افراد جامعه و در میان آنها شاعران خود را جدا و بیگانه از جمع نمیدانند. لذا با سایر اعضای جامعه احساس همبستگی و وابستگی کرده و زبان گویای جامعه خویش میشوند. از جمله این شاعران سعاد الصباح است.
سعاد الصباح مسایل اجتماعی را با بینشی عمیق مورد بررسی قرار میدهد و به سادگی از کنار آن نمیگذرد. وی در تأمّلات اجتماعی خود موضوعاتی از قبیل: تعلیم و آزادی زن، استعمار، وطن دوستی، انسان دوستی ،وحدت عربی را مورد توجّه قرار میدهد. او انسانها را روح واحدی میداند که باهم برابر و مشابهند. او در واقع خود را اصلاح کننده معضلات و مشکلات جامعه میداند و مبنای شعر خود را خدمت به ملت خویش و در نگاه گستردهتر خدمت به انسانیت قرار میدهد و خواستار احیای حقوق اساسی مردم میشود.
این تحقیق از نوع بنیادی و روش بررسی آن تحلیلی توصیفی است که به شیوۀ کتابخانهای صورت گرفته است بدین ترتیب که نخست مطالب مرتبط با موضوع از منابع استخراج وفیش برداری شده و آنگاه یافتهها مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
کلمات کلیدی: سعاد الصباح – اشعار- مضامین اجتماعی
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
فصل اول: کلیات و مفاهیم……………………………………………………………………………………..
1-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………….
1-2- مبادی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………….
1-2-1 تعریف موضوع……………………………………………………………………………………………………………….
1-2-2 سابقه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………..
1-2-3 سؤالات تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..
1-2-4 فرضیه های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………..
1-2-5 روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………

1-2-6 هدف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………..
1-3 مفاهیم……………………………………………………………………………………………………………………………..
1-3-1 جامعه شناسی ادبیات………………………………………………………………………………………………….
1-3-1-1 مفهوم و تاریخچهی جامعه شناسی ادبیات……………………………………………………………..
1-3-1-2 سابقه نقد اجتماعی………………………………………………………………………………………………….
1-3-2 مهم ترین عوامل مؤثر بر آثار ادبی و هنری…………………………………………………………………
1-3-2-1 ساخت اجتماعی………………………………………………………………………………………………………
1-3-2-2 فرهنگ…………………………………………………………………………………………………………………….
1-3-2-3 شخصیت…………………………………………………………………………………………………………………..
1-3-3 هدف جامعه شناسی ادبیات…………………………………………………………………………………………
1-3-3-1 روش جامعه شناسی ظواهر ادبی…………………………………………………………………………….
1-3-3-2 جامعه شناسی تولید کننده اثر ادبی……………………………………………………………………….
1-3-3-3 جامعه شناسی محتوای اثر ادبی………………………………………………………………………………
1-3-4 واقع گرایی……………………………………………………………………………………………………………………
فصل دوم: جغرافیا و ادبیات کویت ………………………………………………………….…………..
2-1 موقعیت تاریخی و جغرافیایی……………………………………………………………………………………………
2-1-2 موقعیت تاریخی……………………………………………………………………………………………………………
2-1-2-1 پیشینهی تاریخی کویت………………………………………………………………………………………….
2-1-2-2 وجهی تسمیهی کویت…………………………………………………………………………………………….
2-1-3 موقعیت جغرافیایی……………………………………………………………………………………………………….
2-1-3-1 جغرافیای کویت……………………………………………………………………………………………………….
2-1-4 شرایط سیاسی………………………………………………………………………………………………………………
2-1-4-1 استقلال کویت و عواقب بعد از آن…………………………………………………………………………..
2-1-4-2 حاکمیت خاندان صباح…………………………………………………………………………………………….
2-1-5 موقعیت اقتصادی و فرهنگی………………………………………………………………………………………..
2-1-5-1 اقتصاد………………………………………………………………………………………………………………………
2-1-5-2 بهداشت…………………………………………………………………………………………………………………..
2-1-5-3 دین و نژاد مردم کویت …………………………………………………………………………………………..
2-1-5-4 آموزش……………………………………………………………………………………………………………………..
2-1-6 مراحل ادبی در شعر کویت…………………………………………………………………………………………..
2-1-6-1 مرحله اول شعر کویت……………………………………………………………………………………………..
2-1-6-2 مرحله دوم شعر کویت……………………………………………………………………………………………..
2-1-6-3 مرحله سوم شعر کویت…………………………………………………………………………………………….
فصل سوم:معرفی سعاد الصباح و جایگاه ادبی وی…………………………………………………….
3-1 زندگی نامه………………………………………………………………………………………………………………………………
3-2 آثار و تالیفات علمی و ادبی……………………………………………………………………………………………………..
3-3 مجموعه مقالات ……………………………………………………………………………………………………………………..
3-4 کتابهای تألیفی در زمینه اقتصاد ……………………………………………………………………………………..
3-5 آثار علمی پژوهشی …………………………………………………………………………………………………………………
3-6 فعالیت های فرهنگی ………………………………………………………………………………………………………………
3-7 عضویت ها ………………………………………………………………………………………………………………………………
3-8 سبک شعری……………………………………………………………………………………………………………………………
3-9 ویژگی شعری …………………………………………………………………………………………………………………………
3-9-1 تضاد و تناقض گویی……………………………………………………………………………………………………………
3-10 تاثیر پذیری از مکتب نزار قبانی……………………………………………………………………………………………
فصل چهارم: انعکاس مضامین اجتماعی در شعر سعاد الصباح………………………………
4-1 بررسی مضامین اجتماعی………………………………………………………………………………………………..
4-1-1 زن در جامعه معاصر عربی……………………………………………………………………………………………
4-1-1-1 تعلیم زن …………………………………………………………………………………………………………………
4-1-1-2 آزادی زن ……………………………………………………………………………………………………………….
4-1-1-3 اعتراض به نگرش جنس گونه زن و تحقیر او………………………………………………………….
4-1-1-4 نگاه جامعه به زن و نقد شاعر نسبت به آن…………………………………………………………….
4-1-2 دیدگاه شاعر نسبت به مرد…………………………………………………………………………………………..
4-1-3 تبعیض طبقاتی…………………………………………………………………………………………………………….
4-1-4 نفاق و تزویر…………………………………………………………………………………………………………………
4-1-5 ستم و خشونت……………………………………………………………………………………………………………..
4-1-6 استعمار و تحت سلطه دیگران بودن…………………………………………………………………………….
4- 1-7 آزادگی و استبداد………………………………………………………………………………………………………..
4-1-8 وطن دوستی…………………………………………………………………………………………………………………
4-1-9 انسان دوستی، محبت، برادری و وحدت عربی…………………………………………………………….
4-1-9-1 فلسطین از نگاه شاعر………………………………………………………………………………………………
4-1-9-2 لبنان از نگاه شاعر …………………………………………………………………………………………………..
4-1-9-3 عراق از نگاه شاعر ……………………………………………………………………………………………………
4-1-10راهکارها و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………
4-1-10-1 راهکارها ر شعر سعاد الصباح…………………………………………………………………………………
4-1-10=2 نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………..
فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………………………….
1
2
3
3
4
5
5
6
6
6
6
7
9
9
10
11
12
13
13
14
15
15
18
19
19
19
20
21
21
21
21
22
24
24
26
26
26
27
27
27
27
29
30
30
32
32
32
33
34
34
35
35
36
40
41
41
42
46
49
52
53
61
62
63
65
67
68
74
75
79
82
85
86
88
91
1 مقدمه
شعر هنری است برخاسته از اعماق روح و قلب انسان، که با آمال و آرزوها و خواستههای درونیاش عجین شده است. و شاعر هنرمندی است که از مشکلات و نیازهای مردم و زوایا و واقعیتهای پیدا و پنهان زندگیشان سخن میگوید.
مضامین و مفاهیم نهفته در شعر همواره متأثر از مسائل موجود در جامعه بوده است چرا که در واقع عدم تأثیر پذیری شعر از مسائل و واقعیتهای اجتماعی غیر قابل اجتناب است.
در اواخر قرن 19 و اوائل قرن 20 با تغییر و تحول بزرگی در مسائل سیاسی و اجتماعی دنیا، شعر نیز دچار نهضت و تحول بزرگی در عرصه مضمون و محتوا گشت، به طوری که دامنه شعر وسعت یافته و موضوعات شخصی و محدود جای خود را به مسائل روز و موضوعات اجتماعی پرتنش داد.
با بالا رفتن سطح فکری مردم و بینش و آگاهی اجتماعی و بیداری اندیشههای خفته، شعر عربی وارد عرصه جدیدی شد و به رشد و شکوفایی بالایی رسید و از حصار مضامین محدودی چون مدح پادشاهان و گرایشهای فردی رهایی یافت، وارد مضامین اجتماعی گستردهای شد. شاعر دیگر برای منفعتهای شخصی و به رخ کشیدن قدرت شعر پردازی خود در قالب آرایههای ادبی و صناعات لفظی و لغات دشوار و پر تکلف، شعر نمیسراید. بلکه به مضمون و محتوا پرداخته، و با احساساتی پرشور و عواطفی گرم از مشکلات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مردم سخن میراند.
سعاد الصباح با شیوه شعری خود به سراغ مضامین جدید و پویای عصر خویش میرود و با زبان ساده شعر خود به تحلیل وقائع سیاسی و اجتماعی عصر خویش میپردازد. او در واقع خود را اصلاح کننده معضلات و مشکلات جامعه میداند. و مبنای شعر خود را خدمت به ملت خویش و در نگاه گستردهتر خدمت به انسانیت قرار میدهد و خواستار احیای حقوق اساسی مردم میشود.
رسالهی حاضر ، در4 فصل تدوین شده است:
فصل نخست، به مقدّمات و کلیات و مفاهیم تحقیق پرداختهاست و در آن به مسئله اصلی تحقیق، سؤال ها، فرضیهها، پیشینه تحقیق، روش تحقیق و به بحث درباره جامعه شناسی ادبیات و رابطه جامعه و ادبیات پرداخته میشود.
درفصل دوّم، اوضاع تاریخی، جغرافیایی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ادبی کویت به صورت کلی را شرح داده میشود.
در فصل سوم، توضیحاتی جهت آشنایی بیشتر مخاطب با زندگی و اندیشهها و آثار سعاد الصباح، بیان میشود.
در فصل چهارم، به طرح مسائل اجتماعی موجود درجامعه مانند زن ، مرد، آزادی، استعمار و وطن دوستی پرداخته میشود.