چکـیده

          آویشن‌ها، گیاهانی چند ساله از خانواده نعناعیان و از جمله گیاهان دارویی با ارزش در دنیا می‌باشند. در جنس آویشن، 215 گونه در دنیا و 18 گونه در ایران پراکنش دارند که آویشن دنایی (Thymus daenensis L.) از گونه انحصاری در کشور ایران می‌باشد.

به منظور بررسی تأثیر نانو کود کلات آهن و کود آهن (سولفات آهن) بر محتوای کلروفیل a، b، کل، کاروتنوئیدها، نسبت کلروفیل a به b، نسبت کاروتنوئیدها به کل کلروفیل، ارتفاع گیاه‌، سطح تاج پوشش، عملکرد بیوماس، عملکرد ماده خشک، میزان جذب عناصر (نیتروژن، فسفر، پتاسیم و آهن) توسط برگ‌ها، شاخص سطح برگ، درصد اسانس و عملکرد اسانس گیاه دارویی آویشن دنایی آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کاملاً تصادفی به صورت فاکتوریل در سه تکرار با سه سطح 0، 3 و 6 کیلوگرم در هکتار نانو کود کلات آهن (0n، 3n و 6n) و سه سطح سولفات آهن (0i، 3i و 6i) به صورت
محلول پاشی در سه مرحله در ایستگاه تحقیقات مراتع همند آبسرد (وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور) در شرایط اقلیمی نیمه استپی سرد انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که نانو کود کلات آهن به تنهایی بر صفات محتوای کلروفیل a، b، کل، کاروتنوئیدها، نسبت کلروفیل a به b، نسبت کاروتنوئیدها به کل کلرفیل، سطح تاج پوشش، عملکرد بیوماس، عملکرد ماده خشک، میزان جذب نیتروژن، آهن، شاخص سطح برگ، درصد اسانس و عملکرد اسانس (در سطح 1 درصد) و ارتفاع گیاه و میزان جذب پتاسیم در سطح 5 درصد اثر معنی‌دار افزایشی داشت. سولفات آهن به تنهایی بر صفات کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنوئیدها، نسبت کلروفیل a به b، نسبت کاروتنوئیدها به کل کلروفیل و میزان جذب فسفر در سطح 1 درصد اثر افزایشی معنی‌دار داشت. اثرات متقابل نانو کود کلات آهن و سولفات آهن بر صفات کلروفیل a، b، کل، کاروتنوئیدها، نسبت کلروفیل a به b، نسبت کاروتنوئیدها به کل کلروفیل، سطح تاج پوشش، میزان جذب نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آهن، درصد و عملکرد اسانس در سطح 1 درصد معنی‌دار بود که در بیشتر موارد نانو کود توانست از اثر کاهشی سولفات آهن بکاهد.

واژگان کلیدی: گیاهان دارویی، آویشن دنایی، نانو کود کلات آهن، سولفات آهن، عملکرد اسانس 

 

1 ـ 1 ـ مقدمه

اهمیت گیاهان دارویی ایران و نقش حیاتی آن در پیشبرد اهداف منطقه‌ای، ملی و جهانی برای دستیابی به سلامت جامعه، خود کفایی دارویی،‌ ایجاد اشتغال، توسعه اقتصادی، امنیت غذایی و حفظ ذخایر ژنتیکی و مضافاً حضور فعال در بازار‌های جهانی بر کسی پوشیده نیست به طوری‌که هم اکنون میلیون‌ها نفر از مردم جهان در زمینه کشت، برداشت و فرآوری گیاهان دارویی فعالیت دارند.

طبق گزارش‌ سازمان بهداشت جهانی[1] در سال 2006، حجم تجارت جهانی گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن به 100 میلیارد دلار در سال رسیده است. بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی بیش از 80 درصد از مردم جهان برای درمان انواع بیماری‌ها از گیاهان دارویی و یا روش‌های طب مکمل و سنتی استفاده می‌نمایند.

کشور ایران مهد استفاده از طب سنتی و داروهای گیاهی است. امّا گویا زندگی امروزه با گذشته بسیار متفاوت شده است به طوری‌که گاه برای درمان بیماری‌های بسیار جزئی به پزشک متخصص مراجعه می‌شود و گاه خود سرانه از داروهای شیمیایی با قدرت اثر بالا که متأسفانه دارای عوارض جانبی فراوان نیز می‌باشند، استفاده می‌گردد و این در حالی است ‌که 75 درصد از مردم فرانسه، 50 درصد از مردم کانادا، 48 درصد از مردم استرالیا و 40 درصد از مردم بلژیک در حال حاضر از داروهای گیاهی برای درمان استفاده می‌نمایند. در روسیه 4 بیمارستان در زمینه طب سنتی فعالیت دارند. در چین با جمعیتی بیش از یک میلیارد و سیصد میلیون نفر، 80 درصد خدمات پزشکی با روش طب سنتی چین ارائه می‌شود البته ارزان‌تر بودن هزینه درمان طب سنتی نسبت به درمان‌های نوین هم در‌ این زمینه نقش دارد زیرا در چین هزینه درمان از طریق طب سنتی بین یک بیست و پنجم تا یک سیم درمان از طریق طب نوین است.

در حال حاضر حدود 66 هزار هکتار از اراضی کشاورزی کشور ایرن در استان‌های مختلف به کشت گیاهان دارویی اختصاص دارد. در مجموع از مزارع اختصاص یافته به گیاهان دارویی حدود 65 هزار تن محصول تولید می‌شود. در داخل کشور 5 وزارت‌خانه مهم در زمینه پژوهش از مرحله کشت و تولید گیاهان دارویی تا فرآوری و بسته‌بندی، مصرف و صادرات گیاهان دارویی نقش مستقیم دارند که
هر کدام با ساز و کار متفاوت به موضوع نگریسته‌اند. همچنین تعداد زیادی از مردم و شرکت‌ها در زمینه‌های مختلف گیاهان دارویی اشتغال دارند (ناصری و همکاران، 1388)

وجود استعدادهای بالقوه عظیم ملی و نیز فرهنگ استفاده از گیاهان دارویی در کشور توجه بیش از پیش به ‌این مقوله را به مسئولین کشور یادآوری می کند و به هر متخصص دلسوزی ‌این باور را   یادآور می‌شود که اگر به ‌این مقوله به صورت یک ضرورت ملی و در چارچوب یک برنامه مشخص و جامع‌نگرانه عنایت شود، می‌تواند علاوه بر دستیابی به مدیریت توسعه پایدار در ‌این بخش در ابعاد کلان توسعه اقتصادی ـ زیست محیطی، بهداشتی (خودکفایی دارویی)، اشتغال، امنیت غذایی و ذخایز ژنتیکی در عرصه ملّی و جهانی به عنوان یک منبع درآمد ارزی برای کشور محسوب و‌ ایفای نقش نماید.

درصد زیاد و قابل توجهی (بین 30 تا 80 درصد) از مردم از کشورهای مختلف دنیا از جمله ایران از طب مکمل و سنتی استفاده می‌نمایند که‌ این آمار نیز رو به افزایش است. در کشورهای مختلف دنیا، مبالغ کلانی صرف حوزه‌های مختلف (مانند خدمات رسانی، تولید داروهای گیاهی و طبیعی، تأسیس مراکز مرتبط و…) می‌شود (زارع زاده، 1383).

در اکثر کشورهای معروف دنیا، طب سنتی و مکمل در زمینه‌های مختلف (قوانین، مجوزهای خدمات و تولید داروهای طبیعی، حمایت بیمه‌ها، راه اندازی رشته‌های دانشگاهی مربوطه و…) تحت حمایت دولت قرار گرفته و سهم خوبی از تأمین سلامت مردم را در سلامت کشور به عهده گرفته است. طب سنتی چین 40 درصد خدمات بهداشتی درمانی را در ‌این کشور بر عهده دارد،‌ این نسبت در اوگاندا، هند و اتیوپی به ترتیب 60، 70 و 90 درصد می‌باشد. پوشش بیمه‌ای هزینۀ درمان، دارو و خدمات طب مکمل در ژاپن، چین، کره و ویتنام به صورت کامل است و در کشورهای آلمان، استرالیا، نروژ، انگلستان، کانادا و آمریکا قسمتی از هزینه‌ها توسط سازمان‌های بیمه پرداخت می‌شود.

 

در ایران حمایت‌های قابل توجهی از‌ این حیطه با راه‌اندازی رشته‌های دانشگاهی مربوطه و تخصیص اعتبارات صورت پذیرفته است ولی پوشش بیمه‌ای از داروها و خدمات ‌این بخش تقریباً وجود ندارد.

مکتب طب ایرانی که امروزه به پیروی از سازمان بهداشت جهانی تحت عنوان طب سنتی از آن یاد می‌شود، مادر مکاتب پزشکی جهان است.‌ این مکتب که از پویایی و اصالت ویژه‌ای برخوردار است،
بنا به دلایل بی‌شماری برای مدتی مهجور مانده است لذا اتخاذ تمهیدات لازم برای احیا و  باز گرداندن‌ این سیادت فراموش شده و ارتقاء اهداف متعالی طب سنتی و ایرانی، با پشتوانه عظیم علمی‌ و تخصصی محققین و اندیشمندان و صاحب‌نظران متعهد و دلسوز کشور که با عزم راسخ به ‌این مهم اهتمام ورزیده‌اند، امری اجتناب ناپذیر است  (ناصری و همکاران، 1388).

با ظهور داروهای شیمیایی و بیولوژیک، نقش و اهمیت گیاهان دارویی در تأمین سلامت بشر، در معرض فراموشی قرار گرفتند. امّا با گذشت زمان، استقبال از گیاهان دارویی با رشد قابل‌ توجهی روبرو  شده است.

صنعت گیاهان دارویی یکی از معدود صنایع دارای رشد دو رقمی‌است. مؤسسه اسکریپ طی سال‌های قبل از ورود به هزاره سوم رشد صنعت گیاهان دارویی را با 3/1 میلیارد دلار گردش مالی در سال ۱۹۹۶ برای سال‌های ابتدایی هزاره سوم رقمی‌حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد پیش‌بینی کرده بود.‌ این پیش‌بینی نه‌ تنها بیش از میزان واقع نبود بلکه در‌ این مدت صنعت مذکور، ۲۵ درصد رشد داشته است.

به نظر می‌رسد مردم از برخی نارسایی‌های طب مدرن خسته شده‌اند و به طور روز افزون به سمت داروهای گیاهی روی می‌آورند. اصولاً زمانی‌که قانون ابن‌سینا را در غرب به آتش کشیدند و ادعا کردند شیمی، مولکول و فیزیولوژی را شناخته‌اند، طب به انحراف کشیده شد به‌ طوری‌که هم‌ اکنون طب مدرن توانایی حل بسیاری از مشکلات بشر را ندارد و طی سال‌های اخیر در کتب درسی به ‌این موضوع اعتراف نموده‌اند (زارع‌زاده، 1383).

خاك تأ‌ثیر معكوسى روى رشد و نمو گیاه زراعى می‌گذارد و تخمین زده می‌شود این تنش بتواند تا حدود 50 درصد عملكرد گیاهان زراعى راکاهش دهد (کرپس[10] و همکاران، 2002). در بسیاری از كشورهای دنیا گندم اكثراً در مناطق خشک و نیمه‌خشک کشت می‌شود (حیدری و همکاران، 1385). در مناطق خشک و نیمه‌خشک شوری خاك و كمبود آب بعنوان عامل اصلی كاهش رشد و عملكرد دانه به شمار می‌رود، از اینرو استفاده ازآب‌های شور جهت تولید گیاهان زراعی غیر قابل اجتناب است. عموماً با افزایش شوری آب آبیاری، به شوری خاك نیز اضافه می‌گردد كه آن نیز عوامل دیگری را در روابط آب و گیاه تحت تأثیر قرار می‌دهد. تنش شوری از راه تأثیر بر چند مکانسیم مهم گیاه مانند فتوسنتز، تنظیم فشار اسمزی و فعالیت آنزیم‌ها رشد گیاه را کاهش می‌دهد (غلام و فارس[11]، 2002). شوری از طریق كاهش پتانسیل آب و سمیت یون‌های خاص از قبیل سدیم و كلر و نیز كاهش یون‌های غذایی مورد نیاز مثل كلسیم و پتاسیم بر جوانه‌زدن بذور و رشد آنها اثر می‌گذارد (غلام و فارس، 2001؛ سلطانی[12] و همکاران، 2001). اثر سوء تنش شوری تنها بر یك مرحله رشدی گیاه نبوده بلكه می‌تواند با توجه به شدت تنش، میزان مقاومت گیاه، مراحل مختلف رشدی، نوع بافت و اندام گیاهی متفاوت باشد (حسین و رحمان، 1997).

تغذیه مناسب گیاهی در بالا بردن سطح تحمل گیاهان در مقابل انواع تنش نقش بسزایی دارد. در این میان عنصر روی ( (Znیکی از هفت عنصر ضروری و کم مصرف در تغذیه گیاهی، به‌عنوان سومین ماده مغذی کمیاب بعد از نیتروژن و فسفر در اکثر خاک‌ها بخصوص خاک‌های آهکی می‌تواند رشد غلات را محدود کند. کمبود عنصر روی در خاک نه تنها باعث کاهش عملکرد گیاه می‌گردد بلکه از طریق کاهش غلظت آن در مواد غذایی از جمله گندم، موجب کاهش جذب آن توسط انسان و دام می‌شود که این امر بروز بیماری‌های مختلف و در نتیجه پایین آمدن سطح بهداشت و سلامتی جامعه را در پی دارد (خان[13] و همکاران، 2008). طبق گزارش ولچ[14] و همكاران (1991) حدود ٤٠ درصد جمعیت جهان از كمبود عناصر كم مصرف بویژه روی رنج می‌برند. دلیل اصلی كمبود توأم آهن و روی در انسان و نیز كم خونی ایرانیان، فقر آهن و روی غلات مورد استفاده در جیره غذایی است. همچنین آن‌ها عنوان نمودند که كمبود عناصر كم مصرف در اراضی زیر كشت غلات گسترش جهانی داشته و میلیون‌ها هكتار از اراضی قابل كشت در دنیا دارای کمبود یک یا چند عنصر غذایی کم مصرف هستند. فائو[15] در گزارشی از سی کشور جهان که توسط سی لانپا[16] (1982) تهیه شده بود اعلام نمود که بیش از 30 درصد خاک‌های این مناطق دچار کمبود روی هستند. در ایران نیز براساس بررسی‌های انجام شده40 درصد از اراضی تحت کشت گندم آبی، دچار کمبود شدید روی می‌باشند (بلالی وهمکاران، 1378).

یکی از دلایل پایین بودن عملکرد کمی وکیفی، عدم توجه به تغذیه کودی بخصوص کودهای ریزمغذی مناسب در کشت گندم و دیگر محصولات کشاورزی می‌باشد( ملکوتی، 1383). نتایج تحقیق ولچ[17] و همکاران (1991) نشان داد که مصرف روی دربرخی از گیاهان اثر مثبتی در افزایش تحمل به شوری و در نتیجه افزایش عملکرد محصول داشته است.

نظر به مصرف گسترده کودهای شیمیایی پرمصرف نظیر نیتروژن، فسفر و عدم مصرف کودهای حاوی عناصر کم مصرف، حاکمیت شرایط آهکی و مقدار کم مواد آلی در اکثر مزارع گندم کشور موجب کمبود این عناصر درخاک شده است، لذا چنین به نظر می‌رسد که کمبود این عناصر یکی از عوامل محدود کننده دستیابی به حدأکثر تولید گندم در شرایط زراعی موجود باشد. بنابراین تعیین حد بحرانی عناصر غذایی به منظور توصیه های کودی بر مبنای آزمون خاک از اهمیت ویژه ای برخوردار می‌باشد.

 

1–2 فرضیه ها:

شوری سبب کاهش رشد، عملکرد و اجزای عملکرد گندم می­شود.
2- کود سولفات روی اثر نا­مطلوب شوری بر عملکرد گندم را کاهش می­دهد.

3- حساس‌ترین مرحله زندگی گیاه به شوری مرحله جوانه‌زنی است.

1-3 اهداف پژوهش حاضر:

بررسی اثر شوری بر صفات فیزیولوژیک و مورفولوژیک گندم
بررسی اثر سولفات روی در کاهش خسارت ناشی از تنش شوری در گندم
افزایش رشد، عملکرد و اجزای ­عملکرد و بهبود خصوصیات فیزیولوژیک گندم با بهره گرفتن از کودسولفات روی در شرایط تنش شوری
 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل دوم

مروری بر پژوهش‌های انجام شده

 

 

 
 
 

 

 

 

 

 

 

فصل دوم

2-1 اثر مخرب شوری

شوری زیاد خاك از جمله عوامل محدود كننده عملكرد محصولات در سرتاسر جهان به شمار می‌رود كه این مسئله به‌خصوص در مناطق خشك و نیمه‌خشك به عنوان یكی از اساسی‌ترین مشكلات بخش كشاورزی است (میونس[18]، 2002). شوری باعث چندین نوع خسارت از جمله جلوگیری از رشد، اغتشاش در متابولیسم و کاهش عملکرد و خصوصیات کیفی گیاه می‌گردد (دل آمور[19] و همکاران، 2000). طی بروز تنش شوری علاوه بر کاهش جذب آب، تجمع برخی از یون‌ها در غلظت بالا در بافت گیاهان می‌تواند منجر به سمیت و یا عدم تعادل یونی شود. پایین‌تر بودن فعالیت یون‌های غذایی در خاک‌های شور، عدم تعادل عناصر غذایی را در گیاهان تحت تنش موجب می‌شود و در نتیجه ممکن است بی‌نظمی تغذیه‌ای در آنها تشدید شود (گارگ وگوپتا[20]، 1977). ممکن است شوری با تأثیر بر قابلیت استفاده از برخی عناصر، فرایند جذب، انتقال یا توزیع عناصر غذایی درون گیاه را دچار مشکل سازد و یا با غیرفعال نمودن نقش فیزیولوژیکی عنصر غذایی مصرف شده، منجر به افزایش ذاتی نیاز غذایی گیاه گردد (ملکوتی و همایی[21]، 2005). گیاهان در چنین شرایطی می‌بایست عناصرغذایی مورد نیاز برای فرایند‌های حیاتی خود را جذب کرده و تا حدی مانع ورود یون‌های ناخواسته به اندام‌ها وبافت‌های هوایی شوند. شدت سمیت یون‌ها برای گیاه، بستگی به نوع نمك غالب و محیط رشد و گونه گیاهی دارد. حیدری و همکاران (2007) بیان نمودند که به دلیل فراوانی و غالبیت دو یون Na+ و Cl– در خاک و آب‌های شور از جذب بسیاری از عناصر پر مصرف و

Rauf.1

Shewry
Rajpar
4. Villegas

 

Miri.1

2. Rezvani Moghaddam and Koocheki
Quereshi.3

4. Amini
Abeb.5

6. Kreps
Ghoulam and Fares.1

2. Soltani
   Khan .3

اردیبهشت 93
 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                             صفحه

چکیده……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..1

فصلاول:کلیات

1-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………..2

1-2-هدف پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………………………….3

1-3-فرضیه های پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………………….4

فصل دوم:بررسی منابع

2-1-گوشت……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………..5

2-1-1-ترکیبات شیمیایی گوشت………………………………………………………………………………………………………………….. …..5

2-1-1-1- آب………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5

2-1-1-2-پروتئین ها………………………………………………………………………………………………………………………………………. 6

2-1-1-3-چربی ها یا لیپیدها…………………………………………………………………………………………………………………………… 6

2-1-1-4-مواد معدنی……………………………………………………………………………………………………………………………………… 7

2-1-1-5-کربوهیدرات ها………………………………………………………………………………………………………….. ……………………7

2-1-1-6- ویتامین ها و آنزیم ها………………………………………………………………………………………………………………………..8

2-1-1-7-مواد ازته غیر پروتئینی……………………………………………………………………………………………………………………… 9

2-2-شتر………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… .9

2-2-1- طبقه بندی شتر…………………………………………………………………………………………………………………………………… 9

2-2-2- مشخصات عمومی شتر……………………………………………………………………………………………………………………… .10

2-2-3-آناتومی و عضلات……………………………………………………………………………………………………………………………… 12

2-2-4-اهمیت و آمار پرورش…………………………………………………………………………………………………………………………. 12

2-2-5-ترکیبات شیمیایی گوشت شتر……………………………………………………………………………………………………………… 14

2-2-6- ویژگی های فیزیکوشیمیایی گوشت شتر………………………………………………………………………………………………..15

2-3- فلور میکروبی گوشت خام……………………………………………………………………………………………………………………… 16

2-3-1-منشا آلودگی گوشت…………………………………………………………………………………………………………………………… 17

2-3-2-انواع میکروارگانیزم های عامل فساد   گوشت………………………………………………………………………………………… .17

2-3-3-انواع میکروارگانیزم های گوشت سرد………………………………………………………………………………………………….. 18

2-3-4-روش های نگهداری گوشت…………………………………………………………………………………………………………………18

2-4-رزماری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..23

2-4-1- گیاه شناسی………………………………………………………………………………………………………………………………………..23

2-4-2- خواص و کاربرد ها ………………………………………………………………………………………………………………………. …23

2-4-3-ترکیبات شیمیایی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 24

2-5-مروری بر پژوهش های پیشین…………………………………………………………………………………………………………………. 25

فصل سوم:موادوروش­ها

3-1- مواد اولیه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 27

3-2-مراحل انجام آزمون­ها……………………………………………………………………………………………………………………………… 27

3-2-1-تهیه عصاره اتانولی از گیاه رزماری……………………………………………………………………………………………………….. 27

3-2-2-تهیه تیمارهای گوشت………………………………………………………………………………………………………………………….. 28

3-3-آزمون­ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 28

3-3-1-pH …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 28

3-3-2-آزمون های میکروبی……………………………………………………………………………………………………………………………. 29

3-3-3-تیوباربیتوریک اسید……………………………………………………………………………………………………………………………. 29

3-3-4-اندازه گیری میوگلوبین وپارامترهای آن………………………………………………………………………………………………… 29

3-3-5-آزمون حسی……………………………………………………………………………………………………………………………………… 30

فصل چهارم:نتایج وبحث

4-1- pH………………………………………………………………………………………………………………… 31

4-2- اسید تیوباربیتوریک………………………………………………………………………………………………. 33

4-3- میزان بارمیکروبی………………………………………………………………………………………………………………………………….. 35

4-3-1-شمارش کلی میکروبی………………………………………………………………………………………………………………………… 35

4-3-2-شمارش کپک و مخمر………………………………………………………………………………………………………………………… 37

4-3-3-شمارش اشرشیاکلی……………………………………………………………………………………………………………………………. 38

4-4- میزان رنگ گوشت………………………………………………………………………………………………………………………………… 40

4-4-1-میزان میوگلوبین………………………………………………………………………………………………………………………………… 40

4-4-2- میزان اکسی میوگلوبین………………………………………………………………………………………………………………………. 42

4-4-3- مت میوگلوبین………………………………………………………………………………………………………………………………….. 43

4-5- آزمون های حسی………………………………………………………………………………………………………………………………….. 45

فصل پنجم:نتیجه­گیری نهایی وپیشنهادات

5-1- نتیجه­گیری نهایی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 49

5-2- پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 49

منابع مورد استفاده…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 51

فهرست شکل­ها

شکل 2-1-تاکسونومی خانواده کملیده……………………………………………………………………………………………………………10

شکل 2-2- جمعیت شتر در مقایسه با دیگر گیاه خواران در جهان……………………………………………………………………..13

شکل 2-3- کشورهایی با جمعیت شتر بیش از یک میلیون نفر……………………………………………………………………………13

شکل 2-4- جمعیت جهانی شتر از سال 1961 تا 2009…………………………………………………………………………………….14

فهرست جدول­ها

جدول 2-1- میزان ویتامین های موجود در یک کیلوگرم گوشت……………………………………………………………………………9

جدول 2-2- ترکیبات شیمیایی گوشت شتر…………………………………………………………………………………………………………14

جدول 4-1-اثر غلظت های مختلف عصاره و گیاه رزماری بر میانگین pH  نمونه های گوشت شتر طی نگهداری در یخچال…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….32

جدول 4-2-اثر غلظت های مختلف عصاره و گیاه رزماری بر میانگین اسید تیوباربیتوریک نمونه های گوشت شتر طی نگهداری در یخچال………………………………………………………………………………………………………………………………………….34

جدول 4-3-اثر غلظت های مختلف عصاره و گیاه رزماری بر میانگین لگاریتم تعداد کل باکتری در نمونه های گوشت شتر طی نگهداری در یخچال……………………………………………………………………………………………………………………………………36

جدول 4-4-اثر غلظت های مختلف عصاره و گیاه رزماری بر میانگین لگاریتم تعداد کپک و مخمر نمونه های گوشت شتر طی نگهداری در یخچال……………………………………………………………………………………………………………………………………38

جدول 4-5-اثر غلظت های مختلف عصاره و گیاه رزماری بر میانگین لگاریتم تعداد باکتری اشرشیا کلی  نمونه های گوشت شتر طی نگهداری دریخچال…………………………………………………………………………………………………………………..39

جدول 4-6-اثر غلظت های مختلف عصاره و گیاه رزماری بر میانگین درصد میوگلوبین نمونه های گوشت شتر طی نگهداری در یخچال………………………………………………………………………………………………………………………………………….41

جدول 4-7-اثر غلظت های مختلف عصاره و گیاه رزماری بر میانگین درصد اکسی میوگلوبین نمونه های گوشت شتر طی نگهداری در یخچال………………………………………………………………………………………………………………………………………….42

جدول 4-8-اثر غلظت های مختلف عصاره و گیاه رزماری بر میانگین درصد مت میوگلوبین نمونه های گوشت شتر طی نگهداری در یخچال………………………………………………………………………………………………………………………………………….44

 

چکیده

با توجه به وسعت زیاد منابع بیابانی در کشور و همچنین مشکلات کم آبی موجود، پرورش شتر و توجه به گوشت آن اهمیت قابل ملاحظه ای یافته است. رزماری از جمله گیاهان دارویی با خواص ضدمیکروبی ثابت شده می باشد. در پژوهش حاضر اثر غلظت های متفاوت(5/0، 5/1و 5/2 درصد) عصاره اتانولی گیاه رزماری و همچنین غلظت های مشابه گیاه تازه رزماری برافزایش مدت زمان ماندگاری گوشت شتر تک کوهانه طی10 روز نگهداریدر دمای cº4 بررسی شد. پارامترهای pH، اسید تیوباربیتوریک، تعداد کلی باکتری ها، کپک و مخمر، اشرشیا کلی، مقدار میوگلوبین، اکسی میوگلوبین و مت میوگلوبین در روز های صفر، یک، سه، پنج، هفت و ده نگهداری نمونه ها  و پارامترهای حسی، شامل رنگ، بو، مزه، بافت و پذیرش کلی در روز سوم نگهداری بررسی شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد با افزایش زمان نگهداری از روز صفر تاروز دهم، میزان pH در نمونه ها به طور معنی داری از 03/6 به 77/6 افزایش یافت(05/0>p). که این افزایش در نمونه شاهد سریعتر و بیشتر از نمونه های تیمارشده بود.همچنین افزایش غلظت عصاره و یا گیاه رزماری سبب کاهش معنی دار میزان تیوباربیتوریک اسید، تعداد کل باکتری ها، تعداد کپک و مخمر، تعداد اشرشیا -کلی (05/0 >p)شد.ولی اثر آنبرpH، میوگلوبین، اکسی میوگلوبین و مت میوگلوبین معنی دار نبود(05/0 <p).همچنین  اثر غلظت های متفاوت عصاره بیشتر از غلظت های گیاه بود. همچنین از نظر حسی، بیشترین امتیاز پذیرش کلی، متعلق به نمونه های حاوی عصاره 5/0 درصد رزماری  بود.

کلمات کلیدی: بارمیکروبی، تیوباربیتوریک اسید، رزماری، گوشت شتر، میوگلوبین

فصل اول

کلیات

1-1-مقدمه

شتر[1] حیوانی است که با خشکی زیاد مناطق خشک و نیمه خشک سازگاری یافته و گوشت و محصولات حیوانی مناسب برای مصرف انسانهای این مناطق را تولید می­ کند. ابتدا لئوپلد در سال 1968 لذیذ بودن گوشت شتر[2] را اعلام کرد، همچنین اعلام کرد که این گوشت کمی زبرتر از گوشت گوساله است. افزایش جمعیت انسانها و کاهش سرانه تولید غذا در کشورهای در حال توسعه، خصوصا در مناطق خشک ونیمه خشک، شتر را به یکی از مناسبترین منابع غذایی موجود تبدیل کرده است(بابیکر و یوسف، 1990).

عنوان                                                                                        صفحه

 فصل اول     کلیات طرح

1-1 بیان مسئله و هدف‌های تحقیق…………………………………………………………….. 2

1-2- اهمیت موضوع تحقیق و انگیزش انتخاب آن…………………………………………. 2

1-3  سؤالات و فرضیه‌های تحقیق……………………………………………………………… 3

a1–3 سؤالات تحقیق……………………………………………………………………………… 3

b1–3 فرضیه‌های تحقیق………………………………………………………………………….. 3

1–4- تعاریف عملیاتی متغیرها و واژه‌های كلیدی…………………………………………… 4

1-5- مدل تحقیق…………………………………………………………………………………… 4

1-6- روش تحقیق ………………………………………………………………………………… 4

1-7- قلمرو تحقیق…………………………………………………………………………………. 4

فصل دوم      مطالعات نظری

مقدمه…………………………………………………………………………………………………… 6

2-1- روش‌های تولید نانو مواد………………………………………………………………….. 6

2-1-1- روش بالا به پایین……………………………………………………………………….. 6

2-1-2- روش پایین به بالا……………………………………………………………………….. 7

2-2- روش‌های تولید نانو طلا و نقره………………………………………………………….. 7

2-2-1- سنتز فاز بخار…………………………………………………………………………….. 7

2-2-2- الكتروشیمیایی……………………………………………………………………………. 7

2-2-3- سنتز فوتولیز ……………………………………………………………………………… 8

2-2-4- كاهش شیمیایی…………………………………………………………………………… 8

2-3- خواص نانوذرات……………………………………………………………………………. 9

2-4- كاربرد نانوذرات…………………………………………………………………………….. 10

2-4-1- نانو ذرات غیرفلزی……………………………………………………………………… 10

2-4-2-  نانوذرات فلزی………………………………………………………………………….. 10

2-4-2-1- نانو طلا و كاربردهای آن…………………………………………………………… 10

2-4-2-2- نانو نقره و كاربردهای آن…………………………………………………………… 11

2-5- فرمول بندی کلاسیکی……………………………………………………………………… 11

2-6- تابع دی‌الكتریك گاز الكترون‌های آزاد…………………………………………………. 17

2-7- انتشار گاز الكترون آزاد و پلاسمون حجمی…………………………………………… 22

2-8- فلزات و گذارهای میان باندی……………………………………………………………. 24

2-9- پلاریتون‌های پلاسمون سطحی در فصل مشترك فلز و عایق……………………… 25

2-10- معادله‌ی موج……………………………………………………………………………….. 26

2-11- پلاریتون‌های پلاسمون سطحی در یك سطح مشترك منفرد:…………………….. 29

2-12- پراكندگی به وسیله دوقطبی‌های القا شده‌ی پراكنده‌گرهای كوچك……………… 33

2-13- پراكندگی از طریق یك كره‌ی دی‌الكتریك كوچك………………………………… 34

2-14- پراكندگی از طریق كره‌ی كاملاً رسانای كوچك…………………………………….. 36

2-15- تئوری پراكندگی مای…………………………………………………………………….. 38

2-16- پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………….. 38

فصل سوم      روش تحقیق

3-1- روش تحقیق…………………………………………………………………………………. 43

3-2- ابزار جمع آوری اطلاعات………………………………………………………………… 48

فصل چهارم      تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق

4-1 تغییرات سطح مقطع پراکندگی بر حسب طول موج در شعاع های مختلف……… 51

4-2 تغییرات بیشینه مقطع پراکندگی در اندازه های مختلف ذره نقره……………………. 60

4-3 تغییرات بیشینه سطح مقطع پراکندگی بر حسب دما در شعاع­های مختلف………. 62

فصل پنجم      نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1- نتیجه گیری ………………………………………………………………………………….. 66

5-2- پیشنهادات……………………………………………………………………………………. 67

منابع……………………………………………………………………………………………………. 68

1 بیان مسئله و هدف‌های تحقیق

نانو تكنولوژی، دست‌یابی به فناوری كاربرد ذراتی با ابعاد نانومتر است كه به نانوذرات موسومند. دلیل انتخاب این مقیاس برای كار بر روی مواد، خواص خارق‌العاده‌ای است كه در ذراتی با این اندازه ظاهر می‌شوند و امروزه به شدت مورد توجه دانشمندان قرار گرفته اند. نگاه به فرآیندهای شیمیایی و بیولوژیكی از دید نانومتری، یعنی در ابعاد اتمی اطلاعاتی به دست می‌دهد كه راحت‌تر می‌توان مسیر تشکیل آن را مشخص و خواسته‌ها و نظرات شخصی را در آن اعمال نمود]1[. آن چه كه امروز تحت عنوان نانوتكنولوژی مطرح است آشنا شدن و كنترل كردن بسیاری از پدیده‌ها در ابعاد اتمی و آنگسترومی است. پیشرفت‌ های اخیر در ساخت تیوپ كربن، موتورهای بیومولكولی، حسگرهای با ابعاد باكتری، فیلترهای میكرونی و دیگر موارد، موجبات تغییر و تحول در علوم مختلف از جمله كامپیوتر، فیزیك، الكترونیك، هوا فضا، شیمی و محیط زیست و دیگر علوم را فراهم کرده است]2[. از این میان، نانوذرات فلزی طلا و نقره به دلیل خواص منحصر به فردشان مورد توجه هستند. یكی از جالب‌ترین جنبه‌های نانوذرات فلزی این است كه خواص نوری آن‌ها به شدت به اندازه و شكل ذره وابسته است. نور منعكس شده از طلای توده‌ای زردرنگ است، اما فیلم‌های نازك طلا، نور آبی از خود عبور می‌دهند. با كاهش اندازه این فیلم تا حدود 3nm، این رنگ تدریجاً به ارغوانی، قرمز و سرانجام نارنجی تبدیل می‌شود. این اثرات، نتیجه‌ی تغییراتی موسوم به تشدید پلاسمون سطحی – فركانسی كه در آن الكترون‌های نوار رسانش در پاسخ به میدان الكتریكی متناوب یك پرتو الكترومغناطیس برخوردی نوسان می‌كنند- است. با این حال تنها فلزات دارای الكترون‌های آزاد (الزاماً طلا، نقره، مس و فلزات قلیایی) در طیف مرئی دارای تشدید پلاسمون هستند و به همین علت چنین تغییر رنگ‌ شدیدی را از خود نشان می‌دهند]3[ و]4[.

1-2- اهمیت موضوع تحقیق و انگیزش انتخاب آن

امواج پلاسمون سطحی كه در فصل‌های بعدی مورد بحث قرار خواهند گرفت، یكی از مباحث نو   و جدید در حیطه نانواپتیك هستند. از سال 1990 تعداد سالانه مقالات در مورد پلاسمون‌های سطحی هر 5 سال، دو برابر شده است]5[، این رشد سریع با پیشرفت و تجاری كردن کدهای محاسباتی نیرومند، تكنیك‌های ساخت نانو و تكنیك‌های تحلیل فیزیكی، امكان بیش‌تری به مهندسین و محققین با ارائه ابزار لازم برای طراحی ساخت و تحلیل خواص اپتیكی نانو ساختارهای فلزی، فراهم می‌كند]5[.

این گرایش جدید استفاده‌های قابل توجهی در بحث حس‌گرها، آنتن‌ها، گیرنده‌ها و ادوات نوری در مقیاس نانو دارد]6[. بررسی اثرات تغییر دما بر سطح مقطع پراکندگی ذرات نانو، می تواند در جهت توسعه مفاهیم نظری، جهت کاربردهای آتی موثر باشد. تا جایی که به اطلاعات ما بر می گردد این بررسی برای اولین بار انجام می شود. موضوع پراكندگی نور از ذرات نانو فلزی تحت اثرات دمایی، گسترش موضوع و فرمول‌بندی نظری و تلاش در جهت شناخت این پدیده از انگیزه‌های انتخاب این موضوع می‌باشد.

1-3  سؤالات و فرضیه‌های تحقیق

a1–3 سؤالات تحقیق:

چرا از ذرات فلزی در مقیاس نانو در این تحقیق استفاده می‌شود؟
چرا نانو ذرات نقره در این روش كاربرد بیش‌تری دارند؟
تغییرات دما چه تأثیری می‌تواند در سطح مقطع پراكندگی این ذرات ایجاد كند؟
آیا تغییرات مشاهده شده، قابل توجه هستند؟
آیا اندازه نانو ذرات فلزی در میزان پراكندگی تأثیر دارد؟
پدیده پلاسمون و پلاسمون سطحی چیست و تحت چه شرایطی رخ می‌دهد؟
b1–3  فرضیه‌های تحقیق:

فرضیه‌های این پژوهش شامل موارد زیر است:

قطر ذرات به اندازه ای است که مدل های کلاسیکی می توانند پدیده پراکندگی نور را بخوبی توصیف کنند.
معادلات موج ماکسول بدرستی می توانند جهت بررسی سطح مقطع پراکندگی نانو ذرات فلزی مورد استفاده قرار گیرند.
روش عناصر محدود روشی مناسب جهت بررسی این پدیده بصورت عددی است.
1–4-  تعاریف عملیاتی متغیرها و واژه‌های كلیدی

نانوذرات فلزی: طبق تعریف عمومی نانوذرات، ذراتی با ابعاد 1 تا 100 نانومتر هستند.

پلاسمون: در فیزیك، به نوسانات پلاسمایی تشكیل شده در سطح فلز، پلاسمون گویند. یا، عملكرد الكترون‌های آزاد بر روی سطح فلزات، پدیده‌ای است كه پلاسمون نامیده می‌شود]6[.

امواج پلاسمون سطحی: فصل مشترك میان ماده‌ای با ثابت دی‌الكتریك مثبت و ماده‌ای با ثابت دی‌الكتریك منفی مثل فلزات می‌تواند باعث انتشار امواج الكترومغناطیسی ویژه‌ای شود كه امواج پلاسمون سطحی خوانده می‌شوند و در محدوده‌ی نزدیك سطح باقی می‌مانند]6[.

1-5- مدل تحقیق

 بر اساس حل معادله موج ماکسول در یک منطقه که شامل ذره فلزی در زمینه خلاء است، می‌باشد.

1-6- روش تحقیق

روش تحقیق به صورت نظری و با بهره گرفتن از روش‌ عددی، عناصر محدود و با بهره گرفتن از نرم افزار Comsol Multi Physics صورت گرفته است.

1-7- قلمرو تحقیق

تحقیق با توجه به آخرین یافته‌ها در ادبیات مربوطه، از طریق مطالعات كتابخانه‌ای، بررسی پایان‌نامه‌های مرتبط و مقالات ژورنال های تخصصی در این زمینه ها و جستجو در اینترنت صورت می گیرد.

فصل دوم

فصل دوم: مطالعات نظری

مقدمه

“در پایین فضای كافی وجود دارد” این جمله عنوان سخنرانی ریچارد فاینمن در سال 1959 در انجمن فیزیك امریكاست. وی در سخنرانی مشهور خود، به بررسی بعد رشد نیافته علم مواد پرداخت و توجه دانشمندان را به توانایی بشر برای دست‌كاری مواد در مقیاس اتمی جلب نمود. ایشان كه پایه‌گذار نانوتكنولوژی شناخته می‌شوند، عقیده داشتند، مشكلات موجود در علوم مختلف در صورتی قابل حل است كه دانشمندان در سطوح اتمی توانایی مطالعه و بررسی داشته باشند]9[. البته استفاده از نانو مواد برخلاف تصور عمومی، دارای سابقه‌ی تاریخی طولانی می‌باشد و نقطه شروع استفاده از مزایای نانوساختارها توسط انسان مشخص نیست. اما این استفاده فقط بر اساس كشفیات اتفاقی بوده و دلیل علمی آن‌ها ناشناخته بوده است. برای مثال رومی‌ها چهار قرن قبل از میلاد، از نانوذرات فلزی برای رنگ‌آمیزی شیشه‌ها بهره می‌گرفتند]10[.

فناوری نانو یا نانوتكنولوژی رشته‌ای از دانش كاربردی و فناوری است كه جستارهای گسترده‌ای را پوشش می‌دهد. موضوع اصلی آن مهار ماده یا دستگاه‌های در ابعاد كم‌تر از یك میكرومتر، معمولاً حدود 1 تا 100 نانومتر است. در واقع نانوتكنولوژی فهم و بكارگیری خواص جدیدی از مواد و سیستم‌هایی در این ابعاد است كه اثرات فیزیكی جدیدی از خود نشان می‌دهند؛ كه این موضوع عمدتاً به علت غلبه خواص كوانتومی بر خواص كلاسیك به وجود می‌آید]11[.

2-1- روش‌های تولید نانو مواد

 اصلی‌ترین روش‌های ساخت مواد نانو را می‌توان در دو روش كلی 1- روش بالا به پایین و         2- روش پایین به بالا خلاصه نمود.

2-1-1- روش بالا به پایین

در این روش با بهره گرفتن از یك سری ابزارها، مواد از جسم حجیم جدا شده و جسم كوچك می‌شود تا به اندازه‌های نانومتری برسد.

2-1-2- روش پایین به بالا

فهرست مطالب

عنوان                                                                                         صفحه

چکیده :                                                                                               1

فصل اول: کلیات  

 مقدمه :                                                                                               2

 1- کلیات :                                                                                           6

1-1- معرفی خانواده چتریان                                                                        6

1-2- عوامل موثر بر رشد گیاهان مرتعی  :                                                        7

1-3- گیاهان مورد مطالعه                                                                           8

1-3-1- چویل                                                                                        8

1-3-2-انواع چویل در ایران                                                                         9

1-3-3-رویشگاه های چویل در ایران                                                                9

1-3-4- ترکیبات چویل                                                                            10

1-3-5- کاربردهای چویل                                                                         11

1-4- کما                                                                                            12

1-4-1- کمای ساورزی                                                                            13

1-4-2- پراکندگی جغرافیایی                                                                     13

1-4-3-انواع کما در ایران                                                                         14

1-4-4- دوره رشد کما                                                                            14

1-4-5- ترکیبات کما                                                                              15

1-4-6- کاربردهای کما                                                                            15

1-4-7- ترکیبات واثرات درمانی کما                                                             17

 فصل دوم  بررسی سوابق                                                                                              

2-1- بررسی سوابق                                                                                20

2-1-1- از نظر دارویی و فتوشیمی                                                               20

2-1-2- از نظر عوامل اکولوژیکی                                                                 22

2-1-3- از نظر رویشگاه ها                                                                         22

فصل سوم : مواد و روش ها                                                                                          

3-1- مواد و روش ها                                                                               25

3-2- معرفی استان                                                                                 25

3-3- معرفی منطقه ساورز                                                                         25

3-4- زمین شناسی کوه ساورز                                                                    26

3-5- پوشش گیاهی ساورز                                                                        27

3-6- میزان بارندگی                                                                                30

3-7- خاک منطقه                                                                                  30

3-9- روش اجرای آزمایش                                                                        35

فصل چهارم : نتایج ، بحث و پیشنهادات                                                                      

4-1- نتایج کلی                                                                                    37

4-2- اثرارتفاع بر تراکم چویل                                                                     38

4-3- اثر ارتفاع بر تعداد بوته در گیاه چویل                                                     39

4-4- اثر ارتفاع بر طول گیاه چویل                                                               40

4-5- اثر ارتفاع بر قطر گیاه چویل                                                                41

4-6- اثر ارتفاع بر بیوماس گیاه چویل                                                            42

4-7- اثر ارتفاع بر تراکم گیاه کما                                                                 43

4-8- اثرارتفاع برتعداد بوته کما                                                                   44

4-9- اثر ارتفاع بر ارتفاع گیاه کما                                                                45

4-10- اثر ارتفاع بر قطر گیاه کما                                                                 46

4-11- اثرارتفاع بر عملکرد گیاه کما                                                              47

4-12- نتیجه گیری                                                                                48

4-13- پیشنهادات                                                                                  49         49

پیوست ها                                                                                           55

چکیده :

به منظور بررسی اثر ارتفاع بر عملکرد و تراکم و پراکنش دو گونه گیاهی چویل Ferulago angulata و کما ferula تحقیقی در بهار و تابستان  سال 1390   در فصل رویشی به روش ترانسکت خطی و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در کوه ساورز در شهرستان بویراحمد  مورد بررسی قرار گرفت . سه فاکتور اصلی شامل ارتفاع از سطح دریا ، گونه های چویل و کما انتخاب شده و در سه تکرار و هر تکرار نیز در 11 ارتفاع مختلف اجرا گردید .  فاصله هر ترانسکت حدودا دو کیلومتر و در هر ترانسکت قطعات نمونه به ابعاد 4 متر مربع و محل استقرار قطعات نمونه از دامنه ( خط القعر ) تا قله ( خط الراس ) کوه ساورز به ازاء هر صد متر افزایش ارتفاع از سطح دریا صورت گرفت . در این تحقیق اثر ارتفاع بر صفات پنج گانه ارتفاع گیاه ، قطر تاج ، زی توده (بیوماس ) ، تعداد بوته و تراکم نسبی گیاهان چویل و کما بررسی شده و نتایج حاصله بعد از آنالیز واریانس گزارش گردید . نتایج این تحقیق نشان داد که با افزایش ارتفاع از سطح دریا تراکم ، تعداد بوته ، قطر تاج و بیوماس گیاه چویل در واحد سطح معنی دار شده و افزایش می یابد . طول گیاه چویل با تغییرات ارتفاع تغییر معنی داری نداشت  ..آزمایش مشابه نشان داد که با افزایش ارتفاع از سطح دریا تراکم ، تعداد بوته و قطر گیاه کما در واحد سطح معنی دار شده و افزایش می یابد بیشترین تراکم و قطر تاج ،  در ارتفاعات 2300 تا 2900 متری مشاهده گردید . افزایش ارتفاع از سطح دریا  تاثیر معنی داری بر ارتفاع و بیوماس گیاه کما نداشته و رابطه منطقی و معنی دار مشاهده نگردید  .

کلمات کلیدی :  ارتفاع ، چویل ، کما ، ساورز

 مقدمه :

 

اعمال مدیریت صحیح و كارآمد در هر منطقه بر مبنای اطلاعات دقیق از وی‍‍‍ژگی های كمی و كیفی رستنی ها و آگاهی از روابط گیاهان با یكدیگر و نیز عوامل محیطی میسر می باشد. شناخت عوامل محیطی موثر بر استقرار و گسترش گیاهان می تواند ما را با سازگاری گونه های بومی هر ناحیه آشنا كند تا بر اساس سرشت این گونه های بومی، نسبت به مدیریت بوم شناختی اقدام گردد 11  (تقی پور ع 1385 ) .  

بررسی‌ها ی انجام شده توسط داراب یزدانی و همکاران در غرب ایران نشان می‌دهد كه جایگزینی داروهای با منشاء طبیعی با داروهای شیمیایی در سطح دنیا به سرعت رو به توسعه و گسترش است و كشورهای مختلف با بهره‌گیری از توانهای بالقوه خود از جمله تنوع پوشش گیاهی، تنوع اقلیمی، ارزان بودن انرژی و نیروی كارگری و وجود تكنولوژی‌های برتر و. .. سهم خود را از تجارت جهانی گیاهان دارویی می‌گیرند و به طوری كه كشوری مانند كانادا خود را غول خفته گیاهان دارویی می‌داند. در این رهگذر می‌بایست با شناخت و بهره‌گیری هر چه بهتر از توانهای بالقوه خود كه شاخص‌ترین آنها تنوع اقلیمی، تنوع پوشش گیاهی، پیشینه تاریخی طب سنتی و تا حدودی منابع انرژی ارزان می‌باشد و همچنین با سیاست‌گذاری صحیح و برنامه‌ریزی‌های كلان سهم واقعی خود را از این تجارت كسب كنیم 53 ( یزدانی د 1382).

مطالعات قلی وند و همکاران در استان کردستان و پژوهشکده گیاهان دارویی نشان می دهد کشور ایران دارای توانمندی های زیادی در عرصه گیاهان دارویی و معطر بوده و از این جهت می تواند جایگاه ویژه ای در صنایع غذائی ،داروسازی و آرایشی- بهداشتی در دنیا داشته و در عرصه صادرات گیاهان دارویی مطرح شود. اسانس ها را می توان از مهمترین مواد موثره گیاهان داروئی دانست.با توجه به غنی بودن پوشش گیاهی ایران و برخورداری از تنوع گونه ای فراوان و در نتیجه وجود گونه های انحصاری ،استخراج و تحلیل كمی و كیفی تركیب های موجود در این گیاهان از اهمیت خاصی برخوردار است 40 ( قلی وند م 1388 ).

بر اساس نوشته های دراراب یزدانی و سحر شهنازی كشور ایران با موقعیت خاص آب و هوایی، بیش از 7500 گونه گیاهی را در خود جای داده است كه 2 تا 3 برابر پوشش گیاهی تمامی قاره اروپاست و پیش‌بینی می‌شود كه بیش از 750 گونه دارویی در پوشش گیاهی ایران وجود داشته باشد54( یزدانی د  1382) .

استان کهگیلویه و بویراحمد در جنوب غربی ایران در امتداد سلسله کوههای زاگرس قرار گرفته و به دلیل شرایط توپوگرافی ، اقلیمی و موقعیت خاص خود رویشگاه بیش از 2000 گونه گیاهی است .13 (جعفری ع 1372 ) از بین گونه های فراوان گیاهی ، گیاهان دارویی و مرتعی با خاصیت ها و کاربردهای متعدد می توان به گیاه چویل با نام علمی Ferulago angulata و کما ferula  اشاره کرد .

 علت انتخاب موضوع :

دو گیاه چویل  و کما  از گونه های مهم مرتعی و دارویی کشور ایران به خصوص ناحیه زاگرس مرکزی است  و در سالهای اخیر برای مصارف دارویی  و مرتعی مورد بهره برداری های فراوان قرار گرفته اند 14 ( جعفری 1384 ) . بررسی های به عمل آمده نشان می دهد حدود 35 گونه چویل و 172گونه گیاه کما در دنیا و تقریبا 8 گونه چویل و  30گونه از انواع کما در ایران یافت می شوند  54 (یزدانی د 1382) . در زمینه  پراکنش این گونه ها به ویژه در طبقات ارتفاعی ، اطلاعات کمی وجود دارد و اطلاعات موجود نیز برای برنامه ریزی در زمینه  مدیریت علمی ؛ بهره برداری و حفاظتی ،  کافی به نظر نمی رسد لذا در این تحقیق ،  برای تعیین اثر  عامل اکولوژیک  ارتفاع  بر  تراکم ، پراکنش و صفات کمی این دو گونه اجرا شده است .  نتایج حاصل از این تحقیق می تواند برخی از جنبه های مهم و مبهم  علمی در ارتباط با رویشگاه های  این دو گونه  گیاهی  را برطرف نماید . بنابر این اثر ارتفاع   به عنوان متغیر مهم و اکولوژیکی بر پراکنش ، تراکم و میزان تولید زی توده ( بیوماس ) این دو گونه مورد بررسی قرار می گیرد .

هرچند که تعیین پراکنش و تراکم و اندازه گیری بیوماس تولیدی گیاهان مرتعی در طرح های مرتعداری استان و یاسایر نقاط کشور بررسی شده است ولی مطالعات گسترده ای برای تعیین اثر هریک از عوامل اکولوژیک ( به صورت منفرد )  بر رشد ونمو ، حضور یا عدم حضور ، جامعه گرایی و تراکم گونه ها ،  صورت نگرفته است  . در این راستا می توان به مطالعه بررسی اکو – فیتو سوسیولوژیکی رویش های گیاهی منطقه کوه گل در سالهای 72- 1370 ، منطقه حفاظت شده دنای غربی طی سالهای 80-1377 و دنای شرقی – کوه دیل در طی سالهای 89-1388 توسط عزیزالله جعفری ( استاد مشاور ) اشاره کرد . برخی نتایج حاصل از این مطالعات به صورت مقالات در مجلات و سمینارها ی مختلف ارائه شده است . علاوه بر این ، سه فقره پایان نامه تحت عنوان بررسی عامل اکولوژیک ارتفاع ، شیب و خاک بر استقرار رویش های گیاهی در منطقه حفاظت شده دنای شرقی و دیگری تحت عنوان بررسی اثر عامل اکولوژیکی ارتفاع بر شیب تغییرات تنوع زیستی در منطقه دنای غربی و تاثیر عامل اکولوژیکی ارتفاع بر میزان و نوع ترکیبات  فلانوئیدی در گیاه پونه سای سی سختی ( Nepeta macrosiphon ) توسط نامبرده راهنمایی و مشاوره شده است و در این تحقیقات هر چند به اختصار به گونه های مورد مطالعه اشاره شده است ولی این گونه ها در سطح وسیع مورد مطالعه قرار نگرفته اند . علاوه بر این در ارتباط با صفات کمی ، پراکنش و تراکم گونه های مورد مطالعه در این پایان نامه ، تا کنون تحقیقی صورت نگرفته است لذا در این تحقیق اثر عامل اکولوژیکی ارتفاع بر خصوصیات مورفولوژیکی ، تراکم و پراکنش گونه های مورد نظر در کوه ساورز بررسی شده است  .

فرضیه ها :

1- افزایش ارتفاع از سطح دریا با عث کاهش عملکرد بیوماس در دو گیاه کما و چویل می شود

2- افزایش ارتفاع باعث کاهش تراکم و پراکنش دو گیاه کما و چویل می گردد

اهداف تحقیق :

بررسی عامل مهم اکولوژیکی ارتفاع بر رشد و نمو ،حضور یا عدم حضور ، پراکنش و تراکم دو گونه ی چویل و کما
تعیین محدوده ی ارتفاعی رویش دو گونه مورد بررسی ( حداقل و حداکثر ارتفاع رویشگاه )
تعیین مهم ترین رویشگاه های دو گونه مورد بررسی در طبقات ارتفاعی
تعیین مهم ترین طبقات ارتفاعی ار نظر تولید بیوماس
تعیین مهم ترین نقاط و طبقات ارتفاعی برای کشت و احیاء گونه های مورد بررسی
معرفی خانواده چتریان :

تیره بزرگی از گیاهان  با  نام چتریان umbelliferae یا Apiaceae که به تیره جعفری نیز معروف هستند. این تیره شامل 150 جنس و در حدود 3000 گونه گیاه است که عموماً در مناطق معتدله دو نیمکره مخصوصاً نیمکره شمالی می رویند. و جود گل آذین چتری و برگهای غالباً مرکب از بریدگیهای باریک و نازک ؛ آنها را از سایر گیاهان به خوبی متمایز می سازد. به علت وجود گل آذین چتری است که به تیره چتریان معروف هستند. در بین گیاهان این تیره گونه های فراوان دارویی وجود دارد که اغلب آنها مورد شناسایی مردم بوده و در طبابت مورد استفاده قرار می گیرند 25  (  زرگری,ع.1376) .

گیاهان تیره چتریان معمولاً در همه اندام‌های خود ( در مجاری درون بافتی به نام شیزوژن ) دارای اسانس می‌باشند اماً اساساً اسانس دانه و ریشه آن‌ها مورد توجه است. گیاهان تیره مذکور عمدتاً در نواحی معتدل می‌رویند و عموماً در دوره رویشی خود نیاز چندانی هم به آب ندارند. حتی این کم نیازی به آب به کیفیت مرغوب اسانس آن‌ها موثر است45 (مافی ح 1388) .

گیاهان تیره چتریان چنانکه از نام تیره آن‌ها پیداست دارای گل‌آذینی به شکل چتر ساده یا مرکب می‌باشند. تشخیص گل‌آذین چتری امری ساده است. اغلب گونه‌‌های این تیره علفی، یکساله، دوساله یا چند ساله‌اند. برگ‌ها غیر متقابل و بی‌زبانه، دارای بریدگی‌های عمیق با غلافی درشت در قاعده هستند45 (مافی ح 1388).

تعدا اندام‌های هر حلقه گل مضربی از پنج است. از ناحیه پایینی تخمدان دو برچه به هم چسبیده نمو می‌نمایند که پس از نمو از هم جدا می‌شوند و میوه‌ای فندوقه‌ای دو قسمتی تشکیل می‌دهند. میوه فندوقه‌ای دوقسمتی و ریشه، محصول اصلی گیاه است45 (مافی ح 1388) .

از گیاهان این خانواده می توان به کرفس، شوید، جعفری ، کندل، کما ، چویل یا چویر ، کرفس سفید ، شلیل ، زگیلی ، بیلهر ، پیکل ، جاشیر، جعفری کوهی ، خوش آویزه کوهی ، آنغوزه، باریجه و … اشاره کرد .

عوامل مؤثر بر رشد و نمو گیاهان مرتعى

  1-2-1-  ارتفاع از سطح دریا :  با افزایش ارتفاع از سطح دریا از میزان دمای هوا کاسته شده و بر میزان بارندگی افزوده می شود . دوره سرما و یخبندان طولانی تر و ذوب شدن یخ ها برف ها کند تر می شود و رشد گیاهان بطئی تر صورت می گیرد .

   1-2-2-  عرض جغرافیائى  :   عرض جغرافیایی هر نقطه ارتباط معنی داری با میزان تابش ، زاویه تابش  ، درجه حرارت ، و به تبع میزان   بارندگی داردمجموعه عوامل فوق الذکر سبب شکل گیری رویش های گیاهی در نقاط مختلف کره زمین شده است .  عرض جغرافیایی در استوا صفر ودر قطبین 90 درجه است رویش های گیاهی در عرض های  جغرافیایی تفاوت های عمده ای دارند

   1-2-3-  شیب 

 شیب از جمله عوامل اکولوژیکی مؤثر بر رشد و نمو گیاهی  است .در شیب های تند با توجه به شرایط ثقلی زمین ، آبها سریعتر حرکت کرده و کمتر در خاک نفوذ می کنند و فرسایش خاک شدیدتر است . در شیب های ملایم مقدار بیشتری از اب بارندگی در زمین فرو می رود و ذخائرآبی زمین را غنی تر می سازد و فرسایش کمتری صورت گرفته و شرایط بهتری برای رشد گیاهان مرتعی فراهم می آورد . با توجه به این که در مناطق مختلف کرده زمین جز منطقه استوایی ؛ عامل نور و حرارت نسبت به رطوبت محدودیت