1-3. اهمیت و ضرورت پژوهش… 4 1-4.اهداف پژوهش… 5 1-5.پیشینه علمی و عملی پژوهش… 6 1-6.سؤالات پژوهش… 8 1-7.فرضیههای پژوهش… 8 1-8. فرآیند پژوهش(روش ونوع). 8 1-9. قلمرومکانی پژوهش… 8 1-10. شیوه و ابزار گردآوری دادهها و اطلاعات… 9 1-11. روش تجزیه و تحلیل دادهها 9 1-12. شرح واژهها و اصطلاحات پژوهش… 10 فصل دوم: مبانی نظری.. 12 2-1. اصطلاحات و واژهها 13 2-2. تاریخچه گردشگری در جهان و ایران.. 14 2-3.تاریخچه گردشگری در ایران.. 15 2-4.کلانشهر و گردشگری.. 16 2-5.مدیریت گردشگری.. 22 2-6.نقش نهادهای محلی(شهرداری و شورای شهر) در توسعه گردشگری.. 24 2-7. انواع گردشگری.. 25 2-9. موانع و چالش های توسعه صنعت گردشگری.. 32 2-10. عناصر تشکیل دهنده جاذبههای گردشگری.. 33 2-11. زیر ساختهای صنعت توریسم. 34 2-12. عوامل مؤثر بر صنعت گردشگری.. 38 2-13. گردشگری پایدار شهری.. 38 2-14. اهداف گردشگری پایدار.. 41 2-15. گردشگری و ملاحظات اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی- فرهنگی.. 42 2-16. تعامل گردشگری شهری و بازآفرینی فرهنگی.. 43 2-17. فضاهای شهری.. 43 2-18. روش تحقیق.. 44 2-19. روش و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها 45 2-20. مفهوم شکل گیری تکنیک SWOT. 45 مفاهیم پایه. 45 فصل سوم: معرفی محدوده شهر كرمانشاه 48 3-1. شناخت تاریخچه. 49 3-1. دولت و کانونهای حکومتی و ارتباطشان با کرمانشاه. 51 3-2. بررسی های محیطی.. 52 3-2-1. بررسی ویژگی های جغرافیایی.. 52 3-2-2. موقعیت جغرافیایی شهر و اطراف آن.. 53 ‌‌3-2-3. کلیات و خصوصیات زمین شناسی منطقه (شهرستان کرمانشاه ):. 53 3-2-3-1. پهنه بندی خطر در سطح ناحیه. 55 3-2-4. بررسی وضعیت اقلیمی منطقه. 57 3-2-5. توپوگرافی جغرافیایی شهر کرمانشاه. 62 ب) دشت ها 64 د) پوشش گیاهی.. 66 از نظر پوشش گیاهی (جنگل و مراتع) نیز این ناحیه به دو بخش قابل تقسیم است:. 66 الف ـ ناحیه شرق و شمال شرقی : شامل شهرستانهای کرمانشاه، كنگاور، صحنه و قسمتهایی از هرسین می‌باشد. پوشش جنگل در این ناحیه جز در برخی بخش ها وجود ندارد و تحت تأثیر آب و هوای سرد استپی قرار دارد.. 66 3-2-6. خصوصیات جمعیتی و اجتماعی شهر.. 67 3-2-6-1. خصوصیات جمعیتی و ترکیب آن.. 67 3-2-6-2. تعداد جمعیت و روند تحول آن.. 67 3-2-6-3. نسبت جنسی جمعیت در شهر کرمانشاه. 73 3-2-7. مطالعات اقتصادی.. 73 3-2-7-1. ویژگیهای اقتصادی شهر کرمانشاه. 73 3-2-8. مونوگرافی آثار مذهبی، فرهنگی، تاریخی و طبیعی در شهر کرمانشاه. 74 3-2-8-1. مساجد:. 75 3-2-8-2. حسینیه و تکایا 76 3-2-8-3. مقبرهها 79 3-2-8-4. بافت و خانه های تاریخی :. 80 3-2-8-5. حمامها 82 3-2-8-6. سنگ نگارهها 83 3-2-8-7. بازار کرمانشاه و مرکز شهر.. 84 3-2-8-8. مناظر طبیعی.. 84 3-2-8-9. موزه ها و مراكز فرهنگی دیگر.. 85 4-1. تحلیل SWOT در مقوله گردشگری.. 88 4-1-1. عوامل مؤثر درونی بر گردشگری در شهر کرمانشاه. 89 4-1-2. عوامل مؤثر بیرونی در گردشگری شهر کرمانشاه. 93 4-1-3. رتبه بندی عوامل داخلی و خارجی بر حسب امتیاز وزنی.. 96 4-1-4. تجزیه و تحلیل عوامل استراتژیک…. 102 4-1-5. ترسیم ماتریس عوامل داخلی و خارجی(IE) گردشگری کرمانشاه. 104 4-1-6. راهبردها و راهكارهای توسعه گردشگری در شهر كرمانشاه:. 105 4-1-6-1. راهبردهای تنوع(ST):. 106 4-1-6-2. راهبردهای بازنگری(WO):. 106 4-1-6-3. راهبردهای تدافعی(WT):. 107 فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهاد 110 5-1. فرضیه ها:. 111 5-2. نتیجه گیری.. 112 5-3. پیشنهادها:. 114 منابع. 116 فهرست جداول جدول شماره(2-1) : راهبردهای چهارگانه بر اساس تحلیلSWOT.. 46 جدول شماره(3-1): میانگین ماهیانه و سالانه دمای هوا در دوره 1385- 1355. 57 جدول شماره(3-2): میانگین دمای حداکثر هوا در دوره 1385- 1355. 58 جدول شماره(3-3): میانگین دمای حداقل هوا در دوره 1385- 1355. 58 جدول شماره(3-4) : میزان بارش ماهیانه و سالیانه در سال 1385. 59 جدول شماره (3-5): میزان رطوبت نسبی هوا در سال 1385. 60 جدول شماره(3-6): میزان تعداد روزهای یخبندان در سال 1385. 61 جدول شماره(3-7): سرعت بادهای غالب در ایستگاه شهر کرمانشاه در سال 1385. 61 جدول شماره (3-8 ) : تیپ خاك و اراضی ناحیه. 62 جدول شماره(3-9): مشخصات کوههای مهم استان کرمانشاه 64 جدول شماره(3-10): مشخصات تعدادی از دشت های استان کرمانشاه 65 جدول شماره (3-11): وضعیت اراضی دشتهای کرمانشاه به تفکیک کیفیت.. 66 جدول شماره(3-12) : آبادی­های ادغام شده در شهر کرمانشاه 68 جدول شماره (3-13) : روند جمعیتی، نرخ رشد و بعد خانوار شهر کرمانشاه طی دوره 1390-1335. 69 جدول شماره(3-14):جمعیت شهر کرمانشاه در سال 1390. 71 جدول شماره(3-15) : جمعیت مناطق شش­گانه به تفکیک در سرشماریهای سالهای 1390-1375. 72 جدول شماره(3-16) : نسبت جنسی جمعیت شهر کرمانشاه در سال 1390. 73 جدول شماره(3-17) : توزیع جمعیت شاغل در بخشها و رشته فعالیتهای شغلی در شهر کرمانشاه سال 1385. 74 جدول شماره(4-1): نتایج تجزیه و تحلیل عوامل داخلی(قوتها). 89 جدول شماره(4-2): نتایج تجزیه و تحلیل عوامل داخلی(ضعفها). 91 جدول شماره(4-3): نتایج تجزیه و تحلیل عوامل خارجی(فرصتها). 93 جدول شماره(4-4): نتایج تجزیه و تحلیل عوامل خارجی(تهدیدها). 95 جدول شماره(4-5): رتبه­بندی عوامل درونی( نقاط قوت و ضعف). 97 جدول شماره(4-6): رتبه بندی عوامل بیرونی(فرصت ها و تهدیدها). 101 جدول شماره(4-7): ماتریس راهبردها و راهكارهای توسعه گردشگری در شهر كرمانشاه 108 فهرست نمودارها نمودار شماره(1-1) : تجزیه و تحلیل مدل swot 9 نمودار شماره (2-1) : گونه شناسی گردشگری شهری.. 17 نمودار شماره (2-3): مؤلفه های زیر ساختی صنعت توریسم. 34 نمودار شماره(2-4) : تدابیر سه گانۀ مدیریت و برنامه ریزی گردشگری.. 37 نمودار شماره(2-5) : انواع تور در گردشگری 37 نمودار شماره(2-6) : عوامل اصلی در توسعه گردشگری.. 40 نمودار شماره(2-7): فصل بندی تحقیق.. 44 نمودار شماره(3-1) : میزان بارندگی در استان کرمانشاه طی ماههای مختلف سال. 59 نمودار شماره(2-3) : روند جمعیتی شهر کرمانشاه طی دوره 1390-1335. 69 نمودار شماره(3-3) : بعد خانوار در شهر کرمانشاه طی سالهای 45-90. 70 نمودار شماره(3-4) : روند تحول جمعیت شهر، شهرستان و استان کرمانشاه 70 نمودار شماره(3-5) : جمعیت شهر کرمانشاه در سال 1390 بر اساس آمار شهرداری.. 71 نمودار شماره(3-6): جمعیت مناطق ششگانه به تفکیک در سرشماریهای سالهای 1390-1375. 72 نمودار شماره(3-7): نسبت جنسی جمعیت شهر کرمانشاه در سال1390. 73 نمودار شماره(4-1): ماتریس عوامل داخلی و خارجی(IE) گردشگری در شهر کرمانشاه 105 فهرست شكل ها شکل شماره(3-1) : موقعیت شهر کرمانشاه در استان.. 53 شکل شماره(3-2): خصوصیات زمین شناسی.. 56 شکل شماره(3-3) : طبقه بندی آب و هوای استان بر اساس روش دمارتن.. 58 شکل شماره (3-4): بارش نرمال سالانه استان کرمانشاه بر اساس آخرین آمار تا سال 1388. 60 شکل شماره (3-5): توپوگرافی استان کرمانشاه 62 چكیده: امروزه یك اجماع جهانی در این باره وجود دارد كه چنانچه به همة قابلیتهای صنعت گردشگری و به ویژه، گردشگری شهری توجه شود، می تواند به عنوان یكی از راهبردهای توسعه اقتصادی و فرهنگی شهرها محسوب گردد. از جمله دلایلی که ضرورت انجام پژوهش حاضر را موجب گردید، وجود جاذبه های گردشگری بسیار با ارزش و متنوع تاریخی و مناظر و چشم اندازهای کم نظیر طبیعی در شهر و استان کرمانشاه است و با هدف شناخت پتانسیل­های گردشگری در شهر کرمانشاه، شناخت عوامل و زمینه های قدرت، ضعف، فرصت و تهدید تأثیرگذار بر صنعت گردشگری در این شهر و دست یافتن به راهبردهای ممکن جهت ارتقای این صنعت تدوین گشته است. این پژوهش از نظر هدف كاربردی و روش مورد استفاده در آن توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش با استفاده از مدل SWOT ضمن تحلیل نقاط ضعف، قوت و فرصتها و تهدیدها به ارائه استرات‍ژی ها و راهبردهایی در زمینه گردشگری پرداخته شده است. یافته ها حاكی از آن است كه در شهر كرمانشاه 32 نقطه قوت در مقابل 29 نقطه ضعف و 25 فرصت در مقابل 20 تهدید وجود دارد. از جمله مهم ترین نقاط قوت می توان به وجود جاذبه های غنی تاریخی و فرهنگی، موقعیت استراتژیك با كشور عراق و … با امتیاز وزنی 0.08 به عنوان برجسته ترین نقاط قوت و ضعف مدیریت وعدم توجه كافی مسئولین به اقتصاد گردشگری، ضعف تبلیغات، نامناسب بودن امكانات و زیر ساختهای كالبدی و رفاهی و … با امتیاز وزنی 0.04 به عنوان مهم ترین نقاط ضعف، اشتغالزایی و حصول درآمد برای شهر، قابلیت تبدیل شدن به مركزیت پزشكی غرب كشور، ترجیح دادن كشورهای مسلمان به گردشگری در این كشورها و … با امتیاز وزنی0.12 به عنوان فرصت های مهم و تبلیغات منفی علیه كشور، تهدیدهای زیست محیطی برای آثار تاریخی، جذابیت های بهتر رقبای خارجی و … با امتیاز وزنی 0.06 مهم ترین تهدیدها برشمرده شده اند. واژگان كلیدی: گردشگری پایدار، مدل SWOT، شهر كرمانشاه فصل اول: كلیات تحقیق 1-1. مقدمه گردشگری كه در دنیای قدیم منحصر به امور زیارت، پیام رسانی، مسافرت های استثنایی جاسوسان و ماجراجویان وهمچنین طالبان علم بود، امروزه به مثابه یكی از مسائل مهم و مؤثر اقتصادی و یكی از عوامل برجسته ارتباطی، اجتماعی و فرهنگی در سطح جهانی در خور توجه و بررسی است. گردشگری در جهان کنونی، صنعتی پاک، عاری از آلودگی و سومین پدیدۀ اقتصادی پویا، پررونق و رو به توسعه است که پس از صنایع نفت و خودروسازی گوی سبقت را از دیگر صنایع جهانی ربوده است. و به صادرات نامرئی شهره یافته است. فضاهای شهری به علت وجود امكانات خدماتی، تفریحی، مراكز خرید، بناهای تاریخی و دیگر جاذبه ها از مقاصد مهم گردشگری به شمار می­روند. استان کهن کرمانشاه و در پی آن شهر زیبای کرمانشاه دارای توان­های بالقوه و بالفعل طبیعی، تاریخی، فرهنگی و اجتماعی کم نظیر و حتی بی­نظیری است که با برنامه­ریزی صحیح و تدوین راهبردهایی در جهت بالفعل کردن توان­های بالقوه و نیز افزایش کارایی خدمات مرتبط با امور رفاهی و گردشگری می­توان پذیرای هر چه بیشتر گردشگر در این خطه زیبا بود، از این حیث انجام پژوهش حاضر در این باب امری ضروری به نظر می­رسد چرا که برای دست یافتن به توسعه پایدار و همچنین ارتقاء و پیشرفت، جز با بهره­گیری از علم روز و انجام تحقیق و پژوهش در راستای شناخت معضلات و مشکلات و پس از آن استفاده از راهکارهای علمی در جهت فائق آمدن بر آن­ها میسر نخواهد بود، لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت گردشگری شهری ونقش آن در اقتصاد شهر، در پی یافتن نقاط ضعف و قوت و فرصت ها و تهدیدهای گردشگری در شهر کرمانشاه است تا با استفاده از مدل SWOT به استراتژی و راهبردهایی در جهت توسعه صنعت گردشگری در شهر کرمانشاه دست یابد. 1-2.بیان مسأله امروزه گردشگری به اندازه­ای توسعه یافته که پس از صنایع مهمی مانند صنعت نفت و خودروسازی، سومین صنعت پردرآمد دنیا محسوب شده و اقتصاددانان نیز از آن به عنوان ((صادرات نامرئی)) یاد می­کنند. همچنین علاوه بر نقش غیر قابل انکار آن در شکوفایی اقتصاد کشورها، جزو عوامل مؤثر در برنامه­ریزی­های زیربنایی اعم از توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است(استعلاجی و خوش­نیت بیاتی،251:1391). امروزه از صنعت گردشگری Tourism به عنوان یکی از پردرآمدترین فعالیت­های اقتصادی یاد می­شود به گونه­ای که از عوامل مؤثر در برنامه­ریزی­های توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی شهرها تلقی شده و نقش غیر قابل انکار آن در توسعه و شکوفایی اقتصادی بر هیچ یک از کشورها اعم از توسعه یافته و در حال توسعه به عنوان یکی از مهم­ترین منابع در رشد ناخالص ملیGDP پوشیده نیست(استعلاجی و خوش نیت بیاتی،253:1391). مهمترین فضاهایی که مورد بازدید و اقامت گردشگران قرار می­گیرد، فضاهای شهری هستند که از دیرباز جذاب­ترین فضاها را تشکیل می دادند. گردشگری در شهرهای کوچک و بزرگ متداول است این شهرها غالباً گستره وسیعی از جاذبه ها را ارائه می­دهند. بسیاری از جاذبه ها و تسهیلات رفاهی، اساساً برای خدمت به شهروندان توسعه یافته اند، ولی استفاده از این تسهیلات می­تواند به تداوم آ نها کمک کند. از این گذشته، شهرها ممکن است مبادی ورود و خروج گردشگران به کشور یا منطقه باشند، و به عنوان پایگاهی برای گردشگران در آیند که به نواحی آن شهر مسافرت می کنند. هتلها و سایر تسهیلات گردشگری، بخشی تفکیک ناپذیر از بافت شهری هستند و به مسافران تجاری و تفریحی خدمات می­دهند. به عبارت بهتر، گردشگر شهری کسی است که یا با هدف مسافرت و گردشگری، اقدام به اقامت در شهر نموده و یا آنکه برای بازدید از مناطق اطراف شهر، از آن به عنوان یک مبدأ استفاده می­کند(یغفوری و آقایی، 3:1390). کرمانشاه به لحاظ برخورداری از ظرفیت­های مناسب گردشگری از قبیل طبیعی، تاریخی، فرهنگی و مذهبی و… همواره به عنوان یکی از جذاب­ترین مناطق گردشگری در ایران محسوب می­گردد و این امر فرصت مناسبی برای دست یافتن به توسعه پایدار در این شهر و استان است، لیکن با این وجود، کرمانشاه هنوز جایگاه واقعی خود را در امر جذب توریسم و رسیدن به گردشگری پایدار نیافته است، تا جایی كه طبق سالنامه آماری استان تعداد گردشگران در شهر از سال 1385 به بعد روند كاهش و افزایش داشته است و هنوز تعداد گردشگران به سال 1385 نرسیده است. این امر در حالی است که با توجه به جاذبه­های کم نظیر و حتی بی­نظیر در کرمانشاه می­توان با شناخت توان­های بالفعل و بالقوه و برنامه­ریزی اصولی و همه جانبه و نیز توجه به زیرساخت­های لازم و بسترسازی مناسب از طریق متدهای علمی و استفاده از نظر کارشناسان و متخصصان این امر به توسعه پایدار گردشگری دست یافت. 1-3. اهمیت و ضرورت پژوهش ارزیابی آثار اقتصادی صنعت گردشگری، سبب فراهم نمودن اطلاعات لازم، جهت شکل­گیری سیاست­های توسعه گردشگری می­گردد. گردشگری، مفیدترین بخش صنعتی جهان است و بر چند فعالیت اقتصادی از جمله: اشتغال، منابع انسانی، توسعه، تجارت بین­المللی و تراز پرداخت­ها تأثیرگذار است(نور بخش و اکبرپور سراسکانرود،26:1389). با توجه به اینكه ساختار اقتصادی ایران بعد از اكتشاف و بهره برداری از منابع نفتی به شدت متكی به صادرات نفت و درآمد ارزی حاصل از آن بوده است و تلاش های صورت گرفته برای خروج از این وضعیت و اتخاذ سیاست­های اقتصادی غیرنفتی نتیجه چندانی در برنداشته است، اینك برای ایجاد توسعه­ای همه جانبه و پایدار و همچنین جایگزینی منابع جدید كسب درآمد به جای منابع نفتی در كشور، نیازمند استفاده از تمامی امكانات و قابلیت ها هستیم. این در حالی است كه ایران یكی از دیدنی­ترین كشورهای جهان است. به طوری كه كشور ما جزو ده كشور اول جهان از لحاظ جاذبه­های( فرهنگی و تمدنی) گردشگری و جزو پنج كشور اول جهان از نظر تنوع(محیط طبیعی) گردشگری و جزو سه كشور اول جهان از نظر تنوع صنایع دستی است(ابراهیم زاده و آقاسی زاده،1388: 109-110). کشور ایران که توان بالقوه عظیم گردشگری در همه زمینه­های میراث فرهنگی، تاریخی، زیست محیطی و غیره را دارد سالها به دلیل نگرانی­های فرهنگی، خود را از جریان عظیم اقتصادی دور نگه دارد. امروزه مطالعۀ فعالیت­های گردشگری و طراحی مسیرهای گردشگران در فضا ومکان یکی از موضوعات مهم و شاخص در مدیریت گردشگری است. در این راستا جغرافی­دانان ومحققان علاقمند به این هستند که بدانند افراد چه جاهایی و از چه طریقی را برای بازدید انتخاب می­کنند و در پی این هستند که بدانند چه مدلی الگوهای حرکت گردشگران را در شهرها نشان می­دهد(موحد و احمدی،96:1392). از جمله دلایلی که ضرورت انجام پژوهش حاضر را موجب گردید، وجود جاذبه­های گردشگری بسیار با ارزش و متنوع تاریخی و مناظر و چشم اندازهای کم نظیر طبیعی در شهر و استان کرمانشاه است، از جمله این موارد وجود آثار باستانی کوه طاق بستان در شمال شهر کرمانشاه (این اثر به ثبت جهانی رسیده است)، وجود بازار سنتی شهر کرمانشاه(زمانی این بازار بزرگترین بازار خاورمیانه محسوب می­شده است)، وجود تکایا، مساجد و حسینیه­های قدیمی در بافت مرکزی شهر، خانه­های قدیمی در بافت شهری کرمانشاه و مناظر زیبای طبیعی از جمله سراب­ها و چشمه ها و کوه­ها و سایر بناها و کارکردهای دیدنی در این شهر زیبا هستند که نشان دهنده توانهای توسعه در این شهر است وبا استفاده از روش­های علمی و استفاده از این روش­ها در مدیریت شهری و گردشگری و توجه به صنعت گردشگری در کرمانشاه می تواند موجب بهبود و ارتقاء وضعیت اقتصادی در سطح ملی و منطقه ای و نیز کاهش بیکاری شود. 1-4.اهداف پژوهش اهدف از پژوهش حاضر به شرح زیر برشمرده می­شود: شناخت پتانسیل­های گردشگری در شهر کرمانشاه شناخت عوامل و زمینه های قدرت، ضعف، فرصت و تهدید تأثیرگذار بر صنعت گردشگری درشهرکرمانشاه دست یافتن به راهبردهای ممکن جهت ارتقای این صنعت در شهر کرمانشاه 1-5.پیشینه علمی و عملی پژوهش با توجه به اهمیت گردشگری در جوامع امروزی و نیز درآمدهای اقتصادی از آن تاکنون جهت ارتقای این صنعت و ترویج آن مطالعات عدیده­ای صورت گرفته است که در ذیل به برخی از آنها اشاره می­گردد: كوپر (1981)رفتار فضایی گردشگران را در جزیره چانل را مورد بررسی قرار داده است او تفاوت­هایی را در الگوی فضایی گردشگران را بر اساس دو متغیر(1) چرخه زندگی ؛ 2)موقعیت و پایگاه اجتماعی، اقتصادی مطالعه كرد و دریافت كه گردشگران با درآمد پایین فقط به بازدید از جاذبه­های اصلی گردشگری شهر تمایل دارند، در حالی كه گردشگران با درآمد بالا از جاذبه هایی كه كمتر مورد بازدید قرار گرفته است، بازدید می كنند. عباس زادگان (1384) در پژوهشی با عنوان ابعاد اجتماعی – روانشناختی فضاهای شهری، معتقد است كه فضاهای باز شهری، بستر ارتباطات و تعاملات اجتماعی شهروندان را ارتقا داده و امكان حضور بیشتر شهروندان را در فضا فراهم می آورند. – عیسی سراقی و همکاران(1387) در مقاله خود با عنوان نقش جاذبه­های اکوتوریستی در توسعه گردشگری نهاوند با تأکید بر مدل SWOT به بررسی عوامل داخلی و خارجی گردشگری و قابلیت­های جاذبه­های اكوتوریستی شهرستان نهاوند به گونه ای علمی ، همراه با رعایت مسایل زیست محیطی پرداخته شده است سپس به ارائه راهكارهایی برای توسعه پایدار ناحیه ای و در نهایت حركت در راستای توسعه پایدار ناحیه­ای تأكید شده است.نتایج حاصل از مطالعات میدانی، مدلهای تحلیلی و تجزیه و تحلیل های تجربی در منطقه مورد مطالعه بیانگر این واقعیت است كه عدم بهره­برداری اصولی و ضعف بینش علمی مدیران نسبت به مسایل زیست محیطی جاذبه های اكوتوریستی منطقه را با آسیب پذیری بالایی مواجه كرده است . برای فایق آمدن بر مشكلات نیازمند بازنگری در برنامه­های جاری و ارائه راهكارهای مناسب جهت كاهش نقاط ضعف و محدودیت ها و بهره گیری از نقاط قوت و فرصتهای موجود است. علی موحد و همکاران(1390) در مقاله­ای با عنوان بازاریابی گردشگری شهری بر اساس برندیابی با مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبیAHP(مطالعه موردی کرمانشاه) به بررسی و تحلیل اهمیت برندسازی جهت جذب گردشگر در شهر کرمانشاه می­پردازند و در نتیجه کار، یکی از عمده­ترین دلایل عدم توسعه در گردشگری شهر کرمانشاه را ضعف بازاریابی و نبود نشان مناسب گردشگری در صحنه رقابت بین شهر­ها و کشورها در سطح ملی و بین المللی می­دانند؛ تقوایی و صفرآبادی(1390) در مقاله ای با موضوع نقش مدیریت شهری در دستیابی به توسعه­ی پایدار گردشگری شهری(مطالعه موردی شهر کرمانشاه) با هدف متغیرهای ضروری عملكرد مدیریت شهری، در ارتباط با توسعه گردشگری پایدار شهری در شهر کرمانشاه به تحقیق می­پردازند و نتایج حاكی از آن است كه بین مدیریت یک پارچه شهری و همكاریهای متقابل مدیران شهری و مردم محلی با دستیابی به توسعه ی پایدار گردشگری شهری رابطه مثبت و مستقیم وجود دارد، یعنی هر مقدار مدیریت شهری هماهنگ تر باشد و ارتباطات بیش­تر بین مدیریت شهری و مردم محلی برقرار شود، به همان اندازه امكان دستیابی به توسعه ی پایدار گردشگری شهری بیشتر خواهد شد. عیسی ابراهیم زاده و همکاران(1391) در مقاله ای تحت عنوان تحلیلی بر برنامه­ریزی و توسعه گردشگری در استان لرستان با بهره­گیری از مدل استراتژیک SWOT به بررسی قوت ها، ضعف­ها و فرصتها و تهدیدها در گردشگری استان لرستان می­پردازند، یافته­های این پژوهش نمایانگر این است که که در این استان 12 قوت و 15 ضعف داخلی و در عین حال 8 فرصت و 10 تهدید خارجی وجود دارد و نتایج حاصل از کار نشان می­دهد که هم کارکردهای محیط بیرونی و هم محیط درونی در توسعه گردشگری در این استان مؤثر است. مسعود تقوایی و همکاران(1391) در مقاله ای با عنوان عوامل موثر در گردشگری شهری کرمانشاه، به بررسی وضعیت گردشگری و تحلیل نقاط ضعف و قوت و نیز فرصت­ها و تهدیدهای موجود در گردشگری این شهر می­پردازند و نتایج به دست آمده از پژوهش مذکور نشان می­دهد شهر کرمانشاه با دارا بودن توان­های بالفعل و بالقوه گردشگری، می تواند یکی از محورهای مهم در گردشگری کشور باشد و نتایج از تحلیلSWOT نشان می­دهد ضعف و بی­ثباتی در مدیریت، ضعف تبلیغات و ناهماهنگی­های سازمان­های مرتبط در زمینه گردشگری با مردم از علل توسعه نیافتگی گردشگری در این شهر است؛ علی موحد و عاطفه احمدی در مقاله ای تحت عنوان مسیر یابی گردشگران در بافت­های تاریخی با رویکرد حفاظت و احیای این بافت­ها با استفاده از GIS(نمونه موردی:سنندج)1391؛به منظور شناسایی مسیرهای بهینه، با کاربرد GIS و اعمال معیارهای مؤثر در مسیریابی با کمی کردن آنها و با استفاده از اطلاعات فراهم آمده در پایگاه سیستم اطلاعات جغرافیایی، تجزیه و تحلیل فضایی و به کارگیری الگوریتم­های همانند overlay، مدل بولین و Network analysis در GISمسیرهای عبوری مناسب برای الگوی حرکت گردشگری در بافت، شناسایی و تفکیک شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاکی از این است شرایط اعمال شده در منطق بولین از عدم اطمینان کمتری برخوردار است، چرا که به دلیل محدودیت های قطعی این مدل، مسیرهای بسیاری پیشنهاد می شوند که ممکن است همه آنها برای گردشگران مناسب نباشند، اما با اعمال مدل Network analysis، مسیرهای بهینه گردشگری که جامع خصوصیات مسیریابی گردشگری هستند، مشخص و پیشنهاد داده شده اند. 1-6.سؤالات پژوهش پژوهش حاضر در پی پاسخ به سؤالات زیر است: آیا استفاده از توان­ها و پتانسیل­های گردشگری موجود در شهر کرمانشاه استفاده مطلوب صورت گرفته است؟ آیا زیرساخت­ها و امکانات موجود در شهر متناسب با نیازهای گردشگران است و می­تواند موجبات ارتقاء این صنعت را در کرمانشاه فراهم آورد؟ 1-7.فرضیه­های پژوهش به نظر می­رسد در شهر کرمانشاه علی رقم وجود پتانسیل­های فراوان گردشگری، استفاده بهینه­ای جهت ارتقای صنعت گردشگری صورت نگرفته است. به نظر می­رسد زیرساخت­ها و امکانات موجود در شهر با استانداردهای مطلوب و مناسب جهت جذب هرچه بیشتر گردشگر فاصله دارد. 1-8. فرآیند پژوهش(روش ونوع) نوع تحقیق از نظر هدف کاربردی و روش تحقیق در این پژوهش ترکیبی از روش توصیفی و تحلیلی است. در این پژوهش برای گردآوری داده­های مورد نیاز جهت دستیابی به اهداف آن از مطالعات پیمایشی و کتابخانه ای جهت تدوین مبانی نظری از کتابها، مقالات، مجلات، فصلنامه ها، روزنامه و نقشه­ها استفاده شده است، و نیز اقدام به شناسایی و دسته بندی نقاط ضعف، قوت، فرصت­ها و تهدیدهای گردشگری در مدل SWOT در شهر کرمانشاه شده است. 1-9. قلمرومکانی پژوهش شهر کرمانشاه دارای مساحتی معادل96476666 متر مربع است که جمعیتی برابر 794863 نفر (در سال 1385) در خود جای داده است. شهر کرمانشاه از لحاظ تقسیمات سیاسی مرکز استان کرمانشاه است و از شمال به کوههای پرآو و طاقبستان از جنوب به ارتفاعات کوه سفید و از شرق به دشت کرمانشاه محدود می­گردد. همچنین از لحاظ موقعیت استقرار در ناهمواری های پایکوهی قرار گرفته است و از لحاظ آب­و­هوا دارای اقلیم معتدل کوهستانی است. محدوده مورد مطالعه در موقعیت 34 درجه و 19 دقیقه عرض شمالی از استوا و47 درجه و 7 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و ارتفاع 1322 متری از سطح دریا قرار گرفته است. 1-10. شیوه و ابزار گردآوری داده­ها و اطلاعات در این پژوهش برای جمع­آوری اطلاعات و همچنین تجزیه و تحلیل آنها روش­های مختلفی مورد استفاده قرار گرفته که شامل روش­های اسنادی و پیمایشی است. ابتدا با استفاده از روش اسنادی، کتابها، مقالات، پایان­نامه­ها و طرح­ها مورد بررسی و مطالعه قرار گرفتند و از آنها فیش­برداری شد، که عموماً در مباحث نظری تحقیق و شناخت وضع موجود منطقه مورد استفاده قرار گرفت، همچنین با مطالعات میدانی در سطح شهر پتانسیل­ها و کمبودها در امر گردشگری در شهر کرمانشاه برشمرده شد، سپس اقدام به شناسایی و دسته­بندی نقاط ضعف، قوت، فرصت­ها و تهدیدهای گردشگری در مدل SWOT در شهر کرمانشاه شده است. 1-11. روش تجزیه و تحلیل داده­ها روش مورد استفاده در پژوهش حاضر شناسایی و دسته بندی نقاط ضعف، قوت، فرصت­ها و تهدیدهای گردشگری در مدل SWOT در شهر کرمانشاه است. تجزیه و تحلیل SWOT تحلیلی منظم برای شناسایی این عوامل و تدوین برنامه بلند مدت كه بهترین تطابق بین آنها را ایجاد نماید ارایه می دهد. از این دید گاه این الگو یك برنامه ریزی بلند مدت است كه قوت ها و فرصت ها را به حداكثر و ضعف ها و تهدیدات را به حداقل ممكن می­رساند. مدل SWOT برای كلیه سیستم ها، سازمانها اعم از دولتی، خصوصی در شرایط رقابتی و غیر رقابتی برای كلیه سطوح ملی صنعت، سازمان، برای پیشنهاد راهكارهای بقا و تعامل با عوامل محیطی و در نهایت برای تهیه برنامه های بلند مدت كاربرد جدی دارد. نمودار شماره(1-1) : تجزیه و تحلیل مدل swot (مأخذ: خوشزاد،7:1386)

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………1 طرح تحقیق………………………………………………………………………………………………………….4 الف. بیان مسئله……………………………………………………………………………………………………..4 ب. سؤالات تحقیق…………………………………………………………………………………………………5 سؤال اصلی…………………………………………………………………………………………………………….5 سؤالات فرعی…………………………………………………………………………………………………………5 ج. فرضیه های تحقیق…………………………………………………………………………………………..5 د. اهمیت و ضرورت انجام تحقیق…………………………………………………………………………6 ه. هدف تحقیق………………………………………………………………………………………………………7 و. روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………7 ز. پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………..7 ی. مشکلات و محدودیت های تحقیق…………………………………………………………………8 ک. سازماندهی تحقیق…………………………………………………………………………………………..8 فصل اول: مفاهیم، پیشینه و مصادیق وثیقه مبحث اول- پیشینه و مفهوم وثیقه………………………………………………………………………………….10 گفتار اول- تاریخچه وثیقه……………………………………………………………………………………….10 گفتار دوم- مفهوم وثیقه…………………………………………………………………………………………..13 بند اول- مفهوم لغوی وثیقه…………………………………………………………………………………13 بند دوم- مفهوم اصطلاحی وثیقه………………………………………………………………………..15 مبحث دوم- مبنای تأسیس عقود توثیقی و ماهیت حقوقی آن ها …………………………….19 گفتار اول- فلسفه وجودی معاملات وثیقه ای ………………………………………………………19 گفتار دوم- تحلیل ماهیت حقوقی عقد وثیقه……………………………………………………….21 مبحث سوم- انواع وثایق…………………………………………………………………………………………….32 گفتار اول- وثایق عام و خاص ……………………………………………………………………………….32 بند اول- وثیقه عمومی ……………………………………………………………………………………….32 بند دوم- وثیقه خاص…………………………………………………………………………………………..33 گفتار دوم- وثایق عینی و شخصی……………………………………………………………………………..34 بند اول- وثیقه عینی …………………………………………………………………………………………..34 بند دوم- وثیقه شخصی یا دینی………………………………………………………………………….35 گفتار سوم- وثیقه های ثابت و شناور…………………………………………………………………………36 گفتار چهارم- وثایق قانونی، قراردادی و قضایی…………………………………………………………38 بند اول- وثیقه قراردادی……………………………………………………………………………………..39 بند دوم- وثیقه قانونی ………………………………………………………………………………………..40 بند سوم- وثیقه قضایی …………………………………………………………………………………………….42 فصل دوم: مقایسه وثیقه های تجاری و مدنی در حقوق ایران مبحث اول- مصادیق وثایق عینی در حقوق مدنی ایران…………………………………………………47 گفتار اول- عقد رهن و ارکان آن………………………………………………………………………………….48 بند اول- مفهوم عقد رهن………………………………………………………………………………………….48 بند دوم- ارکان عقد رهن………………………………………………………………………………………….49 گفتار دوم- معاملات با حق استرداد …………………………………………………………………………..51 گفتار سوم- بیع شرط………………………………………………………………………………………………….52 مبحث دوم- تشابهات و تفاوت های وثایق مدنی در نظام حقوقی ایران…………………………….54 گفتار اول- تشابهات قراردادهای توثیقی مدنی…………………………………………………………..54 بند اول- شرایط…………………………………………………………………………………………………………54 وثیقه گذار و وثیقه گیرنده ……………………………………………………………………………..54 مورد وثیقه ………………………………………………………………………………………………………55 1-2. قابلیت تملّک و فروش……………………………………………………………………………………………..55 2-2. موجود بودن…………………………………………………………………………………………………………….55 3-2. معیّن بودن………………………………………………………………………………………………………………55 4-2. امکان و قابلیت تصرف شرعی…………………………………………………………………………………56 حقی که برای آن وثیقه گذاری می شود ……………………………………………………………56 بند دوم- احکام………………………………………………………………………………………………………………….57 تجزیه ناپذیری قراداد وثیقه مدنی………………………………………………………………………58 2- ضمانت در وثیقه……………………………………………………………………………………………………59 3- مرگ وثیقه گذار و وثیقه گیرنده………………………………………………………………………….60 4- چگونگى برداشت حق از مورد وثیقه…………………………………………………………………….60 بند سوم- آثار……………………………………………………………………………………………………………………..61 1-آثار معاملات توثیقی مدنی در برابر وثیقه گذاران ………………………………………………….61 1-1. حقوق وثیقه گذاران………………………………………………………………………………………….61 2-1. تکالیف وثیقه گذاران………………………………………………………………………………………..63 2- آثار معاملات توثیقی نسبت به وثیقه گیرنده…………………………………………………………….64 1-2. حقوق وثیقه گیرندگان………………………………………………………………………………………64 2-2. تکالیف وثیقه گیرندگان…………………………………………………………………………………….65 گفتار دوم- تفاوت های قراردادهای توثیقی مدنی………………………………………………………………67 بند اول- شرایط…………………………………………………………………………………………………………………….67 1- مورد وثیقه………………………………………………………………………………………………………………….67 2- امری که در برابر آن وثیقه گذاری می شود………………………………………………………………68 بند دوم- احکام……………………………………………………………………………………………………………………..69 1-لزوم و جواز عقود توثیقی مدنی……………………………………………………………………………………69 2- لزوم یا عدم لزوم تبعی بودن عقود توثیقی…………………………………………………………………….70 3- لزوم یا عدم لزوم قبض مورد وثیقه…………………………………………………………………………………71 4- مالکیت منافع مورد وثیقه………………………………………………………………………………………………..72 5- امکان یا عدم امکان اعراض از حق وثیقه………………………………………………………………………..73 6- خسارت تأخیر تأدیه…………………………………………………………………………………………………………75 7- استحقاق غیر بر مورد وثیقه…………………………………………………………………………………………….75 مبحث سوم- مصادیق وثایق تجاری در نظام حقوقی ایران……………………………………………………76 گفتار اول- سهام شرکت های سهامی……………………………………………………………………………………77 گفتار دوم- اسناد تجاری در معنای خاص……………………………………………………………………………..79 گفتار سوم- قبض انبارهای عمومی……………………………………………………………………………………….82 گفتار چهارم- مقررات و نظامات بانکی………………………………………………………………………………….82 مبحث چهارم- جهات اشتراک و افتراق وثایق مدنی و تجاری در نظام حقوقی ایران………….83 گفتار اول- تشابهات قراردادهای توثیقی مدنی و تجاری………………………………………………………84 گفتار دوم- تفاوت های معاملات وثیقه ای مدنی و تجاری…………………………………………………..88 بند اول- شرایط………………………………………………………………………………………………………………………89 1-مورد وثیقه در عقود توثیقی مدنی و تجاری………………………………………………………………….90 2- حقی که برای آن وثیقه گذاشته می شود………………………………………………………………….110 بند دوم- احکام……………………………………………………………………………………………………………………..110 1-تبعی یا استقلالی بودن وثایق مدنی و تجاری…………………………………………………………….110 2- نقش و ثأثیر قبض در عقد رهن و وثایق تجاری………………………………………………………..115 3- تلف مورد وثیقه……………………………………………………………………………………………………………124 4- تفاوت اجرایی معاملات توثیقی مدنی و تجاری………………………………………………………….128 5- قراردادی و غیر قراردادی بودن وثایق مدنی و تجاری…………………………………………130 فصل سوم: وثایق تجاری و مدنی در حقوق انگلیس؛ مقایسه با حقوق ایران مبحث اول- مصادیق وثایق عینی در حقوق انگلیس ……………………………………………………………..134 گفتار اول- قرارداد Pledge و ارکان آن در حقوق انگلیس…………………………………………………138 بند اول- لزوم عینی بودن مال مورد وثیقه…………………………………………………………………………….139 بند دوم- لزوم قبض مورد وثیقه…………………………………………………………………………………………….140 گفتار دوم- قرارداد Mortgage در حقوق انگلیس…………………………………………………………….140 بند اول- رهن قانونی……………………………………………………………………………………………………………..142 بند دوم- رهن قهری……………………………………………………………………………………………………………..143 گفتار سوم- شرط ذخیره ی مالکیت در حقوق انگلیس………………………………………………………145 گفتار چهارم- Lien یا حق حبس……………………………………………………………………………………….147 گفتار پنجم- توثیق سهام شرکت های سهامی……………………………………………………………………..148 گفتار ششم- توثیق اسناد براتی ……………………………………………………………………………………………150 مبحث دوم- تشابهات و تفاوت های مصادیق توثیق در حقوقی ایران با حقوق انگلیس ……….152 گفتار اول- تشابهات مشترک مجموعه ی عقود توثیقی در حقوق ایران و انگلیس………………..158 گفتار دوم-مقایسه تشابهات و تمایزات عقود وثیقه ای درحقوق کشورهای ایران و انگلیس….163 بند اول- تشابهات وثایق عینی در حقوق ایران و انگلیس………………………………………………………..164 1-تشابهات عقد رهن در حقوق ایران و نهاد Pledge در حقوق انگلیس………………………………164 2- تشابهات عقد وثیقه در حقوق ایران با قرارداد Mortgage در حقوق انگلیس…………………166 بند دوم- تفاوت های وثایق عینی در حقوق ایران و انگلیس…………………………………………………..172 تفاوت های عقد رهن در حقوق ایران و قرارداد Mortgage…………………………………..172 وجوه افتراق قرارداد رهن در حقوق ایران و نهاد Pledge………………………………………..174 تفاوت های قرارداد وثیقه در معنای خاص در حقوق ایران با قرارداد Mortgage…..178 مقایسه ی حق حبس در حقوق ایران و Lien در حقوق انگلیس………………………………182 شرط ذخیره ی مالکیت در حقوق انگلیس و مقایسه با نظام حقوقی ایران…………………187 نتیجه گیری و پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………190 منابع و مآخذ………………………………………………………………………………………………………………………..195 مقدمه حقوق به معنای مجموعه مقرراتی که حاکم بر روابط مردم یک جامعه باشد، قدیمی ترین پدیده اجتماعی است؛ تردیدی نیست بعضی از روابط انسانی که در چارچوب حقوق قرار می گیرد، از لوازم اولیه ی زندگی اجتماعی بوده و در تمام اجتماعات بشری نمود داشته است، چنان که عقد بیع بصورت معامله پایاپای اولین عمل حقوقی انسان را تشکیل می دهد که بعدها و تا به امروز همواره در حال تکامل بوده است. همچنین عقود وثیقه ای، نظیر مصداق بارز آن؛ عقد رهن، که مالی برای تضمین بدهی معین، تخصیص داده می شود تا وام دهنده بر اجرای تعهد وام گیرنده مبنی بر بازپرداخت به موقع وام، اعتماد نماید، یک تأسیس دیرپای اجتماعات قدیم است. همانطور که استناد به آیه ی شریفه 283 سوره مبارکه بقره در قرآن کریم با مضمون «و إن کنتم علی سفرٍ و لم تجدوا کاتباً فرِهان مقبوضه…» خود دلیلی است محکم بر درستی ادعای ما. اهمیت این تأسیس قدیمی برای رفع نیازها و امور مصرفی در گذشته و امور کلان تولیدی صنعتی در دوره معاصر، اگر بیشتر از بیع نباشد، مسلماً کمتر از آن نیست. در دو قرن اخیر با دگرگونی شیوه زندگى اجتماعی اقتصادی، بسیاری از قراردادها نیز از تغییر و تحولات اجتناب ناپذیر، مستثنا نمانده است؛ چراکه، پاره‌اى از موضوعات مطرح شده در شریعت و قوانین، موضوعات ثابتى نیستند و به موازات دگرگونى در نظام زندگى انسان، قابلیت تغییر می یابند و برابر‌ قاعده، در پى این تحولات، مى‌بایست احکام مربوط به آن ها نیز دگرگون شود. بر مبنای همین ملاحظات، قانونگذار حکیم می بایست همواره در تلاش باشد تا با پیدایش نیازهای جدید، دگرگونى های ضرور را بصورت ضابطه مند و قابل پبش بینی اعمال نماید، تا افراد ناگزیر نشوند برای گریز از قوانین و مقررات کهنه و انعطاف ناپذیر، به قراردادهای صوری بدعی روی آورده و یا پاره ای شرایط را که با مقتضیات سرعت و امنیت بویژه در عرصه حقوق تجارت سازگار نیست، کنار نهند؛ همانطور که به عنوان نمونه، به جهت شرطیت قبض در صحت عقد رهن مندرج در ماده 772 قانون مدنی، طرفین قرارداد در اسناد، به ناچار به طور صوری به قبض و اقباض مورد رهن، اقرار می نمایند. برخی قراردادها علی رغم آن که مبنا و حکمت یکسانی دارند قالب، شرایط و احکام متفاوتی دارند؛ همانند بیع و صلح در مقام بیع. مبنای ایجاد توثیق و استحکام بخشی معاملات، نیز می تواند در قالب عقود متفاوتی ظاهر شود؛ چنان که غالباً در توافقات با حجم مبادلات نسبتاً سبک و دوستانه، گاه بموجب عقد ضمان تضامنی و گاه بموجب حواله ای که موجب اشتغال ذمه محیل نباشد، ذمه بیگانه ای به ذمه بدهکار اصلی ضمیمه می شود و بدین وسیله برای متعهدله در اجرای تعهد، اطمینان خاطر و توثیق شخصی، حاصل می آید. لیکن معمولاً در فروض معاملات با حجم داد­­­‌‌ و ستدهای نسبتاً گسترده و یا آن جا که شناخت و اعتماد بستانکار از اعتبار، توانایی مالی و خوش حسابی طرف مقابل و ضامنین وی، غیرممکن و یا دشوار است، طلبکار با موافقت بدهکار بموجب وثیقه عینی، بر مال معینی حق عینی می یابد. نوع اخیر وثایق که در قانون مدنی ایران در قالب عقد رهن پیش بینی شده است نسبت به وثایق دیگر از استقبال و اعتبار بیشتری برخوردار است.­ همانطور که همگان می دانند وضع قانون با توجه به مقتضیات اقتصادی و اجتماعی زمان تصویب آن می باشد، تأسیس حقوقی رهن نیز در قانون مدنی ایران مصوب سال 1307 بعنوان وثیقه عینی انحصاری، هرچند جوابگوی شرایط اقتصادی زمان خود بوده است، لکن با افزایش حجم سرمایه گذاری های اقتصادی و گسترش معاملات داخلی و تجارت بین المللی و نیز با پیدایش اموال جدید نظیر آفریده های فکری و اعتباری، دیگر با شرایط اقتصادی زمان ما قابل تطبیق نیست. از جمله مواد قانون مدنی که نه تنها جوابگوی نیازهای امروز جامعه نمی باشد، بلکه موجب ایجاد موانع و مشکلات فراوانی در تجارت داخلی، بین المللی و عملیات اعتباری بانک ها گردیده است، مواد 772 و 774 ق.م است. مطابق ماده 772 ق.م «مال مرهون باید به قبض مرتهن یا به تصرف کسی که بین طرفین معین می گردد داده شود…» و نیز برابر ماده 774 ق.م «مال مرهون باید عین معین باشد و رهن دین و منفعت باطل است». این در حالی است که وظیفه حقوق حل مشکلات است نه زحمت افزایی و افزودن بر دشواری های نظری و عملی؛ زیرا از یک سو، شرطیت قبض در عقد رهن بویژه در مفهوم سنتی آن یعنی قبض مادی، دشواری هایی را بخصوص برای نظام بانکداری بوجود آورده است؛ از سوی دیگر، دارایی های اعتباری که نمونه آن طلب و منفعت و حقوق اشخاص می باشد در شرایط اقتصادی امروز، بکلی دارایی های مادی را تحت الشعاع قرار داده است و چه بسا اموال اعتباری که تاجر در اختیار دارد برای وثیقه گذاردن به مراتب ارزشمندتر باشد مورد توجه قانونگذاران مدنی، قرار نگرفته است. برای رهایی از این مشکلات و فراهم نمودن بسترهای توسعه تجارت، قانونگذار ایرانی در راستای ارائه راه حل های نوین برای تسهیل وثیقه گذاری بویژه وثایق عینی، در قوانین و حتی آیین نامه های جدید از قالب نوینی از وثیقه سخن به میان آورده است که مشخصاً با عقد رهن بعنوان تنها قالب وثیقه عینی در قانون مدنی تفاوت هایی دارد، بدون آن که ثبات قانون مذکور بعنوان قانون عام را که نباید و نشاید به راحتی دستخوش تغییرات روزافزون باشد، مورد خدشه قرار داده باشد. لازم به ذکر است این نوآوری با خلأهای بزرگی بخصوص در زمینه تصریح عقد مستقلی به نام وثیقه، شرایط، احکام و آثار آن مواجه است و هر آنچه در مورد عقد وثیقه در معنای خاص اصطلاحی بیان می شود از استقراء در مقررات پراکنده قوانین مختلف که در فواصل زمانی مختلف وضع و صادر شده اند، استنتاج می شود؛ درحالی که به نظر می رسد شایسته بود مقنن با تصویب یک مقرره منسجم با تصریح بر پذیرش مستقیم قرارداد وثیقه با احکام و آثار مورد نظر تردیدها و ابهامات پیش رو را رفع می نمود. باتوجه به این واقعیت ها، نوشتار پیش رو درصدد است بقدر توان اثبات نماید وثیقه عینی در قلمرو حقوق مدنی و تجارت علی رغم تشابه، تفاوت هایی با یکدیگر دارند و در مقررات قانونی ما نهاد حقوقی دیگری وجود دارد بدون آن که موانع و مشکلات موجود در استفاده از وثیقه عینی مدنی وجود داشته باشد و آن عقد وثیقه است. طرح تحقیق الف- بیان مسأله اصولاً در معاملات اعتباری، که عوض یا معوض مدت زمانی بر ذمه یکی از طرفین قرار می گیرد و یا زمان تسلیم آن مؤجل است و نیز در قراردادهای کار، طرف بستانکار برای اطمینان از انجام تعهد و یا حسن انجام کار، ممکن است خواهان اخذ وثیقه شود. در حقوق ایران، هرگاه از وثیقه سخن به میان می آید عمدتاً بحث عقد رهن مطرح می گردد. شرایط انعقاد، احکام، آثار و به طور کلی مقررات رهن در مواد 771 تا 794 قانون مدنی بیان شده است. لیکن با مطالعه در نوشته های حقوقی مختلف و نیز با موشکافی در متون قوانین متعدد درباب عقود توثیقی، ولو با عنوان عقد رهن بکار رفته باشند در می یابیم که عقد مستقلی به نام وثیقه در معنای خاص وجود دارد که علی رغم مشابهت ایجاد حق عینی برای طلبکار (حاوی دو امتیاز حق تقدم و حق تعقیب)و دیگر شباهت ها با عقد رهن مندرج در قانون مدنی، وجوه افتراقی با آن دارد که برای توثیق انواع اموال مانند اوراق بهاداری چون اسناد تجاری و نیز منافع که دارای ارزش مالی و کاربرد در عملیات بانکی هستند مانع و محدودیت ایجاد نمی کند. بدین توضیح که قانون گذار از بعضی شرایط رهن (مانند دو شرط لزوم عینیت و قبض رهینه)احتراز نموده و محدودیت هایی را که در عقد رهن وجود دارد از سر راه برداشت و از این رهگذر بین رهن و وثیقه فرق قائل شد؛ همانطور که در حقوق انگلیس نیز این دو عنوان از یکدیگر مجزا و دارای مقررات جداگانه ای هستند. البته در مورد معاملات وثیقه ای تعریف قانونی و یا عنوان قانونی خاص پیش بینی نشده است، تنها برخی حقوقدانان آن را اینگونه تعریف می کنند: هر معامله ای که بموجب آن شخصی (اعم از مدیون یا غیر آن)مال منقول یا غیر منقول خود را وثیقه انجام عملی قرار دهد خواه آن عمل رد طلب باشد و خواه آن عمل، طلب ناشی از قرارداد باشد یا خیر. لذا معاملات وثیقه ای اعم از عقد رهن می باشد و مصادیق آن متنوع تر است و شامل قرارداد وثیقه در معنای خاص نیز می شود. اینگونه می شود که شرایط اختصاصی انعقاد عقد رهن مدنی در وثیقه های تجاری بعنوان وثیقه خاص ضرورتی ندارد و تنها مالیت شیء مورد وثیقه اهمیت پیدا می کند، اعم از این که شیء مورد نظر عین، طلب و یا حتی منفعت باشد. بالتبع لزوم قبض مورد وثیقه نیز منتفی می شود، چنان که در ماده 42 قانون دریایی، آمده است: «قبض کشتی شرط صحت رهن نیست». این دلایل سبب شده است تا تفکیک وثیقه بازرگانی از وثیقه مدنی به عنوان یک ضرورت مطرح شود. طبیعی است که تحول و تکامل هر نظام حقوقی در داشتن ارتباط با سایر نظام های حقوقی امکان پذیر است به همین منظور این پژوهش درصدد مقایسه تطبیقی وثیقه در قلمرو حقوق تجارت و مدنی در حقوق ایران و انگلیس است. ب- سؤالات تحقیق سؤال اصلی وجه یا وجوه افتراق وثیقه در حقوق تجارت با وثیقه در حوزه حقوق مدنی چیست و ممیّزات آن ها چه می باشد؟ سؤالات فرعی 1-2. آیا اوراقی مانند اسناد تجاری، اوراق بهادار بورسی، قبض انبار عمومی، اموال غیر مادی، سپرده های بانکی قابل وثیقه گذاری می باشند؟ چرا؟ 2-2. آیا نهاد رهن با وثیقه ماهیتاً متفاوت است یا می بایست قائل به وحدت ماهوی بین آن ها شویم؟ ج- فرضیه های تحقیق 1- افزون بر تفاوت هایی که وثایق مدنی شامل عقد رهن، معاملات با حق استرداد و بیع شرط با یکدیگر دارند، بین وثایق مدنی و تجاری نیز بویژه در حوزه های شرایط و احکام، وجوه افتراق اساسی مشاهده می گردد، عمده ی این تفاوت ها از شرایط مصادیق اموال قابل توثیق نشأت می گیرند؛ بدین معنا که در حوزه ی تجارت، گاه وثیقه گذاری مصادیقی از اموالی مورد پذیرش واقع شده است که به وضوح با لزوم عینیت مورد وثیقه در ماده 774 قانون مدنی متفاوت هستند و بالتبع قطعیت حکم لزوم قبض مورد وثیقه مندرج در ماده 772 قانون مدنی، در حقوق تجارت متزلزل شده است. درخصوص شرایط، در دو زمینه ی مورد وثیقه و حقی که برای آن وثیقه گذاری می شود بین عقود توثیقی مدنی و تجاری تفاوت هایی وجود دارد. از سوی دیگر در حوزه ی احکام تمایزاتی شامل: تبعی یا استقلالی بودن وثایق مدنی و تجاری، نقش و تأثیر قبض در عقد رهن مدنی و وثایق تجاری، تلف مورد وثیقه، تفاوت اجرایی معاملات توثیقی مدنی و تجاری و نیز قراردادی و غیر قراردادی بودن وثایق مدنی و تجاری مشاهده گردید.

دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻋﺎ ﻃﻔﻲ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﭘﺎﻳﺪاری اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻴﻦ ﻣﺎدر و ﻛﻮدك ﻳﺎ اﻓﺮادی ﻛـﻪ ﻧـﻮزاد در ﺗﻌﺎﻣـﻞ ﻣـﻨﻈﻢ و داﻳـﻢ ﺑـﺎ آﻧﻬﺎﺳﺖ، اﻳﺠﺎد می شود. بالبی (1988) ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ اﻧﺘﻈﺎراتﻛﻮدك درﺑﺎره ﺣـﺴﺎﺳﻴﺖ، در دﺳـﺘﺮس ﺑـﻮدن و ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮ ﺑـﻮدن ﻣﺮاﻗﺐ اوﻟﻴﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮی ﺗﻔﺎو ت ﻫﺎﻳﻲ در ﻧـﻮع دﻟﺒـﺴﺘﮕﻲ ﻧﻮزاد ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺐ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻛﻮدك ﺑـﻪ ﺗــﺪرﻳﺞ اﻟﮕﻮﻫــﺎﻳﻲ از ﺧــﻮد و دﻳﮕــﺮان را درو ن ﺳــﺎزی ﻣــﻲ ﻛﻨــﺪ . ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻲ ﻛﻪ از بطن خانواده شکل می گیرد مفهوم دلبستگی است . نظریه دلبستگی تنها نظریه تحول کودک نیست ،بلکه نظریه تحول در گستره حیات نیز هست(وایس ،1994) ﻫﺮﮔـﺎه اﺧﺘﻼﻟـﯽ در اﯾـﻦ رواﺑـﻂ ﻋـﺎﻃﻔﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﻮد ﺑﺎﻟﻄﺒﻊ اﻣﻨﯿﺖ ﻋﺎﻃﻔﯽ ﮐﻮدك ﻣﺨﺘﻞ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ آﺛﺎر آن در رﻓﺘﺎروی ﻣﻨﻌﮑﺲ ﻣﯽﮔﺮدد. در واﻗـﻊ ﺳـﻼﻣﺖ ﺗﺤﻮﻟﯽ ﻓﺮد در ﻫﺮ دوره، ﻣﻌﻠﻮل ﻋﻮاﻣﻠﯽ اﺳﺖ ﮐـﻪ ﯾﮑـﯽ از ﻣﻬــﻢﺗــﺮﯾﻦ اﯾــﻦ ﻋﻮاﻣــﻞ در دوره ﺣﺴــﺎس زﻧــﺪﮔﯽ، اﯾﻤﻨــﯽ دلبستگی می باشد(رازقی ،1384). ﺗﻔــﺎوت در اﻳــﻦ دﻟﺒــﺴﺘﮕﻲ ﺑﺎﻋــﺚ ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮی ﺳﻪ ﺳﺒﻚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از اﻟﻒ ) اﻳﻤـﻦ : ﻛـﻮدك دارای اﻳﻦ ﺳﺒﻚ ﺗﺼﻮﻳﺮی ﻛﻪ از ﺧﻮد ﻣﻲ ﺳﺎزد، ﺗـﺼﻮﻳﺮی اﺳـﺖ ﻛﻪ ارزش ﻋﺸﻖ و ﻣﺮاﻗﺒﺖ دارد؛ و ﺗﺼﻮﻳﺮی ﻛﻪ از ﻣﺎدر ﻣﻲ ﺳـﺎزد، ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد و اﺗﻜـﺎ اﺳـﺖ ؛ ب ) ﻧـﺎاﻳﻤﻦ اﺟﺘﻨـﺎﺑﻲ : ﻛﻮدك اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ، ﺗﺼﻮﻳﺮی ﻛﻪ از ﺧﻮدش دارد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻮﺟﻮدی اﺳﺖ ﻛﻪ ارزش ﻋﺸﻖ و ﻣﺮاﻗﺒـﺖ ﻧـدارد ، ﺗـﺼﻮﻳﺮ او از ﺟﻬـﺎن ﺑـﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻧﺎاﻣﻦ و ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺬﻳﺮای او ﻧﻴﺴﺖ ؛ ﻟﺬا ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ ﺗﻌــﺎﻣﻼت ﺻـﻤﻴﻤﻲ و ﻓﻴﺰﻳﻜــﻲ را ﺑـﺎ ﻣﺮاﻗﺒــﺸﺎن دارﻧــﺪ ؛ ج) ﻧﺎاﻳﻤﻦ دوﺳﻮﮔﺮ ا : ﻧﻴﺎزﻫﺎی اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻛﻮدﻛﺎن از ﻃﺮف ﻣـﺎدر ﻳـﺎ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻲ ﺛﺒﺎت و دﻟﺨﻮاه ﭘﺎﺳﺦ داده ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﻟﺬا ﻛﻮدك ﺗﻤﺎم اﻧﺮژی ﺧﻮد را ﺻﺮف ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﻨﺶ ﻫﺎی ﻣﺎدر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻋﻼﻳﻤﻲ را ارﺳﺎل ﻛﻨﺪ ﻛﻪ از ﺳﻮی ﻣﺎدر پاسخ بگیرد. (ذولفقاری ،2007). روانﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺮ رواﺑﻂ ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ از آﻧﻬﺎ را ﺑﻪﻋﻬﺪه دارﻧﺪ؛ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻧﻤﻮده و اﯾﻦ ﮐﻨﺶﻫﺎی ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ را اﺳــﺎس ﻋﻤــﺪه رﺷــﺪ ﻋــﺎﻃﻔﯽ [1]، شناختی[2] و اجتماعی ﻗﻠﻤﺪادﮐﺮده اﻧﺪ.رفتار اجتماعی پایه و اساس زندگی فرد را تشکیل می دهد و رشد اجتماعی[3] نیز سبب شکوفایی رشد عقلانی فرد می گردد. منظور از رشد اجتماعی ، تکامل فرد در روابط اجتماعی است به طوری که بتواند با افراد جامعه اش هماهنگ و سازگار باشد.(وایتمن ،1384) اجتماعی شدن افراد به معنای همسانی و همخوانی آنها با قواعد، ارزشها و نگرش های گروهی و اجتماعی است .در این فرایند افراد مهارت ها ، دانش ها و شیوه های سازگاری را می آموزند و امکان روابط متقابل را در یک فعل و انفعال مستمر به دست می آورند .مهارت های اجتماعی مجموعه ای از رفتارهای آموخته شده است که نقطه شروع موفقیت و تداوم بر همکنش های اجتماعی مثبت مانند : کمک کردن ، شروع روابط ، کنترل خلق و خو ، و به عبارتی رشد اجتماعی می شود .(بری ،2010). ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻧﻘﺸﻲ ﻣﺤﻮﺭﻱ ﺩﺭ ﺭﺷﺪ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻭ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻫﺮ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎﺯﻱ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺳﺒﻚ ﻭﺍﻟﺪﻳﻨﻲ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻭﻳﮋﻩ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻱ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ، ﺣﻞ ﺗﻌﺎﺭﺽ ﻭ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ [4]ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺑﺮ ﺭﺷﺪ اجتماعی ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺩﺍﺭﺩ(کاپانی و راو،2007) پرخاشگری نیز شکلی از رفتار اجتماعی است که یاد گرفته می شود و بروز آن در هر موقعیت به عواملی مانند تجربه افرادپرخاشگر،تقویت های کنونی برای پرخاشگری وبسیاری از عوامل اجتماعی وشناختی دیگر دارد(حجتی ،2008) ﻣﻲ ﺗﻮان ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻣﺘﻌﺪدی را در ﺑـﺮوز رﻓﺘـﺎر ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮاﻧﻪ ﻣﺆﺛﺮ داﻧﺴﺖ .ﻋﻮاﻣﻞ زﻳﺴﺘﻲ و وراﺛﺘﻲ، ﻳﺎدﮔﻴﺮی ﻫﺎی ﻣﺤﻴﻄﻲ و ﭘﺮدازش ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ از ﻳﻚ ﺳﻮ و ﻣﺤﺮك ﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻮد ﻓﺮد ﺳﻮی از دﻳﮕﺮ از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ ﺑـﺮوز پرخاشگری هستند.( واحدی ،2006) پرخاشگری[5] رفتاری اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺪف آن ﺻﺪﻣﻪ زدن ﺑﻪ ﺧﻮد ﻳﺎ دﻳﮕﺮان ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ، ﻳﻌﻨﻲ ﻳﻚ رﻓﺘﺎر آﺳﻴﺐ زا در ﺻﻮرﺗﻲ ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮی ﻣﺤﺴﻮب می شود که از روی قصد و عمد به ﻣﻨﻈﻮر ﺻﺪﻣﻪ زدن ﺑﻪ دﻳﮕﺮی ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﻮداﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮی موجب بروز مشکلاتی ﺑـﺎ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ و ذﻫﻨـﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻟﺠﺒﺎزی و ﺑﻲ اﻋﺘﻨﺎﻳﻲ، اﺧﺘﻼﻻت رﻓﺘﺎری، اﻓﺴﺮدﮔﻲ، و اﺿﻄﺮاب ﻫﻤﺮاه ﺑﻮده اﺳﺖ اﻳـﻦ وﺿـﻌﻴﺖ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ احساس درماندگی ، تنهایی ، ناسازگاری اجتماعی و ﺗﺄﺛﻴﺮ ات ﻣﺨﺮبی از ﺟﻤﻠﻪ ﺻﺪﻣﻪ، آﺳﻴﺐ زدن، ﺣﻤﻼت آﺳﻴﺐ زا ﺑﻪ ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان، ﻣﺮگ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﺘﻈﺮه و رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﭘﺮ ﺧﻄﺮ را ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ(جنتری ، 2007). با توجه به مطالب ذکر شده محقق می کوشد رابطه بین سبک دلبستگی والدین با پرخاشگری و رشد اجتماعی کودکان را مورد مطالعه قرار دهد تا با ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺟﺎﻣﻊ و ﻣﻨﺎﺳﺐ بر کاهش مشکلات رفتاری کودکان سنین مختلف بپردازد و از تاثیرات ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب آن ﺑﺮ رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﺑﻴﻦ ﻓﺮدی و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺛﺮ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ آن ﺑﺮ ﺣﺎﻻت دروﻧﻲ و رواﻧﻲ این کودکان بکاهد . 1-2بیان مسئله ﺧﺎﻧﻮاده ، ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺤﻴﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻮدك را تحت ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﻗﺮار میدﻫﺪ . ﻛﻮدك در اﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ، ﻧﻮع ارﺗﺒﺎط را ﻣﻲ آﻣﻮزد . ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﻮﺛﺮ ، ﻣﻮﺟﺐ ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ ﻫﻮﻳﺖ و ﻛﻤﺎل اﻧﺴﺎن و ﻣبنای اوﻟﻴﻪ ی ﭘﻴﻮﻧﺪ وی ﺑﺎ دﻳﮕﺮان اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻏﻴﺮ ﻣﻮﺛﺮ، ﻣﺎﻧﻊ ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ اﻧﺴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد و رواﺑﻂ را ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. بنابراین اساس زندگی و خوشبختی انسان را همین ارﺗﺒﺎط های ﻣﻴﺎن ﻓﺮدی تشکیل می دهد.(وود ، 1998، نقل از دیباچی فروشانی ،1387). در طی این ارﺗﺒﺎﻃﺎت، دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎ ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد. دلبستگی[6]، رابطه ای عاطفی و هیجانی است که فردی را با فرد دیگر پیوند می دهد. به نظر می رسد تأمین آرامش هیجانی و عاطفی، پایه اصلی دلبستگی را در زمان طفولیت به وجود می آورند. نبود دلبستگی قوی در دوران طفولیت (محرومیت مادری) می تواند به شکست در رشد و نمو، آشفتگی هیجانی و رشد هوشی محدود منجر شود. اگر کودک پیش از حدود دو سالگی به محیط ی آکنده از محبت منتقل شود، ممکن است این آثار تا حدودی قابل جبران باشند. (واگنر، هالیدی ، یان، 1385) ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﻳﺠﺎد دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎ (ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺑﺎ ﻣﺎدر ﺧﻮد ) دنیا را ، کمترتهدید کننده و متخاصم می بینیم و در نتیجه در مواجهه با رویدادهای ناگوار، کمتر آسیب ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ .سبک دلبستگی ، ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ی ﻗﻮاﻋﺪ ﻋﺎﻃﻔﻲ و ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و راهبردهایی هستند که واﻛﻨﺸﻬﺎی ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ را در اﻓﺮاد و رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﺷﺨﺼﻲ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ . اﻓﺮاد ایمن [7](كودكانی كه پس از رفتن مادر كمی ناراحتی نشان می دهند و پس از بازگشتن او به طرفش می روند و زود آرام می شوند، در این دسته بندی قرار می گیرند) ، اﺟﺘﻨﺎﺑﻲ [8](این کودکان در مراحل بازگشت مادر آشکارا از تعامل با او پرهیز می کنند) و دوسوگرا[9] (این كودكان در آن واحد هم در جستجوی برقراری ارتباط جسمانی با والدشان هستند و هم از آن پرهیز می کنند. برای مثال ابتدا گریه می کنند تا مادر آنها را بغل کند اما وقتی مادر او را در آغوش گرفت با عصبانیت پیچ و تاب می خورند تا از آغوش مادر رهایی یابند )برای نظم دهی و پردازش اطلاعات هیجانی ، راهبردهای متفاوتی به کار می برند( شاور ، کولینز و کلارک ، 1999). آﻧﻬﺎﻳﻲ که ﺳﺒﻚ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ اﻳﻤﻦ دارﻧﺪ برای نظم دهی به ﻫﻴﺠﺎﻧﻬﺎ از راهبردهایی ﺳﻮد میﺟﻮیندﻛﻪ ﺗﻨﻴﺪﮔﻲ را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲ رﺳﺎند و ﻫﻴﺠﺎﻧﻬﺎی ﻣﺜﺒﺖ را ﻓﻌﺎل ﻣﻲ سازد ( میکولینسر و فلورین ، 2001).از ﻧﻈﺮ ﺑﺸﺎرت، اﻳﺮواﻧﻲ و ﺷﺮﻳﻔﻲ (1380) آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﺒﻚ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ نا اﻳﻤﻦ دارﻧﺪ، ﺑﻴﺸﺘﺮ از آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﺒﻚ اﻳﻤﻦ دارﻧﺪ از ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎی دﻓﺎﻋﻲ رﺷﺪ ﻧﺎﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﻮروﺗﻴﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ، ﺳﺒﻚ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﻧﺎاﻳﻤﻦ دوﺳﻮﮔﺮا دارﻧﺪ، ﺑﻴﺶ از آزمودنی هایی ﻛﻪ ﺳﺒﻚ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﻧﺎ اﻳﻤﻦ اﺟﺘﻨﺎﺑﻲ دارﻧﺪ از ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎی دﻓﺎﻋﻲ رﺷﺪ ﻧﺎﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﻮروﺗﻴﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ .کسکین (2008) دریافت ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺳﺒﻚ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ اﻳﻤﻦ و ﻣﺸﻜﻼت ارﺗﺒﺎﻃﻲ، راﺑﻄﻪ ی ﻣﻨﻔﻲ و ﺑﻴﻦ ﺳﺒﻚ دلبستگی ﻧﺎ اﻳﻤﻦ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ارﺗﺒﺎﻃﻲ و ﻧﮕﺮش ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻪ واﻟﺪﻳﻦ راﺑﻄﻪ ی مثبت وﺟﻮد دارد. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ رﺷﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از : ﺗﻜﺎﻣﻞ رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻓﺮد ، رﺷﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﮔﺮوه اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﭘﻴﺮوی از ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎ (ﻣﻮازﻳﻦ ﺳﻠﻮك اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ) و ﺳﻨﺘﻬﺎی آن اﺳﺖ . اﺣﺴﺎس وﺣﺪت ﺑﺎ ﮔﺮوه اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، درك رواﺑﻂ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﻦ اﻋﻀﺎی آن و ﻫﻤﻜﺎری ﺑﺎ دﻳﮕﺮان از دﻳﮕﺮ ﻣﻠﺰوﻣﺎت رﺷﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ (اﺣﺪی، 1387، ص 235)، راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺎدر و ﻛﻮدك معمولا در ﻃﻲ ﻣﺮاﺣﻞ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻮدك دارای اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدی اﺳﺖ. ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻃﺮﻳﻘﻲ آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮد، ﻧﺘﺎﻳﺞ وﺧﻴﻤﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﺎر آﻳﺪ و اﮔﺮ ﻛﻮدك ﺧﺮدﺳﺎﻟﻲ راﺑﻄﻪ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﻣﺎدرش ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ در ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﻌﺪی زﻧﺪﮔﻲ ازآﺷﻔﺘﮕﻲ ﻫﺎی ﻣﻬﻢ ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ رﻧﺞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑرد ﻛﻪ رﺷﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از اﺑﻌﺎد ﺷﺨﺼﻴﺖ می ﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻜﻲ از این موارد باشد.(گیدنز ، 1377،ص 74). در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﺪ ﻫﻴﭻ ﻛﻮدﻛﻲ ﻣﻮﺟﻮد اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ در اﺛﺮ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ اﻓﺮاد، و ﺳﻠﻮك ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﺳﺎزﮔﺎری اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﻣﻲ آﻣﻮزد و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺰرﮔﺘﺮان هدایت و راﻫﻨﻤﺎﺋﻲ ﻛﻮدك را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﻲ گیرند. (اﺣﺪی، 1387، ص 236)،

تحقیق حاضر به منظور بررسی عوامل فرهنگی، اجتماعی، حقوقی موثر بر میزان مهریه بوده و برای تعیین عوامل موثر بر آن از پایه­های تئوریکی نظریه­های ساخت­گرایی، کارکردگرایی،کنش متقابل نمادین، مبادله، گزینش معقولانه، نظریه جامعه توده­وار و قدرت رسانه و دیدگاه­های نظری دینداری استفاده شد. بر این مبنا با استفاده از روش پیمایشی به شکل نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای از 384 نفر از زنان و مردان متاهل 18 تا 35 سال شهر قم پرسشگری به عمل آمد. نتیجه حاصل از این پژوهش نشان داده است که در بین دختران، همراه با افزایش سطح تحصیلات، میزان مهریه نیز بیشتر می­شود. با توجه به نتایج، میزان مهریه در بین قومیت افراد متفاوت است. همچنین بین دیدگاه خانواده افراد ، نقش گروه­های مرجع، نقش رسانه جمعی، احساس امنیت، طیف ترس از آینده، چشم و همچشمی، همرنگی با جماعت، آگاهی حقوقی، کیفیت دینی، نسبت خویشاوندی و بین محل سکونت در تعیین مقدار مهریه رابطه معنی­داری وجود دارد. اما در میان افراد با تجربه طلاق و افراد بومی و غیر بومی و بین سن افراد در هنگام ازدواج و تعیین مقدار مهریه رابطه وجود ندارد. واژگان کلیدی مهریه، گروه مرجع، رسانه جمعی، احساس امنیت، ترس از آینده، اجبار اجتماعی، چشم و همچشمی، همرنگی با جماعت، آگاهی حقوقی، کیفیت دینی فهرست مطالب چکیده 5 واژگان کلیدی.. 5 فصل اول:کلیات پژوهش.. 17 1-1: مقدمه. 18 2-1: بیان مساله و تعریف موضوع. 20 3-1: اهداف تحقیق. 24 1-3-1: هدف اصلی.. …………25 2-3-1: اهداف فرعی.. .25 4-1: اهمیت و ضرورت پژوهش… 26 5-1: سوالات تحقیق: 30 فصل دوم: مبانی نظری پژوهش… 32 1-2: پیشینه تحقیق. 33 2-2: مبانی نظری پژوهش… 39 1-2-2: مقدمه. 39 2-2-2: تعریف مهریه. 42 3-2-2: تاریخچه مهریه. 44 4-2-2: مهریه در اسلام. 49 5-1-2: مهریه حضرت زهرا سلام الله علیها 53 6-2-2: فلسفه وجوب مهر. 55 7-2-2: آثار و کارکردهای اجتماعی مهریه. 60 8-2-2: کارکردهای منفی افزایش مهریه. 63 9-2-2: مهریه در ایران. 66 10-2-2: مهریه در کشورهای دیگر. 67 11-2-2: اقسام مهر. 72 12-2-2: مواد قانون مدنی در ارتباط با مهریه. 74 13-2-2: ماهیت مهر و رابطه آن با عقد نکاح. 78 14-2-2: علل افزایش میزان مهریه در عصر حاضر. 79 15-2-2: محاکم خانواده در ایران. 83 3-2: نظریه های مرتبط با موضوع. 85 1-3-2: نظریه ساختگرایی.. 89 2-3-2: نظریه کارکردگرایی.. 97 3-3-2: نظریه کنش متقابل نمادین. 104 4-3-2: نظریه مبادله. 107 5-3-2: نظریه گزینش معقولانه. 114 6-3-2: نظریه جامعه توده وار و قدرت رسانه‏ها 122 7-3-2: دیدگاههای نظری دینداری.. 131 4-2: چارچوب نظری تحقیق. 139 5-2: فرضیه­های تحقیق. 142 فصل سوم: روش شناسی پژوهش… 144 1-3: روش تحقیق. 145 2-3: جامعه آماری پژوهش… 146 3-3: حجم نمونه. 146 4-3: شیوه نمونه­گیری.. 149 5-3: تعریف نظری و عملیاتی متغیرها 150 6-3: سطوح سنجش متغیرها 160 7-3: ابزارها و فنون گردآوری داده­ها 162 8-3: اعتبار و روایی مفاهیم و ابزار پژوهش… 162 9-3: روش تجزیه و تحلیل داده­ها 164 10-3: ابزار پژوهش… 169 11-3: متغیرهای تحقیق. 169 12-3: محدوده زمانی تحقیق. 170 13-3: محدوده مکانی تحقیق. 171 14 –3: محدویت­های تحقیق. 171 فصل چهارم: یافته های پژوهش… 172 بخش اول: آمار توصیفی.. 173 1-1-4: جنسیت افراد مورد مطالعه. 173 2-1-4: توزیع فراوانی مربوط به تعداد مهریه افراد به سکه بهار آزادی.. 174 3-1-4: نگرش افراد به مهریه خود در مقایسه با مهریه­های زوج­های همسن. 175 4-1-4: سن افراد مورد بررسی.. 177 5-1-4: سن افراد مورد بررسی در هنگام ازدواج. 179 6-1-4: منطقه محل سکونت افراد مورد بررسی.. 180 7-1-4: میزان تحصیلات افراد مورد بررسی.. 181 8-1-4: شغل افراد مورد بررسی.. 182 9-1-4: میزان درآمد ماهیانه خانواده افراد مورد بررسی.. 183 10-1-4: استان محل تولد افراد مورد بررسی.. 184 11-1-4: قومیت افراد مورد بررسی.. 185 12-1-4: دین افراد مورد بررسی.. 186 13-1-4: نوع مسکن افراد مورد بررسی.. 187 14-1-4: تعداد فرزندان افراد مورد بررسی.. 188 15-1-4: نسبت خویشاوندی با همسر افراد مورد مطالعه. 189 16-1-4: بررسی طیف مربوط به تاثیر خانواده بر دیدگاه فرد در خصوص مهریه. 190 17-1-4: بررسی طیف مربوط به تاثیر گروههای مرجع بر دیدگاه فرد در خصوص مهریه. 191 18-1-4: بررسی طیف مربوط به تاثیر رسانه های جمعی بر دیدگاه فرد در خصوص مهریه. 192 19-1-4: بررسی طیف مربوط به تاثیر احساس امنیت بر دیدگاه فرد در خصوص مهریه. 193 20-1-4: بررسی طیف مربوط به تاثیر ترس از آینده بر دیدگاه فرد در خصوص مهریه. 195 21-1-4: بررسی طیف مربوط به تاثیر اجبار اجتماعی بر دیدگاه فرد در خصوص مهریه. 196 22-1-4: بررسی طیف مربوط به تاثیر چشم و هم­چشمی بر دیدگاه فرد در خصوص مهریه. 197 23-1-4: بررسی طیف مربوط به تاثیر همرنگی با جماعت بر دیدگاه فرد در خصوص مهریه. 198 24-1-4: بررسی طیف مربوط به تاثیر آگاهی حقوقی بر دیدگاه فرد در خصوص مهریه. 199 25-1-4: بررسی طیف مربوط به تاثیر کیفیت دینی بر دیدگاه فرد در خصوص مهریه. 204 بخش دوم: آمار استنباطی.. 213 1-2-4: طرح آزمایش فرضیه اول: بررسی رابطه میان سواد و مقدار مهریه. 213 2-2-4: طرح آزمایش فرضیه دوم: بررسی رابطه میان سن افراد در هنگام ازدواج و مقدار مهریه. 216 3-2-4: طرح آزمایش فرضیه سوم: بررسی رابطه میان قومیت افراد و مقدار مهریه. 219 4-2-4: طرح آزمایش فرضیه چهارم: بررسی رابطه میان استان محل تولد افراد و مقدار مهریه. 222 5-2-4: طرح آزمایش فرضیه پنجم: بررسی رابطه میان تجربه طلاق افراد و مقدار مهریه. 226 6-2-4: طرح آزمایش فرضیه ششم: بررسی رابطه میان دیدگاه خانواده افراد و مقدار مهریه. 230 7-2-4: طرح آزمایش فرضیه هفتم: بررسی رابطه میان نقش گروه­های مرجع و مقدار مهریه. 233 8-2-4: طرح آزمایش فرضیه هشتم: بررسی رابطه میان نقش رسانه جمعی و مقدار مهریه. 236 9-2-4: طرح آزمایش فرضیه نهم: بررسی رابطه میان احساس امنیت و مقدار مهریه. 239 10-2-4: طرح آزمایش فرضیه دهم: بررسی رابطه میان نقش ترس از آینده و مقدار مهریه. 242 11-2-4: طرح آزمایش فرضیه یازدهم: بررسی رابطه میان اجبار اجتماعی و مقدار مهریه. 245 12-2-4: طرح آزمایش فرضیه دوازده: بررسی رابطه میان چشم و هم­چشمی و مقدار مهریه. 248 13-2-4: طرح آزمایش فرضیه سیزده: بررسی رابطه میان همرنگی با جماعت و مقدار مهریه. 251 14-2-4: طرح آزمایش فرضیه چهاردهم: بررسی رابطه میان نقش آگاهی حقوقی و مقدار مهریه. 254 15-2-4: طرح آزمایش فرضیه پانزدهم: بررسی رابطه میان نقش کیفیت دینی و مقدار مهریه. 257 16-2-4: طرح آزمایش فرضیه شانزدهم: بررسی رابطه میان نسبت خویشاوندی و مقدار مهریه. 260 17-2-4: طرح آزمایش فرضیه هفدهم: بررسی رابطه میان مناطق شهری و مقدار مهریه. 261 18-2-4: تحلیل رگرسیونی از متغیرها 263 فصل پنجم: خلاصه، نتیجه گیری و پیشنهادات… 268 1-5: خلاصه. 269 2-5: نتیجه­گیری.. 273 3-5: پیشنهادها 280 1-3-5: پیشنهادهای اجرایی.. 281 2-3-5: پیشنهادهای علمی و جامعه­شناختی.. 288 منابع. 290 ضمائم: 297 مقدمه شناختِ خانواده، درگیر شدن به امور مربوط به خانواده و بررسی ابعاد، شاخه‌ها و مسائل حولُ‌وحُوش خانواده، با وجود اینکه به‌عنوانِ اولین واحد اجتماعی شناخته می‌شود، ولی دارای پیچیدگی‌های فراوانی است. به‌طوری‌که شناختِ اهمیت، تأثیرها و کارکردهای آن، بسیار مورد توجه صاحب‌نظران مسائل اجتماعی، حقوقی، روانی و حتی اقتصادی است. بر این ‌اساس، همچنان‌که تعاریف متعددی از آن ارائه شده و به اهمیت آن در زمینه‌های مختلف فردی، اجتماعی و غیره تأکید شده، کارکردهای متفاوتی نیز برای آن لحاظ شده است، به‌طوری‌که بسیار ساده‌انگارانه خواهد بود که تنها یک یا دو کارکرد برای آن معرفی ‌شود. «آفرینش انسان، راز بقای آن را نیز با خود دارد. تمایل زن و مرد به آمیزش با هم، کشش طبیعی و غریزی است. آن همه قول و غزل که در وصف و ستایش عشق سروده‌اند و آن همه تلاش برای رسیدن به معشوق و فتنه‌ها و ستیزها که از این کانون برخاسته است، در واقع هیاهوی کاروان هستی برای این است که تولّد صورت پذیرد و نسل شاهکار آفرینش باقی بماند (کاتوزیان، 1387: 11)». به نوعی به فلسفة تشکیلِ خانواده، نیاز است؛ چون انسان موجودی اجتماعی است و برای آنكه بتواند، نیازهای خود را در قبالِ تداوم حیات، استمرار بخشد، به زندگی گروهی و ارتباط با سایر همنوعانِ خود نیازمند است. از جملة نیازمندی‏ها، نیازهای روحی و جسمانی است كه با ازدواج و تشكیل خانواده، برآورده می‏شود. برای ازدواج تعاریف همسو و متفاوتی شده است؛ بار حقوقی و بار مذهبی دو شاخه اصلی تعریف ازدواج در بین متخصصان است. ازدواج عبارت است از «پیوند بستنِ دینی و رسمی یك زن و مرد برای شروع زندگی مشترک(انوری و همکاران، 1381: 145)»؛ و همچنین «رابطه حقوقی است كه براى همیشه یا مدت معین به وسیله عقد مخصوص بین زن و مرد حاصل شده و به آن‌ها حق می‌‏دهد كه از یكدیگر تمتّع جنسی ببرند(معین، 1377: 216)»؛ و دیگر اینکه «ازدواج عملی است كه پیوند دو جنس مخالف را بر پایه روابط پایای جنسی موجب می‌‏شود، و آن مستلزمِ انعقادِ قراردادهای اجتماعی است كه مشروعیت روابط جسمانی را موجب می‌‏گردد؛ به بیان دیگر: در راه تحقق ازدواج باید شاهدِ تصویبِ جامعه نیز باشیم(ساروخانی، 1375: 23) ». «ازدواج از نظر اسلام، پیمانی مقدس است؛ پیمانی كه برقراری آن براساس مقررات، آداب و رسوم، تشریفات و سُنن و قوانین خاصی است. در سایة آن برای طرفین تعهدات و حقوقی پدید می‏آید كه تخلف آن موجبِ عقوبت و كیفر است(قائمی، 1375: 8)». خانواده نیز به تناسب ازدواج تعریف شده است؛ «خانواده[1] گروهی از اشخاص هستند که با پیوندهایِ خویشیِ مستقیم، به هم متصل می‌شوند، و اعضایِ بزرگسال آن، مسئوولیتِ نگهداری کودکان را برعهده دارند(گیدنز، 1387: 252)». در قانون مدنی، خانواده به دو معنیِ گسترده و خاص به‌کار رفته است: 1- خانواده به مفهوم گستردة خود «گروهی از اشخاص هستند که به‌دلیل ازدواج یا نسبت، با هم پیوند دارند. این گروه با نامِ ‌خانوادگیِ خاص از خانواده‌های دیگر جدا می‌شوند[2] و هر کدام از آنان با نام کوچک خود از سایر اعضای خاندان ممتاز می‌گردند. بدین ترتیب، خانواده به مجموعه‌ای از اشخاص گفته می‌شود که بر اثر نکاح یا قرابت با هم بستگی دارند. این مفهوم گسترده، یادگار دوران‌های گذشته است که پاره‌ای از آثار آن، هنوز هم در حقوق ما دیده می‌شود. چنان‌که «تقسیمِ ترکه» میان تمام اعضای خانواده (با رعایت تقدم)، داشتنِ نام خانوادگی مشترک و الزام به انفاق خویشان نسبی در خط مستقیم، از نشانه‌های بارز اثر تاریخی است. 2- خانواده به معنی خاص و محدودِ خود، شاملِ زن و شوهر و فرزندان آن‌ها است؛ گروهی که هدایت و حمایت آنان با پدر است و همبستگیِ میان اعضای آن، حقوق و تکالیفی به‌بار می‌آورد که در میان سایر خویشان، وجود ندارد. در ماده 1105 قانون مدنی، که ریاست خانواده را به شوهر اختصاص داده است، خانواده به همین معنیِ محدود به‌کار رفته است(کاتوزیان، 1387: 14). با توجه به تعریفِ خانواده، می‌توان به اهمیّت و نقش آن در جامعه پی برد؛ «در بین نهادهای مختلف اجتماع، کانون مقدسِ خانواده، به‌عنوان بهترین تجلی‌گاه فرهنگ حاکم بر سایر نهادها، محل ارضای نیازهای مختلف جسمانی، عقلانی و عاطفی شناخته شده است؛ به این دلیل که حفظ و سلامت روابط و روندِ اهداف آن، تأمین کنندة بهداشت روانی جامعه است. همه مذاهب به گونه‌های متفاوت، اهمیتِ خانواده و چگونگیِ تشکیل این کانون و رفتار و وظایفِ هر یک از اعضا را مشخص کرده‌اند. متخصصانِ علوم اجتماعی، مخصوصاً جامعه‌شناسان و روان‌شناسان نیز با اهداف مشخص در مطالعات خود با بکارگیری فنون علمی، به بررسی پدیده‌های مختلف مرتبط با این نهاد مقدس، اعم از مراحلِ متفاوت آن، مانند انتخاب همسر، مراسم ازدواج، کنش‌ها و واکنش‌های فردی اعضا، تأثیر فرهنگ اجتماعی و سنت‌ها بر ایفای نقش، وظایف و ارتباط متقابل فرد با سایر افراد، در نهایت خانواده و سایر نهادهای اجتماعی پرداخته‌اند(گزارش ملی جوانان، 1382: 1)». 2-1: بیان مساله و تعریف موضوع آسیب­های اجتماعی، ناهنجاری­ها، پرونده­های مرتبط با جرائم حقوقی و کیفری، امروز بیش از سال­های گذشته در معرض این پرسش قرار گرفته­اند که به راستی و برای چه، با این همه ازدحام و افزونی پرونده­های قضایی در کشورمان روبرو هستیم. موضوعی که در حال حاضر، بسیاری از جامعه­شناسان، جرم­شناسان و روانشناسان، درصددِ پاسخ به چرایی، دلایل اجتماعی، حقوقی و روانی بسیاری از این پدیده­هایی است که هر کدام به نوعی به بدنه اجتماعی لطمه می­زند. ورود سالانه 7 الی 8 میلیون پرونده کیفری و حقوقی به دستگاه قضایی کشور است که در مقایسه با جمعیت 70 میلیون نفری ایران، از میزان رایج در سایر کشورهای جهان، بیشتر به نظر می­رسد[3]. در کنار تمامی آسیب­ها و ناهنجاری­ها قابل وقوع در سطحِ جامعه، آسیب­های مرتبط با مسایل خانواده(طلاق، مهریه، حضانت فرزندان…)، از حساسیتِ بیشتری برخوردار است، چرا که، تهدیدِ نهاد خانواده، ضربه به هستی جامعه و ارکان اجتماعی را در پی دارد. به همین دلیل، از آن­جایی که فروپاشی خانواده، اضمحلال جامعه را نیز در پی دارد، حساسیت در این حوزه، بسیار بیشتر از سایر حوزه­های اجتماعی است. کاملا طبیعی است که انتخاب نوع مهریه و میزان و مقدار آن، ذهنِ دو خانواده­های عروس و داماد را در ابتدای تشکیل خانواده، معطوف به خود سازد. شاید این گفته، چندان بی­ربط نباشد که خانواده­ها در تعیین مهریه دچار سردگمی هستند و نمی­دانند بر چه مبنایی بایستی مهریه تعیین کنند. چرا که به واسطه در دست نداشتن مبنا برای تعیین مهریه، را­ه­هایی انتخاب می­­شود که بعضاً نتایج خوبی در پی ندارد. بهتر است این سردرگمی را در ارتباط با فرهنگ مورد بررسی قرار دهیم. چرا که تشکیل خانواده، در همه فرهنگ­ها و خرده فرهنگ­های جهانی، متفاوت و مختلف است، اما نکته مورد اشاره، به سبک ازدواج ایرانی و اسلامی اشاره دارد که مطابق با آیین ملی و مذهبی قبل از ثبت سند ازدواج، مهریه تعیین می­گردد. یکی از سنت‏های اجتماعی رایج در اسلام، پرداخت مهریه در پیوند ازدواج است؛ به عبارت دیگر از گذشته‏های بسیار دور تا امروز، رسم بر آن است که مرد هنگام ازدواج و بویژه زمانی که خواستگاری وی با پاسخ مثبت، همراه می‏شود، مبلغی را به عنوان مهریه برای زن در نظر می‏گیرد. اگرچه سنت پرداخت مهریه، همانند سایر سنت‏های اجتماعی، طی روزگار گذشته، تحولات و دگوگونی‏های زیادی را پشت سر گذاشته و با توجه به زمان و مکان، دچار تغییرات مختلفی شده است، اما اشتراک معانی فراوانی در چند و چون آن وجود دارد. روزگاری، مهریه در جایگاه بهای زن قرار داشت و در واقع همان وجه المعامله عقد نکاح تلقی می‏شد و نیز، در دوره‏ای خاص به عنوان هدیه‏ای از سوی مرد به پدر زن داده می‏شد و در دورانی هم این هدیه، به خود زن اختصاص می‏یافت. مهریه یکی از حقوق زنان است که طبق قانون و شرع از همان لحظه­ی عقد بین زن و مرد ایجاد می­شود، زن می­تواند آن را از شوهر خود بخواهد اما طبق روال رایج زن در هنگام وقوع طلاق می­تواند مهریه خود را دریافت دارد و با درخواست مهریه این نظر به اثبات می­رسد که او قصد طلاق دارد. این روزها بحث بر سر کم و زیادی مهریه­ها در همه محافل شنیده می­شود. در این میان عده­ای – در اکثر مواقع والدین دخترها- موافق مهریه زیاد و عده دیگر مخالف مهریه زیاد هستند. این بحث تا به آنجا پیش رفته که بحث زیاد و کم مهریه به محاکم قضایی نیز کشیده شده، اما هنوز در دفترخانه­های رسمی ازدواج مهریه­های چند صد و گاه چند هزار سکه­ای به صورت رسمی ثبت می­شود و به گفته مسولان قضایی تعداد زیادی از زندانیان کشور را نیز زندانیان مهریه تشکیل می­دهند که نتوانسته­اند مهریه زنان خود را پرداخت کنند[4]. برای روشن شدن بحث به این نكته هم باید اشاره كرد كه تقریباً هیچ زنی هنگام ازدواج توقع دریافت مهریه را از همسر خود مطرح نمی‌كند و اغلب زنانی هم كه با مهریه‌های بالا حاضر به ازدواج می‌شوند، به شكل شفاهی به همسران خود این قول را می‌دهند كه تنها در زمان طلاق یا در صورت بروز مشكل حاد در زندگی مهریه خود را مطالبه خواهند كرد.

در پژوهش حاضر در راستای رفع مشکلات استفاده از ماشین­های کشاورزی در انجام عملیات کاشت دو نوع بذر به صورت همزمان، کارنده­ای طراحی و ساخته شد تا بتواند با بکارگیری از اصول صحیح در فرایند کشت مخلوط، به طور مستقیم دو نوع بذر با شکل و اندازه مختلف را با نسبت دقیق و الگوهای کاشت مختلف بکارد. جهت ارزیابی آزمایشگاهی ماشین کشت مخلوط در پنج سطح مختلف فاصله بین بذرهای (55، 85، 110، 130 و 160 میلی­متری) برای واحد کارنده ذرت و پنج سطح مختلف فاصله بین بذرهای (100، 120، 150، 185 و 215 میلی­متری) برای واحد کارنده لوبیا و با سرعت ثابت 4 کیلومتر بر ساعت، آزمایش­ها در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام گرفتند. به منظور ارزیابی مزرعه­ای واحد­های کارنده ذرت و لوبیا در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای یاد شده و سه سطح عمق کاشت (20، 40 و60 میلی­متری) و با سرعت ثابت 4 کیلومتر بر ساعت از طرح کرت­های خرد شده در سه تکرار استفاده شد. نتایج ارزیابی آزمایشگاه واحد­های کارنده ذرت و لوبیا نشان داد که افزایش فاصله بین بذرها روی خطوط کشت باعث کاهش شاخص­های چندتایی، نکاشت، دقت و افزایش شاخص کیفیت تغذیه می­شود. بیشترین عملکرد واحد کارنده ذرت در ارزیابی آزمایشگاهی مربوط فاصله 160 میلی­متری بین بذرها بود و همین طور بیشترین عملکرد واحد کارنده لوبیا در فاصله 215 میلی­متری بین بذرها وجود داشت. نتایج بدست آمده از ارزیابی مزرعه­ای نشان داد که در فاصله 55 میلی­متری بین بذرها و در عمق کاشت 20 میلی­متری، برای واحد کارنده ذرت مقدار شاخص­های چندتایی، نکاشت، دقت افزایش و شاخص کیفیت تغذیه کاهش داشته است. در واحد کارنده لوبیا نیز در فاصله 100 میلی­متری بین بذرها و در عمق کاشت 20 میلی­متری عملکرد کارنده کاهش پیدا کرده است. بیشترین مقدار شاخص­های بنیۀ گیاهی ­1­و­2 در واحد کارنده ذرت در فاصله 160 میلی­متری بین بذرها و در عمق کاشت 60 میلی­متری وجود داشت و همچنین در واحد کارنده لوبیا نیز بیشترین مقدار این شاخص­ها در فاصله 215 میلی­متری بین بذرها و در عمق کاشت 60 میلی­متری بود. شاخص سرعت رشد نسبی در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت و لوبیا روی خطوط کشت دارای اختلاف معنی­داری نبود. فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول: مقدمه.. 2 1-1- ضرورت و اهمیت مطالعه:.. 2 1-2- اهداف طرح:.. 8 فصل دوم: مروری بر پژوهش­های گذشته.. 10 2-1- مقدمه.. 10 2-2- تحقیقات زراعی انجام شده بر روی کشت مخلوط ذرت و لوبیا 10 2-3- ارزیابی کارایی کارنده­ها.. 16 2-4- پژوهش­های انجام شده بر روی عملکرد کارنده­ها در شرایط مختلف 21 2-4-1- تأثیرات عمق کاشت بر روی عملکرد کارنده­ها 21 2-4-2- تأثیرات انواع شیاربازکن­ها بر روی عملکرد کارنده­ها 23 2-4-3- تأثیرات سرعت پیشروی بر روی عملکرد کارنده­ها 26 فصل سوم: مواد و روش­ها.. 28 3-1- طرز کار ماشین کشت مخلوط.. 28 3-2- اجزای تشکیل دهنده ماشین کشت مخلوط.. 31 عنوان صفحه 3-2-1- شاسی.. 31 3-2-1-1- شاسی اتصال سه نقطه.. 31 3-2-1-2- تیرک افزار.. 32 3-2-1-3- شاسی قابل تنظیم.. 33 3-2-1-3-1- شاسی ثابت.. 34 3-2-1-3-2- شاسی متحرک.. 34 3-2-1-3-3- پیچ تنظیم موقعیت.. 35 3-2-1-3-4- شافت.. 35 3-2-1-3-5- شاخص.. 35 3-2-1-4- شاسی مفصلی.. 36 3-2-1-5- شاسی محفظه موزع.. 39 3-2-2- محفظه موزع.. 40 3-2-3- لوله سقوط بذر.. 42 3-2-4- فن مکشی.. 42 3-2-5- شیاربازکن.. 43 3-2-6- پوشاننده.. 44 3-2-7- مخزن شیب متحرک.. 45 3-2-8- چرخ تنظیم عمق و فشاردهنده.. 48 3-2-9- سیستم انتقال نیرو به موزع.. 50 عنوان صفحه 3-2-9-1- چرخ زمین گرد (محرک).. 50 3-2-9-2- چرخ زنجیر.. 51 3-2-9-3- چهار شاخه گاردان و محور تلسکوپی­1.. 53 3-2-9-4- جعبه دنده مکانیکی زنجیری.. 54 3-2-9-5- جعبه دنده 90 درجه.. 58 3-2-9-6- چهار شاخه گاردان و محور تلسکوپی­2.. 59 3-2-10- چرخ­های حمل کننده.. 60 3-2-11- پشته ساز.. 62 3-3- مشخصات تراکتور مورد استفاده.. 62 3-4- مشخصات بذرهای مورد استفاده.. 63 3-5- زاویه شیب کف مخزن واحدهای کارنده ذرت و لوبیا 64 3-6- ارزیابی آزمایشگاهی ماشین کشت مخلوط.. 64 3-6-1- مراحل انجام تست صفحه گلی.. 66 3-7- موقعیت و شرایط مزرعه مورد آزمایش.. 68 3-8- عملیات خاک­ورزی انجام شده.. 68 3-9- ابعاد کرت­های آزمایشی و نقشه مزرعه.. 71 3-10- عملیات کاشت.. 73 3-11- الگوهای کاشت انتخابی جهت ارزیابی مزرعه­ای.. 74 3-12- ایجاد نهر جهت آبیاری مزرعه.. 76 عنوان صفحه 3-13- ایجاد مرز جهت جدا کردن کرت­ها آزمایشی.. 76 3-14- آبیاری مزرعه.. 77 3-15- محاسبه درصد قوه نامیه بذر لوبیا.. 78 3-16- اندازه­گیری متغییرهای آزمایشی.. 79 3-16-1- اندازه­گیری فواصل بین گیاهان سبز شده.. 79 3-16-2- میانگین فواصل بین بذرها.. 81 3-16-3- انحراف معیار فواصل بین بذرها.. 81 3-16-4- شاخص چندتایی.. 82 3-16-5- شاخص نكاشت.. 82 3-16-6- شاخص كیفیت تغذیه.. 83 3-16-7- شاخص دقت.. 84 3-16-8- شاخص درصد كل سبز شدن.. 84 3-16-9- اندازه­گیری عمق قرارگیری بذرها درون خاک 85 3-16-10- اندازه­گیری طول ساقه و ریشه.. 86 3-16-11- اندازه­گیری وزن خشک ساقه و ریشه.. 87 3-16-12- شاخص سرعت رشد نسبیRGR.. 87 3-16-13- شاخص بنیۀ گیاهی­1.. 88 3-16-14- شاخص بنیۀ گیاهی­2.. 88 3-17- طرح­های آماری مورد استفاده جهت ارزیابی آزمایشگاهی و مزرعه­ای.. 89 عنوان صفحه فصل چهارم: نتایج و بحث.. 91 4-1- ارزیابی آزمایشگاهی.. 91 4-1-1- نتایج ارزیابی آزمایشگاهی واحد کارنده لوبیا 92 4-1-1-1- بررسی شاخص چندتایی در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت.. 92 4-1-1-2- بررسی شاخص نکاشت در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت.. 94 4-1-1-3- بررسی شاخص کیفیت تغذیه در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت.. 95 4-1-1-4- بررسی شاخص دقت در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت.. 96 4-1-2- نتایج ارزیابی آزمایشگاهی واحد کارنده ذرت 98 4-1-2-1- بررسی شاخص چندتایی در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت.. 99 4-1-2-2- بررسی شاخص نکاشت در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت.. 100 4-1-2-3- بررسی شاخص کیفیت تغذیه در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت.. 101 عنوان صفحه 4-1-2-4- بررسی شاخص دقت در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت.. 102 4-2- ارزیابی مزرعه­ای.. 103 4-2-1- نتایج ارزیابی مزرعه­ای واحد کارنده لوبیا 103 4-2-1-1- بررسی شاخص چندتایی در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت و عمق کاشت.. 106 4-2-1-2- بررسی شاخص نکاشت در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت و عمق کاشت.. 108 4-2-1-3- بررسی شاخص کیفیت تغذیه در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت و عمق کاشت.. 110 4-2-1-4- بررسی شاخص دقت در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت و عمق کاشت.. 113 4-2-1-5- بررسی شاخص درصد کل سبز شدن در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت و عمق کاشت.. 115 4-2-1-6- بررسی شاخص بنیۀ گیاهی­1 در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت و عمق کاشت.. 117 4-2-1-7- بررسی شاخص بنیۀ گیاهی­2 در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت و عمق کاشت.. 120 4-2-1-8- بررسی شاخص سرعت رشد نسبی در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت و عمق کاشت.. 121 عنوان صفحه 4-2-2- نتایج ارزیابی مزرعه­ای واحد کارنده ذرت.. 123 4-2-2-1- بررسی شاخص چندتایی در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت و عمق کاشت.. 123 4-2-2-2- بررسی شاخص نکاشت در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت و عمق کاشت.. 128 4-2-2-3- بررسی شاخص کیفیت تغذیه در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت و عمق کاشت.. 130 4-2-2-4- بررسی شاخص دقت در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت و عمق کاشت.. 132 4-2-2-5- بررسی شاخص درصد کل سبز شدن در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت و عمق کاشت.. 134 4-2-2-6- بررسی شاخص بنیۀ گیاهی­1 در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت و عمق کاشت.. 137 4-2-2-7- بررسی شاخص بنیۀ گیاهی­2 در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت و عمق کاشت.. 140 4-2-2-8- بررسی شاخص سرعت رشد نسبی در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت و عمق کاشت.. 142 4-2-2-9- بررسی عمق قرار­گیری بذرها درون خاک در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت و عمق کاشت.. 144 فصل پنجم: نتایج و پیشنهادات.. 147 عنوان صفحه 5-1- نتیجه­گیری.. 147 5-2- پیشنهادات.. 149 فهرست منابع.. 150 فهرست جدول­ها عنوان صفحه جدول 3-1- مشخصات صفحه موزع ذرت مورد استفاده.. 40 جدول 3-2- مشخصات صفحه موزع لوبیا مورد استفاده.. 41 جدول 3-3- توضیحات مربوط به مجموعه چرخ زنجیرها.. 55 جدول 3-4- محدوده تغییرات فواصل بین بذرها توسط هر یک از خروجی­ها جعبه دنده.. 56 جدول 3-5- مشخصات فنی تراکتور مورد استفاده.. 63 جدول 3-6- مشخصات بذر ذرت مورد استفاده.. 63 جدول 3-7- مشخصات بذر لوبیا مورد استفاده.. 63 جدول 3-8- زاویه شیب کف مخزن واحدهای کارنده ذرت و لوبیا 64 جدول 3-9- مشخصات فنی گاوآهن برگردان­دار مورد استفاده 69 جدول 3-10- مشخصات فن هرس بشقابی آفست به کار گرفته شده 69 عنوان صفحه جدول 3-11- فاصله بین بذرهای ذرت و لوبیا جهت انجام ارزیابی مزرعه­ای 74 جدول 4-1- تجزیه واریانس متغییرهای اندازه­گیری شده در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت.. 92 جدول4-2- تجزیه واریانس متغییرهای اندازه­گیری شده در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت.. 98 جدول 4-3- تجزیه واریانس متغییرهای اندازه­گیری شده در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت و عمق کاشت.. 104 جدول 4-4- تجزیه واریانس متغییرهای اندازه­گیری شده در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت و عمق کاشت.. 105 جدول 4-5- مقایسه میانگین اثر متقابل سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت و عمق کاشت بر شاخص چندتایی (%).. 125 جدول 4-6- تجزیه واریانس متغییرهای اندازه­گیری شده در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت و عمق کاشت.. 126 عنوان صفحه جدول 4-7- تجزیه واریانس متغییرهای اندازه­گیری شده در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت و عمق کاشت.. 127 جدول 4-8- مقایسه میانگین اثر متقابل سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت و عمق کاشت بر شاخص بنیۀ گیاهی­1 (mm) 140 جدول 4-9- مقایسه میانگین اثر متقابل سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت و عمق کاشت بر شاخص سرعت رشد نسبی (gr/day) 144 فهرست شکل­ها عنوان صفحه شکل 3-1- نمایی از ماشین کشت مخلوط.. 30 شکل3-2- نمایی دیگر از ماشین کشت مخلوط.. 30 شکل 3-3- نمایی از تیرک افزار (تول بار).. 32 شکل 3-4- شاسی قابل تنظیم.. 33 شکل 3-5- قطعات تشکیل دهنده شاسی قابل تنظیم.. 36 شکل 3-6- قطعات تشکیل دهنده شاسی مفصلی.. 38 شکل 3-7- نمایی از شاسی مفصلی.. 38 شکل 3-8- نمایی از شاسی محفظه موزع.. 39 شکل 3-9- نمایی از محفظه موزع و صفحه موزع.. 41 شکل 3-10- نمایی از شیاربازکن مورد استفاده.. 43 عنوان صفحه شکل 3-11- نمایی از پوشاننده مورد استفاده.. 44 شکل 3-12- قطعات تشکیل دهنده مخزن شیب متحرک.. 47 شکل 3-13- نمایی از مخزن­های شیب متحرک سوار شده بر روی ماشین کشت مخلوط.. 47 شکل 3-14- قطعات تشکیل دهنده مکانیزم چرخ تنظیم عمق و فشاردهنده 49 شکل 3-15- نمایی از مکانیزم چرخ تنظیم عمق و فشار دهنده 49 شکل 3-16- نحوه اتصال چرخ زمین گرد به سیستم انتقال نیرو به موزع 50 شکل 3-17- نمایی از مکانیزم چرخ زنجیر.. 52 شکل 3-18- قطعات تشکیل دهنده مکانیزم چرخ زنجیر.. 52 شکل 3-19- قطعات تشکیل دهنده چهار شاخه گاردان و محور تلسکوپی 53 شکل 3-20- نمایی از جعبه دنده مکانیکی زنجیری.. 57 شکل 3-21- قطعات تشکیل دهنده جعبه دنده مکانیکی زنجیری 57 عنوان صفحه شکل 3-22- نمایی از جعبه دنده 90 درجه.. 58 شکل 3-23- نمایی از چهار شاخه گاردان و محور تلسکوپی متصل به هم 59 شکل 3-24- نمایی از توپی و بازوی محور چرخ حمل کننده.. 61 شکل 3-25- نمایی از اتصال بازوی محور چرخ حمل کننده به تیرک افزار 61 شکل 3-26- نمایی از پشته ساز.. 62 شکل 3-27- خطوط بذرهای ذرت و لوبیا ریخته شده روی بستر گل 65 شکل 3-28- تراکتور و ماشین کشت مخلوط در حال انجام تست صفحه گلی 67 شکل 3-29- اندازه­گیری فواصل بین بذرهای ریخته شده روی بستر گل 67 شکل 3-30- انجام عملیات خاک­ورزی اولیه توسط گاوآهن برگردان­دار 70 شکل 3-31- انجام عملیات خاک­ورزی ثانویه توسط هرس بشقابی آفست 70 شکل 3-32- نمایی از سطح مزرعه بعد از انجام عملیات تسطیح 71 عنوان صفحه شکل 3-33- نقشه مزرعه.. 72 شکل 3-34- ماشین کشت مخلوط درحین انجام عملیات کاشت.. 75 شکل 3-35- نمایی از سطح مزرعه بعد از انجام عملیات کاشت 75 شکل 3-36- نمایی از نهر آب ایجاد شده در سطح مزرعه توسط نهرکن 76 شکل 3-37- سطح مزرعه بعد از انجام عملیات مرزکشی.. 77 شکل3-38- نمایی از سطح مزرعه بعد از انجام اولین آبیاری 77 شکل 3-39- بذرهای جوانه زده لوبیا بعد از خارج شدن از اتاقک رشد 78 شکل 3-40- نحوه اندازه­گیری قطر ساقه لوبیا توسط کولیس 80 شکل 3-41- نحوه اندازه­گیری فاصله بیرونی ساقه دو بوته ذرت توسط کولیس.. 80 شکل 3-42- اندازه­گیری محل قرار­گیری بذر تا قسمت علامت­گذاری شده روی ساقه توسط کولیس.. 85 عنوان صفحه شکل 3-43- بوته­های ذرت و لوبیا بعد از آبشویی ریشه.. 86 شکل 4-1- مقایسه میانگین شاخص چندتایی در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت.. 93 شکل 4-2- مقایسه میانگین شاخص نکاشت در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت.. 95 شکل 4-3- مقایسه میانگین شاخص کیفیت تغذیه در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت.. 96 شکل 4-4- مقایسه میانگین شاخص دقت در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت.. 97 شکل 4-5- مقایسه میانگین شاخص چندتایی در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت.. 99 شکل 4-6- مقایسه میانگین شاخص نکاشت در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت.. 100 عنوان صفحه شکل 4-7- مقایسه میانگین شاخص کیفیت تغذیه در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت.. 101 شکل 4-8- مقایسه میانگین شاخص دقت در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت.. 102 شکل 4-9- مقایسه میانگین شاخص چندتایی در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت.. 107 شکل 4-10- مقایسه میانگین شاخص چندتایی در سطوح مختلف عمق کاشت لوبیا.. 108 شکل 4-11- مقایسه میانگین شاخص نکاشت در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت.. 109 شکل 4-12- مقایسه میانگین شاخص نکاشت در سطوح مختلف عمق کاشت لوبیا 110 شکل 4-13- مقایسه میانگین شاخص کیفیت تغذیه در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت.. 111 شکل 4-14- مقایسه میانگین شاخص کیفیت تغذیه در سطوح مختلف عمق کاشت لوبیا.. 112 عنوان صفحه شکل 4-15- مقایسه میانگین شاخص دقت در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت.. 114 شکل 4-16- مقایسه میانگین شاخص دقت در سطوح مختلف عمق کاشت لوبیا 114 شکل 4-17- مقایسه میانگین شاخص درصد کل سبز شدن در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت.. 116 شکل 4-18- مقایسه میانگین شاخص درصد کل سبز شدن در سطوح مختلف عمق کاشت لوبیا.. 117 شکل 4-19- مقایسه میانگین شاخص بنیۀ گیاهی­1 در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت.. 118 شکل 4-20- مقایسه میانگین شاخص بنیۀ گیاهی­1 در سطوح مختلف عمق کاشت لوبیا.. 119 شکل4-21- مقایسه میانگین شاخص بنیۀ گیاهی­2 در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای لوبیا روی خطوط کشت.. 121 شکل 4-22- مقایسه میانگین شاخص سرعت رشد نسبی در سطوح مختلف عمق کاشت لوبیا.. 122 عنوان صفحه شکل 4-23- مقایسه میانگین شاخص چندتایی در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت.. 124 شکل 4-24- مقایسه میانگین شاخص چندتایی در سطوح مختلف عمق کاشت ذرت 125 شکل 4-25- مقایسه میانگین شاخص نکاشت در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت.. 129 شکل 4-26- مقایسه میانگین شاخص نکاشت در سطوح مختلف عمق کاشت ذرت 130 شکل 4-27- مقایسه میانگین شاخص کیفیت تغذیه در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت.. 131 شکل 4-28- مقایسه میانگین شاخص کیفیت تغذیه در سطوح مختلف عمق کاشت ذرت.. 132 شکل 4-29- مقایسه میانگین شاخص دقت در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت.. 133 شکل 4-30- مقایسه میانگین شاخص دقت در سطوح مختلف عمق کاشت ذرت 134 عنوان صفحه شکل 4-31- مقایسه میانگین شاخص درصد کل سبز شدن در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت.. 136 شکل 4-32- مقایسه میانگین شاخص درصد کل سبز شدن در سطوح مختلف عمق کاشت ذرت.. 137 شکل 4-33- مقایسه میانگین شاخص بنیۀ گیاهی1 در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت.. 138 شکل 4-34- مقایسه میانگین شاخص بنیۀ گیاهی­1 در سطوح مختلف عمق کاشت ذرت.. 139 شکل 4-35- مقایسه میانگین شاخص بنیۀ گیاهی­2 در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت.. 141 شکل 4-36- مقایسه میانگین شاخص بنیۀ گیاهی­2 در سطوح مختلف عمق کاشت ذرت.. 142 شکل4-37- مقایسه میانگین شاخص سرعت رشد نسبی در سطوح مختلف فاصله بین بذرهای ذرت روی خطوط کشت.. 143 شکل 4-38- مقایسه میانگین عمق قرار­گیری بذرها درون خاک در سطوح مختلف عمق کاشت ذرت.. 145 فصل اول مقدمه 1-1- ضرورت و اهمیت مطالعه: کشاورزی فرایندی است که در آن مجموعه­ای از نهاده­ها همچون نور، دی اکسید­کربن، آب و عناصر غذایی وارد سیستم شده تا خروجی آن به عنوان غذا مورد استفاده قرار گیرد. منابع برونی بوم نظام شامل تمام نهاده­هایی است که به عنوان انرژی­های یارانه­ای وارد سیستم می­شوند. اکثر منابع موجود به گونه­ای در طبیعت محدود هستند و از طرفی تفکر پایداری در کشاورزی اجازه استفاده از این منابع به هر میزان و هر طریقی را نمی­دهد. لذا این منابع باید به گونه­ای مصرف شوند که نه تنها نیازهای غذایی امروزة بشر تأمین شود، بلکه برای آیندگان نیز قابل دسترسی و استفاده باشد. لازمه این مهم، لزوم تجدید نظر در ارتباط با مصرف منابع می­باشد (کوچکی 1388). یکی از بهترین راهکارها در راستای اهداف توسعه پایدار کشاورزی با هدف مصرف درست و معقولانه منابع، کشت مخلوط دو یا چند گیاه می­باشد (Tsubo et. Al. 2001). کشت مخلوط به کشت دو یا تعداد بیشتری محصولات زراعی با یکدیگر در یک قطعه زمین و در یک زمان گفته می­شود (Tsubo and Walker,2002 ؛ Xin and Tong, 1986) که در واقع، نظامی با ویژگی­هایی همچون تنوع زیاد گونه­ها، چرخه تقریباً بسته عناصر غذایی، شیوع کمتر آفات، کنترل بهتر فرسایش خاك، عملکرد کم ولی با ثبات و استفاده کارآمدتر و بهتر از منابع می­باشد (Vandermeer, 1989) و یكی از روش­های مدیریت صحیح تولید محصولات زراعی كه منجر به بهبود كارایی مصرف منابع می­شود، به شمار می­آید (Black and Ong, 2000). از مزیت های نسبی دیگر آن می­توان به ثبات بیشتر عملکرد (Jensen, 1996)، کارایی بالاتر استفاده از زمین و نیروی کارگر (Ofori and Stern, 1987)، افزایش توانایی رقابتی در کنترل علف­های هرز (Hauggaard-Nielsen et al., 2001)، بهبود وضعیت حاصلخیزی خاک به دلیل افزایش تثبیت نیتروژن حاصل از جزء بقولات (Jensen, 1996) و غیره اشاره کرد. و در واقع به دلیل اینچنین مزیت­هایی است که این نوع کشت در کشورهای در حال توسعه نقش مهمی در تولید غذا و معیشت مردم ایفا می­کند و اغلب به طور سنتی در مزارع کوچک توسط کشاورزان مدیریت می­شود (Tsubo and Walker, 2002). می­توان گفت معمول­ترین دلیل پذیرش کشت مخلوط برتری عملکرد توسط تسخیر بیشتر منابع توسط گیاهان نسبت به کشت خالص می­باشد، به ویژه هنگامی که غلات و بقولات با­هم کشت شوند (2005 Poggio,). در مناطقی که زمین، آب و سرمایه جزء منابع محدود کننده کشاورزی هستند و در مناطقی که کارگر فراوان است، بکارگیری این روش کشت اقتصادی می­باشد (کوچکی، 1377) و معمولاً در شرایط خاک­هایی با حاصلخیزی پایین و شرایط کم نهاده در مناطق گرمسیری اجراء می­شود (Thobatsi, 2009).ایران کشوری با آب و هوای خشک و نیمه خشک و شدت تشعشع بالا می­باشد. در این شرایط کشت مخلوط می­تواند به عنوان یک راهکار به منظور حداکثر استفاده از تشعشع بالای خورشیدی و منابع محدود آب به کار رود (Tsubo et al., 2001). نور جزء مهمترین منابع مصرفی در رشد و نمو گیاهان می­باشد. نور رسیده به بالای کانوپی توسط برگ­ها و دیگر اندام­های سبز گیاهان جذب شده و سپس در فرایند فتوسنتز به کار رفته و منجر به تولید مواد فتوسنتزی و در نهایت تجمع ماده خشک می­شود. تجزیه و تحلیل این فرایند در شرایط محیطی مختلف برای ارزیابی میزان رشد و تولید گیاهان زراعی بسیار مهم می­باشد (Tsubo et al., 2001). کشت مخلوط یکی از راهکارهای زراعی برای افزایش جذب و مصرف نور، که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری یک فرصت مناسب برای افزایش مصرف آن در تولید بهتر محصولات زراعی است، می­باشد (Awal et al., 2006) و در واقع منجر به بهبود تولید محصولات زراعی و افزایش عملکرد اقتصادی می­شود (Gao et al., 2009).