عنوان ………………………………………………………………………………………………………………………. صفحه

چکیده ……………………………………………………………………………………………………………………………… 1

 

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………….. 3

1-2- بیان مساله ……………………………………………………………………………………………………………….. 3

1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق …………………………………………………………………………………………. 5

1-4- اهداف تحقیق ………………………………………………………………………………………………………….. 6

1-5- چارچوب نظری تحقیق …………………………………………………………………………………………….. 6

1-6- فرضیه­ های تحقیق …………………………………………………………………………………………………….. 8

1-7- تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای اصلی تحقیق ……………………………………………………….. 8

1-7-1- عملکرد …………………………………………………………………………………………………….. 8

1-7-2- کارآفرینی سازمانی ……………………………………………………………………………………… 8

1-7-3- مدیریت دانش ……………………………………………………………………………………………. 9

1-8- قلمرو تحقیق …………………………………………………………………………………………………………… 9

 

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق

بخش اول: کارآفرینی

2-1- کارآفرینی سازمانی …………………………………………………………………………………………………. 12

2-1-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………….. 12

2-1-2- کارآفرینی …………………………………………………………………………………………………….. 12

2-1-3- اهمیت و ضرورت توجه به ویژگی های کارآفرینان ……………………………………………. 15

2-1-4- انواع كارآفرینی ……………………………………………………………………………………………… 16

2-1-5- فرآیند کارآفرینی …………………………………………………………………………………………… 17

2-1-6- انواع مدل های کارآفرینی ……………………………………………………………………………….. 18

2-1-6-1- مدل های محتوایی ……………………………………………………………………………….. 18

2-1-6-2- مدل های فرایندی ………………………………………………………………………………… 18

2-1-6-3- مهم­ترین مدل­های کارآفرینی سازمانی ……………………………………………………… 19

2-1-7- کارآفرینی در چارچوب یک فرآیند ………………………………………………………………….. 20

2-1-8- عوامل موثر بر کارآفرینی ………………………………………………………………………………… 21

2-1-9- تمایل به کارآفرینی ………………………………………………………………………………………… 24

2-1-10- مولفه های تمایل های کارآفرینانه ………………………………………………………………….. 25

2-1-11- تمایل کارآفرینانه از دیدگاه دیس و لومپکین …………………………………………………… 28

2-1-12- موانع حرکت کارآفرینی ……………………………………………………………………………….. 29

2-1-13- ابعاد کارآفرینی سازمانی ……………………………………………………………………………….. 32

 

بخش دوم: عملکرد

2-2- عملکرد ………………………………………………………………………………………………………………… 35

2-2-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………….. 35

2-2-2- عملکرد ……………………………………………………………………………………………………….. 35

2-2-3- عملکرد و بهره وری ……………………………………………………………………………………… 35

2-2-4- ضرورت اندازه گیری وسنجش عملکرد …………………………………………………………… 38

2-2-5- شاخص های متوازن عملکرد ………………………………………………………………………….. 40

2-2-6- ابعاد مثلث عملکرد سازمانی ……………………………………………………………………………. 40

2-2-7- مدیریت عملکرد و آسایش سازمان ………………………………………………………………….. 42

2-2-8- محاسن اعمال  مدیریت عملکرد ……………………………………………………………………… 42

2-2-9- مدیریت بهبود عملکرد …………………………………………………………………………………… 42

2-2-10- مراحل مهم و مهارت های راه اندازی  عملکرد ……………………………………………….. 43

2-2-11- اهمیت و نقش سنجش عملکرد در سازمان …………………………………………………….. 43

2-2-12- اندازه گیری عملکرد ……………………………………………………………………………………. 44

2-2-13- ویژگی های معیارهای سنجش عملکرد ………………………………………………………….. 45

2-2-14- رویکردهای موجود در سنجش عملکرد …………………………………………………………. 46

2-2-15- رویکردهای تک بعدی سنجش عملکرد …………………………………………………………. 46

2-2-16- رویکردهای چند بعدی سنجش عملکرد ………………………………………………………… 48

2-2-17- عوامل موثر بر عملکرد …………………………………………………………………………………. 49

2-2-18- عملکرد و شاخص های بهبود آن ………………………………………………………………….. 52

 

بخش سوم: مدیریت دانش

2-3- مدیریت دانش ……………………………………………………………………………………………………….. 54

2-3-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………….. 54

2-3-2- تعریف مدیریت دانش ……………………………………………………………………………………. 54

2-3-4- راهبردهای چهارگانه مدیریت دانش ………………………………………………………………… 56

2-3-5- ارکان مدیریت دانش ……………………………………………………………………………………… 56

2-3-6- فرایندهای اصلی مدیریت دانش ………………………………………………………………………. 57

2-3-7- مزایای مدیریت دانش ……………………………………………………………………………………. 58

2-3-8- عوامل موفقیت مدیریت دانش ………………………………………………………………………… 60

2-3-9- موانع موفقیت مدیریت دانش در سازمان ها ………………………………………………………. 61

2-3-10- مراحل بلوغ مدیریت دانش در سازمان …………………………………………………………… 62

2-3-11- سازمان دانش بنیان ………………………………………………………………………………………. 62

2-3-11-1- مشخصه های سازمان دانش بنیان ………………………………………………………….. 62

2-3-12- سطوح دانش ………………………………………………………………………………………………. 63

2-3-13- مشکلات مواجه با دانش ………………………………………………………………………………. 63

بخش چهارم: پیشینه تحقیق

2- 4- پیشینه تحقیق ………………………………………………………………………………………………………. 67

2- 4- 1- پیشینه مطالعاتی در خارج …………………………………………………………………………….. 67

2- 4- 2- پیشینه مطالعاتی در ایران ………………………………………………………………………………. 68

 

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

3-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………… 72

3-2- فرآیند اجرای تحقیق ………………………………………………………………………………………………. 73

3-3- روش تحقیق …………………………………………………………………………………………………………. 73

3-3-1- جامعه و نمونه آماری …………………………………………………………………………………….. 74

3-4- روش­ها و ابزار جمع­آوری داده­ ها …………………………………………………………………………….. 75

3-4-1- پرسش­نامه کارآفرینی سازمانی ………………………………………………………………………… 75

3-4-2- پرسش­نامه مدیریت دانش ………………………………………………………………………………. 75

3-4-3- پرسش­نامه عملکرد ………………………………………………………………………………………… 75

3-5- روایی و پایایی ابزار اندازه ­گیری ……………………………………………………………………………….. 76

3-5-1- روایی ………………………………………………………………………………………………………….. 76

3-5-2- پایایی ………………………………………………………………………………………………………….. 77

3-6- روش تجزیه و تحلیل داده ها ………………………………………………………………………………….. 78

 

فصل چهارم: تجزیه و­تحلیل داده­ها

4-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………… 80

4-2- توصیف متغیر­های تحقیق ………………………………………………………………………………………… 81

 

4-3- آزمون کلومو گروف– اسمیرنوف (k-s) …………………………………………………………………… 85

4-4- بررسی وضعیت متغیرهای تحقیق …………………………………………………………………………….. 86

4-5- آزمون فرضیات تحقیق ……………………………………………………………………………………………. 87

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………… 91

5-2- نتایج آمار توصیفی …………………………………………………………………………………………………. 91

5-2-1- توصیف متغیر کارآفرینی ………………………………………………………………………………… 91

5-2-2- توصیف متغیر عملکرد …………………………………………………………………………………… 91

5-2-3- توصیف متغیر کسب دانش …………………………………………………………………………….  91

5-2-4- توصیف متغیر دانش بنیان ……………………………………………………………………………….. 91

5-3- نتایج آزمون فرضیه ها …………………………………………………………………………………………….. 92

5-4- پیشنهاداتی در راستای نتایج تحقیق …………………………………………………………………………… 93

5-5- پیشنهاداتی برای محققین آینده …………………………………………………………………………………. 94

5-6- محدودیت­های تحقیق …………………………………………………………………………………………….. 95

 

فهرست منابع ………………………………………………………………………………………………………………….. 97

پیوست ………………………………………………………………………………………………………………………… 103

ست ها…………….

.…………………………………………………………

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

عنوان ………………………………………………………………………………………………………………………… صفحه

جدول شماره 2-1: اهم مطالعات درمورد تمایل کارآفرینانه در سطح شرکت …………………………… 26

جدول  شماره 2-2: اهم مطالعات در مورد گرایش کارآفرینانه در سطح فردی …………………………. 27

جدول شماره 2-4: عوامل موفقیت مدیریت دانش ………………………………………………………………. 60

جدول شماره 3-1: ابزار جمع آوری داده ها ……………………………………………………………………….. 76

جدول شماره 3-2: آلفای کرانباخ ………………………………………………………………………………………. 78

جدول شماره 4-1:. توصیف متغیر کارآفرینی ……………………………………………………………………… 81

جدول شماره:4-2: توصیف متغیر کسب دانش ……………………………………………………………………. 82

جدول شماره 4- 3: توصیف متغیر منابع دانش بنیان ……………………………………………………………. 83

جدول شماره 4- 4: توصیف متغیر عملکرد ………………………………………………………………………… 84

جدول شماره 4- 5: آزمون کولموگروف- اسمیرنف ……………………………………………………………. 85

جدول شماره 4- 6: آزمون تی تک نمونه ای متغیرهای تحقیق ………………………………………………. 86

جدول شماره 4- 7: ضریب همبستگی بین کارآفرینی و عملکرد ……………………………………………. 87

جدول شماره 4- 8: آزمون رگرسیون بین کارآفرینی و عملکرد با توجه به کسب دانش ……………. 88

جدول شماره 4- 9:. آزمون رگرسیون بین کارآفرینی و عملکرد با توجه به کسب دانش و منابع دانش بنیان……………………………………………………………………………………………………………………………….. 89

 

 

 

 

 

 

فهرست اشکال

عنوان …………………………………………………………………………………………………………………………… صفحه

شکل شماره 1-1: مدل تحلیلی تحقیق …………………………………………………………………………………. 7

شکل شماره 2-1 : جو کارآفرینی ……………………………………………………………………………………… 24

شکل شماره 2-2: رابطه بهره وری، سوددهی و عملکرد ………………………………………………………. 33

شکل شماره 2-3:. چرخه عملکرد. ……………………………………………………………………………………. 39

شکل شماره2-4: سیستم اندازه گیری عملکرد متوازن در مقابل سیستم سنتی ………………………….. 40

شکل شماره2-5 : مثلث اندازه گیری عملکرد ……………………………………………………………………… 41

شکل شماره2-6 :. فرایندهای اصلی مدیریت دانش ……………………………………………………………… 58

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

عنوان …………………………………………………………………………………………………………………………… صفحه

نمودار شماره 4-1:. هیستوگرام  متغیر کارآفرینی …………………………………………………………………. 81

نمودارشماره  4-2: هیستوگرام  متغیر کسب دانش ………………………………………………………………. 82

نمودار شماره 4-3:. هیستوگرام متغیر منابع دانش بنیان …………………………………………………………. 83

نمودار  شماره 4-4: هیستوگرام  متغیر عملکرد ……………………………………………………………………. 84

 

 

چیکده

یکی از شاخه های اصلی کارآفرینی، کارآفرینی سازمانی است که بدون شک سهم چشمگیری در توفیق و تعالی سازمان دارد. این عامل به عنوان یک نوآوری در تولید و مزیت رقابتی و عملکرد بهتر سازمان می انجامد. کسب دانش و منابع دانش بنیان نیز منجر به بهبود کارآفرینی و عملکرد برتر      می شوند.

هدف از این تحقیق بررسی تأثیر کارآفرینی سازمانی بر عملکرد شرکت های صنایع غذایی استان گیلان با تاکید بر نقش تعدیل گری مدیریت دانش می باشد. روش تحقیق از نوع توصیفی و همبستگی است و نوع تحقیق میدانی و ابزار گردآوری داده­ ها پرسشنامه است. جامعه آماری پژوهش، شرکت­های تولیدی صنایع غذایی بالای 15 نفر کارمند استان گیلان است. در تحقیق حاضر نمونه آماری مورد بررسی، تعداد 58 شرکت­ تولیدی استان گیلان می­باشد که از طریق نمونه گیری غیر احتمالی در دسترس 33 شرکت انتخاب شدند و تعداد 50 پرسش­نامه بین مدیران شرکت­ها توزیع شد که تعداد 37 پرسش­نامه معتبر جمع­آوری گردید. در نهایت اطلاعات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان داد که بین مدیریت دانش با کارآفرینی و بین کارآفرینی با عملکرد سازمانی در سطح 95 درصد رابطه معنی داری وجود دارد (فرضیه­ های 1 و 2 و 3) تایید شدند.

 

 

فصل اول 

کلیات تحقیق
 

 

 

 

1- 1- مقدمه

در سناریوهای اقتصادی اخیر که بر اساس پیچیدگی و پویایی مشخص می شوند؛ سازمان ها باید به واکنش های جدیدی نسبت به بقاء و موفق شدن داشته باشند در چنین شرایطی، فعالیت های کارآفرینی سازمانی از اهمیت بالایی برخوردار شده و به یک شرط ضروری برای خلق ثروت تبدیل می شود (Bojica & Fuentes, 2012). در چشم انداز قرن 21، بنگاه در یک وضعیت رقابتی و پیچیده متاثر از عوامل متعدد نظیر جهانی شدن، توسعه تکنولوژی و سرعت فزاینده انتشار تکنولوژی های جدید قرار گرفته اند. در چارچوب این چشم انداز، بنگاه ها برای بقاء و پیشرفت خود باید متفاوت از گذشته عمل کنند به ویژه آنکه باید به دنبال منابع جدید مزیت رقابتی بود که اشکال جدید رقابت را به کار گیرند که این خود نیازمند درک روشن از ماهیت و پویایی های رقابتی در عصر حاضر است (جعفرپور، 1391).

لذا در این فصل ابتدا به بیان مساله و در ادامه اهمیت و ضرورت تحقیق و چارچوب نظری و در نهایت مدل تحقیق پرداخته می­شود.

 

2-1– بیان مساله

سازمان ها تا زمانی که برای بقاء تلاش می کنند خود را نیازمند حضور در عرصه ملی و جهانی       می دانند باید اصل بهبود مستمر را سرلوحه فعالیت خود قرار دهند این اصل حاصل نمی شود مگر اینکه فرضیه دستیابی به آن با بهبود عملکرد امکان پذیر شود. فقدان نظام  عملکرد در ابعاد مختلف سازمان، اعم استفاده از تامین نیازهای کارکنان، مشتریان، عرضه کنندگان به عنوان یکی از علایم بیماری سازمان ها قلمداد می شود و از سوی دیگر نبود نظام ارزیابی و کنترل در یک سیستم به معنای عدم برقراری ارتباط با محیط درون وبیرون سازمان است که پیامدهای آن کهولت و نهایتاً مرگ سازمان می باشد (تولایی، 1386). عملکرد نتایج قابل اندازه گیری، تصمیات و اقدامات سازمانی است که نشان دهنده میزان موفقیت و دستاوردهای کسب شده است و هزینه ها بخش محوری از عملکرد محسوب می شوند. در عین حال عملکرد تقریباً هر هدف رقابتی و تعالی غیر مادی نظیر قابلیت اطمینان، انعطاف پذیری، کیفیت و سرعت را نیز در بر می گیرد (بیاضی و همکاران، 1388). به طور کلی عملکرد به فرآیند سنجش و اندازه‌گیری عملکرد سازمان ها در دوره‌های مشخص       به گونه‌ای که انتظارات و شاخص های مورد قضاوت برای دستگاه ارزیابی شونده شفاف و از قبل به آن ابلاغ شده باشد، اطلاق می‌گردد (بیک زاد، علی زاده، 1388). بر همین اساس در این پژوهش میزان روند رشد عملکرد در صنایع غذایی را با مولفه هایی نظیر، رشد و فروش، سهام بازار برای محصولات اصلی، رضایتمندی مشتری، بازدهی دارایی ها، بازدهی سرمایه، بازدهی فروش جدید که  مهم ترین شاخص های ارزیابی عملکرد است  بکارمی برند (Bohica & Fuentes,2012).

لامپکین[1] و دس[2]  در 10 سال گذشته بر اهمیت کاربرد یک ساختار احتمالی در تشخیص فاکتورهای اثرگذار بر رابطه میان کارآفرینی و عملکرد سازمان و نقش تعدیل گری آن  بر دانش پایه و کسب دانش تکیه داشتند (Bohica & Fuentes, 2012).

كارآفرینی سازمانی بدون شك سهم چشم گیری در توفیق و تعالی سازمان ها دارد. به نظر می رسد عنایت ویژه به توسعه ی مؤلفه های كارآفرینی در فرایندهای تولیدی و خدماتی صنایع و گسترش فرهنگ كارآفرینی میان كاركنان بتواند، راه كار مناسبی در حل این مسأله باشد (ایمانی پور، زیودار، 1387). کارآفرینی یک نگرش مدیریتی است که مفاهیمی چون نوآوری و انعطاف پذیری و پاسخگویی را در سایه درک فرصت های محیطی معنی می بخشد (Zahra, 2005). لامپکین و دس معتقدند که یکی از مهم ترین مفاهیم استفاده شده در توصیف و ارزیابی فعالیت کارآفرینی سازمان، کارآفرینی سازمانی است. کارآفرینی سازمانی زمانی رخ می دهد که یک سازمان بر رشد و فعال بودن و نیز استفاده ازفرصت های جدید، فاکتورهای داخلی و خارجی سازمان تکیه داشته باشند. برای ارزیابی و بررسی میزان کارآفرینی سازمان می توان از شاخص های نوآوری، پیش بینی تقاضای بازار و خلق مزایای حاصل از رقبا نام برد (Bohica & Fuentes, 2012).

مدیریت دانش نیز از آنجا که مبتنی بر پردازش اطلاعات یا افزایش سطح یادگیری سازمانی می باشد، رابطه تنگاتنگی با تکنولوژی دارد و حتی در صورت عدم وجود یک

 

فصل دوم-نقد مبانی اخلاقی فلسفه اخلاق

مبحث اول-نقد مبانی اخلاقی جرایم علیه اخلاق و عفت عمومی

مبحث دوم-نقد مبانی اخلاقی جرایم علیه تکالیف خانوادگی

 

فصل سوم-نقد حفظ مصلحت عامه به عنوان یکی از مبانی جرم انگاری

مبحث اول-نقد مبانی حفظ مصلحت عامه در جرایم تعزیری (غیر شرعی)

مبحث دوم-نقد مبانی حفظ مصلحت عامه در جرایم بازدارنده

مبحث سوم- نقد مبانی حفظ مصلحت عامه در جرایم پراکنده کیفری

 

 

نقد مبانی جرم انگاری در حقوق کیفری ایران

 

1-بیان مسئله

طرح مقوله مبانی جرم انگاری در حقوق کیفری ایران و تشریح آن در حدود و ثغور لازم مسئله ای است که در این تحقیق بدان پرداخته ایم .در واقع در این رساله برآنیم که این مسئله را روشن و شفاف سازیم که آیا مبانی جرم انگاری در حقوق کیفری ایران با واقعیات موجود و آنچه در جامعه اتفاق می افتد مطابقت دارد یا خیر؟آیا انتظارات واقعی از دستگاه قضایی و سیستم عدالت کیفری برآورده می شود؟تعیین چگونگی ماهیت کیفری جرم انگاری در حقوق کیفری ایران از جمله دیگر مباحث است.فی الواقع تشخیص رابطه ای که کشف روند جرم انگاری بر شیوه قانون نویسی و قانون گذاری دارد نیز دارای اهمیت می باشد.

 

 

2-سوالات تحقیق

تحقیق پیش رو در ابتدا با طرح سوالاتی در طرح مقدماتی روبرو بوده است که به ذکر آن می پردازیم.

-1سوال اصلی تحقیق آن است که مبانی جرم انگاری در حقوق کیفری ایران به خصوص در جرایم تعزیری و بازدارنده کدام اند؟در واقع با بررسی ماهیت و علت وجودی و توجه به فلسفه جرم دانستن مواردی که مطرح می کنیم در حد بضاعت نگارنده به سوال مذکور در جای جای تحقیق پاسخ داده می شود.

-2اما باید توجه نمود که پرسش مذکور لاجرم پرسش های دیگری را نیز در پی خواهد داشت.از جمله آنکه دستگاه قانونگذاری یا پارلمان کشور تا چه حد به مبانی و اصول جرم انگاری در وضع قانون خود را مقید و پای بند می داند؟

-3سوال دیگر آنکه به فرض تشخیصی درست جرم انگاری آیا اقدام مقنن در فرآیندهای دیگر جرم انگاری،مثلا در تعیین نوع و مقدار مجازات اقدام صحیحی است یا خیر؟

پاسخ به سوالات مذکور و از این دست سوالات در این رساله مد نظر قرار گرفته و به تناسب موضوع در هر مبحث بدان پاسخ گفته ایم.

 

3-فرضیه های اصلی تحقیق

در درجه اول اعتقادات مذهبی و پس از آن حفظ نظم عمومی مهمترین مبانی جرم انگاری در حقوق کیفری ایران می باشند.در واقع فرضیه اصلی تحقیق مورد مذکور است.در ثانی مقنن در برخی از جرم انگاریها به خصوص در قلمرو جرایم تعزیری و بازدارنده از حدود مبانی پیش گفته عدول کرده است.به عبارت دیگر در این موارد جرم انگاریها نه در قلمرو مذهب قابل توجیه است و نه در قلمرو مصلحت و حفظ نظم جامعه.

از آن جا که مبانی جرم انگاری یکی از عمده مسائل مورد بحث می باشد باید دانست که در جرایم تعزیری و بازدارنده قانونگذار مبنایی را مد نظر داشته که بر آن اساس  آن مبانی اقدام به جرم انگاری نموده است.مورد دیگر بررسی عملکرد قانونگذار با توجه به روند جرم انگاری می باشد.مبنایی که قانونگذار نیز برای جرم انگاری در بحث های مختلف  مد نظر قرار داشته بررسی خواهند شد.

 

4-پیشینه تحقیق

در خصوص جرم انگاری و مبانی آن به صورت پرآکنده در کتب حقوق کیفری به تناسب بحث سخن گفته اند،اما کمتر مجموعه مدونی حداقل به صورت کتاب یا مقاله پایان نامه و… موجود بوده و   به صورت یک مجموعه مدون اختصاصی دردست می باشد.مقالات و کتب و متون علمی که در این زمینه وجود دارند بیشتر به تئوریها و بحث های نظری پرداخته و هیچ یک به نقد مبانی و علل وجودی نپرداخته اند.از این  رو به نظر می رسد تحقیق حاضر اولین متنی باشد که به صورت مستقل و مجزا مبانی جرم انگاری را در حقوق کیفری ایران به نقد و چالش کشیده باشد و هم از این روست که رساله جدید بوده و  دارای جنبه نوآوری  می باشد.

 

 

 

5-ضرورت انجام تحقیق

از آن جا که پیشتر نیز بدان اشاره گشت تا به حال تحقیق مستقلی در این زمینه به شرح و نقد مبانی جرم انگاری در حقوق کیفری ایران نپرداخته است،ضروری دانستیم تا در این زمینه تحقیق مستقلی را ارائه کنیم.در واقع کمبود منبع مستقلی در این زمینه ما را بر آن داشت که دست به چنین کاری،هر چند کوچک و در حد بضاعت نویسنده بزنیم.

اهمیت این اثر در آنجا آشکار می شود که بدانیم قانونگذار در مقام انصاف و عدالت به قانونگذاری پرداخته یا در مقام رعب و وحشت و ایجاد سیطره حکومتی بوده است،لذا فعالیت در این زمینه شجاعت و شهامت می طلبد که در راستای اعتلای فرهنگ و سیستم حقوقی کشور گام برداریم.

 

6-اهداف تحقیق

تحقیق حاضر از دو جهت علمی و تئوری و آکادمیک و هم از جهت عملی حائز اهمیت است و می تواند مورد استفاده اهل علم و دانشجویان از جهت تئوریک و هم مورد استفاده قضات و وکلاء و قانونگذاران مانند کمسیونهای حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی و اعضاء محترم مجمع تشخیص مصلحت نظام و مجموعه دستگاه قانونگذاری کشور با توجه به این که عملا قانونگذار واحد در کشور وجود ندارد  و… از جنبه عملی قضیه قرار گیرد.

 

 

چکیده
خلاقیت یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین ویژگی‌های انسان است که تقریبا همه ابعاد و جنبه‌های زندگی و تمدن وی را تحت تاثیر کامل خود قرار می‌دهد. در عصر تحولات و تغییرات سریع، سازمان‌هایی در جرگه موسسات موفق قرار می‌گیرند که مرتبا دانش جدید تولید نموده، آنرا در سطح سازمان گسترش داده و با سرعت زیاد از آن در محصولات و خدماتی که ارائه می‌دهند استفاده کنند. مدیریت دانش توانایی خرد جمعی در افزایش پاسخ گویی و نوآوری است. برای اینکه مدیریت دانش قابلیت اصلی سازمان شود، وجود سه مولفه مهم اجتماعی- فرهنگی، سازمانی و فناوری ضروری است. با ترکیب این مولفه‌ها نظام مدیریت دانش خلق می‌شود.

بررسی میزان تاثیر نظام مدیریت دانش بر خلاقیت سازمانی جهت استفاده از آن برای توجیه مدیران ارشد نهادهای دانش محور و پیوند هر چه بیشتر علم مدیریت دانش با یکی از مفاهیم مهم رفتار سازمانی یعنی خلاقیت، با تعیین میزان تاثیر نظام مدیریت دانش بر آن از اهداف اصلی این پژوهش می‌باشد. به این منظور میزان تاثیر انواع نظام (سیستم)‌های اصلی مدیریت دانش بر خلاقیت سازمانی در سازمان‌های دانش محور از طریق مصاحبه با مدیران تمامی شرکتهای مشاوره مدیریت فعال در حوزه ی مدیریت دانش بعنوان شاخص ترین نهادهای دانش محور در ایران طی یک پژوهش کیفی سنجیده شد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد پیاده سازی نظام مدیریت دانش بر روی خلاقیت، مخصوصا خلاقیت سازمانی در نهادهای دانش محور تاثیر مستقیم دارد.

 

 

کلید واژه ها: مدیریت دانش، خلاقیت سازمانی، نهاد دانش محور، نظام مدیریت دانش

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

فصل اول: كلیات تحقیق

1-1- مقدمه.. 1

1-2- بیان مسئله.. 2

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق.. 3

1-4- اهداف تحقیق.. 4

1-4-1- اهداف اصلی.. 4

1-4-2- اهداف فرعی.. 4

1-5- فرضیات تحقیق.. 5

1-5-1- فرضیات اصلی.. 5

1-5-2- فرضیات فرعی.. 5

1-6- نوع و روش تحقیق.. 5

1-7- روش گردآوری اطلاعات.. 6

1-8- جامعه آماری.. 6

1-9- روش نمونه گیری.. 7

1-10- قلمرو تحقیق.. 7

1-10-1- قلمرو موضوعی.. 7

1-10-2- قلمرو مكانی.. 7

1-10-3- قلمرو زمانی.. 7

1-11- تعریف مفاهیم و واژگان كلیدی.. 8

1-11-1- نظام مدیریت دانش.. 8

1-11-1-1- انواع نظام‌های مدیریت دانش.. 9

1-11-2- خلاقیت.. 10

1-11-3- نهاد دانش محور.. 11

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق

2-1- مبانی نظری.. 12

2-1-1- مقدمه.. 12

2-1-2- مدیریت دانش.. 14

2-1-3- سازمان (نهاد) دانش محور.. 55

2-1-4- خلاقیت.. 59

2-2- پیشینه تحقیق.. 79

2-2-1- تحقیقات داخلی.. 79

2-2-2- تحقیقات خارجی.. 82

2-2-3- مقایسه پیشینه تحقیقات با موضوع این تحقیق.. 84

2-3- چارچوب مفهومی تحقیق.. 84

2-4- جمع بندی.. 85

فصل سوم: روش تحقیق

3-1- مقدمه.. 87

3-2- روش تحقیق.. 88

3-3- متغیرهای تحقیق.. 89

3-4- جامعه آماری.. 89

3-5- نمونه آماری.. 91

3-6- ابزار جمع آوری اطلاعات.. 92

3-7- روایی و پایایی مصاحبه.. 93

3-8- شیوه تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 96

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها و اطلاعات

4-1- مقدمه.. 99

4-2- تجزیه و تحلیل داده‌های حاصل از مصاحبه.. 99

4-2-1- مصاحبه با مدیرعامل شرکت تحقیقات صنایع فرناس آریا   99

4-2-2- مصاحبه با مدیر فناوری شرکت اینوتکس ایران.. 101

4-2-3- مصاحبه با مدیرعامل شرکت سپهر اندیش دارمان.. 102

4-2-4- مصاحبه با مدیرعامل شرکت مشاوره مهندسی نداک   104

4-2-5- مصاحبه با مدیردپارتمان طرح‌ریزی پروژه‌های شرکت گسترش‌اندیشه پویا.. 106

4-2-6- مصاحبه با مدیرتوسعه و بهبود محصول شرکت مشاوران توسعه آینده.. 107

4-2-7- مصاحبه با مدیرعامل شرکت فرا روش صبا.. 109

4-3- خصوصیات شرکتهای مورد مطالعه.. 111

4-3-1- خصوصیات شرکت تحقیقات صنایع فرناس آریا.. 111

4-3-2- خصوصیات شرکت اینوتکس ایران.. 112

4-3-3- خصوصیات شرکت سپهر اندیش دارمان.. 113

4-3-4- خصوصیات شرکت مشاوره مهندسی نداک.. 113

4-3-5- خصوصیات شرکت گسترش اندیشه پویا.. 115

4-3-6- خصوصیات شرکت مشاوران توسعه آینده.. 116

4-3-7- خصوصیات شرکت فرا روش صبا.. 117

4-4- نتایج تجزیه و تحلیل.. 119

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1- مقدمه.. 120

5-2- تحلیلی بر سوالات پژوهش.. 120

 

5-2-1- نتایچ بدست آمده از سوالات.. 120

5-3- نتیجه گیری.. 121

5-4- پیشنهادات بر مبنای یافته‌های تحقیق.. 122

5-5- پیشنهادات برای پژوهشهای آتی.. 123

5-6- محدودیتهای تحقیق.. 124

منابع و مأخذ

6-1- منابع فارسی.. 125

6-2- منابع انگلیسی.. 129

 

 

 

 

فهرست اشکال و جداول

 

عنوان                                          صفحه

شکل 2-1: حلقه تبدیل دانش                               16

شکل 2-2: گامهای اصلی چرخه مدیریت دانش                       17

شکل 2-3: هرم دانش                                      17

شکل 2-4: دوره عمر دانش                                 25

شکل 2-5: تولید دانش در زمینه‌های مختلف                       27

شکل 2-6: عناصر بنیادی مدیریت دانش                      31

جدول 2-1: مراحل و ابزارهای مدل پایه‌های ساختمان دانش              33

شکل 2-7: مدل نوناکا و تاکئوچی                          38

جدول 2-2: مقایسه دیدگاه‌های عینیت گرا و عمل گرا درباره‌ی دانش         40

جدول 2-3: تاکید موضوعی ادبیات مدیریت دانش اولیه                     41

جدول 2-4: فرآیند اجرای نظام مدیریت اسناد و مدارک                    43

شکل 2-8: اجزای نظام مدیریت جریان کار                        51

شکل 2-9: عوامل مؤثر در نظام مدیریت دانش سازمان                  54

شکل 2-10: تفاوت مفهومی بین خلاقیت و نوآوری                   65

شکل 2-11: ارتباط افراد خلاق و نوآور                              66

شکل 2-12: مراحل خلاقیت از نظر آمابیل                         68

شکل 2-13: مراحل خلاقیت از نظر آلبریشت                        69

جدول 3-1: سوالات طبقه بندی شده مصاحبه                        95

جدول 4-1: وضعیت شرکت مورد مطالعه اول                        101

جدول 4-2: وضعیت شرکت مورد مطالعه دوم                        103

جدول 4-3: وضعیت شرکت مورد مطالعه سوم                        105

جدول 4-4: وضعیت شرکت مورد مطالعه چهارم                      106

جدول 4-5: وضعیت شرکت مورد مطالعه پنجم                       108

جدول 4-6: وضعیت شرکت مورد مطالعه ششم                        110

جدول 4-7: وضعیت شرکت مورد مطالعه هفتم                     111

جدول 4-8: وضعیت کلی جامعه آماری مورد مطالعه                    120

جدول 5-1: نتایج حاصل از پژوهش                         122

 

 

 

فصل اول: كلیات تحقیق
 

 

1-1- مقدمه
در عصر حاضر كه عصر دانایی نامیده می‌شود، سازمانها شاهد محیط‌هایی هستند كه روز به روز پویاتر و چالش برانگیزتر می‌شوند. تغییر و تحول جزء جدایی ناپذیر دنیای امروزی است، به عبارت دیگر تنها جزء ثابت تغییر است. امروزه به سرمایه‌های نامشهود و معنوی كه همان دانش نامیده می‌شوند، به عنوان یك عامل مهم و حیاتی می‌نگرند. به بیان دیگر، سازمانهایی در برابر تغییرها و تحولها پیروز خواهند بود كه بتوانند سرمایه نامشهود و معنوی (دانش) خود را بهبود و توسعه بخشند (ملكی نیا، بجانی، 1388).

مدیریت دانش فرآیند خلق ارزش از دارایی‌های نامحسوس سازمان است. دارایی‌های نامحسوس همچنین بعنوان سرمایه‌ی معنوی، شامل سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه ارتباطی یا سرمایه مشتری می‌باشد. سرمایه‌ی انسانی، قدرت مغز و معلومات کارکنان در سازمان می‌باشد. سرمایه‌ی ساختاری نیز به دارایی‌های معنوی اطلاق می‌شود که نمی‌تواند به آسانی توسط کارکنان به خانه برده شود (لیبوویتز[1] ، 1957).

نظام (سیستم)‌های اصلی مدیریت دانش عبارتند از: نظام‌های مدیریت اسناد و مدارک، نظام‌های پشتیبان تصمیم، نظام‌های پشتیبان گروه، نظام‌های اطلاعاتی مدیران اجرایی، نظام‌های مدیریت جریان کار، و نظام‌های مدیریت ارتباط با مشتری (جاشاپارا، 2004).

بدون تردید “خلاقیت و نوآوری” یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین ویژگی‌های انسان است که تقریبا همه ابعاد و جنبه‌های زندگی و تمدن وی را تحت تاثیر کامل خود قرارمی‌دهد. در واقع تمام علوم و فنون و هنرها و به‌طور کلی همه تمدن انسان محصول خلاقیت است و در این خصوص نقش تکوینی و تکاملی دارد (زمین پرداز، 1389).

پل رومر[2] كه از منتقدان «اقتصاد دانش» به شمار می‌آید، گفته است فقط منابع دانش و تفكرات، دارای استعداد نامحدودی برای رشد هستند. انتقال نظام‌مند دانش، به طور عام بر كل فعالیت سازمان و به طور خاص بر كار تک‌تک اعضا و كاركنان آن تأثیر می‌گذارد، به همه آنان سود ‌رسانده و اثربخشی، كارآیی و بهره وری را افزایش می‌دهد. به این

با توجه به قرار گرفتن ایران در کمربند مناطق خشک و نیمه خشک جهان لزوم بهره برداری از گیاهان علوفه ای با درجه سازگاری بالا با این اقلیم به همراه عملکرد بالا برای تولید علوفه و حداقل نیاز آبی مانند سورگوم علوفه ی بیش از پیش احساس می شود.بدین منظور آزمایشی درتابستان سال 1389 در شهرستان کوهدشت با بهره گرفتن از طرح آماری کرت های خرد شده بر پایه بلوک کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. هدف این تحقیق بررسی اثرات تراکم کاشت (20000،25000،32000 بوته در هکتار) و محلول پاشی کود اوره (0و100و200و300) کیلو گرم بر هکتار بر رشد و نمو سورگوم علوفه ای در شهرستان کوهدشت بود. کود ازته در چهار سطح 0،100،200،300 کیلو گرم به عنوان کرت اصلی و تراکم در سه سطح (20،25،32هزار بوته در هکتار) به عنوان کرت فرعی لحاظ گردید.اثر این عوامل بر روی صفات فنولو ژیک، صفات مرفولوژیک،اجزاء عملکرد ،شاخص های رشد مورد بررسی قرارگرفت. زمان سبز شدن و سنبله رفتن بر اساس میانگین 5 بوته محاسبه شد.حداکثرمقادیر ارتفاع بوته و وزن ساقه در اوره سطح چهارم و تراکم سوم(N4D3) با مقادیر253 سانتی متر و 900 گرم در بوته به دست آمد.مقادیر حداکثر شاخص برگ و سرعت  رشد محصول به ترتیب با6/5و 79 گرم در متر مربع در 1009 درجه  روز رشد مشاهده شد در حالی که مقادیر زیاد سرعت رشد نسبی، سرعت جذب خالص، با 048/0 و 23 گرم درمتر مربع در 500 درجه  روز رشد حاصل گردید.با افزایش سطوح تراکم وکود اوره ،وزن خشک کل ،وزن خشک برگ ،شاخص سطح برگ و سرعت رشد محصول افزایش یافت. حداکثر وزن خشک کل به میزان 3500 گرم درمتر مربع در 1150 درجه روز رشد مشاهده شد.

 واژگان کلیدی:محلول پاشی کود اوره ،تراکم کاشت،رقابت،شاخص های رشد،سورگوم علوفه ای.

 

فصل اول

  مقدمه و اهداف

 1-1-مقدمه

یكی از عمده‌ترین مشكلات تولید پروتئین و محصولات دامی در كشور، كمبود علوفه و خوراك كافی جهت تغذیه‌ی دام‌ها می‌باشد. سورگوم علوفه‌ای (sorghum bicolor (L) monch) یكی از مهمترین گیاهان علوفه‌ای مناطق خشك و نیمه‌خشك دنیا است كه به علت سازگاری با شرایط گرم و خشك و بالا بودن كارایی مصرف آب می‌تواند در مناطقی كه با كمبود آب مواجه هستند تولید خوبی داشته باشد. امروزه علاوه بر ارقام بومی متداول، كشت ارقام هیبرید پر محصول سورگوم نیز در ایران رو به افزایش است(20و12).سورگوم علوفه‌ای عمدتا در مناطق جنوب ایران كشت می‌شود و معمولا تراكم كاشت پایین و فاصله‌ی ردیفی كم باعث افزایش تولید ماده‌ی خشك علوفه‌ای می‌گردد، اما با افزایش تراكم كیفیت علوفه كاهش می‌یابد. این گیاه در شرایط دیم نیز بخوبی شرایط آبیاری رشد موفقیت‏آمیزی دارد. علوفه‏ی آن تقریبا برای تغذیه بیشتر دام‏ها مورد استفاده قرار می‏گیرد و همچنین می‏تواند بعنوان علوفه خشک و سیلویی مورد استفاده قرار گیرد. به هر حال کیفیت سورگوم علوفه‏ای، به علت کم بودن محتوای پروتیین و وجود اسید پروسیک پایین است. بنابراین بهبود کیفیت و کمیت سورگوم علوفه ای الزامیست (12)

سورگوم علوفه‏ای پنجمین غله بعد از گندم، برنج، ذرت و جو می باشد (fao 2004) و برای سیستم های کشت پایدار بسیار مناسب است زیرا توانایی زنده ماندن در شرایط محدودیت آب را دارد (53و34).  اهمیت آن به عنوان یک گیاه علوفه‏ای، رشد آن در نقاط مختلف دنیا و همچنین سودمندی بالا از یک طرف و توانایی سازگاری با آب و هوای مختلف و شرایط کمبود آب از طرف دیگر می‏باشد. سورگوم می‏تواند در هر دو شرایط آب و هوایی گرم در سودان، یا آب و هوای نسبتا سرد در جنوب کانادا سازش یابد. تحت شرایط محدودیت ممکن است بطور معنی داری سود بیشتری نسبت به ذرت تولید کند (76).

در گیاهان علوفه‏ای از گونه‏های مختلف از جمله سورگوم، در شرایط افزایش غلظت CO2 و تیمارهای مختلف نیتروژن، افزایش CO2 تنها درر صورتی می‏تواند منجر به افزایش عملکرد و رشد مجدد بهتر گردد که گیاه در محدودیت نیتروژن قرار نداشته باشد و بتواند به نسبت افزایش غلظت CO2، از خاک نیز نیتروژن بیشتری جذب نماید. گزارش شده است که افزایش نیتروژن اثر مثبتی بر روی ارتفاع گیاه و عملکرد شکر در سورگوم شیرین داشته است. هر چند علوفه سورگوم و دانه‏ی آن نقش عمده‏ای در تغذیه دام و زندگی روزمره انسان دارد، اما با این وجود در اکثر کشورهای جهان پژوهش و پیشرفت در امر تولید و مدیریت این گیاهان، در مقایسه با تلاش و توجهی که به سایر محصولات معطوف می‏شود، اندک است. با توجه به کمبود مراتع غنی و فشار دام بر آن‏ها، بررسی و مطالعه پیرامون کشت این محصولات اهمیت ویژه‏ای می‏یابد (74).اظهار داشتند که توزیع مساوی کود نیتروژن در دو نوبت، موقع کاشت یا بعد از تنک و پس از برداشت چین اول، به‏طور معنی‏داری عملکرد ماده خشک سورگوم علوفه‏ای را افزایش داده واجزای عملکرد را نیز بهبود می‏بخشد.در عین حال، استفاده موثر از نیتروژن به عوامل مختلفی بستگی داشته ومیزان نیاز گیاهان با توجه به این عوامل  متفاوت می‏باشد(27، 41 و 2).

عملیات زراعی نیز می‏تواند عملکرد سورگوم را تحت تاثیر قرار دهد و تراکم کاشت یکی از ابزار عمده مورد نیاز برای رشد گیاه و عملکرد است. تراکم کاشت بالا عملکرد دانه‏ای و علوفه‏ای سورگوم را تحت تاثیر قرار می‏دهد. افزایش تراكم گیاهی باعث افزایش ارتفاع و وزن خشك ساقه می‌شود و تعداد پنجه را نیز كاهش می‌دهد و از طرفی عملكرد ماده‌ی خشك و محتوای پروتئین علوفه‌ی سورگوم با دادن كود سرك افزایش می‌یابد.  گزارش‏ها حاکی از این است که برهمکنش مقادیر کود نیتروژن و آرایش کاشت (تراکم بوته) بر درصد پروتئین خام تاثیر معنی داری نداشت (4). نظر به این‌كه كود شیمیایی نیتروژن و فاصله ی بوته ها روی ردیف کاشت ( تراكم در واحد سطح) نقش مهمی در تولیدات گیاهی، به خصوص در گیاهان علوفه‌ای ایفا می‌كنند و میتوانند خصوصیات مورفولوژیکی سورگوم علوفه‏ای را به‏طور معنی‏داری تحت تاثیر قرار دهند، بررسی میزان كاربرد كود نیتروژن و فاصله ی بوته ها (تعداد بوته در واحد سطح) برای هر محصول گیاهی از اهمیت بسزایی برخوردار است.

1-2-اهداف این پژوهش:

1- دستیابی به بهترین مقدار محلول پاشی کود اوره با   توجه به نتایج.

2-بررسی صفات فیزیولوژیک و تاثیر تراکم ها و سطوح مختلف کود اوره بر روی این صفات.

3-دستیابی به تراکم مطلوب با توجه به الگوی محلول پاشی و نتایج داده ها.

4-بررسی امکان تولید علوفه تابستانه از سورگوم علوفه ای در شهرستان کوهدشت.

فصل دوم                                                                                                                     بررسی منابع

2-1-تاریخچه و مبدا سورگوم:

موطن اولیه سورگوم یا ذرت خوشه‏ای، مناطق استوایی آفریقا و شاید آسیا می‏باشد. قدیمی‏ترین تاریخ کاشت آن به‏درستی مشخص نیست، ولی شواهد امر نشان می‏دهد که از صدها سال پیش از میلاد حضرت مسیح در آفریقا و آسیا کشت می‏شده و یکی از محصولات مهم آن مناطق بوده است و امروزه در نواحی بسیار وسیعی از دنیا کشت می‏گردد. کشورهای هندوستان، چین، روسیه، آرژانتین و بعضی از کشورهای آفریقایی بیشترین سطح زیر کشت را دارا می‏باشند. سورگوم در پایان قرن نوزدهم از آفریقا وارد آمریکا و سپس استرالیا شد و در حدود صد سال است که در این قاره مورد کشت و زرع قرار می‏گیرد. سورگوم در بین غلات مکان پنجم را بعد از گندم، برنج، ذرت و جو از لحاظ سطح زیر کشت بعهده دارد. سورگوم از آن‏جا که سازگاری فوق‏العاده زیادی با نواحی نیمه‏خشک دارد از غلات اصلی آن سامان می‏باشد، مشروط بر آنکه در نواحی مزبور تابستان‏های گرم و طولانی حکمفرما باشد. حدود 75% از سطح زیر کشت سورگوم در کشورهای آفریقایی و آسیایی صورت می‏گیرد. دانه‏های سورگوم دارای مصارف بسیار زیادی است و به صورت‏های مختلف مورد استفاده قرار می‏گیرد. دانه‏های سورگوم به عنوان غذای اصلی بیش از 200 میلیون نفر از مردم آسیا و آفریقاست، در حالی که در اروپا و آمریکای شمالی بیشتر در تغذیه طیور و دام مورد استفاده قرار می‏گیرد. سورگوم همچنین برای تهیه جاروب و تولید موم، نشاسته، الکل، قند و دکسترین کشت شده و مورد استفاده قرار می‏گیرد. در گیلان و مازندران به طور سنتی از ساقه آن قند مایع استخراج می‏کنند. سورگوم نسبت به خشکی بسیار مقاوم بوده و دارای رشد سریع می‏باشد. انواع سورگوم (ذرت خوشه‏ای)  در طیف وسیعی از خاک‏ها رشد و نمو می‏یابند و تمایل بخصوصی نسبت به خاک معینی ندارند و بخوبی در اراضی با قدرت تولیدی پایین (شنی و قلیایی) کشت می‏گرد (47).

 2-2-دلایل توسعه سورگوم در آینده:

از ویژگی‏های بارز سورگوم که  راه را برای گسترش این گیاه علوفه‏ای هموار می‏کند  می‏توان تحمل به گرما، تولید در شرایط خشکی، تولید بیوماس زیاد و C4 بودن گیاه سورگوم را نام برد (20).

1-با افزایش میزان دی‏اکسید‏کربن درجه حرارت زمین افزایش پیدا می‏کند. تحمل به گرما و مسیر فتوسنتزی سورگوم برای شرایط محیطی در مناطق وسیع جغرافیایی می‏تواند مناسب باشد.

2-در مجموع با افزایش درجه حرارت و در نهایت تغییرات اقلیمی، ممکن است کل نزولات تغییر نماید. احتمالا گیاهان زراعی سه کربنه همانند گندم، جو و یولاف در اثر گرما و آب و هوای خشک دچار کاهش عملکرد شوند. براساس تحقیقات مشخص شده است که درجه حرارت گیاه شدیدا تحت تاثیر میزان آب می‏باشد. اگر گیاهان زراعی مناسب برای شریط خشک وجود نداشته باشد تولید محصولات زراعی در مناطق خشک دنیا متوقف می‏شود. سورگوم گیاهی است با نیاز کم‏آبی که در آینده جایگاه مناسبی خواهد داشت.

یکی از خصوصیات سورگوم تولید بیوماس بالاست که این هم یکی از خصوصیات مهم گیاهانC4 می‏باشد.
با افزایش دی اکسید کربن واکنش گیاهان نسبت به C3 بیشتر است.
دی اکسید کربن عامل مهمی در در فرآیند فتوسنتز بوده که تاثیر زیادی بر عملکرد، مخصوصا در گیاهان C4 دارد (20).

  2-3-گیاهشناسی سورگوم:

سورگوم گیاهی یک ساله از خانواده غلات (Poaceae)، جنس Sorghum، و با نام علمی Sorghum bicolor L. می‏باشد، که از تنوع ژنتیکی گسترده‏ای برخوردار است و دارای انواع متفاوتی از واریته‏ها و هیبریدهاست. سورگوم از گیاهان خودگشن بوده و گونه‏های یک ساله آن دارای 2n= 20 کروموزومی می‏باشند.

اما حدود 6% دگرگشنی در آن دیده می‏شود و جزء گیاهان روزکوتاه می‏باشند. تنها گونه چندساله جنس سورگوم قیاق می‏باشد.

2-4-مرفولوژی سورگوم:

سورگوم گیاهی یک ساله است که ارتفاع ساقه در این گیاه متفاوت است. ساقه این گیاه توپر بوده و گره‏دار است (18). سورگوم دارای سیستم ریشه گسترده‏تر و افشان‏تری نسبت به ذرت می‏باشد، سیستم ریشه‏ای گسترده که باعث می‏شود رطوبت قابل استفاده از خاک را جذب کند و می‏تواند تحمل به خشکی این گیاه را توضیح دهد (20).

قدرت پنجه‏زنی سورگوم بسیار بالابوده و این کیفیتی بسیار مطلوب برای تولید علوفه است. برگ‏ها از روی گره‏های ساقه خارج شده و به‏طور متناوب قرار دارند(47).

2-4-1-ساقه:

1-1 مقدمه: 14

1-2 همیشه بهار. 16

1-2-1 رده بندی و گیاه شناسی. 17

1-2-2 شرایط لازم برای رشد گیاه 17

1-2-3   نیازهای اکولوژیک.. 18

1-3  کودهای زیستی و بیولوژیک.. 19

1-3-1  اهمیت کاربرد کودهای الی. 20

1-4  تاریخچه میکوریزا 21

1-4-1 مراحل تشکیل میکوریزایی. 23

1-4-2   اثر میکوریزای قارچی arbuscular روی اکوسیستم کشاورزی.. 24

1-4-2-1 مواد غذایی گیاهان. 24

1-4-2-2  ارتباط با آب گیاه 25

1-4-2-3  ساختار خاک با تاثیر میکوریزا 25

1-4-2-4   تاثیر تناوب زراعی روی میکوریزای قارچی. 26

1-5 همزیستی میکوریزا 26

1-5-1 تاثیر بر جذب عناصر غذایی. 26

1-5-2 افزایش مقاومت گیاه به عوامل بیماری زای ریشه. 27

1-5-3  افزایش مقاومت به خشکی. 27

1-5-4  افزایش مقاومت گیاه به تنش های ناشی از تراکم خاک و اصلاح ساختمان خاک.. 29

1-6 فرآیند کلونیزه شدن ریشه. 30

1-7 تنش شوری.. 31

1-7-1 تعاریف شوری.. 33

1-7-2 تشخیص شوری.. 33

1-8  اندازه گیری شوری.. 34

1-9  تاثیر شوری بر مولفه های فیزیولوژیکی : 34

1-9-1 روابط آبی: 34

1-9-2 مقاومت روزنه ای.. 35

1-9-3 تنظیم اسمزی.. 35

1-9-4 کلروفیل. 37

2-1 شوری در گیاهان. 40

2-2 نتایج بررسی های انجام شده بر روی اثرات میکوریزا 42

2-3 نتایج بدست آمده در شرایط تنش شوری.. 52

3- 1 زمان و محل آزمایش… 56

3-2 انتخاب گونه بذر و تهیه قارچ میکوریزا 56

3-3 انتخاب و آماده سازی گلدانها 56

3-4 خصوصیات خاک گلدان و آماده سازی آن. 57

3-5 طرح آزمایشی در گلدان و شرایط رشد. 57

3-6 نحوه کاشت در گلدان ها 58

3-7 مراحل بعدی کاشت و استفاده از محلول نمک.. 58

3-8 نمونه گیری برگ و ریشه. 58

3-9 اندازه گیری کلروفیل برگ.. 59

3-10 اندازه گیری پرولین برگ.. 60

3-12 رنگبری، رنگ آمیزی و تعیین کلونیزاسیون ریشه ها 63

3-13 تجزیه وتحلیل آماری داده ها 64

4-1: نتایج حاصل از تجزیه آماری بر صفات اندازه گیری شده 67

4-1-1: وزن خشک ریشه. 68

4-1-2: وزن خشک اندام هوایی. 69

4-1-3 : پهنای برگ.. 71

4-1-4: تعداد شاخه گلدهنده در بوته. 71

4-1-5 : کلروفیل A در برگ.. 72

4-1-6 : کلروفیل B.. 73

4-1-7 : قندمحلول برگ.. 74

4-1-8 : پرولین برگ.. 75

4-1-9 : کلونیزاسیون ریشه. 76

4-1-10 : فسفر برگ.. 77

5-1 : اثر وزن خشک ریشه. 79

5-2 : اثر وزن خشک اندام هوایی. 79

5-3 : اثر پهنای برگ.. 80

5-4 :  اثرتعداد شاخه گلدهنده در بوته. 81

5-5 :  اثرات کلروفیل A و B در برگ.. 81

5-6 :  اثربر میزان قند محلول برگ.. 83

5-7 : اثر میزان پرولین برگ.. 84

5-8 :  اثر کلونیزاسیون ریشه. 86

5-9 : اثر میزان فسفر برگ.. 87

نتیجه گیری.. 89

پیشنهادات.. 91

منابع  فارسی : 92

منابع انگلیسی. 97

Abstract: 105

چکیده :

   دستیابی به کشاورزی پایدار در کنار افزایش عملکرد محصولات کشاورزی و تامین سلامت جامعه از اهداف محققین در بخش کشاورزی است. در چند دهه اخیر مصرف نهاده های شیمیایی در اراضی کشاورزی موجب معضلات زیست محیطی عدیده ای از جمله آلودگی منابع آب و خاک ، کاهش حاصلخیزی و از بین رفتن تعادل عناصر شیمیایی در خاک است. از جمله روش های جدید  برای جلوگیری از این معضلات ، کاربرد اصلاح کننده های بیولوژیکی و شیمیایی در خاک است بر همین اساس آزمایشی به منظور ارزیابی اثر قارچ میکوریز بر روی گیاه همیشه بهار در شرایط تنش شوری به صورت گلدانی در شاهرود انجام شد نمونه ها در خاک های لومی شنی کشت گردیده که آزمون خاک نیزبر روی آن انجام گردید این آزمایش به صورت گلدانی با بهره گرفتن از 4 تیمار شوری در غلظت های ،5/1- 5/3- 5/5- 5/7 دسی زیمنس بر متر و 2 سطح  با میکوریز و فاقد میکوریزی در 4 تکرار در قالب طرح فاکتوریل کامل تصادفی انجام شد..بذور1 F  همیشه بهار هم‌زمان با کاشت با قارچ میکوریزا آغشته گردید در مرحله 4 برگی تیمار شوری اعمال گردید. صفات مورد برسی در این آزمایش شامل وزن خشک ریشه، وزن خشک اندام هوایی، پهنای برگ، تعداد شاخه گلدهنده، کلروفیلa، کلروفیلb، قند، پرولین، کلونیزاسیون ریشه ، و فسفر برگ بود نتایج حاصل نشان داد که کاربرد تیمارهای مختلف مایکوریز و شوری روی صفات مورد اندازه گیری تأثیر معنی داری داشته بدین صورت که کاربرد مایکوریزا بر صفت وزن خشک اندام هوایی، پهنای برگ ومیزان پرولین در سطح 5%  ودر صورتیکه بر مقدار فسفر، تعداد شاخه گلدهنده، کلروفیل a,b و کلونیزاسیون در سطح 1% معنی دار بودو هم چنین استفاده از تیمار شوری روی میزان قند در سطح 5% (p≤0/05) ولی بر میزان فسفر ،کلروفیلa,b و پرولین در سطح 1% معنی دار بود. هدف ازانجام این تحقیق نیز به منظور استفاده از قارچ میکوریز برای حفظ و بهبود رشد گیاهان زراعی وباغی در شرایط تنش محیطی نظیر تنش شوری بخصوص در مناطق کویری بر روی گیاه دارویی وزینتی همیشه بهار می‌باشد.

 

واژه های کلیدی: همیشه بهار، مایکوریزا، تنش شوری،قند،پرولین

1-1 مقدمه:

   نظام های پایدار کشاورزی ، نظام هایی هستند که ضمن کاهش مصرف نهاده های کشاورزی بر منابع تجدید شونده در داخل مزرعه تاکید دارند رعایت تناوب گیاهی و استفاده از گیاهان تثبیت کننده ازت در حفظ حاصلخیزی خاک، استفاده از کودهای بیولوژیکی برای بهبود ساختمان خاک ، کنترل بیولوژیکی و تلفیقی افات، افزایش جمعیت میکروارگانیزم های خاک و بهره گیری از اثرات متقابل بین عوامل موثر در تولید، اساسا سبب می شوند که هزینه های تولید کاهش یافته و نظام های زراعی پایداری خود را حفظ کنند یکی از اصلی ترین میکرو ارگانیزم های موجود در محیط ریشه، قارچ های میکوریزای آربوسکولار هستند این قارچ ها با ایجاد ارتباط همزیستی با گیاهان زراعی وباغی و زینتی مزایای زیادی را برای میزبان خود فراهم می کنند افزایش در جذب آب و عناصر غذایی گیاه میزبان و در نتیجه افزایش رشد و مقاومت به تنش های خشکی و شوری، افزایش مقاومت به عوامل بیماری زا، تولید هورمون های گیاهی و بهبود ساختمان خاک از طریق تسهیل در ایجاد خاکدانه ها از جمله مزایایی است که گیاه میزبان در این همزیستی از آن بهره مند می شود(کوچکی و همکاران، 1380).

   شوری یکی از عوامل مهم کاهش دهنده رشد گیاهان در بسیاری از مناطق جهان است وسعت خاکهای شور در ایران حدود 24 میلیون هکتار است که معادل 15% از اراضی کشاورزی کشور می باشد شوری پتانسیل آب محیط ریشه را کاهش داده و کم شدن توان جذب آب گیاه را سبب می شود به علاوه با افزایش شوری در محیط ریشه جذب و انتقال یونهای سمی به بافتهای گیاه افزایش می یابد که کاهش جذب عناصر ضروری ، به هم خوردن توازن یونی و سمیت ناشی از انباشتگی یونهای سدیم و کلر را به دنبال دارد.(رنگاسامی[1]، 2010).  

   با بررسی غلبه بر موانع شوری بر روی تولید محصولات با روش های سنتی بیان گردید که نمک زار بودن یک مشکل اصلی در نواحی خشک و نیمه خشک بود تأثیر شوره زار بودن بر روی محصولات شامل کاهش رشد و مرگ گیاه است.(پایوتت[2] و همکاران، 2013).

   تنش شوری ممکن است اولین عامل تنش شیمیایی باشد که موجودات زنده در طول تکامل با آن مواجه شده اند  خاکهای شور در کره زمین پدیده ای طبیعی هستند، زیرا نزدیک به 75% سطح این سیاره خاکی را دریاهایی پوشانده اند که غلظت نمک آنها زیاد بوده و حاوی یونهای  Na، Cl، K،و Mg می باشند بنابراین ، وجود خاکهای شور نباید پدیده هایی غیر طبیعی تلقی شوند ابتدایی ترین موجودات زنده، آبزیانی بوده اند که از این آبها منشآ گرفته اند و حتی امروزه نیز انواع جانوران شورزی بیشتر از جانورانی هستند که در آبهای شیرین زندگی می کنند، بنابراین، در طی تکامل، گیاهان نیز در چنین مکانهایی ظاهر شده اند و ظرفیت سازگاری با چنین محیط هایی را پیدا نموده اند امروزه گیاهان برخوردار از این سازگاری، سهم کوچکی را در اکوسیستمهای طبیعی و کشاورزی در اختیار گرفته اند(لارچر[3]، 1995).

   وسعت اراضی شور در جهان دقیقآ معلوم نیست، ولی بر اساس برآوردهای انجام شده 7% از اراضی شور و 3% بسیار شور می باشند و این برآورد به دلیل میزان کم بارندگی، تبخیر زیاد از سطح خاک و آبیاری با آبهای با املاح زیاد همچنان در حال افزایش است توزیع و پراکندگی اراضی شور در سطح جهان یکنواخت نیست قاره استرالیا با حدود 360 میلیون هکتار و قاره آسیا با حدود 310 میلیون هکتار بیشترین سطح شوری را دارا می باشند(علوی پناه، 1371). در آسیا بعد  از شوروی سابق، چین، هندوستان و پاکستان، بیشترین سطح خاکهای شور و دریایی به ایران تعلق دارد(سزابلیک[4]، 1992). البته آب و هوای خشک و نیمه خشک ایران در تشکیل خاکهای شور مناطق مختلف سهیم است(دوان [5]و همکاران، 1994). قسمت بیشتر سطح کشور را به علت کمبود ذخایر آبی و نامساعد بودن شرایط آب و هوایی، اراضی شور و نیمه شور تشکیل می دهد(علوی پناه، 1371). بر اساس گزارش FAO بیش از 40% از اراضی تحت آبیاری ایران در معرض شوری ثانویه قرار دارند(پساراکلی[6]، 1993). خاکهای شور در کشور حاوی مقادیر زیادی از نمک های محلول بوده و بسیاری از آنها از رنگ روشن و ماده الی اندک برخوردار هستند.در خاکهای ایران آنیون غالب بیشتر کلرید است ولی سولفاتها نیز در بعضی از مناطق در مقادیر قابل توجهی وجود دارند. کاتیون غالب نیز سدیم است، بنابراین نمکها در این خاکها به طور عمده به صورت کلرید سدیم و یا سولفات سدیم می باشند. نمک در این خاکها به حدود 3% می رسد و بسیاری از خاکهای کشور آهکی می باشد. وسعت خاکهای شور در ایران حدود 24 میلیون هکتار است که معادل 15% از اراضی کشور می باشد(جعفری، 1373، سزابولیک، 1992). آبهای با کیفیت خوب ممکن است حاوی 100-1000 گرم نمک در متر مکعب باشند با آبیاری 1000 متر مکعب در سال در هر هکتار از 1 تا 10 تن نمک به خاک اضافه می شود و در اثر تبخیر و تعرق آب، نمکهای محلول اضافی به خاک افزوده می گردند که بایستی توسط شستشو و زه کش از خاک خارج شوند حتی با کاربرد تکنولوژی پیشرفته در این نوع خاکها، میزان نمک به اندازه ای است که به رشد گیاه خسارت می زند(سزابولیک، 1992).

   برای مقابله با شوری از روش تکنولوژیکی (آبیاری با آب شیرین در مقیاس وسیع) ویا از روش های بیولوژیکی و روش های اصلاح و شناسایی گیاهان برای ایجاد مقاومت به شوری استفاده می کنند امروزه استفاده از روش بیولوژیک جهت مقابله با مسائل شوری خاک به طور وسیع به کار گرفته می شود، ولی موفقیت چشمگیر زمانی عاید می شود که منابع ذخایر گیاهی که دارای تغییرات ژنتیکی مطلوب هستند در دسترس قرار داشته باشند(جونز[7]، 1983) ، چرا که مقاومتهای متفاوت در برابر شوری ناشی از تنوع ژنتیکی گیاهان می باشد و انتخاب بر اساس یک عامل معیار مناسبی در ارزیابی مقاومت به شوری که موجب تغییراتی در فیزیولوژی، آناتومی و مورفولوژی ارقام می گردند توجه شود با بهره گرفتن از روش های انتخاب و اصلاح گیاهان به شوری می توان میزان تولید در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران را حفظ نمود به علاوه باید به دنبال راهی رفت که بتوان از منبع پایان ناپذیر آب دریا در آبیاری استفاده نمود. آپستین و همکارانش در سال 1980 نشان دادند که با رقم خاصی از گیاه جو، که با آب دریا همراه کود