاعده یا قواعد حقوقی که رأی داور بر مبنای آن ها صادر شده باید در رأی ذکر گردد و داور بایستی از صدور رأی مخالف « قواعد تعیین کننده » خودداری نماید .[4] اما در داوری های بین المللی به دلیل طبیعت دعاوی تجاری ، معمولاً اتباع دولت های مختلف تمایل ندارند تا اختلافات آن ها به داور یا سازمان داوری که تابعیّت طرف مقابل را دارد ارجاع گردد ، از این رو مرکز داوری اتاق بازرگانی بین المللی « ICC » ، دیوان داوری ایکسید و مرکز داوری اتاق بازرگانی ایران ، جهت رسیدگی به این دعاوی تأسیس گردیدند . در این موارد ، دیوان ، داوری را مدیریّت و بر روند صدور رأی نظارت می نماید . اما با توجّه به منشاء داوری ، اصل حاکمیّت اراده طرفین ، جریان داوری و رأی داور را کنترل می نماید . این در حالی است که رأی قضایی تحت کنترل قوانین ملّی قرار دارد . برای ارجاع دعوا به داوری ، تقدیم دادخواست با شرایط مقرّر در ق.ج ، لازم نیست . اما مطابق مادّه 48 ق.آ.د.م « ماده 70 ق.ق » ، رسیدگی قضایی با ارائه دادخواست و ثبت آن به جریان می افتد و رأی دادگاه که مهم ترین قسمت دادرسی می باشد باید بر اساس ماده 295 ق.آ.د.م و ماده 17 ق.ت.د.ع.ا پس از اعلام ختم دادرسی توسّط دادرس انشاء و اعلام گردد . اما قانونگذار در مقرّرات داوری ق.آ.د.م و ق.د.ت.ب و ، دیگر اسناد داوری بین المللی ، داور را جهت صدور رأی مکلّف به اعلام ختم دادرسی ننموده و رعایت اصل تناظر ، جهت انشاء و اعلام تصمیم داور کافی است . رأی قضایی نیز از لحاظ تشریفات دادرسی ، ابلاغ اسناد دعوا ، شیوه ی انشای رأی ، محتوای رأی ، نتیجه ی رأی ، جهات اعتراض ، اجرا و التزام دارای ویژگی هایی است . اما برخی از نویسندگان حقوقی در موضوع حاضر با عنوان شیوه ی تنظیم و نگارش حکم ، به بحث از تنظیم دادنامه و امضای حکم پرداخته و با اشاره به مواد 295 و 296 ق.آ.د.م ، از تجزیه و تحلیل ویژگی های رأی خودداری نموده اند .[5] عدّه ای دیگر نیز با ذکر عناوین شرایط شکلی و ماهوی رأی دادگاه ، به توضیح مختصر و کوتاهی در مورد آن بسنده می نمایند .[6] پس از صدور رأی قضایی ، تقاضای ابطال آن در دادگاه های دادگستری مسموع نخواهد بود و تنها راه بطلان آن تقدیم دادخواست اعتراض به مرجع صالح است . اما در خصوص آرای داوری ، تقاضای ابطال یا درخواست حکم به بطلان رأی داور در حقوق ملّی و اسناد داوری بین المللی ، پذیرفته شده است . در نتیجه ، نهاد داوری می­تواند به عنوان یک سیستم جانشین دادرسی قضایی ملّی ، به دعاوی مختلف حقوقی رسیدگی نماید بدون آن که با رعایت تشریفات رسیدگی دادگاه ها ، موجب اطاله دادرسی گردد . با این وجود ، در بررسی مقایسه ای آرای داوران با آرای دادگاه ها رویّه ی واحدی وجود ندارد ، و در تحقیقات صورت گرفته ، رسیدگی داوری به عنوان یکی از شیوه های حلّ و فصل اختلافات و نه به گونه ای مستقل مطرح شده است . در حالی که داوری دارای یک نظام رسیدگی واحد و فارغ از محدودیّت های مقرّر برای دادرسی دادگاه ها می باشد . مثلاً دیوان داوری در جریان رسیدگی به دعاوی ، حافظ هیچ نوع نظم عمومی محسوب نمی شود و تنها مکلّف به رعایت نظم عمومی کشورهای ذی نفع در اختلاف می باشد در غیر این صورت ، به دلیل عدم رعایت قواعد آمره کشور های مرتبط با رأی « کشورهای ذی نفع » و به ویژه مقرّرات آمره قانون حاکم دو طرف اختلاف ، تصمیم داور(ان) در مرحله ی اجرا با مخالفت روبرو خواهد شد . اما مراجع قضایی ملّی ، مقیّد به اجرای نظم عمومی مقرّ دادگاه ملّی در موضوعات بین المللی هستند و استثنای نظم عمومی بین المللی صرفاً متضمّن مواردی می باشد که مغایر با اصول حقوقی ملّی نظام های حقوقی کشورهای ذی نفع « اصحاب دعوا » ، که قاضی مأموریّت دفاع از آن ها را بر عهده دارد ، باشد . بنابراین موضوع داوری ، علاوه بر حقوق بین الملل ، در حقوق ملّی نیز با توجّه به لزوم رعایت قوانین موجد حق از یک طرف و نیاز کشورها به مبادلات بین المللی در عرصه های مختلف صادرات ، واردات ، حمل و نقل ، بیمه و … از طرف دیگر ، اهمیّت ویژه ای دارد و آگاهی از قوانین و اسناد داوری بین المللی ، الگوی مناسبی جهت بهبود مقرّرات داوری ملّی و برگزاری مطلوب داوری های بین المللی ، توسّط دیوان های داوری ملّی خواهد بود . علاوه بر آن ، ترتیبات شکلیِ واقعاً تشریفاتی که جزء شرایط صحّت آرای قضایی به شمار می‎روند با ترتیبات شکلی که صرفاً جنبه ی اثباتی دارند و یا تشریفات تفویض‎کننده ی اختیار بر اساس قانون یا اراده اشخاص ، که در هر حال خارج از اصول شکلی به معنای اخص هستند ، بسته به نوع دادرسی متفاوت خواهد بود . اما شکل و ماهیّت آرای صادره از دیوان داوری و دادگاه ملّی باید به عنوان ابزاری برای حمایت از طرفین و اشخاص ثالث و موجد امنیّت حقوقی تلقّی گردد ، نه امری مطلق یا امری که خود تحت اختیار نظام های حقوقی ملّی در خدمت اهداف کاملاً جزمی قرار گیرد . در حقوق شکلی نیز مانند حقوق ماهوی ، باید آزادی اراده ها را پذیرفت اما به صورت قاعده مند . زیرا ، اراده انسان با قانون پیوند دارد ، همان طور که ، قانون همواره محدودیّت هایی برای آن ایجاد می نماید . از این رو باید الزامات قانونی در مواردی که انتظارات مشروع در قالب دادخواهی و با توافق اشخاص مطرح می گردد ، جهت حفظ منافع و برقراری عدالت واقعی ، محدود و اصولی برای آزادی اراده ها ، پایه ریزی شود ، تا اراده قطعی طرفین ، نگارش جدیدی برای انواع رسیدگی ها و آرای صادره ، در نظام های حقوقی ملّی و بین المللی پدید آورد . با توجّه به مراتب فوق ، موضوع رأی داوری ملّی ، تنها در کتب آیین دادرسی مدنی مطرح شده که بیشتر در مقام بیان مواد قانون آیین دادرسی مدنی در این خصوص بوده ، ولی در این پژوهش به بررسی رأی داور با نگاهی دیگر می پردازیم و فقط به بررسی مواد قانونی نپرداخته ، بلکه سؤالات و فروضی را که در جریان یک داوری ممکن است به وجود آید مطرح ساخته و پاسخ آن ، با توجّه به قوانین موجود و رویّه قضایی داده می شود ، و سعی خواهد شد تفاسیری ارائه شود که هر چه بیشتر با روح این نهاد هم خوانی داشته باشد . همچنین ، با بررسی جریانات داوری از توافق اشخاص بر این امر تا مرحله اجرای رأی ، آیین رسیدگی و حقوقی که داور یا دیوان داوری بر اساس آن رأی می دهد ، با استناد به اسناد داوری و رویّه های بین المللی در این مورد ، و میزان تطبیق حقوق داوری ملّی با حقوق داوری فراملّی بررسی و ضمن مقایسه با رأی دادگاه ، خلاء های موجود را اعلام و پیشنهادات مناسب جهت اصلاح قانون عنوان می شود . بنابراین ، سعی خواهد شد مسائل مربوط به حقوق شکلی را پاسخ گو بوده و تفاسیر مناسبی ارائه شود سؤالات پژوهشی : با توجّه به خلاصه ذکر شده که بیانگر اهمیّت موضوع است نگارنده بر این باور است که می توان دغدغه ی فکری خویش را در مورد موضوع « خصوصیّات رأی داور و مقایسه آن با رأی دادگاه » ، در قالب سؤالات زیر مطرح نمود : 1-ماهیّت رأی داور و رأی دادگاه چیست ؟ 2- آیا اصل حاکمیّت اراده طرفین در رأی داوری و رأی قضایی ، تأثیرگذار است ؟ 3- آیا امکان گسترش موارد شکایت از رأی داور و رأی دادگاه وجود دارد ؟ 4- آیا ویژگی های واحدی بر نظام اجرایی آرای داوری و آرای قضایی حاکم است ؟ پژوهش های علمی انجام شده در ارتباط با موضوع : پیرامون موضوع پژوهش حاضر ، با جستجوهای مکرّر در منابع مختلف ، منابعی به شرح ذیل به دست آمده است ( برای جلوگیری از اطاله کلام از ذکر برخی منابع به طور مفصّل خودداری شده است ) که ضمن معرّفی منبع و شرح مختصری از نکات مرتبط آن با پایان نامه ، به نقد آن نیز پرداخته شد . البتّه برخی از منابع صرفاً جنبه خبری داشته اند ولی در مجموع ، در پایان ، جمع بندی از این مطالعه ارائه شده است . کتاب بایسته های آیین دادرسی مدنی تألیف دکتر قدرت الله واحدی ( واحدی ، دکتر قدرت الله ، ( 1385 ) ، بایسته های آیین دادرسی مدنی ، چاپ ششم ، تهران ، نشر میزان ) این کتاب خود در قالب 3 کتاب در یک جلد و به صورت مفصّل نگاشته شده که بخش سوّم کتاب دوّم ، مشتمل بر مباحث تصمیمات یا احکام دادگا ه ها و مبحث سوّم از فصل دوّم این بخش ، مربوط به رأی دادگاه می باشد . در اینجا استاد همانند اکثر نویسندگان کتاب های آیین دادرسی مدنی به انشاء و اعلام رأی و ابلاغ دادنامه اشاره داشته و به خصوصیّات رأی دادگاه نمی پردازد ( صص 222 الی 224 ) . ضمن این که در فصل چهارم بخش دوّم کتاب سوّم ، مسائل مرتبط با رأی داور را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد و در مبحث دوّم فصل چهارم به ویژگی های رأی داور پرداخته است . اما صرفاً موارد مندرج در مواد 477 و 482 و بند 2 ماده 296 ق.آ.دم و اصل 166 ق.ا را بیان نموده و به بررسی تفصیلی موضوع ، تطبیق آن با آرای دادگاه ها و جهات افتراق و اشتراک آن ها با یکدیگر نپرداخته اند ، که شایسته است این بحث با تعیین حدود و ثغور هر یک از خصوصیّات ، تبیین گردد . کتاب آیین دادرسی مدنی تألیف دکتر عبّاس کریمی ( کریمی ، دکتر عباس ، ( 1391 ) ، آیین دادرسی مدنی ، چاپ سوّم ، تهران ، انتشارات مجد ) این کتاب در پنج بخش که عبارتند از : 1- شناخت دعوا 2- طرح دعوا 3- جریان دعوا 4- ختم دعوا 5- طواری دعوا نگاشته شده است . نویسنده در بند دوّم مبحث دوّم فصل نخست بخش چهارم ، تحت عنوان شرا یط رأی ، به شرایط شکلی و ماهوی رأی دادگاه اشاره می نماید ولیکن تحلیل ضعیفی از موضوع شده و به نحو جامع بررسی نشده است ، علی الخصوص در ویژگی های ماهوی رأی دادگاه که طبق سیاق دیگر مؤلّفین فقط اشاره ای به اصل 166 ق.ا می نماید ( ص 152 ) . همچنین مؤلّف از مقرّرات باب هفتم قانون آیین دادرسی مدنی ، « داوری » ، در این کتاب سخن نگفته است چه رسد به این که به خصوصیّات رأی داور پرداخته و به صورت تطبیقی آن را با موارد مشابه مثل رأی دادگاه مورد بررسی قرار دهد . کتاب حقوق سرمایه گذاری های خارجی در ایران تألیف دکتر فرهاد امام ( امام ، دکتر فرهاد ، ( 1373 ) ، حقوق سرمایه گذاری های خارجی در ایران ، چاپ اوّل ، تهران ، نشر یلدا ) در این کتاب نویسنده در مقایسه رسیدگی های داوری با رسیدگی دادگاه ها اشاره می نماید : قضات محاکم دادگستری ملزم به رعایت قوانین آیین دادرسی بدون هیچ انعطافی هستند ، در حالی که طرف های درگیر در داوری می توانند با توجّه به شرایط و مقتضیّات دعوا ، روشی قابل انعطاف برای رسیدگی به دعوا برگزینند . به همین ترتیب داوران در مقایسه با قضات دادگاه از اختیارات و آزادی های بیشتری برای رسیدگی به دعوا برخوردارند ( ص 280 ) . مؤلّف در این کتاب هیچ توضیحی در خصوص آرای صادره از مراجع داوری و دادگاه ها ارائه نداده است و این موضوع خود نیازمند پژوهشی مفصّل است . کتاب شرح قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه های عمومی و انقلاب تألیف دکتر علی مهاجری ( مهاجری ، دکتر علی ، ( 1380 ) ، شرح قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه های عمومی و انقلاب ، جلد سوّم ، چاپ اوّل ، تهران ، کتابخانه گنج دانش ) این کتاب در سه جلد تدوین شده که باب هفتم از جلد سوّم به بحث داوری اختصاص یافته است . مؤلّف با مقایسه ماده 658 ق.ق و ماده 482 ق.آ.د.م ، « رأی داور باید موجّه و مدلّل بوده و مخالف با قوانین موجد حق نباشد » ، در جستجوی ضمانت اجرای تخطّی از مواد مزبور بوده و به خصوصیّات رأی داور در ق.د.ت.ب اشاره داشته ، ولیکن به توضیح آن نپرداخته و فقط به ذکر ماده 30 این قانون بسنده نموده است تا چه رسد به بررسی و تطبیق آن ها با یکدیگر . بنابراین توجّه به این موضوع و بررسی آن لازم و ضروری می نماید .

جدول سندرم پیش از قاعدگی نمودارهای درختی محاسبات آماری : میانگین، آزمون T تفسیر نتایج بحث و مطابقت یافته های تحقیق با یافته های قبلی و تعیین اینکه آیا فرضیه تائید شده است یا نه و علل رد آن فصل پنجم بحث و نتیجه گیری خلاصه پژوهش پیشنهادات منابع چکیده : تا بوده، سندرم پیش از عادت ماهانه هم بوده، و شگفتی این جاست که پساز پژوهشهای بسیار در این زمینه، پزشکان هنوز نمی توانند پاسخ گوی بیماران خود در روبرو شدن این سندرم باشند. سندرم پیش از عادت ماهانه موضوع بیش از سیصد مقاله علمی در دهه اخیر بوده است. سندرم پیش از عادت ماهانه و معالجه آن پنجاه سال پیش به وسیله دکتر روبرت ت . فرانک، پزشک[1] برجسته مدرسه پزشکی مونت سینایی در نیویورک ارائه شده است. از آن زمان تاکنون پژوهشگران پیوسته از دکتر فرانک که معتقد است، سندرم پیش از عادت ماهانه امری واقعی است، حمایت کرده اند، امروز نیز همچنان معتقدند که این سندرم غیر تخیلی است. فصل اول : پیشگفتار : جای شگفتی نیست که زنان نتوانسته اند مشکلات بهداشتی و احساس درونی خود را با پزشکان مرد در میان نهند، زیرا امکان داشت اجتماع، زن را موجودی مزاحم به حساب آورد و مانع فعالیت او گردد. از سوی دیگر جامعه زنی را کامل می شمارد که حتی به هنگام درد و رنج نیز بر خود مسلط بوده و آرام باشد. در نتیجه زنانی که می کوشیدند خود را با این تصویر تطبیق دهند، نمی توانستند مشکلات خود را با پزشک در میان نهند، اما گاهی شدت درد و رنج آن چنان آنان را از پای در می آورد که شکیبایی از کف می دادند و به مشاوران پزشکی پناه می بردند. زنان در شکایت از درد خود به پزشک اغلب پاسخ می شنوند که مشکل آنان، جنبه عصبی و تلقینی دارد. در نتیجه داروهای آرام بخش به بیماران تجویز می کنند، تا دیگر لب فروبسته و زبان به شکایت نگشایند و این مساله دردناکی است. هیچ زنی نباید احساس کند که مجبور است درد خود را در سکوت تحمل کنند، و یا در صورت درد او را موجودی نامتحمل بشمارند. امروزه زنان باید احساسشان را نشان بدهند و از تجربه های پزشکی در زمینه این سندرم سود جویند. این سندرم به هیچ وجه تخیلی نیست، بلکه مشکلی واقعی است که هم بیماران و هم پزشکان باید مصمم شوند که به درمان آن بپردازند (لارسن، 1368 ). از آنجا که نشانه های این سندرم در زنان متفاوت است، امکان دارد برخی از پزشکان با تشخیص آن ناتوان باشند. حتماً دیده شده است که خود زن نمی داند دچار این سندرم است. زیر نشانه های آن گاه خیلی ضعیف و کم رنگ بروز می کند. اخیراً روزنامه تایمز گزارش کرده است، درصد زنانی که از سندرم پیش از عادت ماهانه آشفته می شوند بین 20 تا 90 درصد است. متخصصان بیشتر بر این باور هستند که 40 درصد همه زنان بین چهارده و پنجاه ساله از سندرم پیش از عادت ماهانه آشفته می شوند. اکثر زنان می توانند این سندرم را تحمل کنند اما 10 تا 12 درصد زنان به نحوی ناراحت می شوند که قادر به ادامه زندگی روزمره خود نیستند و باید درمان شوند (لارنس ، 1368 ). نشانه های این سندرم دو تا چهارده روز پیش از عادت ماهانه آغاز می گردد و تا روز شروع عادت ماهانه و یا حتی چند روز پس از خونریزی ادامه دارد. نشانه های بسیار ضعیف را نیز می توان به این سندرم مربوط دانست که عبارتند از : اشتهای کاذب، ولع برای خوراکیهای شور یا شیرین که بسیار رایج است، تورم، نفخ شکم، یبوست، تکرار ادرار، حساس شدن پستانها، پشت درد، فراموشی، عصبانیت، دمدمی شدن، اضطراب و افسردگی و بسیاری از علائم دیگر که زنها از آن شکایت دارند (لارسن، 1368 ). پرخاشگری دو نوع است : پرخاشجویی خوش خیم و پرخاشجئیی بدخیم در این جا سوالی که مطرح است این است که چگونه باید این «پرخاشجویی زیاد» انسان را توضیح داد؟ آیا سرچشمه اش با پرخاشجویی جانوری یکسان است؟ آیا دارای استعداد انسانی ویژه ی دیگری برای ویران سازی است؟ در مورد نخستین فرض می توان چنین استدلال کرد که جانوران نیز به هنگام برهم خوردن توازن محیطی و اجتماعی، ویران سازی شدید و شرارتباری نشان می دهند. برای مثال : در میان آنان باشد آنها از خود شرارت نشان می دهند ( فروم، 1369 ). می توان استنتاج کرد علت این که انسان این چنین پرخاشگر است، آفریدن اوضاعی مانند ازدحام یادگیری صورتهای ایجاد کننده پرخاشجویی است که در تاریخ او بیشتر به صورت امری معمولی درآمده است تا استثنایی. از این رو پرخاشجویی زیاد انسان به سبب استعداد پرخاشجویی بیشتر نیست بلکه به خاطر این واقعیت است که اوضاع ایجادگر پرخاشجویی نزد انسانها به مراتب بیشتر از جانورانی است که در سرزمین طبیعی ویژه خود زندگی می کنند. این استدلال تا انجا که مناسبت دارد معتبر است. همچنین از این رو معتبر است که به تحلیل انتقادی وضعیت انسان در تاریخ راهبر می شود (فروم، 1369). پرخاشجویی بدخیم، شقاوت و ویران سازی : در نظر انسان، امروزه ریختن خون چیزی جز ویران سازی به نظر نمی رسد مطمئناً از دیدگاهی واقع بینانه این چنین است. لیکن چنانچه خود عمل که معنی آن را نیز در ژرفترین و باستانی ترین لایه های تجربه درنظر گیریم در آن صورت ممکن است به نتیجه گیری متفاوتی برسیم. تردیدی نیست که در سده های گذشته همجنس خواری غیرآیینی در میان مردم ابتدایی رسمی معمول بوده است و همه آنچه که درباره منش شکارچی، گردآورندگان خوراک امروزی و یا درباره جماعتهای پیش از تاریخ می دانیم، این است که این مردمان کشتارگر نبوده و بسیار غیرمتحمل است که همجنس خوار باشند. هم چنانکه مامفورد به گونه ای موجز مطرح می کند «درست» به همان طور که انسان ابتدایی ناتوان از نمایشهای توده ای شقاوت، شکنجه و نابود سازی روزگار ما بوده است ممکن است از کشتار انسان به خاطر خوراک نیز کاملاً مبری[2] باشد ( مامفورد ، 1967 ).

3-1- تغذیه و نیازهای تغذیه ای ماهیان ……………………………………………………………………………………………………………. 6 1-3-1- پروتئین ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 6 1-1-3-1- استفاده از منابع پروتئینی گیاهی ……………………………………………………………………………………………………… 8 2-1-3-1- مشکلات پروتئین های گیاهی برای ماهیان گوشتخوار……………………………………………………………………….. 8 3-1-3-1- فاکتورهای ضد تغذیه ای ………………………………………………………………………………………………………………. 10 2-3-1- لیپیدها …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 11 1-2-3-1- اسیدهای چرب …………….. …………………………………………………………………………………………………………….. 12 2-2-3-1- سنتز داخلی و تبدیل زیستی اسیدهای چرب …………………………………………………………………………………….. 17 3-2-3-1- اسیدهای چرب ضروری آبزیان ………………………………………………………………………………………………………. 18 4-2-3-1- نقش اسیدهای چرب غیر اشباع بلند زنجیره در تغذیه آبزیان……………………………………………………………….. 18 5-2-3-1- نشانه های کمبود اسیدهای چرب ……………………………………………………………………………………………………. 19 6-2-3-1- میزان چربی و اسید چرب مورد نیاز آبزیان پرورشی …………………………………………………………………………. 19 7-2-3-1- قابلیت هضم پذیری چربیها …………………………………………………………………………………………………………… 20 8-2-3-1- منابع چربی جیره آبزیان ………………………………………………………………………………………………………………… 20 1-8-2-3-1- روغن ماهی……………………………………………………………………………………………………………………………… 21 2-8-2-3-1- روغن های گیاهی و تركیب اسیدهای چرب ………………………………………………………………………………… 22 1-2-8-2-3-1- آفتابگردان (Heliaanthus annus L.Var marcocarpus DC) ……………………………………….. 22 2-2-8-2-3-1- سویا (Glycine max (L.) Merr.)……………………………………………………………………………………… 23 3-2-8-2-3-1- شلغم روغنی (B. juncea) و كانولا ( Brassica napus L. و B. rapa L.)………………………… 24 4-2-8-2-3-1- گلرنگ معمولی (Carthamus tinctorius) …………………………………………………………………………. 25 5-2-8-2-3-1- بذر کتان (Linum usitatissimum)…………………………………………………………………………………….. 26 3-3-1- نیازهای معدنی و ویتامینی قزل الای رنگین کمان ………………………………………………………………………………….. 26 4-1- مرور منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 29 فصل دوم: مواد و روشها 1-2- مرحله تهیّه اجزای غذایی و ساخت جیره های آزمایشی …………………………………………………………………………….. 32 2-2- تهیه و ذخیره سازی ماهیان ……………………………………………………………………………………………………………………. 34 3-2- زیست سنجی ماهیان (بیومتری) ………………………………………………………………………………………………………………. 35 5-2- آنالیز شیمیایی نمونه های غذایی و بافت عضله ماهیان ……………………………………………………………………………….. 35 1-5-2- تعیین میزان پروتئین …………………………………………………………………………………………………………………………… 35 2-5-2- تعیین میزان چربی کل ……… ………………………………………………………………………………………………………………. 36 2-5-2- تعیین میزان رطوبت …………………………………………………………………………………………………………………………… 36 3-5-2- تعیین میزان خاكستر …………………………………………………………………………………………………………………………. 37 4-5-2- تعیین میزان کربوهیدرات …………………………………………………………………………………………………………………. 37 5-5-2- تعیین تركیب و میزان اسیدهای چرب ………………………………………………………………………………………………….. 37 6-2- محاسبه هضم پذیری ظاهری ………………………………………………………………………………………………………………….. 39 1-6-2- تهیه غذا و نمونه مدفوع ماهیان …………………………………………………………………………………………………………… 39 7-2- سنجش فعالیت های آنزیمی ………………………………………………………………………………………………………………….. 40 1-7-2- تهیه عصاره آنزیمی ……………………………………………………………………………………………………………………………. 40 2-7-2- سنجش غلظت پروتئین محلول …………………………………………………………………………………………………………… 40 3-7-2- سنجش فعالیت آنزیم آلفا- آمیلاز ……………………………………………………………………………………………………….. 41 4-7-2- سنجش فعالیت آنزیم لیپاز ………………………………………………………………………………………………………………….. 43 8-2- بررسی­های ایمنی شناسی ……………………………………………………………………………………………………………………….. 44 1-8-2- خون گیری و تهیه سرم ……………………………………………………………………………………………………………………… 44 2-8-2- فعالیت راه میانبر سیستم کمپلمان ………………………………………………………………………………………………………… 45 3-8-2- فعالیت لیزوزیم …………………………………………………………………………………………………………………………………. 47 4-8-2- اندازه گیری میزان توتال ایمونوگلوبولین ………………………………………………………………………………………………. 48 9-2- بررسی فاكتورهای خونی ………………………………………………………………………………………………………………………. 48 1-9-2- شمارش تعداد گلبول های سفید در میكرولیتر خون ………………………………………………………………………………. 48 2-9-2- اندازه گیری درصد هماتوكریت خون …………………………………………………………………………………………………… 49 3-9-2- اندازه گیری غلظت هموگلوبین خون …………………………………………………………………………………………………… 49 10-2- استرس آنوكسی …………………………………………………………………………………………………………………………………. 49 1-10-2- اندازه گیری میزان گلوکز ………………………………………………………………………………………………………………… 50 2-10-2- روش اندازه گیری کورتیزول ……………………………………………………………………………………………………………. 50 11-2- ارزیابی تجربی طعم و بوی ماهیان …………………………………………………………………………………………………………. 50 12-2- فورمول ها و روابط محاسباتی …………………………………………………………………………………………………….. 51 12-2- تجزیه و تحلیل آماری ………………………………………………………………………………………………………………………… 51 فصل سوم: نتایج 1-3- نتایج مربوط به آنالیز ترکیب شیمیایی جیره های آزمایشی …………………………………………………………………………… 52 2-3- نتایج حاصل از شاخص های رشدی ماهیان ……………………………………………………………………………………………… 52 3-3- نتایج مربوط به ترکیب شیمیایی بافت عضله ماهیان…………………………………………………………………………………….. 54 4-3- نتایج مربوط به کارایی تغذیه ای ماهیان…………………………………………………………………………………………………….. 55 5-3- نتایج مربوط به ترکیب اسیدهای چرب بافت عضله ماهیان………………………………………………………………………….. 56 6-3- نتایج مربوط به فعالیّت آنزیمهای گوارشی ماهیان قزل آلای رنگین كمان ………………………………………………………. 59 7-3- نتایج مربوط به فعالیّت سیستم ایمنی همورال ماهیان ………………………………………………………………………………….. 60 8-3- نتایج مربوط به فاکتورهای خونی ماهیان ………………………………………………………………………………………………….. 61 9-3- نتایج بازماندگی ماهیان در برابر استرس کمبود اکسیژن ………………………………………………………………………………. 61 1-9-3- نتایج تغییرات گلوکز و کوتیزول سرم خون ماهیان در برابر استرس کمبود اکسیژن …………………………………….. 62 10-3- نتایج ارزیابی تجربی طعم و بوی ماهیان …………………………………………………………………………………………………. 62 فصل چهارم: بحث 63 1-4- نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 70 2-4- پیشنهادات …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 71 فصل پنجم: منابع 72 فصل ششم: ضمیمه 82 1-6- نمودارها …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 82 1-1-6- نمودار مربوط به نتایج بیومتری (وزن و طول) ماهیان قزل آلای رنگین كمان در انتهای دوره پرورش …………… 82 2-1-6- نمودار مربوط به درصد هضم پذیری پروتئین و چربی ماهیان قزل آلای رنگین كمان در انتهای دوره پرورش .. 82 3-1-6- نمودار مربوط به ضریب ارزش تولیدی پروتئین و چربی ماهیان قزل آلای رنگین كمان در انتهای دوره پرورش 83 4-1-6- نمودار مربوط به نتایج فعالیّت آنزیمهای گوارشی ماهیان قزل آلای رنگین كمان در روز30…………………………. 83 5-1-6- نمودار مربوط به نتایج مربوط به فعالیّت آنزیمهای گوارشی ماهیان قزل آلای رنگین كمان در روز60…………….. 83 6-1-6- نمودار مربوط به فعالیّت سیستم ایمنی همورال ماهیان قزل آلای رنگین كمان در انتهای دوره پرورشی ……….. 84 7-1-6- نمودار مربوط درصد بازماندگی، میزان گلوکز و کورتیزول ماهیان پس از 2 ساعت شرایط کمبود اکسیژن ……. 84 2-6- تصاویر ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 84 1-2-6- تصویر تانکهای پرورشی …………………………………………………………………………………………………………………… 84 2-2-6- تصویر خونگیری ماهیان از ورید ساقه دمی ………………………………………………………………………………………….. 85 3-2-6- تصویر مربوط به محیط استرس ماهیان در شرایط کمبود اکسیژن …………………………………………………………….. 85 چکیده انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 86 فهرست جداول و نمودارها عنوان جداول صفحه جدول 1-1- تولیدات جهانی روغن ماهی و برخی از روغنهای گیاهی از سال 1980 تا 2006 3 جدول 2-1- نیازهای زیستی قزل آلا 4 جدول 3-1- احتیاجات اسید آمینه‌های ضروری در برخی ماهیان 7 جدول 4-1- ترکیبات عمومی آرد ماهی و پروتئین گیاهی مورد استفاده ماهیان گوشتخوار 9 جدول5-1- اسید آمینه ضروری مهم در ترکیبات پروتئین گیاهی استفاده شده در غذای تجاری آزاد ماهیان 10 جدول 6-1- میزان فسفر و اسید فیتیک در آرد ماهی و آرد برخی پروتئین های گیاهی 11 جدول 7-1- میزان اسید لینولئیك موجود در روغن های گیاهی و چربی های حیوانی 16 جدول8-1- نیاز آبزیان پرورشی به اسیدهای چرب ضروری 20 جدول 9-1- میانگین مقادیراسیدهای چرب موچود در روغن ماهی 22 جدول 10-1- تركیب اسیدهای چرب روغن آفتابگردان 23 جدول 11-1- تركیب اسیدهای چرب روغن سویا 24 جدول 12-1- تركیب اسیدهای چرب اصلی در روغن كانولا و شلغم روغنی 25 جدول 13-1- ترکیب اسیدهای چرب روغن های اولئیک و لینولئیک گلرنگ 26 جدول 14- 1- تركیب اسیدهای چرب اصلی در روغن بذر کتان (درصد وزنی) 26 جدول 15-1- نیازهای معدنی ماهی قزل آلای رنگین كمان 27 جدول 16-1- حداقل نیازهای ویتامینی آزاد ماهیان 28 جدول 1-2- میزان (درصد) منابع پروتئین و روغن مورد استفاده در بین گروههای آزمایشی 32 جدول 2-2- ترکیب اجزای غذایی تیمارهای آزمایشی 33 جدول 3-2- ترکیب شیمیایی جیره های آزمایشی 34 جدول 4-2- غلظت های مختلف آلبومین سرم گاوی 40 جدول 5-2- ترکیب بافر PBS 46 جدول 4-2- تركیب محلول نات- هریك (Nott Herick) 48 جدول 1-3- نتایج مربوط به آنالیز ترکیب شیمیایی جیره های آزمایشی 52 جدول 2- 3- نتایج بیومتری (وزن و طول) ماهیان قزل آلای رنگین كمان در طول دوره پرورش 53 جدول 3- 3- نتایج مربوط به افزایش رشد ماهیان قزل آلای رنگین كمان در انتهای دوره پرورش 54 جدول 4- 3- نتایج مربوط به شاخص های رشدی ماهیان قزل آلای رنگین كمان در انتهای دوره پرورش 54 جدول 5-3- شاخص های رشدی ماهیان قزل آلای رنگین كمان در ابتدای دوره پرورش 54 جدول 6- 3- نتایج مربوط به ترکیب شیمیایی بافت عضله ماهیان قزل آلای رنگین كمان در ابتدای دوره پرورش 55 جدول 7- 3- نتایج مربوط به ترکیب شیمیایی بافت عضله ماهیان قزل آلای رنگین كمان در انتهای دوره پرورش 55 جدول 8- 3- نتایج مربوط به کارایی تغذیه ای ماهیان قزل آلای رنگین كمان در انتهای دوره پرورش 56 جدول 9- 3- نتایج مربوط به ترکیب اسیدهای چرب بافت عضله ماهیان قزل آلای رنگین كمان در انتهای دوره پرورشی 57 جدول 10- 3- نتایج مربوط به ترکیب اسیدهای چرب جیره غذایی گروههای آزمایشی ماهیان در ابتدای دوره پرورشی 58 جدول 11- 3- نتایج فعالیّت آنزیمهای گوارشی ماهیان قزل آلای رنگین كمان در ابتدای دوره پرورشی 59 جدول 12- 3- نتایج فعالیّت آنزیمهای گوارشی ماهیان قزل آلای رنگین كمان در روز 30 60 جدول 13- 3- نتایج مربوط به فعالیّت آنزیمهای گوارشی ماهیان قزل آلای رنگین كمان در روز 60 60 جدول 14- 3- نتایج مربوط به فعالیّت سیستم ایمنی همورال ماهیان قزل آلای رنگین كمان در انتهای دوره پرورشی 61 جدول 15- 3- نتایج مربوط به فاکتورهای خونی ماهیان قزل آلای رنگین كمان در روز 60 61 جدول 16- 3- نتایج مربوط به درصد بازماندگی ماهیان قزل آلای رنگین كمان پس از 2 ساعت استرس کمبود اکسیژن 62 جدول 17- 3- نتایج مربوط به میزان گلوکز و کورتیزول سرم خون ماهیان پس از تحمّل شرایط کمبود اکسیژن 62 نمودار نمودار1-2- منحنی استاندار BSA. 41 نمودار2-2- منحنی استاندارد مالتوز 42 چکیده : هدف از مطالعه حاضر بررسی امکان و اثرات جایگزینی منابع گیاهی در جیره ماهیان قزل آلای رنگین کمان می باشد. به همین منظور ترکیبی از منابع پروتئین گیاهی با منبع اصلی گلوتن گندم به همراه گلوتن ذرّت و کنجاله سویا در 2 سطح 50 و 100 % و منابع روغن گیاهی ترکیبی از روغنهای کلزا(40%)، بزرک(30%) و گلرنگ(30%) در سطح 100% جایگزین روغن ماهی شدند. منابع پروتئین و روغن جیره گروه شاهد پودر ماهی و روغن ماهی کیلکا بود. به منظور بررسی اثرات جایگزینی 100% روغن ماهی جیره با ترکیب روغنهای گیاهی از پودر ماهی فاقد چربی (چربی زدایی شده توسط حلال هگزان و اتانول) به عنوان منبع پروتئینی جیره مورد استفاده قرار گرفت. این مطالعه در قالب 8 تیمار آزمایشی بود. منابع پروتئین و چربی در گروههای آزمایشی در تیمار 1 (پودر ماهی+روغن ماهی)، تیمار 2 (پروتئین گیاهی+ ترکیب روغنهای گیاهی)، تیمار 3 (پروتئین گیاهی+ ترکیب روغنهای گیاهی + روغن ماهی)، تیمار 4 (پروتئین گیاهی+ روغن ماهی)، تیمار 5 (پودر ماهی + پروتئین گیاهی+ ترکیب روغنهای گیاهی)، تیمار 6 (پودر ماهی + پروتئین گیاهی+ روغن ماهی)، تیمار 7 (پودر ماهی چربی زدایی شده+روغن ماهی) و تیمار 8 (پودر ماهی چربی زدایی شده+ ترکیب روغنهای گیاهی) بود. تعداد 1200 عدد ماهی انتخاب و پس از طی دوره آداپتاسیون به تانکهای 300 لیتری با تراکم 50 عدد در هر تانک با میانگین وزن اولیه 2±15 گرم انتقال یافته و به مدت 60 روز با جیرهای آزمایشی تغذیه شدند. جیره های آزمایشی به لحاظ پروتئین (2/0±47)، چربی (15/0±20) و انرژی (Kcal/g1/0±5) در یک سطح بودند. در این مطالعه شاخص­های رشد و کارایی تغذیه­ای، ترکیب شیمیایی و ترکیب اسیدهای چرب بافت عضله، فعالیّت آنزیمهای گوارشی، فاکتورهای خونی، پاسخ ایمنی و مقاومت در برابر استرس­ کمبود اکسیژن مورد بررسی قرار می­گیرد. طی نتایج حاصله شاخص وزن نهایی با جایگزینی 44% پودر ماهی جیره (50% کل پروتئین جیره) با منابع گیاهی در تیمار5 (5/1± 00/69) و تیمار 6 (3± 45/72) اختلاف معنی داری را با گروه شاهد (8/1± 08/71) نداشت. همچنین تاثیر منفی معنی داری نیز در دیگر شاخص های رشدی، کارایی تغذیه ای، هضم پذیری ظاهری چربی و پروتئین، ترکیب شیمیایی بافت عضله، فعالیت آنزیمهای گوارشی، فعالیّت سیستم ایمنی همورال، فاکتورهای بیوشیمیایی خون و مقاومت در برابر استرس اکسیژن در مقایسه با گروه شاهد مشاهده نشد. ولی با جایگزینی 100% پودر ماهی جیره با منابع پروتئین گیاهی تاثیر منفی و معنی داری در شاخص های رشدی، کارایی تغذیه ای، هضم پذیری ظاهری چربی و پروتئین و فعالیّت آنزیمهای گوارشی ماهیان داشت ولی باعث بروز تفاوت معنی داری در ترکیب اسیدهای چرب بافت عضله ماهیان نگردید. جایگزینی روغن ماهی جیره با ترکیب روغنهای گیاهی باعث کاهش درصد اسیدهای چربC16:0، C22:0، C16:1n7، C18:1n9، C20:2n6، C20:4n6، C20:3n3، C20:5n3 وC22:6n3 و افزایش درصد اسیدهای چرب C18:0، C20:0، C18:1n7، C18:2n6 و C18:3n3 نسبت به کل اسیدهای چرب در مقایسه با جیره های حاوی روغن ماهی بود. ترکیب اسیدهای چرب بافت عضله ماهیان ارتباط مستقیمی با ترکیب اسیدهای چرب موجود در جیره غذایی ماهیان داشت. جایگزینی روغن ماهی با منابع گیاهی در منابع پروتئینی مختلف تاثیری بر شاخص های رشدی ماهیان نداشت. ولی باعث کاهش درصد اسیدهای چربC14:0، C16:0، C16:1n7، C20:3n3 و C20:5n3 افزایش درصد اسیدهای چرب C18:2n6 وC18:3n3 نسبت به کل اسیدهای چرب در مقایسه با جیره های حاوی روغن ماهی شد. 1-1-مقدمه: آبزی پروری در راستای تأمین نیازهای غذایی انسان و استفاده از مواد پروتئینی با منشأ حیوانی که کیفیّت مطلوب دارند از اهمیّت بسزایی برخودار است. مطابق برآورد سازمان خواروبار جهانی، میزان تقاضای ماهی برای مصارف انسانی حدود 110 میلیون تن در سال 2010 و سهم آبزی پروری در تولید کل جهانی 38 درصد می باشد. با توجه به بالا بودن میزان تولید در برخی گونه ها و آسان بودن تولید آبزیان در مقایسه با سایر فرآورده های پروتئینی و بالا بودن ارزش غذایی آنها، امروزه آبزی پروری به عنوان یكی از سریع الرشدترین فعالیتهای موثر در افزایش تولید غذا مورد توجه قرار گرفته است (Hasan., 2002).

کلید واژه‌ها: زوج‌درمانی گروهی، رویکرد شناختی-رفتاری، رضامندی زناشوی فهرست عنوان صفحه فصل یکم مقدمه پژوهش 1-1-مقدمه. 2 2-1- بیان مساله. 3 3-1 اهمیت و ضرورت تحقیق. 6 4-1 اهداف پژوهش… 9 5-1 فرضیه‌های پژوهش… 9 فصل دوم : پیشینه پژوهش 2-1- رضایت‌مندی از روابط زناشویی.. 12 2-2-خشنودی در خانواده و عوامل موثر بر آن. 13 2-3- عوامل موثر در تحکیم روابط زناشویی.. 15 2-4- رویکرد زوج‌درمانی شناختی- رفتاری.. 21 2-5- فرآیند درمان در زوج‌درمانی شناختی- رفتاری.. 23 2-6- مداخلات درمانی در زوج درمانی شناختی- رفتاری.. 23 مداخلات درمانی جهت تغییرات شناختی.. 24 تکنیک‌های درمان‌شناختی 25 مداخلات درمانی جهت بهبود مهارت‌های رفتاری.. 26 مداخلات درمانی جهت بهبود مهارت‌های ارتباطی.. 29 آموزش مهارت‌های ارتباطی.. 30 2-7- زوج‌درمانی گروهی 33 2-8- پیشینه و سابقه پژوهش… 37 پژوهش مرتبط با رضایت‌مندی در روابط زناشویی.. 37 پیشینه تجربی تحقیق در داخل کشور. 37 پیشینه تجربی تحقیق در خارج از کشور. 39 پژوهش مرتبط با زوج‌درمانی شناختی-رفتاری.. 43 فصل سوم : روش تحقیق 3-1- روش پژوهش… 49 3-2- جامعه آماری.. 49 3-3- نمونه و روش نمونه‌گیری.. 49 3-4- ابزار جمع‌آوری اطلاعات و اندازه‌گیری.. 50 3-5- روش اجرای پژوهش… 51 3-6- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 53 فصل چهارم : یافته های پژوهش 4-1- داده های توصیفی.. 55 1- مرحله پیش آزمون………………55 2- مرحله پس آزمون……………..56 4-2- داده های استنباطی.. 57 فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری 5-1- مبحث و نتیجه گیری.. 64 5-2- محدودیت پژوهش… 64 5-3-پیشنهادهای پژوهشی.. 64 5-4-پیشنهادهای کاربردی.. 65 پیوست 1 : شرح جلسات آموزشی 72

از سوی دیگر، تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که از بین ابعاد چهارگانه گرایش های معنوی و متغیرهای 9 گانه زمینه ای، بعد «خود شکوفایی معنوی» 1/28 درصد، بعد «باورهای معنوی» 9/1 درصد، متغیر زمینه ای در آمد 6/1 درصد و بعد «احساس معنویت» 8/0 درصد از کیفیت زندگی را تبیین می کند. چهار متغیر مذکور در مجموع 4/32 درصد از کیفیت زندگی دانشجویان را تبیین کردند (05/0p<). نتایج نهایی این تحقیق ضمن آنکه بر وجود رابطه بین گریش های معنوی و کیفیت زندگی در جامعه دانشجویی ایران صحه می گذارد، نشان داد که ابعاد سه گانه گرایش های معنوی نقش به سزایی در تبیین کیفیت زندگی ایفا می کند. این نتایج بر غنی سازی بیشتر زندگی بر اساس باورهای معناگرایانه به صورت کل و تبیین هدف و چیستی زندگی بر اساس باورهای دینی به صورت خاص، تأکید می کند. کلید واژه ها: گرایش های معنوی، باورهای معنوی، خودشکوفایی معنویی، احساس معنویت، رفتارهای معنوی، کیفیت زندگی، دانشجویان. فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول: کلیات 1 مقدمه 1 1-1- بیان مسأله 3 1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق 9 1-3- اهداف پژوهش 13 1 فصل دوم: ادبیات تحقیق 14 مقدمه 14 2-1- پیشینه نظری: 14 2-1-1-کیفیت زندگی 14 2-1-1-1- تاریخچه کیفیت زندگی 14 2-1-1-2- مفهوم کیفیت زندگی 19 2-1-1-3- ابعاد کیفیت زندگی 26 2-1-1-4- دیدگاه های نظری مربوط به کیفیت زندگی 46 2-1-1-5- عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی 61 2-1-1-6- جمع بندی کیفیت زندگی 70 2-1-2- معنویت 72 2-1-2-1- تاریخچه مفهوم معنویت 72 2-1-2-2- تعاریف معنویت 76 2-1-2-3- ابعاد معنویت 84 2-1-2-4- تفاوت دین و معنویت 87 2-1-2-5- ویژگی‌های معنویت و تجارب معنوی 91 2-1-2-6- انواع معنویت 92 2-1-2-7- رویکردهای مختلف به معنویت 94 2-1-3- رابطه معنویت با کیفیت زندگی 105 2-2- پیشینه پژوهشی 112 2- 2- 2- مطالعات داخلی 112 2- 2- 1- مطالعات صورت گرفته در خارج از کشور 114 2-3- چارچوب نظری و فرضیات تحقیق 123 فصل سوم: روش شناسی 133 مقدمه 133 3ـ 1 ـ مبانی روش تحقیق 134 3-2- تعریف متغیرها 134 3-2-1- متغیرهای زمینه ای 134 3-2-2- متغیر مستقل گرایشهای معنوی 136 3-2-3- متغیر وابسته کیفیت زندگی 140 3-3- روش تحقیق 144 3-4- ابزار گردآوری داده ها 145 3-5- جامعه و نمونه آماری 147 3-5-1- جامعه آماری 147 3-5-2- حجم نمونه 148 3-5-3- روش نمونه گیری 149 فصل چهارم: یافته های پژوهش 151 مقدمه 151 4-1- توصیف یافته ها 151 4-2- آزمون فرضیات 169 4-3- تحلیل رگرسیون 186 فصل پنجم: بحث در یافته ها 190 مقدمه 190 5-1- مرور نتایج پژوهش 190 5-2- محدودیت های پژوهش 198 5-3- پیشنهادات 198 منابع 201 پیوست:پرسشنامه کیفیت زندگی و گرایشهای معنوی 216 مقدمه زندگی بهتر چیست و چگونه می توان به آن دست یافت؟ با چه روشهایی می توان سطح کیفیت زندگی را ارتقا بخشید؟ چگونه می توان خوب زندگی کرد؟ این پرسشها و پرسشهایی از این دست مدتهای مدیدی است ذهن انسان را به خود مشغول کرده است. انسان از دیر باز در پی پاسخگویی به این سوالات بوده است. تاریخچه اینگونه پرسشها که در واقع پرسش از زندگی سعادتمند و خوشبختی می باشد به سرآغاز تاریخ باز می گردد. انسان همواره در این آرزو بوده است که زندگی بهتر و راحت‌تری داشته باشد. متخصصان علوم اجتماعی و رفتاری در پی یافتن پاسخ و رسیدن به این غایات، نهایت سعی خود را می کنند. بهکامی، مثبت اندیشی، رضایت از کار، تولید و بهره وری و در نهایت، جامعه کامیاب نیز از جمله این غایات هستند. شاید به جرأت بتوان گفت که تلاش بشر در این زمینه، مختص زمان و مکان خاص نبوده است و انسان دارای میراث مشترکی است که حقیقت واحدی را پی می گیرد. مرور تعلیمات شرق دور از سه قرن پیش از میلاد مسیح تا آرای فلاسفه قدیم یونان و از تعلیمات ادیان ابتدایی تا آموزه های پیامبران حاکی از این واقعیت است. تاریخچه پیدایش مفهوم کیفیت زندگی به دوران ارسطو در 385سال قبل از میلاد مسیح باز می گردد. در آن دوران ارسطو زندگی “خوب” یا “بد” یا “خوب انجام دادن کارها” را به معنی شاد بودن در نظر گرفته است، لیکن در عین حال به تفاوت مفهوم شادی در افراد مختلف پرداخته است و ذکر نموده است سلامتی که در یک فرد بیمار باعث شادی می شود با ثروت که فرد فقیری را شاد می کند یکسان نیست و به طور مشخص بیان نموده است که شادی نه تنها برای افراد مختلف معانی متفاوتی دارد بلکه برای یک فرد نیز در شرایط متفاوت معنی یکسانی نخواهد داشت به هر حال در آن زمان شادی یا شادمانه زیستن معادل با آنچه که امروز کیفیت زندگی نام دارد تلقی می شد؛ ولی اصطلاح “کیفیت زندگی” تا قرن بیستم مورد استفاده قرار نگرفته بود. مفهوم کیفیت زندگی از جمله مسایل مهمی است که ابتدا با گسترش همه جانبه فناوری و فرایند صنعتی شدن در کشورهای غربی مورد توجه اندیشمندان قرار گرفت. گسترش روزافزون فرایند صنعتی شدن که خود را با تولید انبوه کالاها و خدمات متنوع در بعد کمی نشان میدهد، مشکلات زیادی برای بشر مدرن به همراه آورد. درحقیقت، همگام با افزایش جمعیت، شهرنشینی و تمرکز صنایع، سرمایه ها، امکانات و خدمات شهری رشد کرده و شهرهای بزرگ به کلان شهرهای کنونی تبدیل شده اند و مشکلات دشوار و پیچیده ای پدید آمد. .(نجات،1387: 58) از جمله این مشکلات می توان به پدیده آلودگی هوا و تخریب محیط زیست اشاره کرد که با اضافه شدن فشارها و استرس های روانی، صدمات جبران ناپذیری به بشر وارد کرده است. به همین دلیل توجه بسیاری از دانشمندان و صاحب نظران به مفهوم کیفیت زندگی معطوف شد تا از این طریق تلاش هایی در راستای ارتقای شرایط زندگی و بهبود بخشیدن به بعد کیفی زندگی بشر صورت گیرد. کیفیت زندگی یکی از مفاهیم بنیادی مطرح در حوزه مطالعات اجتماعی است. امروزه کیفیت زندگی به عنوان عنصر کلیدی در سیاستگذاری و بررسی سیاست های عمومی مورد بحث قرار می گیرد. تغییر عقیده از اینکه فقط پیشرفت های علمی، پزشکی، تکنولوژی می تواند زندگی را بهبود بخشد، به این باور که بهزیستی فردی، خانوادگی، اجتماعی و جامعه از ترکیب این پیشرفت ها به همراه ارزش‌ها و ادراکات فرد از بهزیستی وشرایط محیطی به وجود می آید، از منابع اولیه گرایش به کیفیت زندگی است (Schalock & etal , 2002: 456). مفهوم کیفیت زندگی دامنه بسیار گسترده ای را در بر می گیرد که طیف وسیعی از شاخصها را شامل می شود از تغذیه و پوشاک گرفته تا مراقبت های بهداشتی، محیط اجتماعی و محیط مادی پیرامون. اگر چه کیفیت زندگی در بعضی از منابع به سطح زندگی ترجمه شده ولی سطح زندگی و پیشرفت مادی فقط یکی از پایه های کیفیت زندگی را شامل می شود. درواقع مفهوم کیفیت زندگی یک متغیر مرکب است که از چندین متغیر متأثر می گردد. تغییر در سطح درآمد مردم، شرایط زندگی، وضع سلامت، محیط، فشار روحی و روانی، فراغت، شادمانی خانوادگی، روابط اجتماعی و چندین متغیر دیگر نظیر آن به شکل مرکب کیفیت زندگی و تغییرات آن را تعیین می‌کند. از حدود دهه پنجم قرن بیستم، مفهوم کیفیت زندگی در مطالعات اجتماعی در مورد اقشار مختلف از زنان،کودکان و معلولان مورد بحث قرار گرفته است. باتوجه به اینکه بخش اعظم جمعیت کشورمان را گروه سنی جوانان تشکیل می دهند لذا بررسی کیفیت زندگی و عوامل تأثیر گذار بر آن، خصوصاً در میان جوانان از اهمیت بالایی برخوردار است. از سویی دیگر با در نظر گرفتن اهمیت و نقش دین و خصوصاً باورها و نگرش‌های معنوی در زندگی انسان، بررسی رابطه این نوع گرایشات با کیفیت زندگی جالب توجه می نماید. از این رو در این پژوهش به بررسی روابط بین این دو متغیر پرداخته می شود. 1-1- بیان مسأله چندین اندیشه کلیدی مفهوم کیفیت زندگی را بیان می کند. اولین اندیشه این است که افراد درباره کیفیت زندگی نظرات منحصر به فردی دارند و به روش زندگی فعلی، تجربیات گذشته، امید به آینده، و آرمانهای آنان بستگی دارد. دومین اندیشه این است که کیفیت زندگی به عنوان یک ساختار چند بعدی در بر گیرنده ابعاد مختلف است. در سومین اندیشه، کیفیت زندگی شامل دیدگاههای عینی و ذهنی است. در سالهای اخیر کیفیت زندگی[1](QOL) توجه محققین را به خود جلب کرده است. کیفیت زندگی مفهومی وسیع تر از سلامتی است(عبدالهی و محمد پور، 1385: 45). شاخصهای کیفیت زندگی عبارت از: 1- سلامت روان، 2- سلامت بدن، 3- زندگی مناسب خانوادگی، 4- زندگی مناسب اجتماعی، 5- آب و هوا و فضای مناسب، 6- امنیت شغلی، 7- دارا بودن آزادی، 8- تساوی جنسی، 9- امنیت و ثبات سیاسی است(اکونومیست، 2005 ، به نقل از عابدی،1385: 5). کیفیت زندگی بیش از هر چیز امری نسبی است. برداشت افراد درباره کیفیت زندگیشان با یکدیگر یکسان نیست. بر این اساس شاید بتوان نتیجه گرفت که میان ارزیابی جوانان از واقعیت های زندگی و مطلوبیت زندگی و از آن مهمتر معیارهایی که برای ارزیابی زندگی وجود دارند، با آنچه پدران و مادران و حاکمان و مسئولان جامعه دارند، تفاوت وجود دارد و این شکاف، مدام رو به گسترش بوده و عمیق تر خواهد شد. (­خوارزمی،1388: 35) در دهه های اخیر جامعه شناسان توجه ویژه ای به مفهوم و واقعیت “زندگی” داشته اند، به طوری که این مفهوم در سالهای اخیر به یکی از مباحث کانونی و مرکزی این علم تبدیل شده است. طرح موضوع هایی چون سبک زندگی، سرمایه های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در زندگی، رضایت از زندگی و کیفیت زندگی جایگاه و اهمیت این توجه را نشان می دهد.کیفیت زندگی مفهومی است که از یک سو برای شناخت ویژگیهای دوران اخیر و تحولات آن و از سوی دیگربه عنوان شاخصی برای نشان دادن نتایج تحولات اقتصادی، اجتماعی وسیاسی به کار می رود(روکس برو، 1380: 8) کیفیت زندگی یک اندیشه بنیادی است و به شخص و محیط زندگی او توجه کرده، به استانداردهای عالی­ می اندیشد و در بر دارنده مفاهیم مثبتی مانند خوشحالی، موفقیت، ثروت، رفاه، سلامت و رضایت است. فیتز پتریک نیز در تعریف رفاه، اموری چون شادکامی و خوشبختی را یکی از چشم اندازهای کیفیت زندگی معرفی می کندکه سطح و عمق آن با رفاه ارتباط پیدا می‌کند. در این تعریف رفاه به عنوان یکی از مهم ترین شاخصهای توسعه حالتی است که غالباً به عنوان رضایت یا خرسندی از زندگی بیان می شود. یعنی افراد باید به طور کلی از زندگی خود و ابعاد آن راضی و شادکام باشند. فیتز پتریک برآن است که این احساس احتمالاً بدین سبب شکل می گیرد که فرد به این آگاهی و احساس می‌رسد که آرزوهایش تحقق یافته است و این احساس راحتی را وقتی که با ناکامی ها و شکست هایی مواجه می‌شود، از دست می دهد. به عبارتی دیگر ارتباط بین رفاه و کیفیت زندگی هم در سطح خرد و هم در سطح کلان قابل مشاهده است.(فیتز پتریک، 1381: 20) کیفیت زندگی مفهومی است که از یک سو برای شناخت ویژگیهای دوران اخیر و تحولات آن و از سوی دیگر به عنوان شاخصی برای نشان دادن نتایج تحولات اقتصادی ، اجتماعی وسیاسی به کار می رود. شاید به همین وجه باشد که مایکل تودارو بر آن بود که “توسعه” را باید جریانی چند بعدی دانست که مستلزم تغییرات اساسی در ساخت اجتماعی، طرز تلقی عامه مردم و نهادهای ملی و نیز تسریع رشد اقتصادی، کاهش نابرابری و ریشه کن کردن فقر مطلق است. توسعه در اصل باید نشان دهد که مجموعه نظام اجتماعی، هماهنگ با نیازهای متنوع اساسی و خواسته های افراد و گروههای اجتماعی در داخل نظام، از حالت نامطلوب زندگی گذشته ، خارج شده وبه سوی وضع یا حالتی از زندگی که از نظر مادی ومعنوی بهتر است سوق می یابد.(روکس برو، 1370: 8) سازمان بهداشت جهانی در سال 1993، کیفیت زندگی را به عنوان ادراک افراد از موقعیتشان در زندگی در حوزه های فرهنگی و نظام آموزشی که در آن زندگی می نمایند و در ارتباط با اهداف، انتظارات، استانداردها و نگرانی هایشان تعریف کرده است. نوردون فلت[2](1991) کیفیت زندگی را خشنودی از زندگی توصیف نموده است. به نظر او سنجش خشنودی افراد از طریق بررسی تجربه افراد از میزان حصول به آمال و آرزوهایشان انجام پذیر است. این تجربه ممکن است برای افراد دیگر همان معنی و مفهوم را نداشته باشد.(power,2003:70) سازمان بهداشت جهانی کیفیت زندگی را «درک فرد از موقعیت خویش در زندگی، در متن فرهنگی و سیستم های ارزشی که فرد در آن زندگی می کند، در رابطه با هدفها، انتظارات، استانداردها و علایق خود تعریف می کند». این تعریف ابعاد فیزیکی، روانشناختی، سطح استقلال، ارتباطات اجتماعی، ارتباط با محیط و معنویت را شامل می شود. این تعریف این دیدگاه را بیان می‌کند که کیفیت زندگی به ارزیابی ذهنی افراد از کیفیت زندگی اشاره دارد که این خود مبتنی بر زمینه‌های فرهنگی اجتماعی است(power,2003:70). شاید بتوان گفت تنها بعد از مطرح شدن جامعه شناسی کلان، مفاهیمی نظیر احساس خوشبختی به عنوان شاخصهای پیشرفت اجتماعی در جامعه شناسی به طور اساسی مورد بررسی قرار گرفتند. روت وینهوون جامعه شناس هلندی علت اصلی چنین غفلت دراز مدتی را اولاً تا حدی ناشی از نگاه جامعه شناسانه دانشمندان این علم به علم مورد بررسی‌شان می داند. او اعتقاد دارد جامعه‌شناسان گمان می‌کنند حیات علمی‌شان تنها در گرو بررسی آسیب‌های اجتماعی می‌باشد. ثانیاً اعتقاد به تئوری نسبی بودن احساس خوشبختی و رضایت از زندگی، آن را به یک موضوع ذهنی و روانشناسی بدل نموده است که جامعه شناسان پا در حریم آن نمی‌گذارند. در حالیکه می توان ثابت نمود این مفهوم نسبی نبوده و با تغییر وضعیت محیط می توان احساس خوشبختی بیشتری را برای تعداد بیشتری از افراد فراهم آورد(وینهوون، 2006: 3). این مفاهیم(خوشبختی و رضایت از زندگی) که به عنوان ابعاد کیفیت زندگی مطرح هستند نه تنها تحت تأثیر عوامل اجتماعی و فرهنگی قرار دارند بلکه پایین بودن میزان آنها خود در بردارنده پیامدهای ناگوار اجتماعی خواهد بود. بر اساس مطالعات به عمل‌آمده از سوی مؤسسه مرسر[3] ، شهر تهران در سال‌های 2006 و 2007، از لحاظ کیفیت زندگی در بین دویست و پانزده شهر بزرگ جهان، در مرتبه یکصد و هفتاد و ششم قرار گرفته است. عدم احساس خوشبختی و رضایت از زندگی می تواند مقدمه ای بر بروز آسیب های اجتماعی نظیر خودکشی، اعتیاد و… می باشد. در تحقیقی که درسال 2000 توسط روت وینهوون محقق دانشگاه اراسموس رتردام در هلند انجام گرفت متوسط خوشبختی در میان 90 کشور دنیا مورد بررسی قرار گرفت که ایران در این مدل، جایگاه پنجاهم را کسب نمود. این آمار می تواند بیانگر مسأله بودن موضوع کیفیت زندگی و بررسی آن در کل جمعیت و لزوم پرداختن به آن در سطح اقشار و گروههای مختلف جامعه باشد. لازم به ذکر است با توجه به شاخص های احساس خوشبختی و رضایت از زندگی در بانک داده های جهانی، ایران کشوری است که در معرض خطر بوده و بیماریهایی نظیر افسردگی، استرس و ناراحتی های روحی به شدت در حال شیوع بوده و موجب بالا رفتن آسیب هایی نظیر خودکشی و اعتیاد گشته است. به طوریکه نرخ خودکشی در ایران با توجه به مذهبی بودن جامعه چیزی حدود 625 نفر در هر صد هزار نفر است،که این آسیب به شدت رو به افزایش است(اولین همایش آسیب‌های اجتماعی ، 1381). همچنین آسیبی مانند اعتیاد تبدیل به یک بحران در کشور گردیده است. هر چند آمار دقیقی در میزان معتادین وجود ندارد، اما حقیقت درگیری قشر عظیمی از جامعه در این معضل بر کسی پوشیده نیست و این تا حدی بیانگر وجود ناخرسندی و احساس عدم رضایت در کلان شهری نظیر تهران می‌باشدکه به خاطر گستردگی جغرافیایی و افزایش مهاجرت دچار در هم آمیختگی فرهنگی، بروز آنومی و به تبع آن منزوی شدن افراد گردیده است. اینگلهارت وقتی در بررسی آمار 15 ساله رضایت از زندگی در کشورهای اروپایی روندهای نسبتاً ثابت را مشاهده می کند، ابتدا آن را به تفاوتهای میان فرهنگی این کشورها ارجاع می دهد و سپس نتیجه می‌گیرد که یکی از مهمترین علل اختلاف فرهنگی، سطح توسعه اقتصادی جامعه است: امنیت اقتصادی، احساس عمومی رضایت از زندگی را در جامعه افزایش داده و به تدریج باعث پدید آمدن یک هنجار فرهنگی نسبتاً عالی می‌شود (اینگلهارت،1373: 78). ابعاد و وجوه متعدد کیفیت زندگی نشان می دهد این متغیر تحت تأثیر عوامل زیادی نیز قرار دارد که هر کدام به نوبه خود حائز اهمیت می باشند. در بسیاری از تحقیقات کیفیت زندگی از منظری روانشناختی مورد بررسی قرار گرفته شده است و به نظر می رسد ابعاد اجتماعی آن کمتر مورد توجه قرار گرفته است بنابراین بررسی وجوه جامعه شناختی تر آن و بررسی تأثیر برخی عوامل اجتماعی روی این متغیر اهمیت زیادی دارد. یکی از متغیرهایی که به نظر می رسد بر روی کیفیت زندگی تأثیرگذار باشد نگرش مذهبی افراد یا به عبارت کلی تر میزان دینداری و کشش افراد به سمت معنویت می باشد. دین برای آدمی موهبتی الهی است که او را به یک فلسفه حیات مسلح می کند. دین نیازها و خواسته های بنیادین روانی ، بویژه نیاز به عشق و جاودانگی، را تحقق می بخشد. باورهای دینی همواره در طی تاریخ حیات بشر با او همراه بوده اند و در هیچ دوره و زمانی بشر بدون اعتقادات دینی نبوده است. به عقیده فرانکل بنیانگذار مکتب معنی درمانی در واقع یک احساس مذهبی عمیق ریشه دار در اعماق ضمیر ناهشیار همه انسانها وجود دارد(شریفی و همکاران، 1387: 77) با وجود اینکه برای عده بیشماری تأثیر مثبت مذهب بر سلامت جسم و روان امری مسلم بشمار می آید، درباره تأثیر اعتقادات مذهبی بر انسان دیدگاه های ضد و نقیضی وجود دارد(مالتاوی و دی، 2000) . مثلاً بر خلاف ارزیابی منفی فروید و الیس از نقش و تاثیر مذهب، افرادی چون جیمز ، یونگ، آلپورت، مازلو، آدلر و فرام با نگرشی مثبت از پیامدهای جهتگیری مذهبی بر بهداشت روانی سخن گفته‌اند( معتمدی و همکاران، 1384: 123). بر خلاف الیس، که بر این باور است که دینداری با تفکر غیر عقلانی و اختلالات عاطفی همراه است(الیس، 1980: 45) ، بسیاری از پژوهشگران(کوئینگ و همکاران، 2001: تورسن و هریس، 2002) نشان دادند که عقاید و باورهای مذهبی بر سلامت جسمی و روانی افراد تأثیر مثبت دارند. پژوهشها نشان می دهند که بین مذهب و معنابخشی زندگی، علائم سلامت جسمی و روانی و بین انجام دادن مناسک دینی و مرگ و میر رابطه محکمی وجود دارد. به این صورت که مذهبی بودن و انجام اعمال مرتبط با آن خطرهای مرتبط با مرگ و میر را کم می کند. انجام دادن مناسک دینی و پیوند اجتماعی مستحکم برخاسته از مذهبی بودن در تأثیر مثبت مذهب بر سلامتی نقشی مثبت دارد(ویلیامز و استرن هال، 2007؛ جمالی، 1379: 132) به همین ترتیب و با در نظر گرفتن نظریات اندیشمندان بزرگ جامعه شناسی درباره رابطه دین و زندگی انسان می‌توان به اهمیت این متغیر روی کیفیت زندگی پی برد، بنابراین پژوهش حاضر می‌کوشد به تبیین این ارتباط بپردازد. 1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق ایران کشوری است که قسمت اعظم آن را جوانان تشکیل می دهند و توجه به کیفیت زندگی آنها از اهمیت خاصی برخوردار است. جامعه جوان ایرانی امروز ذائقه ها، تمایلات و سبک زندگی خاص خودشان را دنبال می‌کنند که پاسخ دادن به آنها فراتر از مسائل مادی و تأمین غذا، پوشاک و مسکن می باشد. تاکنون تحقیقات زیادی پیرامون کیفیت زندگی که بیشتر بر جنبه های عینی و مادی همچون درآمد، غذا و مسکن تأکید داشته اند، انجام شده است و به طور عام پذیرفته شده است که کیفیت زندگی بوسیله عوامل مادی غیر ذهنی تحت تأثیر واقع می شوند و موضوعات تحقیقی، بیشتر بر روی این موارد متمرکز شده است، بنابر این لازم می‌باشد که به جنبه های زیبا شناختی کیفیت زندگی نیز توجه شود. به طور کلی می توان گفت که انگیزشهای مردم طیف وسیعی از نیازهای ابتدایی به نیازهای پیشرفته را شامل می شود. زمانی که نیازهای اولیه برآورده می شود افراد به طور طبیعی به سمت نیازهای بالاتر حرکت می کنند. نیازهای اقتصادی و امنیتی، نیازهای سطح پایین تر را ارضا می کنند. (kim,2008:85) با توجه به مسائل مطرح شده در بیان مسأله، آسیب های اجتماعی موجود در جامعه نظیر اعتیاد، خودکشی و…. ، تحقیقات انجام شده بر روی کیفیت زندگی مردم در کشورهای مختلف توسط موسسات بین المللی و رتبه نامطلوب کشورمان در میان کشورهای دیگر ضرورت هرچه بیشتر تحقیقات پیرامون این موضوع در کشور را توجیه می نماید. همچنین لزوم پرداختن به این موضوع در جامعه شناسی به منظور آزمون نظریه های اجتماعی‌ که به صورت تلویحی به تبیین کیفیت زندگی پرداخته‌اند ضروری می باشد، بالابردن میزان کیفیت زندگی در میان مردم نه تنها از تکالیف اساسی دولت‌های رفاهی و عاملی برای ثبات سیاسی دولتهای در حال توسعه می‌باشد، بلکه افزایش بهره وری اقتصادی را نیز در پی خواهد داشت. کیفیت زندگی انسان امروزی ابعاد گسترده ای پیدا کرده و در آینده نه چندان دور پیچیده تر و گسترده تر نیز خواهد شد، همچنان که روند گذشته تا حال مؤید این مطلب است. این پیچیدگی و گستردگی خود نتیجه افزایش آگاهی بشر به عوامل پیدا و پنهان است که زندگی وی را دستخوش تغییر کرده است. ابعاد کیفیت زندگی بشر امروز را شاید بتوان به طور کلی به شرح زیر بیان کرد: سرعت(استفاده هر چه بهتر از زمان، تنوع و انعطاف، پاسخ به نیازهای عملکردی، گذران اوقات زندگی، کار، فراغت، کسب آگاهی و . . . )، امنیت، ایمنی وسلامت(صدیقی،1386: 34). کیفیت زندگی مفهومی چند وجهی، نسبی، متأثر از زمان و مکان و ارزشهای فردی و اجتماعی است. عوامل مؤثر بر آن به دوره زمانی و مکان جغرافیایی و شرایط فرهنگی تغییر می کنند. شکی نیست که واقعیت ها و شرایط عینی جامعه و وضعیت مادی زندگی فرد نیز در آن نقش تعیین کننده دارند(خوارزمی، 1386: 36). بنابر این با توجه به مطالب مطرح شده و با در نظر گرفتن اهمیت مفهوم کیفیت زندگی در زندگی انسان آنهم از باب پرداخت جامع به شرایط عینی و ذهنی به صورت توأمان، ضرورت پژوهش در رابطه با این متغیر مشخص می شود. برخی از وجوه این ضرورت و اهمیت را می توان به صورت مختصر به این شرح بیان داشت: