نگهداری ماشین
اساتید راهنما : جناب آقای دکتر جواد وحیدی – جناب آقای دکتر جواد رضاییان زیدی
استاد مشاور : جناب آقای دکتر بابک شیرازی
 
تابستان 93
 
 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

مسئله زمانبندی سیستم باز[1] یک مسئله زمانبندی مهم و جهانی است و این مسئله به طور وسیع در صنعت کاربرد دارد. مسئله زمانبندی سیستم باز جزء مسائل سخت[2]  است. مسئله زمانبندی سیستم باز فضای راه حل آن به طور قابل ملاحظه ای بزرگتر از مسئله زمان‌بندی مغازه کارها[3] است و به نظر می رسد که در کتاب ها و مقالات به آن کمتر توجه شده است. استفاده از روش های كلاسیك برای بدست آوردن جواب بهینه در این مسائل‌دارای پیچیدگی زمانی بالایی است و دربرخی از موارد غیرممكن است درنتیجه برای حل این مسائل بیشتر از روش های ابتكاری استفاده می شود. هدف مسئله زمانبندی سیستم باز بدست آوردن یک ترکیب امکان پذیر از سفارشات ماشین و کار تعیین شده است که زمان کلی اتمام کارها[4] در کمترین زمان ممکن باشد. در بین مقالات مختلفی که در زمینه حل مسئله زمانبندی سیستم های باز ارائه شده است، هیچکدام پارامتر نگهداری ماشین ها[5] را درنظر نگرفته اند  و این درحالیست که در عمل، ماشین آلات موجود در کارخانجات بنا به دلایل مختلف دچار آسیب و خرابی در حین انجام کار می‌شوند که این امر خسارات فراوانی از جمله اتلاف زمان، و هزینه های اضافی در جهت اجرای مجدد فرایند نیمه کاره را به همراه دارد. در این پایان نامه یک روش جدید برای حل مسئله زمانبندی سیستم های باز با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک ارائه شده است که مسئله نگهداری ماشین ها را نیز در نظر می گیرد. در الگوریتم پیشنهادی با بهره گرفتن از عملگرهای متنوع در کنار هدفمند کردن انتخاب کروموزوم برای کارایی هر چه بیشتر الگوریتم تلاش شده است و نتایج تجربی نشان دهنده کارایی بیشتر الگوریتم پیشنهادی در مقایسه با دیگر الگوریتمها می باشد.

 

کلمات کلیدی: مسئله زمانبندی سیستمهای باز، الگوریتم ژنتیک ، نگهداری ماشین ، زمان کلی اتمام کار

 

 

 

 

فهرست مطالب

1    فصل اول مقدمه و کلیات تحقیق.. 1

1-1    مقدمه.. 2

1-2     بیان مسئله.. 2

1-3    ضرورت تحقیق.. 5

1-4     اهداف تحقیق.. 5

1-5     نوآوری تحقیق.. 6

1-6     پرسشهای اصلی تحقیق.. 6

1-7    فرضیه های تحقیق.. 7

1-8     زمینه های کاربردی.. 7

1-8-1      تخصیص گیت در یک فرودگاه.. 8

1-8-2      زمانبندی در یک واحد پردازش مرکزی.. 9

1-8-3      زمانبندی در پالایشگاه نفت.. 10

1-8-4      کارخانه تولید پاکت کاغذی.. 10

1-8-5      کارخانه تولید تجهیزات لامپ های صنعتی.. 11

1-9      تعریف کلمات کلیدی.. 12

1-10      ساختار پایان نامه.. 14

2      فصل دوم ادبیات و پیشینه تحقیق.. 15

1–2   مقدمه.. 16

2-2       تعریف مربوط به زمانبندی.. 16

2-3       زمانبندی  از دیدگاهی دیگر.. 18

2-4       نظریه زمانبندی.. 19

2-5       مروری بر مدل های زمان بندی.. 20

1–5–2       چارچوب و نمادها.. 20

2-5-2       ترکیب ماشین ها (محیط های کار).. 21

2-5-3       مدل های تک ماشینه.. 22

2-5-4       مدل های ماشین موازی.. 23

2-5-5       مدل های جریان کارگاهی.. 24

2-5-6       مدل های کار کارگاهی.. 28

2-5-7       مدل های کارگاه باز.. 31

2-5-8       مدل های کارگاه وابسته.. 33

2-5-9       مدل های پردازش دسته ای.. 33

2-5-10     مدل های خط مونتاژ.. 33

2-5-11     مدل های خط مونتاژ ترکیبی.. 34

2-6       محدودیت های زمانبندی.. 34

2-6-1       معیارهای ارز یابی عملکرد.. 36

2-7       الگوریتم ژنتیک.. 38

2-7-1       تکنیک‌های حل مسائل بهینه سازی.. 38

2-7-2       صورت کلی الگوریتم ژنتیک.. 40

2-7-3  تعاریف.. 41

2-7-4       نمایش کروموزوم.. 41

    2-7-4-1       نمایش باینری.. 41

2-7-4-2       نمایش جایگشتی.. 42

2-7-4-3 …………………………………………………………. نمایش مقداری.. 42

2-7-4-4       نمایش درختی.. 43

2-7-5       تابع شایستگی.. 43

2-7-6       عملگر انتخاب.. 44

2-7-6-1       انتخاب تصادفی.. 44

2-7-6-2       انتخاب چرخ گردان .. 44

2-7-6-3       انتخاب رتبه بندی.. 46

2-7-6-4       انتخاب نخبه‌گرا.. 47

2-7-6-5       انتخاب مسابقه‌ای.. 47

2-7-7       عملگر تبادل.. 48

2-7-7-1       عملگر تبادل تک نقطه ای.. 48

2-7-7-2       عملگر تبادل دو نقطه ای.. 49

2-7-8       عملگر جهش.. 50

2-7-8-1       عملگر معکوس سازی.. 51

2-7-9        عملگر حذف و کپی.. 51

2-7-10       عملگر حذف وتولید مجدد.. 52

2-7-11       پارامترهای الگوریتم ژنتیک.. 52

2-7-12       همگرایی.. 53

2-7-13       شرط خاتمه الگوریتم ژنتیک.. 53

2-7-14       مزایای الگوریتم ژنتیک.. 53

2-7-15       معایب الگوریتم ژنتیک.. 54

2-8        کارهای انجام شده.. 55

2-8-1       الگوریتم ETPN-GA.. 55

2-8-2       الگوریتم AFS Petri Net. 55

2-8-3       الگوریتم GA-ACO.. 56

2-8-4       الگوریتم GA-Fuzzy. 58

2-8-5       الگوریتم HGA.. 59

2-8-6       الگوریتم GADG.. 60

2-8-7       الگوریتم های دیگر.. 61

3       روش تحقیق.. 63

3-1         مراحل الگوریتم پیشنهادی.. 64

3-2         نمایش کروموزوم.. 65

3-3         شرح پارامتر نگهداری ماشین.. 67

3-4         ایجاد جمعیت اولیه.. 68

3-5         شایستگی.. 70

3-6       انتخاب.. 71

3-7         عملگر تبادل.. 71

3-7-1         عملگر تبادل دو نقطه ای.. 72

3-7-2         عملگر تبادل تک نقطه ای.. 73

3-7-3         عملگر تبادل چند نقطه ای.. 74

3-8         عملگر جهش.. 77

3-9         تعویض جمعیت.. 78

3-10       شرط خاتمه.. 79

4       محاصبات و یافته های تحقیق.. 79

4-1        پیاده سازی الگوریتمها.. 80

4-2       طراحی داده های تست و پارامترهای الگوریتم.. 80

4-3       نتایج حاصل از شبیه سازی.. 81

5       نتیجه گیری و پیشنهادات.. 86

      فهرست منابع و مأخذ.. 88

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

جدول ‏1‑1: مساله معیاری برای 5 كار و 5 ماشین.. 4

جدول ‏2‑1: نمایش برخی از محیط های مختلف کار در مسائل زمان بندی با پارامتر α  22

جدول ‏2‑2: نمایش بعضی از محدودیت های مسائل زمان بندی با پارامتر β  34

جدول ‏2‑3: نمایش بعضی از معیارهای به کار رفته در مسائل زمانبندی با پارامتر g  36

جدول ‏2‑4: احتمال انتخاب در روش چرخ گردان برای داده‌های فرضی   45

جدول ‏4‑1: پارامترهای ورودی الگوریتم پیشنهادی.. 80

جدول ‏4‑2: نتایج اجرای داده های تست جدول 4-1.. 81

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست تصاویر

شکل ‏2‑1: مساله معیاری برای 5 کار و 5 ماشین.. 5

شکل ‏2‑1: رابطه تقذم برای n کار.. 25

شکل ‏2‑2: مساله 3 کار.. 26

شکل ‏2‑3: نمونه اول زمانبندی.. 26

شکل ‏2‑4: نمونه ای دیگر از زمانبندی.. 26

شکل ‏2‑5: قاعده جانسون.. 27

شکل ‏2‑6: مساله 3 کار و 3 ماشین.. 30

شکل ‏2‑7: نمودار گانت بر طبق ماشین.. 30

شکل ‏2‑8: نمودار گانت بر اساس كار.. 31

شکل ‏2‑9: تكنیك بكار برده شده برای مسائل job shop. 31

شکل ‏2‑10: دسته بندی استراتژی‌های جستجو.. 39

شکل ‏2‑11: مراحل کلی الگوریتمهای تکاملی.. 40

شکل ‏2‑12: نمایش کروموزوم به صورت درختی.. 43

شکل ‏2‑13: احتمال انتخاب در روش چرخ گردان.. 46

شکل ‏2‑14: احتمال انتخاب در روش رتبه بندی.. 47

شکل ‏2‑15: انتخاب مسابقه‌ای.. 48

شکل ‏2‑16: عملگر تبادل تک نقطه ای.. 49

شکل ‏2‑17: عملگر تبادل دو نقطه ای.. 50

شکل ‏2‑18: عملگر معکوس سازی.. 51

شکل ‏2‑19: عملگر حذف و کپی.. 51

شکل ‏2‑20: عملگر حذف و تولید مجدد.. 52

شکل ‏2‑21: مراحل الگوریتم GA-ACO.. 57

شکل ‏2‑22: عملگر مبتنی بر کار.. 58

شکل ‏2‑23: عملگر جهش شیفتی.. 58

شکل ‏2‑24: یک کروموزوم نمونه در الگوریتم GA-Fuzzy. 59

شکل ‏2‑25: یک کروموزوم نمونه در الگوریتم HGA.. 59

شکل ‏2‑26: فلوچارت الگوریتم HGA.. 60

شکل ‏2‑27: یک کروموزوم نمونه در الگوریتم GADG.. 61

شکل ‏3‑1: فلوچارت الگوریتم پیشنهادی.. 65

شکل ‏3‑2: یک کروموزوم نمونه.. 66

شکل ‏3‑3: نگهداری ماشین وابسته به سن ماشین.. 67

شکل ‏3‑4: یک کروموزوم نمونه با در نظر گرفتن نگهداری ماشین.. 68

شکل ‏3‑5: نمودار گانت شکل 3-4.. 68

شکل ‏3‑6: ایجاد جمعیت اولیه با بهره گرفتن از ویژگی چند جمعیتی.. 69

شکل ‏3‑7: عملگر تبادل دو نقطه ای.. 72

شکل ‏3‑8: عملگر تبادل تک نقطه ای.. 73

شکل ‏3‑9: عملگر تبادل چند  نقطه ای.. 74

شکل ‏3‑10: عملگر جهش دو نقطه ای.. 77

شکل ‏4‑1: نمودار مقایسه بهترین شایستگی الگوریتم ها برای داده تست 1   82

شکل ‏4‑2: نمودار مقایسه بهترین شایستگی الگوریتم ها برای داده تست 3   82

شکل ‏4‑3: نمودار بهترین شایستگی الگوریتم ها برای داده تست 4   83

شکل ‏4‑4: پراکندگی جمعیت اولیه برای داده تست 2.. 83

شکل ‏4‑5: پراکندگی جمعیت اولیه برای داده تست 4.. 84

در این فصل ابتدا مسئله مورد نظر بیان گردیده و ضرورت و اهداف را دنبال می­نمایم در ادامه پرسشهای موجود در  مسئله را بررسی می­نمایم و فرضیه­ های تحقیق را شرح می­دهم سپس نوآوری­های تحقیق را ارائه می­نمایم در پایان واژه­های کلیدی تعریف شده و ساختار پایان نامه ذکر خواهد شد.

 

1-1   مقدمه
مسئله زمانبندی سیستم های باز یکی از مهمترین مسائل زمانبندی در دنیای مهندسی و صنعت است. در این مسئله m ماشین و n کار وجود دارد. هرکار شامل تعداد معینی از عملیات است. هر عملیات دارای زمان از پیش تعیین شده ای برای پردازش[1] بر روی ماشین متناظر خود می باشد. ترتیب پردازش این عملیات در زمان به انجام رسیدن همه کارها بسیار تاثیر گذار است. بنابراین هدف از حل این مسئله پیدا کردن ترتیب عملیاتی است که با  کمترین مدت زمانبندی قابل پردازش باشد. در این راستا مقالات زیادی با بهره گرفتن از الگوریتم های ابتکاری[2] مختلف ارائه شده است که از بین آنها الگوریتم ژنتیک[3] یکی از بهترین ها، شناخته شده است. در این پایان نامه یک روش جدید برای حل مسئله زمانبندی با در نظر گرفتن پارامتر نگهداری ماشین[4] ها بر پایه الگوریتم ژنتیک با ویژگی چند جمعیتی[5] ارائه شده است. نتایج تجربی نشان می­ دهد­ الگوریتم ارائه شده به جواب بهینه تری دست پیدا می­ کند [77].

 

1-2   بیان مسئله
مسئله زمانبندی سیستم باز یک مسئله زمانبندی مهم و جهانی است و این مسئله به طور وسیع در صنعت کاربرد دارد. این مسئله جزء مسائل سخت است. این مسئله شبیه به مسئله زمانبندی مغازه کارها  است با این تفاوت که در هر کار[6] هیچ اولویتی بین فرایند یا عملیات هر کار وجود ندارد. در مسئله زمانبندی سیستم باز فضای راه حل به طور قابل ملاحظه­ای بزرگتر از مسئله زمان بندی مغازه کارها  است و به نظر می­رسد که در کتاب ها و مقالات به آن کمتر توجه شده است. شرح مسئله سیستم باز توسط گراهام و همکارانش بدین صورت باشد: یک تعداد کار به تعداد  n (J1,J2, … , Jn)  وجود دارد که روی یک سلسله ماشین به تعداد m (M1,M2, … , Mm) قابل پردازش است، هر کار متشکل از m عملیات می باشد (Oij). که j=1 to m و i=1 to n و هر کدام از عملیات باید روی یک ماشین متفاوت برای یک زمان مشخص شده پردازش شوند. عملیات هر کار می تواند در هر ماشینی پردازش شود ولی در هر زمان نهایتا یک عمل روی هر ماشین می تواند پردازش شود و  یک عمل از هر کار  می تواند در یک زمان پردازش شود .

هدف مسئله زمانبندی سیستم باز بدست آوردن یک ترکیب امکان پذیر از سفارشات ماشین و کار تعیین شده است که زمان کلی اتمام کارها در کمترین زمان ممکن باشد. در ادامه به بیان چندین مثال که جز مسائل  سیستم باز می باشد می پردازیم:

تعمیر کردن هواپیماهای بزرگ، که نیاز به تعمیر موتور و سیستم الکتریکی را دارد. این دو وظیفه (عملیات) ممکن است در هر ترتیبی انجام شود ولی این غیر ممکن است که این دو کار را با هم انجام دهیم. یا در مثالی دیگر یک گاراژ اتومبیل بزرگ با فروشگاه های اختصاصی را در نظر بگیرید. یک وسیله نقلیه ممکن است به کار های زیر نیاز داشته باشد: تعمیر انباره لوله اگزوز، میزان کردن چرخ ها و تنظیم موتور که سه عمل از یک کار ممکن است به هر ترتیبی انجام شوند. به هر حال، مغازه های سیستم اگزوز، میزان کردن چرخ ها، و تنظیم موتور در ساختمان های مختلف هستند و بنابراین انجام دو عمل در یک زمان امکان پذیر نیست. در مسئله زمانبندی سیستم باز ما فرض می کنیم که چندین کار از این قبیل کار ها و چندین وسیله نقلیه که نیاز به تعمیر دارند را داریم، موارد دیگر می تواند شامل: کنترل کیفیت مرکزی، انتساب کلاس، معاینه فنی خودرو، مخابره ماهواره ای و بسیاری از موارد دیگر شود [3].

در زیر یک مثال حل شده OSSP را مشاهده می کنید:

در جدول هر کار شامل دقیقا یک عملکرد  برای هر دستگاه می شود. این معیارها به طور کامل توسط یک مجموع منظم از زمان های پردازش m برای هر کار تعریف شده اند. برای مثال، جدول  1-1 یک مسئله معیاری 5*5 (5 کار و 5 ماشین) را نشان می دهد.

1-1   ضرورت تحقیق
با توجه به پیشرفت در محیط های تولید امروزی و افزایش سطح تولید و اهمیت سرعت در تولید که باعث کاهش هزینه ها و افزایش بهره وری خواهد شد نیاز به سیستم هایی که بتواند در کمترین زمان ممکن بهترین راه حل ها را در کمترین زمان برای اختصاص منابع تولیدی یا خدماتی به کارهایی که بایستی انجام شوند به شدت ضروری به نظر می رسد.

مساله زمانبندی سیستم باز از رده مسایل سخت[1] است و برای حل این مساله از روش های ابتکاری استفاده می شود. تاکنون روش های ابتکاری زیادی برای حل مساله زمانبندی سیستم های باز توسعه یافتند [4].

 

1-2   اهداف تحقیق
فرایند بهتر نمودن هر چیز را بهینه سازی[2] می­گویند. مسائلی مانند سیستم باز به دلیل بزرگ بودن فضای جستجو امکان استفاده از روش های جستجوی معمول را ندارند. اعمال اینگونه تکنیکها برای حل چنین مسائلی گاهی به زمانی بیش از عمر یک انسان نیاز دارند. به همین دلیل تکنیکهای بهینه سازی با این ویژگی اصلی که هدف رسیدن به جواب بهینه یا نزدیک به جواب بهینه است، مطرح شدند. الگوریتم ژنتیک یکی از مناسب­ترین و کاربردی­ترین روش های حل مسئله سیستم باز است.

در مساله سیستم باز می توان به دو صورت سیستم های زمانبندی را بهینه کرد. بهینه کردن زمان برای رسیدن به پاسخ بهینه در روش های قبلی و یا بهینه تر کردن زمان کلی زمانبندی برای این مساله که ما در این مقاله به دنبال بهینه تر کردن زمانبندی این مساله هستیم.

 

1-3   نوآوری تحقیق
هزینه‌های نگهداری و تعمیرات، در مجموع، بخش عمده‌ای از هزینه‌های تولید را در بر می‌گیرد. با توجه به نوع صنعت مورد بررسی، این هزینه چیزی حدود ۱۵ تا ۶۰ درصد هزینه محصول تولید شده را در بر می‌گیرد. تحقیقات نشان داده‌است که حدود ۳۳ سنت از هر دلار که برای فعالیت‌های نگهداری و تعمیرات هزینه می‌شود، مربوط به فعالیت‌های غیر ضروری در حوزه نگهداری و تعمیرات می‌باشد این در حالی است که صنایع آمریکا سالانه حدود ۲۰۰ میلیارد دلار برای نگهداری و تعمیرات تجهیزات خود هزینه می‌نمایند. این بدان معنی است که مدیریت صحیح فرآیند نگهداری و تعمیرات، سالانه ۶۰ میلیارد دلار صرفه جویی در این حوزه را به همراه خواهد داشت. ژاپنی‌ها با درک اهمیت ویژه‌ای که در مدیریت فرآیند نگهداری و تعمیرات در سیستم‌های تولیدی احساس می‌کردند، اقدام به طراحی سیستم‌های مختلف نگهداری و تعمیرات، از جمله نگهداری و تعمیرات بهره ور فراگیر[3] نمودند و آن را به عنوان یکی از زیر سیستم‌های سه گانه تولید ناب به جهان معرفی نمودند.

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده:

انتقال حرارت جابجایی آزاد یا طبیعی یکی از پدیده­های باکاربرد بسیاردر صنعت و در محیط پیرامون بشریت است. این پدیده به واسطه­ی کاربرد گسترده­ی آن مورد توجه بسیاری از محققین قرار گرفته است و محققین را بر آن داشته تا جریان جابجایی آزاد را بر روی هندسه­هایی چون صفحه، گوه، بیضی، استوانه، مخروط، کره دنبال کنند. در این میان با توجه به اتفاقاتی که جریان تا رسیدن به حالت دایم طی می­ کند و در کل اهمیت جریان در حالت گذرا این حالت مورد توجه محققین قرار گرفته است که در این میان جریان گذرا اطراف برخی هندسه­ها از جمله کره کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین در این پایان نامه به بررسی جریان جابجایی آزاد گذرا اطراف کره با در نظر گرفتن میدان مغناطیسی، با در نظر گرفتن جذب و تولید حرارت، با در نظر گرفتن لزجت متغیر با دما و با در نظر گرفتن هدایت حرارتی متغیر با دما پرداخته شده است. از طرفی یکی از بروزترین و کاراترین روش­های عددی ترکیب مربعات دیفرانسیل تکه‏ای (IDQ) با مربعات دیفرانسیل(DQ) می­باشد. به علت نوپا بودن این روش تا کنون از آن در حل عددی مسایل انتقال حرارت هدایت گذرا استفاده شده است. در این پایان نامه جریان­های گذرا اطراف کره با بهره گرفتن از این روش عددی بررسی شده است.

کلید واژه:

مربعات دیفرانسیل، مربعات دیفرانسیل تکه­ای، جابجایی آزاد گذرا، کره، لایه­ی مرزی

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                               صفحه

فصل اول: مقدمه

1.1  مقدمه…………………………………………………………………………………………………….. 2

2.1   مروری بر کارهای گذشته…………………………………………………………………………… 4

3.1  اهداف پایان نامه ……………………………………………………………………………………… 15

فصل دوم:

روش مربعات دیفرانسیل و  روش مربعات دیفرانسیل تکه­ای

1.2- مقدمه…………………………………………………………………………………………………. 17

2.2- انتگرال­گیری مربعی………………………………………………………………………………… 18

3.2- مربعات دیفرانسیلی…………………………………………………………………………………. 19

4.2- محاسبه­ی ضرایب وزنی مشتق مرتبه­ی اول…………………………………………………….. 19

1.4.2- تقریب بلمن………………………………………………………………………………………. 19

1.1.4.2- تقریب اول بلمن……………………………………………………………………………… 19

2.1.4.2- تقریب دوم بلمن……………………………………………………………………………… 20

2.4.2- تقریب کلی شو………………………………………………………………………………….. 21

5.2- محاسبه­ی ضرایب وزنی مشتقات مرتبه­ی دوم و بالاتر……………………………………….. 23

1.5.2-ضرایب وزنی مشتق مرتبه­ی دوم………………………………………………………………. 23

1.1.5.2- تقریب کلی شو……………………………………………………………………………….. 23

2.5.2- رابطه­ بازگشتی شو برای محاسبه­ی مشتق مراتب بالاتر…………………………………. 24

3.5.2- تقریب ضرب ماتریسی…………………………………………………………………………. 26

6.2- اعمال شرایط مرزی………………………………………………………………………………… 27

7.2- انواع انتخاب فواصل بین نقاط……………………………………………………………………. 29

8.2- مربعات دیفرانسیل تکه­ای………………………………………………………………………….. 31

9.2- بررسی کارایی روش مربعات دیفرانسیل……………………………………………………….. 32

1.9.2- جریان جابجایی آزاد دایم بر روی کره دما ثابت………………………………………… 32

1.1.9.2- مدل­سازی ریاضی جریان…………………………………………………………………… 32

2.1.9.2- گسسته­سازی معادلات با بهره گرفتن از روش مربعات دیفرانسیل……………………….. 35

3.1.9.2- نتایج……………………………………………………………………………………………… 36

فصل سوم:

جریان جابجایی آزاد گذرا بر روی کره دما ثابت

1.3- بررسی جریان جابجایی آزادگذرا اطراف کره­ی همدما……………………………………. 40

1.1.3- مدل­سازی ریاضی جریان……………………………………………………………………… 40

2.1.3- گسسته­سازی معادلات با بهره گرفتن از روش مربعات دیفرانسیل…………………………… 43

3.1.3- نتایج………………………………………………………………………………………………. 44

2.3- بررسی جریان جابجایی آزاد گذرا بر روی کره دما ثابت در حضور میدان مغناطیسی… 44

1.2.3- مدل­سازی ریاضی جریان……………………………………………………………………… 47

2.2.3- نتایج………………………………………………………………………………………………. 49

3.3- بررسی اثر تولیدو جذب حرارت بر جریان جابجایی آزاد گذرا بر روی کره دما ثابت. 50

1.3.3- مدل­سازی ریاضی جریان……………………………………………………………………… 50

2.3.3- نتایج……………………………………………………………………………………………….. 51

4.3- بررسی اثر لزجت متغیر با دما بر جریان جابجایی آزاد گذرا بر روی کره دما ثابت…… 53

1.4.3- مدل­سازی ریاضی جریان……………………………………………………………………… 54

2.4.3- نتایج………………………………………………………………………………………………. 55

5.3- بررسی اثر هدایت حرارتی متغیر با دما بر جریان جابجایی آزاد گذرا بر روی کره دما ثابت       56

1.5.3- مدل­سازی ریاضی جریان…………………………………………………………………….. 57

2.5.3- نتایج………………………………………………………………………………………………. 59

6.3- بررسی اثر لزجت و هدایت حرارتی متغیر با دما بر جریان جابجایی آزاد گذرا بر روی کره دما ثابت       60

1.6.3- مدل­سازی ریاضی جریان……………………………………………………………………… 60

2.6.3- نتایج……………………………………………………………………………………………… 63

7.3- بررسی اثر لزجت و هدایت  حرارتی متغیر با دما بر جریان جابجایی آزاد گذرا بر روی کره دما ثابت  تحت میدان مغناطیسی با در نظر گرفتن تولید و جذب حرارت………………………………………………………………… 63

1.7.3- مدل­سازی ریاضی جریان……………………………………………………………………… 63

2.7.3- نتایج………………………………………………………………………………………………. 67

فصل چهارم:

بحث و نتیجه­گیری و پیشنهادات

1.4- بحث و نتیجه­گیری……………………………………………………………………………….. 69

2.4- پیشنهادات…………………………………………………………………………………………… 70

فهرست مراجع………………………………………………………………………………………………. 72

پیوست­ها

جداول………………………………………………………………………………………………………… 89

اشکال و نمودارها…………………………………………………………………………………………… 96

فهرست جداول:

جدول 1.2 : بررسی استقلال روش از تعداد گره­ها در راستای y در x=0 .

جدول 2.2: بررسی استقلال روش از تعداد گره­ها در راستای x در x=90 .

جدول 3.2: مقایسه ی روش DQ-FD با روش  DQ-DQ.

جدول4.2: بررسی نتایج حاصل از  با بهره گرفتن از DQM .

جدول 5.2: بررسی نتایج حاصل از  با بهره گرفتن از DQM .

جدول 1.3: بررسی استقلال روش از تعداد گره ها در راستای y در حالت دایم کد گذرا در x=0 .

جدول 2.3 : بررسی استقلال روش از تعداد گره ها در راستای x در حالت دایم کد گذرا در  x=90 .

جدول 3.3 : بررسی استقلال روش از تعداد گره ها در راستای در حالت دایم کد گذرا در x=90 .

جدول 4.3 : مقایسه ی روش DQ_IDQ با روش  DQ_DQ.

فهرست اشکال:

شکل 1.2: انتگرال­گیری مربعی

شکل 2.2: مقایسه­ توزیع چبشف-گوس-لوباتو با توزیع یکنواخت در شبکه­ی 8*15

شکل2.3: چگونگی برخورد روش مربعات دیفرانسیل تکه­ای با یک تابع زمان­مند دلخواه

شکل 4.2: نحوه­ی تکه تکه­کردن دامنه­ی محاسباتی در روش مربعات دیفرانسیل تکه­ای

شکل 5.2: نمایی از مسیله مورد مطالعه

شکل6.2 : اثر تغییر زاویه برروند تغییرات پروفیل سرعت (الف) و توزیع دما (ب) در لایه ی مرزی با

شکل1.3: بررسی روند انتقال حرارت گذرا تا رسیدن به حالت دایم

شکل2.3 : روند تغییرات پروفیل سرعت (الف) و توزیع دما (ب) با  در با

شکل3.3 : اثر بر روند تغییرات پروفیل سرعت (الف) و توزیع دما (ب) در حالت دایم در

شکل4.3 : اثر برروند تغییرات ضریب اصطکاک دیواره (الف) و ناسلت محلی (ب) با  در

شکل5.3 : روند تغییرات پروفیل سرعت (الف) و توزیع دما (ب) با تغییر در باو

شکل6.3 : اثر بر روند تغییرات پروفیل سرعت (الف) و توزیع دما (ب) در حالت دایم در با

شکل7.3 : اثر  بر روند تغییرات ضریب اصطکاک دیواره (الف) و ناسلت محلی (ب) با  در  با

شکل8.3 : اثر بر روند تغییرات ضریب اصطکاک دیواره (الف) و ناسلت محلی (ب) در حالت دایم  با

شکل9.3 : روند تغییرات پروفیل سرعت (الف) و توزیع دما (ب) با تغییر در باو

شکل10.3 : اثر بر روند تغییرات پروفیل سرعت (الف) و توزیع دما (ب) در حالت دایم در با

شکل11.3 : اثر بر روند تغییرات ضریب اصطکاک دیواره (الف) و ناسلت محلی (ب) با  در با

شکل12.3 : اثر بر روند تغییرات ضریب اصطکاک دیواره (الف) و ناسلت محلی (ب) در حالت دایم  با

شکل13.3 : روند تغییرات پروفیل سرعت (الف) و توزیع دما (ب) با تغییر در باو

 

شکل14.3 : اثر بر روند تغییرات پروفیل سرعت (الف) و توزیع دما (ب) در حالت دایم در با

شکل15.3 : اثر بر روند تغییرات ضریب اصطکاک دیواره (الف) و ناسلت محلی (ب) با  در با

شکل16.3 : اثر بر روند تغییرات ضریب اصطکاک دیواره (الف) و ناسلت محلی (ب) در حالت دایم  با

شکل17.3 : روند تغییرات پروفیل سرعت (الف) و توزیع دما (ب) با تغییر در باو

شکل18.3 : اثر بر روند تغییرات پروفیل سرعت (الف) و توزیع دما (ب) در حالت دایم در با

شکل19.3 : اثر بر روند تغییرات ضریب اصطکاک دیواره (الف) و ناسلت محلی (ب) با  در با

شکل20.3 : اثر بر روند تغییرات ضریب اصطکاک دیواره (الف) و ناسلت محلی (ب) در حالت دایم  با

شکل21.3 : اثر بر روند تغییرات ضریب اصطکاک دیواره (الف) و اثر بر روند تغییرات ضریب اصطکاک دیواره (ب) در  با

شکل22.3 : اثر بر روند تغییرات ناسلت محلی (الف) و اثر بر روند تغییرات ناسلت محلی (ب)در  با

شکل23.3 : اثر بر روند تغییرات پروفیل سرعت (الف) و اثر بر روند تغییرات پروفیل سرعت (ب) در حالت دایم در با

شکل24.3 : اثر بر روند تغییرات توزیع دما (الف) و اثر بر روند تغییرات توزیع دما (ب) در حالت دایم در با

شکل25.3 : اثر بر روند تغییرات ضریب اصطکاک دیواره (الف) و اثر بر روند تغییرات ضریب اصطکاک دیواره (ب) در حالت دایم با

شکل26.3 : اثر بر روند تغییرات ناسلت محلی (الف) و اثر بر روند تغییرات ناسلت محلی (ب) در حالت دایم با

شکل27.3 : اثر بر روند تغییرات پروفیل سرعت (الف)، اثر بر روند تغییرات پروفیل سرعت (ب)، اثر بر روند تغییرات پروفیل سرعت (ج) و اثر بر روند تغییرات پروفیل سرعت (د)  در حالت دایم در با

شکل28.3 : اثر بر روند تغییرات توزیع دما (الف)، اثر بر روند تغییرات توزیع دما (ب)، اثر بر روند تغییرات توزیع دما (ج) و اثر بر روند تغییرات توزیع دما (د)  در حالت دایم در با

شکل29.3 : اثر بر روند تغییرات ضریب اصطکاک دیواره (الف)، اثر بر روند تغییرات ضریب اصطکاک دیواره (ب)، اثر بر روند تغییرات ضریب اصطکاک دیواره (ج) و اثر بر روند تغییرات ضریب اصطکاک دیواره (د)  در با

شکل30.3 : اثر بر روند تغییرات ناسلت محلی (الف)، اثر بر روند تغییرات ناسلت محلی (ب)، اثر بر روند تغییرات ناسلت محلی (ج) و اثر بر روند تغییرات ناسلت محلی (د)  در با

شکل31.3 : اثر بر روند تغییرات ضریب اصطکاک دیواره (الف)، اثر بر روند تغییرات ضریب اصطکاک دیواره (ب)، اثر بر روند تغییرات ضریب اصطکاک دیواره (ج) و اثر بر روند تغییرات ضریب اصطکاک دیواره (د)  در حالت دایم با

شکل32.3 : اثر بر روند تغییرات ناسلت محلی (الف)، اثر بر روند تغییرات ناسلت محلی (ب)، اثر بر روند تغییرات ناسلت محلی (ج) و اثر بر روند تغییرات ناسلت محلی (د)  در حالت دایم با

فهرست علایم:

a
شعاع کره
 
ماتریس ضرایب وزنی مشتق مرتبه­ی اول
 
ماتریس ضرایب وزنی مشتق مرتبه­ی دوم
 
میدان مغناطیسی
 
ماتریس ضرایب وزنی مشتق مرتبه­ی سوم
 
گرمای ویژه در فشار ثابت
 
سرعت بدون بعد
 
میدان جاذبه
 
عدد گراشف
H
پارامتر تولید و جذب حرارت
 
هدایت حرارتی
M
تعداد گره­ها در جهت y
 
تعداد گره­ها در جهت x
 
پارامتر هیدرومغناطیس
 
تعداد گره­ها در جهت
 
عدد پرانتل
 
نرخ تولید یا جذب حرارت حجمی
 
ثابت تولید یا جذب حرارت
T
زمان دارای بعد
t”
زمان بدون بعد
T
دمای سیال
 
سرعت بدون بعد در راستای x
U
مولفه­ی سرعت در راستای X
 
سرعت  بدون بعد در راستای y
V
مولفه­ی سرعت در راستای Y
x
مختصات بی­بعد شده در راستای سطح کره
X
مختصات در راستای سطح کره
y
مختصات بی­بعد شده در راستای عمود بر سطح کره
Y
مختصات در راستای عمود بر سطح کره
 
ضریبی که خاصیت هدایت حرارتی را به اختلاف دما مرتبط می­ کند
 
ضریب انبساط حرارتی
 
ضریب که لزجت را به اختلاف دما مرتبط می­ کند
 
پارامتر بدون بعد در هدایت حرارتی
 
پارامتر بدون بعد در لزجت
 
لزجت دینامیکی سیال
 
لزجت سینماتیکی سیال
 
دمای بدون بعد
 
چگالی سیال
 
ضریب هدایت الکتریکی سیال
 
زمان بدون بعد
 
تابع جریان
 
پایین نویس
 
مقادیر در فاصله­ی بسیار دور از سطح کره
W
مقادیر درسطح کره
 
بالانویس
 
نشانگر ماتریس ضرایب اصلاح شده
مقدمه:

یکی از پدیده­های انتقال حرارت، جابجایی آزاد یا طبیعی است. تغییر چگالی­ای که بواسطه­­ی گرادیان دما ایجاد می­شود منجر به جاری شدن سیال می­گردد. حرکت سیال در جابجایی آزاد در مجاورت یک سطح در نتیجه­ی نیروهای شناوری است که به واسطه­ی گرادیان دما  اعمالی بر سیال در نزدیکی سطح و تغییرات چگالی سیال می­باشد. نیروهای شناوری که موجب جریان­های جابجایی آزاد می­شوند را نیروهای حجمی[1] می­گویند. تاریخچه­ی تحقیقات اولیه­ی که این جریان را در نظر گرفتند، به یک صده قبل باز می­گردد. از آن زمان تاکنون داده­ها، روابط و تحلیل­هایی که بر این جریان حاکم می­باشند با رشد فوق­العاده­ی افزایش پیدا کرده­اند. علاقه­ بی­شماری که بشریت به این پدیده نشان می­دهد، بازتاب نیاز فوق­العاده­ی است که بشر به این پدیده­ جالب و حیاتی احساس می­کرده است. اهمیت و تنوعی که در بکارگیری این پدیده در صنعت و محیط اطراف به چشم می­آید، نشان بر کاربرد گسترده­ی این پدیده دارد. این پدیده گاه به تنهایی و گاه با ترکیب شدن با سایر پدیده­های انتقال در انتقال حرارت و جرم بکار گرفته شده است.

از طرفی با توجه به اینکه سیستم­های واقعی فیزیکی یا مسائل مهندسی که بواسطه­ی این پدیده ایجاد می­شوند به کمک معادلات پاره­ای توصیف می­شوند، در اکثر حالت­ها، حل بسته­ی[2] آن­ها فوق­العاده سخت است. بدین سبب، روش­های تقریبی عددی به صورت گسترده­ای برای حل این معادلات، مورد استفاده قرار می­گیرند. بیشترین روش­های عددی که برای حل این­گونه مسائل به کار گرفته می­شوند، روش­های المان محدو­د[3]، تفاضل محدود[4] و حجم محدود[5] می­باشد این سه روش جز روش­های مرتبه­ی پایین طبقه ­بندی می­شوند. روش­های مرتبه­ی پایین برای بدست آوردن دقت کافی در محاسبات نیازمند تعداد گره­های محاسباتی بالایی هستند. در مسایلی که چند بعد محاسباتی دارد نیاز به ظرفیت محاسباتی بالا برای حفظ دقت محاسبات بیشتر نمود پیدا می­ کند. بنابراین محققین تلاش­هایی به منظور دست­یابی به روش­هایی که با تعداد گره­های محاسباتی کم، منجر به نتایجی با دقت بالا گردند را آغاز کردند. از این روش­ها تحت عنوان روش­های مرتبه­ی بالا یاد می­شود. از جمله­ی ماحصل این تلاش­ها می­توان به روش­های طیفی[6] و مربعات دیفرانسیل[7] اشاره کرد. همان­گونه که گفته شد یکی از مزایای این روش دست­یابی به دقت محاسباتی مناسب در عین کم بودن تعداد گره­های محاسباتی است.

روش مربعات دیفرانسیل برای اولین بار توسط ریچارد بلمن و همکارنش در اوایل دهه­ی 70 میلادی به کار گرفته شده است. روش مربعات دیفرانسیل برگرفته شده از روش انتگرال­گیری مربعی[8] می­باشد. در این روش مقدار مشتق تابع در هر نقطه را با بهره گرفتن از مجموع حاصل­ضرب مقادیر تابع در مقادیر وزنی مرتبط در طول راستای مورد نظر تقریب می­زنند. نکته­ی کلیدی در بکار بردن این روش، تعیین ضرایب وزنی است. بدلیل محدودیت­هایی که در اعمال روش­های اولیه­ی تعیین ضرایب وزنی وجود داشت، این روش تا سال­های متمادی کمتر مورد استفاده قرار گرفت. تا این­که پژوهش­هایی که محققین در اواخر دهه­ی80 و اوایل دهه­ی 90 به منظور پیدا کردن ضرایب وزنی ساده­تر انجام دادند، منجر به معرفی این روش به عنوان ابزار عددی قدرتمندی در دو دهه­ی اخیر شد.

با افزایش استفاده از این روش در سالیان اخیر محققین بنا به نیازی که احساس می­کردند، روش­های دیگری را از روش مربعات دیفرانسیل استخراج کردند که یکی از این روش­ها مربعات دیفرانسیل تکه­ای[9] است. این روش در مسایلی که تغییرات گرادیان متغییری شدید و یا در مسایلی با شرایط مرزی متغیر، کارایی بالایی دارد. ایده­ی روش مربعات دیفرانسیل تکه­ای در سال 2006 در مدل­سازی امواج در آب­های کم عمق بکار گرفته شد. اصول این روش بر پایه­ تکه تکه کردن دامنه­ی محاسباتی بر زیر دامنه­ها و اعمال روش مربعات دیفرانسیل بر هر زیر دامنه است.

در این پایان نامه جریان جابجایی آزاد گذرا حول کره با ترکیب دو روش مربعات دیفرانسیل و مربعات دیفرانسیل تکه­ای مورد بررسی قرار گرفته شده است.

2.1-  مروری بر کارهای گذشته:

جابجایی آزاد بدلیل کاربرد گسترده­ی که در صنعت و در محیط پیرامون بشر دارد بسیار مورد توجه قرار گرفته است. از طرفی با توجه به معادلات پاره­ای حاکم بر این پدیده و مشکل بودن ارایه­ی یک حل تحلیلی برای معادلات حاکم بر این جریان، بشر مجبور به استفاده از روش­های عددی برای حل این جریان شده است. از طرفی، حل عددی معادلات حاکم بر جابجایی آزاد دارای پیچیدگی­هایی است. علت این امر وابسته بودن معادله­ی مومنتم به معادله­ی انرژی از طریق نیروی بویانسی است و بنابراین می­بایست معادله­ی انرژی و مومنتم باید همزمان حل شوند. از طرفی یکی از عوامل اثر گذار در پیچیده­تر شدن معادلات هندسه­ی است که جریان بر روی بررسی می­شود. به عنوان مثال جریان بر روی کره نسبت به جریان برروی هندسه­های چون صفحات اعم از افقی، عمودی یا مایل و حتی استوانه­های با همین وضعیت پیچیده­تر می­باشد.

در ادامه تعدادی از تحقیقاتی که جریان بر روی هندسه­هایی چون کره را بررسی کرده­اند، معرفی می­شوند. گارنر و گرفتن ]1[ به بررسی اثر انتقال جرم بر روی کره­ی غیر متخلخل پرداختند. آماتو و چی ]2[ به بررسی اثر جابجایی آزاد اطراف کره­ی غوطه­ور در آب پرداختند. برومهام و میهو]3[ جریان جابجایی آزاد هوا را بر روی کره بررسی کردند.  گیولا و کورنیش ]4[ با بهره گرفتن از روش عددی تفاضل محدود[10] به بررسی جریان و انتقال حرارت اطراف کره پرداختند. سینگاه و حسن ]5[ به بررسی جریان جابجایی آزاد در اطراف کره با گراشف­های پایین پرداختند.  هیوانگ و چن ]6[با بهره گرفتن از روش عددی تفاضل محدود اثر مکش و دمش بر روی کره را بررسی کردند. چن و چن ]7[جریان جابجایی آزاد سیال غیرنیوتنی اطراف کره و استوانه با بهره گرفتن از روش رانگ کوتا[11] مرتبه­ی چهار مورد مطالعه قرار دادند. جعفرپور و یووانوویچ  ]8[ با بهره گرفتن از سری­ها یک حل نیمه تحلیلی برای جریان جابجایی آزاد بر روی کره­ی همدما ارائه دادند. جیا و گوگس ]9[ جریان جابجایی آزاد اطراف کره­ی همدما را بررسی کردند. نظر و همکاران ]10[جریان جابجایی آزاد سیال میکروپولار[12] در اطراف کره با شار ثابت مطالعه کردند. ایشان با استفاده روش عددی کلرباکس[13] به حل این مساله پرداختند. نظر و همکاران ]11[ در ادامه کار قبل جریان جابجایی آزاد سیال میکروپولار در اطراف کره­ی همدما با بهره گرفتن از همان روش قبل بررسی کردند. مولا و همکاران ]12[ به بررسی اثر تولید حرارت بر جریان جابجایی آزاد در میدان مغناطیسی اطراف کره پرداختند. چنگ ]13[ انتقال حرارت و انتقال جرم جریان جابجایی آزاد اطراف کره­ در مجاورت سیال میکروپولار را با بهره گرفتن از روش جمع­آوری اسپیلاین مکعبی[14]  بررسی کرد. بگ و همکاران ]14[ به بررسی اثر جذب و تولید حرارت بر جابجایی آزاد اطراف کره درون میدان مغناطیسی که در محیط متخلخلی قرار دارد، پرداخته­اند.

تمامی تحقیقات بیان شده، جریان جابجایی آزاد اطراف کره در حالت دایم را بررسی کرده­اند. با توجه به اهمیت جریان در مدت زمانی که جریان به حالت دایم برسد و واقعی­تر بودن جریان گذرا این جریان مورد توجه پژوهشگرانی واقع شد. از جمله تحقیقاتی عددی یا آزمایشگاهی که جریان خارجی گذرا بر روی هندسه­های مختلف بررسی کرده­اند، می­توان به کارهای ]15-23[ اشاره کرد. از جمله پژوهش­هایی که به بررسی جریان جابجایی آزاد گذرا اطراف هندسه­هایی همچون کره پرداخته­اند می­توان به کارهای پژوهشگران زیر اشاره کرد. اینگهام و همکاران ]24[ به بررسی جریان جابجایی آزاد گذرا اطراف سطوح همدمای سه بعدی در گراشف­های بالا پرداختند. یان و همکاران ]25[ به

ضمن قرارداد نسبت به آن توافق کرده باشند و چه پس از بروز اختلاف به داوری فرد یا نهاد خاصی توافق کنند. ثالثا رای داوری مانند دادرسی و برخلاف سایر شیوه های جایگزین الزام آور بوده و طرفین با توافق قبلی متعهد به اجرای رای داوری شده اند. رابعا قانون حاکم بر فرایند داوری و قانون حاکم بر ماهیت اختلاف امری توافقی بوده و در داوری های سازمانی نیز با پذیرش صلاحیت آن مرجع داوری می باشد. خامسا موضوع حقوق مالکیت فکری موضوعی تخصصی است و نیاز به تجربه و دانش و تسلط بر قواعد بین المللی مرتبط با آن دارد لذا انتخاب قاضی متخصص در دادگاه های داخلی امکانپذیر نبوده اما در داوری می توان اختلاف را به داور دارای دانش و تجربه در آن زمینه ارجاع داد. سادسا شناسایی و اجرای آرای داوری در تمامی کشور های عضو کنوانسیون نیویورک که تقریبا اکثر کشورها را شامل می شود امکانپذیر می باشد، در صورتی که چنین کنوانسیون جامعی در خصوص شناسایی و اجرای آرای دادگاه ها وجود ندارد.

کلید واژگان : داوری بین المللی، حل و فصل اختلافات حقوق مالکیت فکری، مرکز داوری وایپو

 

مقدمه

دیوید هیوم، فیلسوف اسکاتلندی معتقد است جامعه بشری بدون قانون، حکومت و اجبار نمی تواند وجود داشته باشد و در این مفهوم، حقوق برای بشر نیازی طبیعی است. حقوق مالکیت فکری ، حقی شناخته شده و مورد پذیرش از تمدن های باستانی گرفته تا نظام های نوین حقوقی است. این حق در ماده 15 میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی سازمان ملل متحد مورد تاکید واقع شده و کشورهای عضو باید حقوق مادی و معنوی صنفان و مخترعان را که به تولید آثار علمی، ادبی یا هنری می پردازند به رسمیت بشناسند.

اولاً می بایست از مالکیت فکری حمایت و احترام به آن تضمین شود وثانیاً در صورت نقض این حقوق توسط دیگران، می بایست جبران خسارت شده و متخلف مجازات شود تا امنیت مورد نیازبرای رشدو تعالی اموال معنوی در بازارهای کشوری در حال توسعه تأمین شود.

برای حل و فصل اختلافات حقوق مالکیت فکری که مرزسیاسی و جغرافیایی نمی شناسد، داوری     بین المللی بهترین شیوه شناخته شده می باشد. ازینرو مرکز داوری و میانجیگری سازمان جهانی مالکیت فکری تشکیلاتی را برای حل وفصل این نوع اختلافات فراهم نموده است.

الف) طرح موضوع

تجارت اعم از داخلی یا بین المللی بر اصل سرعت استوار است لذا حل و فصل دعاوی آن نیز ترجیح داده می شود با سرعت خاته یابد. از این رو طرح اختلاف در محاکم داخلی و طی کردن تشریفات دادرسی در مراحل بدوی، تجدیدنظر و فرجام، مدت زمان طولانی را به خود اختصاص می دهد؛ فلذا روش های جایگزین مانند داوری پیچیدگی های قضایی را به همراه نخواهد داشت. به این جهت است که امروزه روش داوری در دعاوی تجاری بین المللی و حتی داخلی پیشرفته ترین، سریع ترین و آسان ترین روش حل و فصل دعاوی، در مقایسه با رسیدگی های قضایی داخلی، شناخته شده است و قواعد دادرسی متحدالشکل برای آن وضع ردیده است و مراجع یا نهادهای داوری بین المللی متعددی برای این امر تشکیل شده است.

مزیت های روش داوری باعث شده است که اختلافات حقوق مالکیت فکری ازین طریق حل و فصل شود.

 

ب) پرسش های اصلی

1)  آیا روش های جایگزین مانند داوری در حل وفصل اختلافات حقوق مالکیت فکری در عرصه ی بین المللی کاربرد دارد؟

2) آیا امروزه توسل به داوری بین المللی و نهاد های بین المللی مربوطه برای حل و فصل اختلافات حقوق مالکیت فکری برای افراد و دولتها امکانپذیر است؟

3) آیا شناسایی و اجرای آرای داوری بین المللی در نظام های حقوقی مختلف کشور ها امکان پذیر است؟

 

ج) فرضیات تحقیق

به نظر می رسد توسل به دادگاه های داخلی برای حل و فصل اختلافات حقوق مالکیت فکری زمان بر و پر هزینه بوده و قضات آن محاکم ممکن است درخصوص آن موضوع دانش و تجربه کافی نداشته باشند، فلذا می توان با توافق طرفین حل و فصل اختلافات را به داوری متخصص با سرعت بیشتر و هزینه ی کمتر ارجاع داد.

به نظر می رسد برای حل و فصل اختلافات حقوق مالکیت فکری، داوری بین المللی بهترین روش بوده و بر اساس آن نهاد های داوری بین المللی در حقوق مالکیت فکری ایجاد شده است.

د) اهداف تحقیق

بررسی اختلافات در حقوق مالکیت فکری

بررسی روش های حقوقی حل و فصل اختلافات حقوق مالکیت فکری

بررسی داوری بین المللی درحل و فصل  اختلافات حقوق مالکیت فکری

بررسی مزایای روش داوری نسبت به دادرسی در حل و فصل اختلافات حقوق مالکیت فکری

 

ه) پیشینه تحقیق و نوآوری آن

امروزه مساله حقوق مالکیت فکری و سهم گسترده ی آن در تجارت بین المللی برای همه قابل لمس است لذا دعاوی و اختلافات این بخش از تجارت جهانی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می باشد. حقوق مالکیت فکری نیازمند حمایت است و  در صورت نقض آن، می بایست جبران خسارت صورت پذیرد. لذا اندیشمندان حقوقی بسیار زیادی در خصوص تضمین قواعد حقوق مالکیت فکری و حل و فصل اختلافات آن آثاری را منتشر نموده اند که در ذیل به برخی از آن ها می پردازیم. در زبان فارسی در این حوزه آثار کمی وجود دارد . اولین تلاش مربوط به پایان نامه ی کارشناسی ارشد جناب آقای بهزاد صابری انصاری در سال 1381 در دانشگاه تهران بود. پس از آن در سال 1382 مقاله ای به نام روش های حل و فصل بین المللی اختلافات در حقوق مالکیت فکری از جناب آقای دکتر ضرغام غریبی در مجله ی حقوقی نشریه دفتر خدمات حقوقی بین المللی جمهوری اسلامی ایران چاپ شد. در سال 1388 کتابی با عنوان نظام حل و فصل اختلافات حقوق مالکیت معنوی تالیف سرکار خانم دکتر لیلا رئیسی توسط انتشارات جنگل به چاپ رسید.

در این پژوهش سعی شده است با توسل به منابع داخلی و خارجی روش داوری بین المللی در خصوص حل و فصل اختلافات بین المللی را تحلیل و مورد بررسی قرار داد.

 

و) نوع و روش تحقیق

در این پژوهش روش های توصیفی و تحلیلی به عنوان روش تحقیق، و روش کتابخانه ای  به عنوان روش جمع‌آوری اطلاعات، مورد استفاده قرار گرفته است. کتب، مقالات، پایان نامه ها و منابع اینترنتی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است.

 

ز) سازماندهی تحقیق

این پژوهش علاوه بر مقدمه و نتیجه گیری از چهار فصل اصلی تشکیل شده است. فصل اول راجع به کلیات حقوق مالکیت فکری است که از سه مبحث تشکیل شده است. مقهوم حقوق مالکیت فکری، تاریخچه حقوق مالکیت فکری و ضمانت اجراهای حقوق مالکیت فکری عناوین مباحث فصل اول می باشند.

فصل دوم راجع به اقسام حقوق مالکیت فکری بوده و از سه مبحث تشکیل شده است. تقسیم بندی حقوق مالکیت فکری، حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مالکیت صنعتی عناوین مباحث این فصل هستند.

فصل سوم در خصوص منابع بین المللی و داخلی حقوق مالکیت فکری می باشد. این فصل از سه

 

مبحث تشکیل شده است. معاهدات، کنوانسیون ها و مقررات بین المللی حقوق مالکیت فکری، سازمان جهانی مالکیت فکری و منابع حقوق مالکیت فکری در ایران عناوین مباحث این فصل می باشند.

و نهایتا در فصل چهارم به حل و فصل اختلافات حقوق مالکیت فکری با تاکید بر داوری بین المللی پرداخته شده است. این فصل نیز از سه مبحث تشکیل شده است. اختلاف و دعوای حقوقی، روش های حل و فصل اختلافات در حقوق مالکیت فکری و حل و فصل اختلافات از طریق داوری عناوین مباحث این فصل هستند.

 

 

فصل اول

کلیات حقوق مالکیت فکری

 

مقدمه

مالکیت فکری[1] سلطنت بر ایده توسط خالق آن است. احترام به قاعده ید در اعماق اندیشه و تفکر هر خردمندی وجود دارد. مالکیت یکی از علاقه های آدمی نسبت به اموال است.[2] امکان حیات و توسعه ی آن برای بشر جز با احترام به مبنایی ترین مفاهیم انسانی که خاستگاه زایش حقوق, نه به عنوان دانشی بشری, بلکه به عنوان یکی از ضروریات تحقق تمدن انسان محسوب می شود، میسر نبوده است. میان حقوق و تمدن پیوند تنگاتنگی به چشم می خورد که از نگاه تاریخی، اتفاقی و تصادفی نیست. پیداست که بشر پس از پیمون راهی پر نشیب و فراز بدین دستاورد رسیده است که باید به قانون تن دهد. هر اندازه اجتماعی پیشرفته تر و    متمدن تر باشد به همان اندازه از قانون کامل تر وفراگیر تر برخوردار خواهد بود. بدین گونه اگر قانون را چکیده فرهنگ بشری بدانیم گزاف نگفته ایم.[3] دیوید هیوم، فیلسوف اسکاتلندی معتقد است جامعه بشری بدون قانون، حکومت و اجبار نمی تواند وجود داشته باشد و در این مفهوم، حقوق برای بشر نیازی طبیعی است.

عدم شناسایی و تحقیر حقوق بشر منتهی به اعمال وحشیانه ای گردیده است که روح بشریت را به عصیان وا داشته است و رعایت واقعی حقوق بشر از آرمان های مشترک تمامی انسان ها است.[4] و یکی از متعالی ترین مصادیق احترام به حقوق بشر، احترام به حق مالکیت نسبت به دارایی های آدمی است.

تصریح به این مساله درواقعه های تاریخ ساز قابل مشاهده است. در منشور کوروش پادشاه ایران احترام به مالکیت اموال منقول و غیر منقول ذکر شده است.[5] همچنین در اعلامیه جهانی حقوق بشر که از       دستاورد های مهم و تاثیر گذار تمدن بشری است،  این حق به طور واضح برای هر کس نسبت به منافع معنوی و مادی آثار فکری خود که به اموال فکری یا مالکیت فکری تعبیر شده است پیش بینی شده است. [6]

این حق در ماده 15 میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی سازمان ملل متحد[7] مورد تاکید واقع شده و کشورهای عضو باید حقوق مادی و معنوی مصنفان و مخترعان را که به تولید آثار علمی، ادبی یا هنری می پردازند به رسمیت بشناسند.[8]

مالکیت فکری حقی بشری و در راستای رسیدن به آرمان های مشترک تمامی انسان هاست. در عصر حاضر که روند تولید دانش سرعتی بی سابقه یافته است و تکنولوژی ارتباطات، جهان را به اندازه یک رایانه کوچک کرده، بشر با تجربه ی جدید و بی سابقه ای روبرو شده است. تجربه ای که در آن سرعت فناوری مهار نشدنی است و هر لحظه اختراعات، ابتکارات، فرمول ها، کشفیات، دستاوردهای هنری و…. جدید تری حاصل می شوند و به همان سرعت منتشر می شوند که همگی تراوش شده و زاییده ی فکر و اندیشه آدمی است. در این فضا ایده ها و اطلاعات اهمیت فراوانی پیدا می کنند. اگردر روزگار قدیم افرادی مسلط به چندین دانش بودند و به آنها اصطلاحاً حکیم گفته می شد امروزه به دلیل گسترش و توسعه و پیشرفت هر رشته از علوم، تخصص پیدا کردن فقط دریک رشته به تنهایی امری بعید و دشوار به نظر می رسد، زیرا باز هر دانشی، از  فصل های متعددی به دست آمده که آن فصل ها خود به تنهایی دنیایی از مفاهیم و اطلاعات را در خود گنجانده که تسلط درک همه آنها از توان انسان خارج است. به عنوان مثال، حقوق در معنای علمی خود از گرایش های متعددی تشکیل شده است. که هر گرایش حاوی موضوعات گسترده ای است که عمر انسان مجال رسیدن به تمامی ابواب آن را ندارد.

با توصیف مختصات عصر حاضر، حال ارزش و اهمیت ایده[9] به خوبی قابل درک است.  یک ایده از بدو ایجاد در ذهن انسان تا وقتیکه به صورت یک محصول فکری درآید و به صورت یک مال مجسم شود مسیر قابل تاملی را طی می کند و احترام به مالکیت آن ایده در هر نقطه از این مسیر، موضوعی غیر قابل ترددی است.

مفهوم سرمایه در ادوار تاریخی دچار تحول اساسی شده است. فئودالیسم[10] و ماشینیسم[11] از مصداق های همین تحول در مفهوم سرمایه است. اما با ورود به قرن بیستم می توان مدعی بود که ایده جای خود را در راس هرم مفهوم سرمایه در اندیشه آدمی ایجاد کرد. زیرا اراضی وسیع و کارخانه های صنعتی جای خود رابه ایده های میلیون دلاری دادند. ارتباط دانش و بازار و تجاری سازی اختراعات و ابتکارات و محصولات فکری نقشی اساسی در این روند ایفا نمود.

هر چند حمایت های اخلاقی و قانونی از دوران باستان و قرون وسطی و دوران جدید از مالکیت فکری وجودداشته است، به نحوی که در سال 1800 حدود 14 قانون مرتبط به کپی رایت راجع به وضعیت حقوقی کتاب وجود داشت،[12] لیکن ارتقاء مفهوم ایده و اموال فکری و مالکیت فکری درنتیجه عوامل فوق الذکر در قرن بیستم آغاز شد و با توسعه سهم خود در بازار، تحولاتی تاریخ ساز درمفهوم سرمایه ای ایجاد کرد و نقطه متعالی آن « کنوانسیون سازمان تجارت جهانی راجع به جنبه های تجاری مالکیت فکری»[13] در سال 1994    می باشد. [14]

با توجه به اینکه مالکیت فکری حقی بشری است و احترام به مالکیت اموال در نظام حقوقی که بازتاب خرد انسانی است مورد شناسایی و تاکید واقع شده است ودرک شرایط عصر حاضر که در آن اطلاعات دارای اهمیتی بی سابقه هستند وسهم بزرگی از بازار را تجارت و مبادلات اموال فکری به خود اختصاص داده است  اولاً می بایست از مالکیت فکری حمایت و احترام به آن تضمین شود وثانیاً در صورت نقض این حقوق توسط دیگران، می بایست جبران خسارت شده و متخلف مجازات شود تا امنیت مورد نیاز برای رشد و تعالی اموال فکری در بازارهای کشورهای در حال توسعه تأمین شود.

برای درک بهتر ماهیت حقوق مالکیت فکری، روال علمی تعریف آن است . در دکترین حقوقی اجزاء آن را مورد شناسایی و تعریف قرار می دهند که اگرچه توضیح مفهوم اجزای آن به تنهایی ماهیت کلی آن را تبیین نمی کند اما تنها آلترناتیو موجود برای رسیدن به درک واقعی از آن، درک اجزاء و ارتباط بین آن هاست.

[1] Intellectual Property

[2] . کاتوزیان, ناصر, قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی, بنیاد حقوق میزان,1387, صفحه 43.

بخش اوّل: کلیّات تحقیق

1- مقدّمه………………………………………………………………………………………………………………………..3

2- بیان مسأله ………………………………………………………………………………………………………………….4

3- پیشینه ی تحقیق …………………………………………………………………………………………………………4

4- ضرورت انجام تحقیق ……………………………………………………………………………………………….. 5

5- سئوالات تحقیق ………………………………………………………………………………………………………… 5

6- فرضیه ها …………………………………………………………………………………………………………………. 5

7- اهداف………………………………………………………………………………………………………………………..6

8- مشکلات تحقیق………………………………………………………………………………………………………….6

 

فصل دوّم : مفهوم شناسی

1- حقوق………………………………………………………………………………………………………………………..8

1-1- حق در لغت……………………………………………………………………………………………………………8

1-2- حق در اصطلاح………………………………………………………………………………………………………9

1-2-1- حق در اصطلاح فقه…………………………………………………………………………………………..10

1-2-2- حق در اصطلاح حقوقدانان…………………………………………………………………………………10

2- تکالیف…………………………………………………………………………………………………………………….11

2-1- تکلیف در لغت……………………………………………………………………………………………………..11

2-2- تکلیف در اصطلاح………………………………………………………………………………………………..11

2-2-1- تکلیف در اصطلاح دین……………………………………………………………………………………..11

3- اقسام حقوق……………………………………………………………………………………………………………..12

3-1- حق مالی………………………………………………………………………………………………………………12

3-2- حق غیر مالی…………………………………………………………………………………………………………12

4- نکاح………………………………………………………………………………………………………………………..13

5 – عقد………………………………………………………………………………………………………………………..14

6- تمکین………………………………………………………………………………………………………………………14

7- طلاق……………………………………………………………………………………………………………………….15

8- نشوز………………………………………………………………………………………………………………………..15

9- مهریه……………………………………………………………………………………………………………………….16

10- مهرالسنّه…………………………………………………………………………………………………………………16

11- مهرالمسمّی……………………………………………………………………………………………………………..16

12- مهرالمثل…………………………………………………………………………………………………………………17

13- مهرالمتعه………………………………………………………………………………………………………………..17

14- نحله………………………………………………………………………………………………………………………17

15- نفقه……………………………………………………………………………………………………………………….18

16- ارث……………………………………………………………………………………………………………………….18

17- جهیزیه…………………………………………………………………………………………………………………..18

18- عدّه………………………………………………………………………………………………………………………..19

19- مودّت…………………………………………………………………………………………………………………….19

20- رحمت…………………………………………………………………………………………………………………..19

21- حضانت………………………………………………………………………………………………………………….19

22- اجرت المسمّی………………………………………………………………………………………………………..20

23- اجرت المثل……………………………………………………………………………………………………………20

24- زوج……………………………………………………………………………………………………………………….20

25- زوجین…………………………………………………………………………………………………………………..20

25-1- موارد استعمال واژگان «زوج و إمرأه» در قرآن کریم…………………………………………………21

فصل سوّم: حقوق متقابل زوجین از منظر قرآن و روایات

بخش اوّل: حقوق مشترک زوجین

مقدّمه…………………………………………………………………………………………………………………………….25

1- حسن معاشرت………………………………………………………………………………………………………….26

2- تعاون و همکاری……………………………………………………………………………………………………….29

3- احترام به یکدیگر……………………………………………………………………………………………………….33

4- جلب توجّه نسبت به یکدیگر………………………………………………………………………………………37

5- استمتاع از یکدیگر……………………………………………………………………………………………………..44

6- حضانت……………………………………………………………………………………………………………………49

7- تربیت فرزند……………………………………………………………………………………………………………..53

 

7-1- نقش مادر در تربیت فرزند………………………………………………………………………………………54

7-2- نقش پدر در تربیت فرزند……………………………………………………………………………………….55

7-3- نقش مشترک پدر و مادر پس از تولّد فرزند………………………………………………………………56

7-4- تربیت کودک در سنین رشد…………………………………………………………………………………….59

7-4-1- تربیت، نه تنبیه…………………………………………………………………………………………………..61

8- شروط ضمن عقد………………………………………………………………………………………………………62

8-1- مبانی اصل آزادی قراردادها……………………………………………………………………………………..63

8-2- شرایط صحّت شروط ضمن عقد……………………………………………………………………………..65

9- استقلال مالی……………………………………………………………………………………………………………..66

9-1- مبانی استقلال مالی زوجین……………………………………………………………………………………..67

بخش دوّم: حقوق زوج

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………….70

1- حقوق مالی…………………………………………………………………………………………………………………..70

1-1- ارث…………………………………………………………………………………………………………………….70

1-1-1- ارث در لغت…………………………………………………………………………………………………….70

1-1-2- ارث در اصطلاح……………………………………………………………………………………………….70

1-1-3- فلسفه و مبانی ارث در اسلام………………………………………………………………………………71

1-1-4- تاریخچه ی ارث……………………………………………………………………………………………….73

1-1-5- ارث در قرآن و روایات………………………………………………………………………………………74

1-1-6- سهم الارث زوج……………………………………………………………………………………………….75

1-2- اخذ فدیه در طلاق خُلع………………………………………………………………………………………….76

1-3- شرایط مالی ضمن عقد ازدواج………………………………………………………………………………..77

2- حقوق غیر مالی

2-1- طلاق……………………………………………………………………………………………………………………78

2-2- رجوع…………………………………………………………………………………………………………………..81

2-3- تعدّد زوجات………………………………………………………………………………………………………..83

2-3-1- فلسفه ی تعدّد زوجات………………………………………………………………………………………86

2-3-2- احکام تعدّد زوجات…………………………………………………………………………………………..87

2-3-3- پاسخ به یک شبهه……………………………………………………………………………………………..87

2-3-4- مشکلات ناشی از تعدّد زوجات…………………………………………………………………………..88

2-4- قیمومیّت(ریاست برخانواده)…….. ……………………………………………………………………………90

2-4-1- لزوم وجود رییس برای خانواده……………………………………………………………………………91

2-4-2- بررسی ریاست مرد از منظر قرآن کریم…………………………………………………………………92

2-4-3- بررسی ریاست مرد از منظر روایات……………………………………………………………………..93

2-4-4- قلمرو مدیریت در خانواده…………………………………………………………………………………..95

2- 5- اطاعت………………………………………………………………………………………………………………..97

2- 6- تمکین………………………………………………………………………………………………………………104

2-7- اشتغال………………………………………………………………………………………………………………..108

نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………111

پیشنهادات و راهکارها……………………………………………………………………………………………………..119

منابع و مآخذ………………………………………………………………………………………………………………….127

 

چکیده

 

یکی از احکام و قواعد تدوین شده در شریعت اسلام ، احکام مربوط به روابط زوجین است که با تشکیل نهادی به نام خانواده ، خود را پای بند به حقوق و تکالیفی می دانند، که در سایه ی عقد ازدواج، متوجّه آنان می شود. شریعت اسلام به گونه ای، زوایای مختلف نهاد خانواده را از بدو امر در نظر گرفته است که رهایی از این حقوق و تکالیف، غیر ممکن است. بنابراین، با ایجاد   رابطه ی زوجیت، که با ایجاب و قبول، شروع می گردد، این حقوق و تکالیف، بر طرفین حاکم  می شود. قرآن کریم در آیه ی 187 سوره مبارکه ی بقره ، نیاز به جنس مخالف را به صورت کاملاً محترمانه و با واژه ی «لباس» بیان فرموده است و در آیه ی 21 سوره ی مبارکه روم ، زن را «مایه ی آرامش» شوهر، معرّفی نموده است.

 

کلید واژگان :  قرآن ، روایات ، حق ،  تکلیف،  زوجین .

 

 

فصل اوّل:کلیّات

 

 

 

مقدمه

-1علت انتخاب موضوع

خانواده، اوّلین و مهم ترین نهاد اجتماعی است که بشر در آن پای می نهد و مفهوم تعاون ،              نوع دوستی و از خود گذشتگی را فرا می گیرد. تمایل جنسی زن و مرد و هم چنین محبّتی که بین آن ها به سبب رابطه ی زوجیّت ایجاد می شود ، موجب شده که خانواده، به عنوان نهادی طبیعی و محترم از قدیم الایّام به وجود آید. همان گونه که تشکیل اجتماع از ضرورت های طبیعت انسان و تأمین سعادت اوست ، خانواده نیز به حکم نیازها و غرایز انسانی ایجاد شده است.

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده:

دانش بشری هر روز گسترش می یابد و بر ابعاد آن افزوده می شود. هر روز یافته علمی دانشمندان عمق بیشتری می یابد و درک بشر از حقایق عمیق تر می گردد.

دانش حقوق نیز از این تحول بازنمانده و هر روز نظریات تازه بر آن افزوده می گردد. حقوق زنان بخشی از پیکره این دانش است که محققین زیادی درباره آن تحقیق نموده اند و کتب بسیاری در این باره نگاشته شده است. بسیاری از این نوشته ها ناشی از خرد و تفکر نویسنده بوده و ممکن است با مفاهیمی چون عدل، اخلاق و انصاف مغایرت داشته باشد و یا منبعث از تعصب و غرض ورزی باشد اما حقوق اسلام با رعایت تمام جوانب حقوق طبیعی و حقوق انسانی برای زنان، نظامی را وضع نمود که نه صرفاً از عقل که تلفیقی از عقل و نقل است و پاسخ تمام مسائل مربوط به زنان را بدون کم و کاستی می دهد و ارزش واقعی زنان را در نظر می گیرد.

رعایت کرامت ذاتی و اکتسابی در این نظام حقوقی در نظر گرفته شده است و حقوق مالی، سیاسی و فرهنگی با رعایت اصل تساوی و نه اصل تشابه از ویژگی های این نظام است.

تحقیق درباره حقوق زنان در آلمان، کشوری توسعه یافته و ثروتمند که مبنای حقوقی دینی نیست و قانون اساسی این کشور هیچ دینی را به رسمیت نمی شناسد به همین دلیل مبنای حقوق این کشور برگرفته از گزاره های دینی نیست و حقوق زنان بر اساس اصل سوم قانون اساسی آلمان با  مردان مساوی است وزنان با تلاش زیاد برای تحقق آرمان تساوی حقوق در آلمان کوشش می کنند.

تساوی در آموزش، اشتغال و دستمزد ها از اهداف دولت و گروه های حقوق بشری در آلمان است. 

این تحقیق به بررسی مصادیق و تعاریف حقوق اجتماعی زنان در اسلام و آلمان می پردازد.

مقدمه:

از دیر باز انسان ها برای بهتر زیستن کوشیده اند و قوانینی وضع نموده اند که بتوانند با آن قوانین و مقررات به جامعه حود نظم بدهند و یک جامعه درست مدنی بسازند . دین مبین اسلام نیز براین عمل انسان ها مهر تائید زد وانسان ها با عنایت به عقل و وحی توانستند قوانینی مدون سازند بدون تردید قوانین اسلام برای انسان بماهو انسان وضع گردیده و در برخی از موارد گزاره های دینی برای جنسی خاص قوانین حاص مدون نموده است تا ویژگی های خاص روحی و شخصیتی هر جنس را در قانون گذاری لحاظ کند .

از سوی دیگر جهان در عصر ارتباط است و هر روز در عرصه جهانی شاهد تحولی هستیم از این رو نمی توانیم نسبت به غرب و تحولات آن بی تفاوت باشیم از اینرو باید بکوشیم تا با شناخت کشورهای دیگر و قوانین آن از دستاوردهای آن نیز استفاده کنیم و در صورت ضرورت ووجود خلا قانونی از قوانین سایر کشورها نیز بهره ببریم .

حقوق اجتماعی نیز یکی از این ابعاد حقوق است که امروز با توجه به گسترش مناسبات اجتماعی اهمیت بیشتری یافته است .از این رو باید کوشید تا با شناخت قوانین کشورهای توسعه یافته و بررسی اسناد بین المللی ،ابعاد گسترده آن را بهتر شناخت و برای توسعه روابط اجتماعی و ایجاد یک جامعه مدنی از آن بهره جست .این پایان نامه به بررسی حقوق اجتماعی زنان در ایران و آلمان می پردازد.

فصل اول: کلیات

حقوق زن یکی از مهم ترین رشته های حقوق بشر است و بسیاری از حقوق دانان بر این باورند که بررسی حقوق زنان در هر اجتماعی بهترین شاخص و ترازو برای سنجش حقوق بشر در یک کشور است .

اسلام به عنوان مکتب سعادت ابعاد مختلف آن را بررسی کرده و با شناخت دقیق از ویژگی های روحی و جسمی زنان برای آنان حقوق متناسب با شخصیت آنها را وضع نموده است. با این توصیف می توان حقوق زنان را به سه دسته تقسیم کرد: حقوق و مسئولیت فردی حقوق و مسئولیت اجتماعی که شامل حقوق و مسئولیت های سیاسی فرهنگی و اقتصادی میشود و مسئولیت های خانوادگی که محل تجلی آن خانواده است.

این تحقیق مساله حقوق اجتماعی و زنان را بررسی کرده و آن را با نظام حقوقی آلمان مقایسه می کند.
سوال اساسی در این تحقیق تبیین توضیح و بررسی حقوق اجتماعی زنان در دو نظام حقوقی اسلام و آلمان است. 

این تحقیق سعی می کند بدون جانبداری و تعصب به بررسی وضعیت زنان در این دو حوزه بپردازد؟

1-1- بیان جنبه مجهول مسئله

حقوق زنان موضوعی است که به کرات راجع به آن بحث شده است، اما بررسی حقوق اجتماعی  زنان دارای جنبه های مبهم و پیچیده ای است. مباحثی هستند که نیازمند موشکافی و تبیین عمیق هستند و علاوه بر آن مساله مجهول حقو ق زنان در کشور آلمان است و اهمیت حل مساله حقوق زنان در آلمان مهم ترین دغدغه این تحقیق به شمار می رود.

2-1- سوالات تحقیق

1-2-1- سوال اصلی تحقیق

– حقوق اجتماعی زنان در فقه اسلامی و سیستم حقوقی آلمان کدام می باشد؟

2-2-1 سوالات فرعی تحقیق

– تاثیر جنسیت در بهره گیری از مصادیق حقوق اجتماعی چگونه می باشد؟

-مبانی تحلیلی تفاوت زنان در بهره گیری از حقوق اجتماعی در نگرش فقه اسلامی و حقوق آلمان چیست؟

3-1- پیشینه تحقیق

1- مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، قم، صدرا، 1378

2- مهر پور، حسین، حقوق زن، چاپ اول، تهران، انتشارات اطلاعات، 1379

3- محقق داماد، سید مصطفی، حقوق خانواده، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، 1374

4- نور حسین فتیده، طاهر، حقوق زن در قرآن و عهدین، فرهنگ گستر، تهران، 1379

5- مظاهری، حبیب، شخصیت زنان در قرآن و عهدین، قم، بوستان کتاب، 1390

6- حکیم پور، محمد، حقوق زن در کشاکش سنت و تجدد، چاپ اول، انتشارات نواندیش، زمستان 1382

7- کار مهر انگیز، پژوهشی درباره خشونت علیه زنان، چاپ اول، تهران، انتشارات روشنفکران و مطالعان زنان، 1379

8- اشکوری فنایی، محمد، منزلت زن در اندیشه اسلامی، قم، موسسه پژوهشی امام خمینی، 1377

9- هدایت نیا، فرج ا..، حقوق مالی زوجه، چاپ اول، قم، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، 1385

10- جوادی املی، عبد ا…، زن در آیینه جمال و جلال، قم، مرکز نشر اسرا، 1375

11- مهریزی، مهدی، شخصیت و حقوق زن در اسلام، تهران، علمی و فرهنگی، 1382

12- صدر، حسن، حقوق زن در اسلام و اروپا، تهران، فراهانی

13- شورای عالی انقلاب فرهنگی، منشور حقوق و مسئولیت زنان در جمهوری اسلامی، تهران، اردیبهشت 1386

14- جعفری، محمد تقی، زن از دیدگاه امام علی علیه السلام، تهران، دفتر نشر اسلامی، 1378

15رئوف، هبه مشارکت سیاسی زن، ترجمه محسن آرمین، تهران، قطره، 1377

16- امی، محبوبه، پیش درآمدی بر حجاب سیاسی و بد حجابی سیاسی، حضور، آبان1370

4-1- اهمیت موضوع

زنان به دلیل اینکه درصد زیادی از جامعه را تشکیل می دهند موضوع مهمی برای تحقیق و اندیشه هستند. مساله حقوق اجتماعی آنها که امروز موضوع پرونده های زیادی در دادگاه ها است مساله

 

مهریه ونفقه از مسایل مهم و اساسی جامعه است که باید با دقت و موشکافی آن را تبیین نمود و تطبیق آن با حقوق زن در کشور مترقی و پیشرفته آلمان زوایای تاریک این موضوع را بیشتر روشن می کند. مفهوم حقوق بشر و رعایت حقوق زنان در آلمان و اسلام را  روشن تر می سازد.

5-1- فرضیه ها

1- در اسلام، در برخی از مصادیق جنسیت تاثیر مثبت و یا منفی دارد که برای آن دلایلی وجود دارد ولی در آلمان جنسیت تاثیری در بهره مندی از حقوق ندارد.

2- مبنای نگرش اسلام مبنی بر اندیشه وحیانی و اسلامی و الهی می باشد. مبنای نگرش آلمان ناشی از تفکر سکولاریسم و اومانیسم و لیبرالیسم است .

6-1- بیان جنبه های جدید

اسلام به عنوان مکتب سعادت، ابعاد مختلف آن را بررسی کرده و با شناخت دقیق از ویژگی های روحی و جسمی زنان برای آنان حقوق متناسب با شخصیت آنها را وضع نموده است. با این توصیف می توان حقوق زنان را به سه دسته تقسیم کرد: حقوق و مسئولیت فردی، حقوق و مسئولیت اجتماعی که شامل حقوق و مسئولیت های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی میشود و مسئولیت های خانوادگی که محل تجلی آن خانواده است .

7-1- نتایج علمی و عملی

این تحقیق منجر به روشن شدن حقوق اجتماعی و زنان می شود مبنا و اساس آنان را بررسی و تبیین می کند و آن را با حقوق آلمان مقایسه کرده و در انتها سنتیجه گیری می نماید .این تحقیق اشخاصی که به حقوق زنان ، بشر و تطبیقی علاقمند هستند بسیار مفید و سازنده خواهد بود. علاوه بر آن این تحقیق برخی از مسایل اجتماعی و اقتصادی آلمان را نیز موشکافی خواهد کرد.

حقوق اجتماعی وزنان در اسلام

حقوق اجتماعی وزنان در آلمان

مقایسه و نتیجه گیری

8-1- مصطلحات

1-8-1- مبحث اول: مفاهیم و مصادیق

با گسترش علم و دانش و بی انتها بودن مرزهای دانایی علوم هر روز گستره بیشتری می یابند و ضرورت دارد که علوم از یکدیگر تفکیک شوند تا هر متخصصی بتواند در حوزه خود به تحقیق و نگارش بپردازد.

زندگی انسان نیز دارای ابعاد زیادی است و در یک حوزه محدود نمی شود و یک انسان با ابعاد مختلف بدون تردید نیازها و حقوق متفاوتی دارد. از این روست که نیاز به تدوین و شناخت تمام ابعاد حقوق ضرورت پیدا می کند حقوق اجتماعی نیز بخشی از این نیاز هاست که هر روز رنگ تازه تری به خود می گیرد و رویکرد های تازه ای پیدا می کند.

آزادی به معنی حق و اختیار و بطور کلی مستقل و مختاربودن شخص در گزینش اعمال و رفتار خود می باشد مانند آزادی، رفت و آمد، آزادی، کار و…. آزادی عقیده و بیان، قلم، اجتماعات، مجموعه آزادیهایی را که در یک جامعه افراد از آن بهره مند هستند اصطلاحاً حقوق و یا آزادیهای فردی و یا حقوق اساسی فرد و یا حقوق عمومی شهروندان و یا حقوق بشر و شهروند و یا آزادیهای عمومی می نامند.

آزادی عمومی عبارت حقوقی است که برای افراد نوعی استقلال و خود سامانی در زمینه مختلف زندگی اجتماعی تامین می کند و این از لحاظ رشد شخصیت انسانی ضروری شناخته می شود وپروفسور ریورو دو عنصر را  داخل در مفهوم و تعریف آزادی می داند یکی عنصر آزادی، یعنی تامین نوعی استقلال و خودسامانی برای فرد در تمشیت زندگی اجتماعی مانند آزادی عقیده و بیان، آزادی قلم، آزادی اجتماعات، آزادی کار و….و دیگر ی عنصر سازمانی یعنی اینکه قانونگزار آزادی مزبور را به رسمیت بشناسد و مورد حمایت موثری قرار دهد.

پرفسور ریو می گوید:

آزادیهای عمومی توانایی هایی هستند که بموجب آن انسان در زمینه های مختلف اجتماعی اعمال و رفتار خویش را خود انتخاب و اختیار می کند و این توانایی ها بوسیله حقوق موضوعه که انها را از حمایت مستحکمی برخوردار می کند شناخته می شوند و سازمان می یابند.[1]

آزادیهای اجتماعی به اعتبار بستگی های اجتماعی و مادی بشر در اجتماع را داراست مانند حق کار کردن، حق انتخاب کار، حق انتخاب شغل و حق تامین اجتماعی، حق مالکیت شخصی در اعلامیه جهانی حقوق بشر تفکیکی بین انواع حقوق و آزادیهای بشر نشده است. ولی در دو مقاوله نامه بین المللی به نام میثاق حقوق مدنی و سیاسی و میثاق حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی، که به منظور تهیه و اجرای مواد اعلامیه جهانی حقوق بشر در 16 دسامبر 1966به تصویب مجمع  عمومی سازمان ملل متحد رسیده است و دو دسته حقوق از یکدیگر متمایز شده اند؛ حقوق مدنی و سیاسی و حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی.

1-1-8-1- گفتاراول: تعریف حقوق اجتماعی

 حقوق اجتماعی نیز بخشی از دانش حقوق است و اگرچه (به تعبیر برخی از حقوق دانان) نمی توان آن را به صورت کامل یکی از شاخه های حقوق عمومی در نظر گرفت اما قرابت این دو غیر قابل انکاراست[1].

حقوق اجتماعی در یک معنی محدود به حقوقی گفته میشود که فرد آن را به عنوان اینکه عضو جامعه است و با فعالیت شخصی و حرفه ای خود ویا با بکارگیری دارائی خود در اجتماعی تاثیر می گذارد دارا می باشد مانند حق مالکیت، آزادی کار و شغل و….[2] حقوق دان فرانسوی و استاد دانشگاه پاریس  بوردو حقوق اجتماعی را براین اساس توصیف می کند:

حقوق اجتماعی مانند حقوق آزادیهای فردی ناشی از مقتضیات طبیعی بشر است که برای او به همان اندازه حقوق فردی امری حیاتی و اساسی است و موجب رهایی او از بی عدالتی میشود.[3]

و ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که حقوق اجتماعی اثار نفوذ اندیشه  سوسیالیسم در اروپاست.

اندیشه حقوق اجتماعی بوسیله (توماس موروس، لوئی بلان، سن سیمون، اون ،فوریه و کابه مطرح شده و سپس با کارل مارکس) به اوج رسید.

این حقوق برای در حقیقت برای رفع بی عدالتی و نابرابری های اجتماعی است که برای افراد وضع شده تا جامعه به سوی برابری و عدل پیش روند.

اسناد بین المللی نیز به حقوق اجتماعی پرداخته اند و در ماده 22 اعلامیه جهانی حقوق بشر آمده است:

هرکس به‌عنوان عضوی از جامعه حق برخورداری از امنیت اجتماعی را دارد و مجاز است تا از طریق تلاش‌های ملی وهمکاری‌های بین‌المللی مطابق با تشکیلات و منابع هر کشور حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را که لازمه ی منزلت و رشد آزادانه ی شخصیت اوست را عملی کند.

علاوه بر آن حق بر آموزش و پرورش و کار در ماده 23 به این صورت توصیف گردیده است:

بند۱) هرکس حق کارکردن، انتخاب آزادانه ی شغل، برخورداری از شرایط منصفانه و رضایت‌بخش برای کار و برخورداری از حمایت دولت در برابر بیکاری را دارد.