چکیده

پژوهش حاضر در صدد بررسی میزان انعکاس و تصویرسازی مطبوعات داخلی از آسیب اجتماعی سرقت(مورد مطالعه: بررسی و مقایسه صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق در سال1393) بوده است. از این منظر پس از بسط فضای مفهومی سرقت و مشخص شدن سازه های مفهومی آن با استفاده از پارادایم اثبات گرایی متشکل از رویکردهای نظری فشار اجتماعی، یادگیری اجتماعی و کنترل اجتماعی درصدد تبیین نظری و تجربی موضوع بوده است. با کاربرد روش تحقیق تحلیل محتوای کمی و ابزار پرسشنامه معکوس بر روی 192 شماره از دو روزنامه جام جم و شرق که با استفاده از  روش نمونه گیری طبقه ایی نسبتی از دو جامعه آماری روزنامه شرق و روزنامه جام جم، داده های تحقیق استخراج گردید. جهت احتساب اعتبار شاخص ها از اعتبار محتوایی صوری کیفی و جهت پایایی شاخص ها از ضریب پایایی ویلیام اسکات استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهند که بیشترین فراوانی و اولویت انعکاس سرقت به اعتبار تبحر و مهارت سارق در سرقت حرفه ایی، سرقت به اعتبار زمان انجام آن در سرقت زمان روز، سرقت به اعتبار نحوه عمل عامل در سرقت تک رو، سرقت به اعتبار مال سرقت شده در سرقت پول نقد، اسناد و مدارک مالی، سرقت به اعتبار راه های ورود سارق در سرقت از راه غفلت، تهدید و قتل، سرقت به اعتبار محل در سرقت از اماکن عمومی مشاهده شده است. همچنین عوامل موثر در سرقت شامل متغیرهای 1- مصرف مواد،2- بیکاری و فقر و گذران زندگی، ورشکستگی اقتصادی(فشار اقتصادی)،3- ضعف پیوند اجتماعی(حس جامعه گریزی)،4- تصاحب ثروت(نابهنجاری از نوع نوآوری)،5- بدهکاری(وصول طلب)،                     6- فرصت های نامشروع افتراقی و معاشرت های نامشروع  افتراقی و 7- ناکامی و حسادت (احساس محرومیت نسبس) بوده است که در این میان دو متغیر تصاحب اموال(نابهنجاری از نوع نوآوری) و نیز فقر، بیکاری و گذران زندگی بیشترین فراوانی و اولویت انعکاس را در دو روزنامه جام جم و شرق به خود اختصاص داده اند. علاوه بر این در فرایند تحلیل همبستگی، بین دو روزنامه جام جم  و شرق در میزان انعکاس سرقت به اعتبار تبحر و مهارت سارق، سرقت به اعتبار زمان انجام آن،  سرقت به اعتبار نحوه عمل عامل، سرقت به اعتبار مال سرقت شده، سرقت به اعتبار راه های ورود سارق و سرقت به اعتبار محل تفاوت معناداری وجود داشته است؛ بدین ترتیب که میزان انعکاس روزنامه جام جم بیشتر از روزنامه جام جم بوده است. در نهایت بین دو روزنامه مورد بررسی در میزان انعکاس عوامل موثر بر سرقت تفاوت معناداری مشاهده نشده است.

واژگان کلیدی

رسانه، روزنامه، سرقت، مهارت سارق، زمان سرقت، مال سرقت شده، راه سرقت، مکان سرقت، علل سرقت.

فصل اول 

کلیات تحقیق

– مقدمه

 

امروزه توسعه جامعه مدرن خصوصاً شهرها و تحولاتی كه در سطح ساختار و مناسبات جمعی در دوران جدید بوجود آمده تمامی شئون و جنبه های مختلف زندگی فردی و اجتماعی را متأثر ساخته است. تمدن ماشینی امروز كه به دنبال خود توسعه شهرهای صنعتی، ایجاد محلات پرجمعیت، تغییر زندگی ساده و تبدیل آن به یك زندگی پر تجمل و پیچیده، رقابت سرسختانه و عقل گرایی، تشدید احساسات درماندگی، سرخوردگی و اجحاف را به ارمغان آورده است؛ پی آمد دیگری نیز داشته و آن انحرافات و آسیب های اجتماعی انسانها در برابر واقعیات اجتماعی است(محسنی تبریزی،1383: 15). یکی از این آسیب های اجتماعی، آسیب اجتماعی سرقت می باشد؛ سرقت یکی از انواع جرایمی است که در اکثر جوامع پرتعدد است. حتی درگذشته های بسیار دور زندگی بشر خالی از سرقت نبوده و به اشکال مختلف انجام می شده است. این جرم که بعد از قتل با سابقه ترین جرائم به حساب می آید، دستخوش تحولات و تغییرات زیادی شده و شکل انجام آن در زمانهای متفاوت و در جوامع مختلف تغییر کرده است . گذشت زمان بر این پدیده نظیر تمام امور اثر گذاشته و تحولاتی در آن بوجود آورده است. شکل انجام شیوه ها، وسائل و ابزار مورد استفاده، نوع مال و اشیاء مسروقه و… همچنین وضعیت سارقین از جهات گوناگون تغییر یافته است(نیری، 1381: 106).

از سوی دیگر، باید اذعان داشت که امنیت اجتماعی به معنای آرامش و آسودگی می باشد كه جامعه برای اعضایش فراهم می نماید و یكی از حقوق مسلم و ضروری مردم بر گردن حاكمان است. حاكمیت موظف است امنیت لازم را برای زندگی اجتماعی- اقتصادی و سیاسی مردم فراهم نماید تا آنها بتوانند در سایه این امنیت زندگی سالم و انسانی و رو به پیشرفت داشته باشند. در تأمین امنیت اجتماعی عوامل و عناصر گوناگونی دخیل هستند كه از جمله یكی از این عوامل رسانه های جمعی               می باشند. رسانه های جمعی با ویژگی گسترده بودن، كثرت مخاطب، سرعت انتقال و وسعت انتشار، نقش بسیار مهم و چشمگیری در هدایت افكار عمومی و ایجاد امنیت روانی و اجتماعی اعضای جامعه دارند. رسانه ها با توجه به كاركردهای مهم و چندگانه ای كه در جامعه دارند، از جمله كاركرد نظارت بر محیط، توان ایجاد همبستگی اجتماعی و انتقال میراث اجتماعی از نسلی به نسل دیگر می توانند بر پدیده های اجتماعی تأثیرگذار باشند. از جمله كاركرد رسانه ها كاركرد آموزشی آن است كه می توانند با بهره گیری از این كاركرد رعایت ارزش ها و هنجارهای اجتماعی را به مردم آموزش دهند تا امنیت اجتماعی بیشتر گردد. رسانه ها می توانند شیوه های مبارزه با بزهكاری و پیشگیری از آن را به مردم آموزش دهند. آنها با به تصویر كشیدن فرایند بزهكار شدن یك فرد، به مخاطبان می آموزند كه چگونه با اتخاذ تدابیر صحیح تربیتی، آموزشی، اقتصادی و اجتماعی مانع بزهكار شدن خود و اطرافیان گردند(شایگان، 1389: 93-92).

از این منظر، پژوهش حاضر بر آن است تا به تحلیل میزان انعکاس و بازنمایی آسیب اجتماعی سرقت در رسانه نوشتاری مطبوعات بپردازد. لذا پس از بسط فضای مفهومی موضوع و مشخص شدن سازه های مفهومی آسیب اجتماعی سرقت با استفاده از استراتژی استقرایی و از نوع مطالعات تحلیل محتوای کمی بر روی صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق به بررسی تیپولوژی(طبقه بندی) و نیز اتیولوژی(سبب شناسی) پدیده سرقت خواهد پرداخت. علاوه بر این پس از مشخص شدن  تیپولوژی(طبقه بندی) و نیز اتیولوژی(سبب شناسی) پدیده سرقت به ارائه راهکارهای پیشگیرانه و مداخلاتی در برخورد با پدیده مذکور با تأکید بر نقش رسانه در این زمینه مبادرت خواهد ورزید.

1-1- بیان مسأله

امروزه در محیطی به سر می بریم که رسانه های گروهی ما را احاطه کردند؛ رسانه ها با کارکردهای متنوعی همچون فرایند اطلاع دهی و آگاهی بخشی، آموزش و…، امروزه حائز اهمیت می باشند. بنابراین تأثیر رسانه های گروهی برای ما بسیار مهم می باشد؛ زیرا رسانه ها در راستای تجربه مستقیم و غیر مستقیم در ایجاد تصویر وقایع اجتماعی به طور عام و جرایم به طور خاص برای مردم می توانند به عنوان یک نیرو و جریان اصلی شناخته شوند(بیابانی،1393 :22).

در بین وسایل ارتباط جمعی، مطبوعات با توجه به ویژگی ها و کارکردهای ویژه و منحصر به فرد خود نظیر آگاهی دادن به افراد از وقایع و رویدادهای محیط زندگی جمعی و پخش اخبار و اطلاعات ضروری، تکمیل معلومات اجتماعی و بالا بردن سطح فرهنگ و نیز فراهم ساختن وسائل سرگرمی و اوقات فراغت افراد، روز به روز بر اهمیت آنها افزوده می شود. در ایران نیز اگرچه توسعه مطبوعات به شکل جدید آن دیرتر از کشورهای اروپایی و غربی آغاز شده است؛ ولی نمی توان از اهمیت و نقش پر رنگ مطبوعات در عرصه ارتباطات چشم پوشید. در سال های اخیر در ایران، مطبوعات بخصوص روزنامه ها توانستند در افکارسازی و سوق دادن اندیشه ها و همچنین بیان افکار عمومی و خواسته های مردم و نیز بیان وقایع و رویدادهای مهم اجتماعی جایگاه مطلوب تری را کسب کنند. یکی از وقایعی که ما همه روزه یا بعضاً در مطبوعات و روزنامه ها ملاحظه می کنیم، تصویرسازی و انعکاسی است که این قسم از وسایل ارتباط جمعی از پدیده « آسیب های اجتماعی و انواع آن » به عمل می آورند و هر کدام از آنها با توجه به سلایق و گرایش های خاصی که دارند بگونه ای متفاوت به تفسیر و انعکاس آن                می پردازند. در این میان، پدیده ایی که بیش از سایر آسیب های اجتماعی در صفحه حوادث روزنامه ها با آن مواجه می شویم؛ آسیب اجتماعی سرقت می باشد. سرقت را معمولا ربودن مال دیگری بدون اطلاع یا رضایت وی و با قصد برنگرداندن و یا به تعبیر دیگر؛ تصرف غیر قانونی در مال دیگران تعریف کردند. سرقت اصولا کنشی است نسبتا عقلانی و حساب شده که طبق برنامه معین و با تصمیم گیری قبلی در مورد انتخاب قربانی و چگونگی فرایند انجام کار صورت می گیرد(صدیق سروستانی،1386: 93). در بین جرایم مختلف سرقت پدیده ای است که هم زمان بر هم زننده امنیت مالی و جانی دیگری                می باشد. رفع نیازهای فردی و جمعی به هر شیوه ممکن از طریق تجاوز به اموال غیر و همچنین انتخاب الگوی سرقت به عنوان شیوه ای برای امرار معاش و کسب مال و ثروت و انباشت دارایی در کنار پیامدها برشمرده شده زمینه را برای تقویت خرده فرهنگ های بزهکار و ظهور و شیوع سایر جرایم اجتماعی هموار می سازد(هوشمند و کوه شکاف،1381: 110). لذا شیوع یا اپیدمی شدن سرقت در جامعه                   می تواند تسهیل کننده هرج و مرج در مناسبات و روابط اجتماعی و به دنبال آن تزلزل در بنیان های نظم عمومی و  تقویت بی سامانی اجتماعی باشد.

رسانه های جمعی از جمله روزنامه ها به بازنمایی آسیب های اجتماعی مختلفی از جمله سرقت                      می پردازند و زوایای مختلفی آن را برای مخاطبان به تصویر می کشند. لذا با اطلاع رسانی به موقع و مناسب برای اعضای جامعه در پیشگیری از این نوع از انحراف اجتماعی برای اعضای جامعه نقش موثری را ایفاء می کنند تا اعضای جامعه بتوانند با درک همه جانبه آنها ضمن حفظ خود از ارتکاب انحرافات اجتماعی، از شکسته شدن هنجارهای مقبول جامعه جلوگیری نمایند(بیابانی،1393 :22). بنابراین می توان اذعان داشت که رسانه های ارتباطی به طور عام و مطبوعات به طور خاص به عنوان یكی از اركان اساسی جامعه می توانند با آشنا و آگاه ساختن جامعه نسبت به بزهكاری و مسائل قانونی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی مربوط به آن، مشاركت هرچه بهتر و مفیدتر مردم را در برقراری و حفظ امنیت موجب شوند به نحوی كه مردم خود كارگزار امنیت شده و در فرایند حصول به آن مشاركت نمایند(شایگان، 1389: 92). با توجه به مطالب فوق، بررسی میزان انعکاس و تصویر سازی مطبوعات داخلی از آسیب اجتماعی سرقت موضوع پژوهش حاضر و اینکه صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق آسیب اجتماعی سرقت( از حیث طبقه بندی و علل) را چگونه انعکاس می دهند؛ مسأله پژوهش حاضر می باشد؟

2-1- اهمیت و ضرورت تحقیق

جهان امروز خواسته و ناخواسته در معرض دگرگونی های شگفت انگیزی قرار گرفته که در این دگرگونی، سهم عمده ای نیز برای وسایل ارتباط جمعی منظور شده است. به بیان دیگر در میان عوامل متعددی كه در تكوین آگاهی‌ها، نگرش‌ها و دگرگونی در رفتارهای افراد مؤثر بودند، نقش رسانه‌های گروهی غالباً به عنوان یكی از مهمترین عوامل شناخته شده است. امروزه نقشی كه وسایل ارتباط جمعی بر عهده دارند؛ شامل: فرهنگ پذیری، آموزش، اطلاع رسانی و ایجاد مشاركت اجتماعی در میان شهروندان یک جامعه می باشد. در این میان، روزنامه‌ها و مجلات می‌توانند خواه از طریق مقالات و خواه از طریق آگاهی‌های خود، راه و رسم زندگی امروزی را به خوانندگان بیاموزند و جایگاهی را كه در حیات سیاسی- اجتماعی به معنای وسیع كلمه از دست داده‌اند را از طریق مقالات و خواه از نفوذ فزاینده بر زندگی روزانه مردم عادی جبران كنند. از جمله این موارد که می توان به آنها اشاره کرد؛ صفحه حوادث روزنامه ها می باشند که همه روزه شاهد وقایع و اتفاقاتی از انواع مسائل و آسیب های اجتماعی در آن می باشیم.

به طور کلی دو رویکرد کلی در رابطه با انعکاس آسیب های اجتماعی از سوی رسانه ها وجود دارد؛ بدین ترتیب که رسانه ها از یك سو توانایی تشدید احساس ناامنی، ترویج بزهكاری و تشویق افراد مستعد ارتكاب جرم را دارند و از سوی دیگر با ایفای نقش اطلاع رسانی مسئولانه و ترویج الگوهای زندگی سالم می توانند در كاهش وقوع جرم و تأمین احساس امنیت مؤثر باشند[1](فرجی ها، 1385: 59).

از سوی دیگر، آسیب های اجتماعی خصوصاً برای كسانی كه در شهرها زندگی می كنند پدیده ای ملموس، مشهود و واقعیتی تلخ و در عین حال گریز ناپذیر است كه به عنوان یكی از نمودهای زندگی اجتماعی جامعه مدرن و ماشینی بروز و حضور دارد. آنچه كه حائز اهمیت است این است كه به منظور بقاء و استمرار حیات هر جامعه باید هنجارها و ارزشهای آن جامعه توسط اعضاء آن محترم شمرده شود. اما در همه جوامع انسانی، برخی از افراد پاره ای از ارزشها و هنجارهای جامعه را رعایت نمی كنند و به قول جامعه شناسان نظم اجتماعی «ناهمنوا» نامیده می شوند. به طور کلی مسایل مربوط به آْسیب شناسی اجتماعی در جامعه ما نسبت به سایر حوزه های جامعه شناسی گسترده است و حجم در خوری از پژوهش های انجام شده در عرصه علوم اجتماعی به این گونه پژوهش ها اختصاص دارد. پژوهشگران زیادی تلاش نموده اند تا آنچه را به نظر آسیب اجتماعی آمده مورد مطالعه قرار دهند و علل و عوامل و پیامدهای آنها را مورد بررسی و شناسایی قرار دهند(عبداللهی،1380). اهمیت و ضرورت پژوهش حاضر را می توان موارد زیر بر شمرد:

1- افزایش نگرانی های عمومی درباره مسایل مختلف اجتماعی از این رو كه صدمات و خسارات وارده بر پیكر اجتماع از ناحیه این گونه مسایل رو به فزونی دارد و هم از آن رو كه گاهی مقابله با آن نیز روز به روز دشوارتر می شود؛ شناخت علمی و دقیق مسایل اجتماعی را ضروری می سازد.

2- آسیب اجتماعی سرقت در میان سایر آسیب های اجتماعی، بیشترین فراوانی را به خود اختصاص                 می دهد؛ لذا شناسایی نوع و عوامل موثر بر آن می تواند نقش مهمی را در کنترل و کاهش آن ایفاء نماید. 

3- مطالعات انجام شده حاكی از آن است كه اخبار و رویدادهای جنایی بخش عمده ای از محتوای تمامی رسانه های گروهی را به خود اختصاص داده است. بنابراین می توان ادعا كرد كه بخش عمده ای از برداشت ما از جرم محصول تأثیر رسانه هاست. لذا رسانه ها با ایفای نقش اطلاع رسانی مسئولانه و ترویج الگوهای زندگی سالم می توانند در كاهش وقوع جرم و تأمین احساس امنیت مؤثر باشند.

3-1- اهداف تحقیق

پژوهش حاضر درصدد دستیابی به اهداف ذیل می باشد:

الف- اهداف کلی تحقیق:

1- بررسی و شناخت انعکاس و تصویر سازی صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق از آسیب اجتماعی سرقت.

2- شناخت و ارائه راهکارهای مناسب به منظور کاهش آسیب اجتماعی سرقت براساس یافته های حاصل از تحقیق. 

ب- اهداف جزیی تحقیق:

1- بررسی و مقایسه میزان انعکاس طبقه بندی(تیپولوژی) آسیب اجتماعی سرقت در صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق.

2- بررسی و مقایسه میزان انعکاس سبب شناسی( اتیولوژی) آسیب اجتماعی سرقت در صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق.

3- بررسی و مقایسه اولویت انعکاس طبقه بندی (تیپولوژی) و سبب شناسی (اتیولوژی) آسیب اجتماعی سرقت در صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق.

4-1- سئوالات تحقیق

پژوهش حاضر درصدد پاسخگویی به سئوالات ذیل می باشد:

الف- سئوالات کلی تحقیق:

1- انعکاس و تصویر سازی صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق از آسیب اجتماعی سرقت چگونه است؟

2- چه راهکارهای مناسبی را می توان به منظور کاهش آسیب اجتماعی سرقت براساس یافته های حاصل از تحقیق ارائه داد؟ 

ب- سئوالات جزیی تحقیق:

1-آیا بین میزان انعکاس طبقه بندی(تیپولوژی) آسیب اجتماعی سرقت در صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق تفاوت وجود دارد؟

2- آیا بین میزان انعکاس سبب شناسی(اتیولوژی) آسیب اجتماعی سرقت در صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق تفاوت وجود دارد؟ 

3- آیا بین اولویت انعکاس طبقه بندی(تیپولوژی) و سبب شناسی(اتیولوژی) آسیب اجتماعی سرقت در صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق تفاوت وجود دارد؟ 

5-4- فرضیه های تحقیق

فرضیه های پژوهش حاضر به شرح ذیل می باشد:

1- بین میزان انعکاس طبقه بندی(تیپولوژی) آسیب اجتماعی سرقت در صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق تفاوت معناداری وجود دارد.

1-1- بین میزان انعکاس انواع سرقت براساس اعتبار عامل(مهارت سارق) در صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق تفاوت معناداری وجود دارد.

2-1- بین میزان انعکاس زمان سرقت در صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق تفاوت معناداری وجود دارد.

3-1- بین میزان انعکاس نحوه عمل عامل(تعداد سارق) در صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق تفاوت معناداری وجود دارد.

4-1- بین میزان انعکاس مال سرقت شده  در صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق تفاوت معناداری وجود دارد.

5-1- بین میزان انعکاس شیوه های سرقت به اعتبار راه های ورود سارق در صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق تفاوت معناداری وجود دارد.

6-1- بین میزان انعکاس سرقت به اعتبار محل سرقت در صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق تفاوت معناداری وجود دارد.

2- بین میزان انعکاس سبب شناسی( اتیولوژی) آسیب اجتماعی سرقت در صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق تفاوت معناداری وجود دارد. 

1-2- بین میزان انعکاس اعتیاد سارق به عنوان یکی از متغیرهای گرایش به آسیب اجتماعی سرقت در صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق تفاوت معناداری وجود دارد. 

2-2- بین میزان انعکاس فقر، بیکاری و گذران زندگی به عنوان یکی از متغیرهای گرایش به آسیب اجتماعی سرقت در صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق تفاوت معناداری وجود دارد. 

3-2- بین میزان انعکاس ورشکستگی اقتصادی(فشار اقتصادی) به عنوان یکی از متغیرهای گرایش به آسیب اجتماعی سرقت در صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق تفاوت معناداری وجود دارد. 

4-2- بین میزان انعکاس حس جامعه گریزی به عنوان یکی از متغیرهای گرایش به آسیب اجتماعی سرقت در صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق تفاوت معناداری وجود دارد. 

5-2- بین میزان انعکاس تصاحب اموال( نابهنجاری از نوع نوآوری) به عنوان یکی از متغیرهای گرایش به آسیب اجتماعی سرقت در صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق تفاوت معناداری وجود دارد. 

6-2- بین میزان انعکاس بدهکاری(وصول طلب) به عنوان یکی از متغیرهای گرایش به آسیب اجتماعی سرقت در صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق تفاوت معناداری وجود دارد. 

7-2- بین میزان انعکاس فرصت و معاشرت افتراقی(محیط نامناسب و دوستان کجرو) به عنوان یکی از متغیرهای گرایش به آسیب اجتماعی سرقت در صفحه حوادث دو روزنامه جام جم و شرق

1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق………………………….. ..4

1-4 اهداف تحقیق…………………………………. ..5

1-4-1 هدف اصلی تحقیق……………………………… ..5

1-4-2 اهداف فرعی تحقیق……………………………. ..6

1-5 فرضیه تحقیق…………………………………. ..6

1-6 روش تحقیق…………………………………… ..7

1-7 روش گردآوری داده ها …………………………. ..7

1-8 جامعه آماری و حجم نمونه …………………………………………………………………………………………………………………….8

1-9 روش تجزیه و تحلیل داده ها…………………….. ..8

1-10 قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………..9

1-10-1 قلمرو موضوعی ………………………………………………………………………………………………………………………………9

1-10-2 قلمرو مکانی …………………………………………………………………………………………………………………………………..9

1-10-3 قلمرو زمانی ……………………………………………………………………………………………………………………………………9

1-11 تعاریف عملیاتی متغیرها ………………………………………………………………………………………………………………………9

1-12 مفاهیم و واژگان اختصاصی ………………………………………………………………………………………………………………..10

1-13 خلاصه فصل اول ………………………………………………………………………………………………………………………………12

 

فصل دوم – مبانی نظری و ادبیات تحقیق

2-1 مقدمه………………………………………. 14

2-2 تعریف واژه ها ………………………………. 15

2-2-1 تعریف پیش بینی …………………………….. 15

2-2-2 تعریف مسأله پیش بینی ……………………….. 16

 

2-2-3  هدف پیش بینی ……………………………… 18

2-3 روش های پیش بینی ……………………………. 19

2-3-1 روش های کیفی پیش بینی ………………………. 20

2-8  روش های کمی پیش بینی ……………………….. 20

2-4 خطاهای پیش بینی …………………………….. 22

2-5  مدل های پیش بینی باکس و جنکینز ………………. 23

2-5-1 مرحله اول: تعیین مدل ……………………….. 24

2-5-2 مرحله دوم: تخمین متغیرهای مدل و آزمون آن ……… 24

2-5-3 مرحله سوم: کاربرد مدل پیش بینی……………….. 25

2-6 تعریف سود ………………………………….. 26

2-6-1 پیش بینی سود ………………………………. 27

2-6-2 کاربردهای سود پیش بینی شده ………………….. 28

2-6-3 پیش بینی سودهای آینده ………………………. 29

2-7 توان پیش بینی سری زمانی ……………………… 29

2-7-1 توان پیش بینی سری زمانی سودهای سالانه …………. 29

2-7-2 توان پیش بینی سری زمانی سودهای فصلی ………….. 31

2-8 پیشینه پژوهش ……………………………….. 33

2-8-1 پژوهش های خارجی ……………………………. 33

2-8-2 پژوهش های داخلی ……………………………. 35

2-9 خلاصه فصل دوم ……………………………….. 38

 

فصل سوم- روش تحقیق

3-1 مقدمه ……………………………………… 40

3-2 طرح مسأله پژوهش …………………………….. 41

3-3 نوع و روش تحقیق …………………………….. 42

3-4 تدوین فرضیه ………………………………… 43

3-5 جامعه آماری و نمونه آماری ……………………. 44

3-5-1 جامعه آماری ……………………………….. 44

3-5-2 نمونه آماری ……………………………….. 44

3-6 گردآوری اطلاعات ……………………………… 45

3-7 طبقه بندی،نام گذاری،تشخیص و تعریف عملیاتی متغیرها . 46

3-8 مدل روش تحقیق ………………………………. 47

3-9 انتخاب روش پیش بینی …………………………. 49

3-10 مدل های سری زمانی باکس-جنکینز ………………… 50

3-11 نحوه انتخاب مدل …………………………….. 52

3-11-1 ایستا کردن سری های زمانی …………………… 53

3-11-2 انتخاب مناسبترین مدل ………………………. 53

3-12 نرم افزار EVIEWS …………………………….. 54

3-13 آزمون های پارامتریک و غیر پارامتریک …………… 55

3-14 خلاصه فصل سوم ……………………………………………………………………………………………………………………………..57

 

فصل چهارم- تجزیه و تحلیل داده ها و آرمون فرضیه

4-1 مقدمه ……………………………………… 59

4-2 نمونه آماری ………………………………… 60

4-3 آمار توصیفی داده ها …………………………. 60

4-4 آزمون ایستایی(مانایی) ……………………….. 62

4-5 تعیین مدل رفتار سود شرکت ها ………………….. 65

4-6 تعیین یک مدل جامع …………………………… 67

4-7 پیش بینی سود ……………………………….. 75

4-8 خطای نسبی پیش بینی ………………………….. 76

4-9 آزمن فرض H0 …………………………………. 77

4-7 خلاصه فصل چهارم ……………………………… 80

فصل پنجم- نتایج، پیشنهادها و محدودیت های تحقیق

5-1 مقدمه………………………………………. 81

5- بحث و نتیجه گیری …………………………….. 82

5-3 یافته های تحقیق …………………………….. 83

5-4 محدودیت های تحقیق …………………………… 84

5-5 پیشنهادها ………………………………….. 85

5-5-1 پیشنهادها برای تحقیق های آتی …………………………………………………………………………………………………………85

5-5-2 پیشنهادها برای سازمان بورس…………………… 86

5-6 خلاصه فصل پنجم ………………………………. 87

پیوست- جداول

جدول(4-1) نمونه آماری …………………………… 89

جدول(4-2) EPS های پیش بینی شده توسط مدیریت شرکت های نمونه. 90

جدول(4-9) مقایسه EPS های پیش بینی شده توسط مدل و مدیریت با EPS های واقعی 114

جدول(4-10) محاسبه خطای EPS پیش بینی شده توسط مدل و مدیریت با مقدار واقعی 115

جدول(4-11) درصد خطای پیش بینی مدل و مدیریت………….. 116

 

منابع و مآخذ

منابع فارسی ……………………………………. 118

منابع لاتین …………………………………………………………………………………………………………………………………………………120

چکیده انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………………………………………….122

صفحه عنوان به زبان انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………………………123

 چکیده :

پیش بینی سود وتغییرات آن به عنوان یک رویداد اقتصادی از دیرباز مورد علاقه سرمایه گذاران،مدیران،تحلیلگران مالی،پژوهشگران و اعتبار دهندگان بوده است.اهمیت این پیش بینی به میزان انحرافی بستگی دارد که با واقعیت دارد؛هرچه میزان این انحراف کمتر باشد،پیش بینی از دقت بیشتری برخوردار است.

منابع مختلفی برای ارائه پیش بینی سود وجود دارد که عمدتاٌ به سه دسته کلی تقسیم می شوند که عبارتند از:پیش بینی سود توسط مدیریت،تحلیلگران مالی و مدل های کمی سری زمانی. تحقیقات زیادی در زمینه مقایسه دقت روش های پیش بینی سود انجام شده که به نتایج گوناگون و گاهی متضاد رسیده اند.

پژوهش حاضر در پی آن است که دقت پیش بینی سود هر سهم(EPS) توسط مدیریت را با دقت پیش بینی سود هر سهم(EPS) توسط مدل های سری زمانی باکس-جنکینز مورد مقایسه و آزمون قرار دهد. آزمون بر روی 51 شرکت نمونه برای سال های 1390-1385 انجام می شود. جهت آزمون فرضیه تحقیق ابتدا مناسب ترین مدل باکس-جنکینز(AR) از داده های شرکت های نمونه بدست آمده و سپس EPS فصل چهارم سال 1390 توسط مدل پیش بینی می گردد.در مرحله بعد خطای نسبی پیش بینی EPS توسط مدیریت و مدل با EPS واقعی همان فصل محاسبه می گردد.در آخر با استفاده از روش آزمون والد به مقایسه دقت پیش بینی EPS توسط مدل و مدیریت پرداخته می شود.

نتایج حاصل از این پژوهش گویای آن است که EPS پیش بینی شده بوسیله مدل به مراتب دقیق تر از پیش بینی EPS توسط مدیریت می باشد.

واژه های کلیدی:

پیش بینی، EPS، سری زمانی، مدل، باکس-جنکینز

  1-1) مقدمه :

پیش بینی سود و تغییرات آن به عنوان یک رویداد اقتصادی از دیرباز مورد علاقه سرمایه داران ، مدیران ، تحلیلگران مالی ، پژوهشگران و اعتبار دهندگان بوده است . مهمترین منبع اطلاعاتی سرمایه گذاران ، اعتبار دهندگان و سایر استفاده کنندگان در بورس اوراق بهادار ، پیش بینی های سود ارائه شده توسط شرکت هاست .

شواهد تجربی نشان می دهد سرمایه گذاران به اطلاعاتی نظیر پیش بینی سود هر سهم اتکا کرده و در قیمت گذاری سهام از آن استفاده می کنند . این پیش بینی ها بیانگر انتظارات مدیریت از عملکرد آتی شرکت است . بنابراین دقت این پیش بینی ها که مبنای تصمیم گیری آن هاست برای سرمایه گذاران حائز اهمیت بوده و خطای پیش بینی سود عامل مهمی در عملکرد بازار ثانویه است .

پیش بینی عنصر بنیادین و کلیدی در تصمیم گیری استفاده کنندگان درون سازمانی و برون سازمانی محسوب می شود ، بدین ترتیب تصمیمی کارا و اثر بخش خواهد بود که پیش بینی های انجام گرفته بر مبنای آن صحیح بوده باشد .

در دهه 1960 و 1970 انقلاب عظیمی در تحقیقات حسابداری و مالی صورت گرفته است  و در این میان تحقیقات مرتبط با پیش بینی های تحلیلگران مالی و مدیریت و همچنین پیش بینی های مبتنی بر مدل های کمی حجم عظیمی از این تحقیقات را به خود اختصاص داده است،  در مارس 1973 بنیاد تحلیلگران مالی FAF1 تحقیق سه بخشی را ارائه داد، یک بخش تحقیق که مربوط به تحقیق حاضر می باشد در زمینه پیش بینی سود شرکت ها بود. این تحقیق، گزارش می نمود که تنها از اکتبر 1971 تا سپتامبر سال 1972، حدود 78 مقاله در زمینه پیش بینی مدیریت در مجله وال استریت[1] انتشار یافته است که این خود نشانه از اهمیت بالای این حوزه در حسابداری و امورمالی است.

1-2)  بیان مسأله :

هدف سرمایه گذاری در هر دارایی و یا مؤسسه ای علاوه بر حفظ سرمایه، کسب سود است که در این راستا، پیش بینی سود برای سرمایه گذاران بالقوه و بالفعل و تحلیلگران مالی از اهمیت زیادی برخوردار است.

بسیاری از سرمایه گذاران، پیش بینی سود آتی را به عنوان عامل تعیین کننده در پیش بینی توزیع سود سهام آینده به کار می برند. بدیهی است که سود سهام مورد انتظار به نوبه خود نقش تعیین کننده ای در قیمت گذاری ارزش جاری سهام یا کل واحد تجاری دارد. سرمایه گذاران برای خرید و فروش سهام به بررسی ارزش پیش بینی شده سهام شرکت ها در سال های آتی نیاز دارند. شاید بتوان مهم ترین عامل تأثیرگذار بر قیمت سهام را در پیش بینی سود هر سهم جستجو کرد. مهم ترین منبع اطلاعاتی سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان و سایر استفاده کنندگان از اطلاعات شرکت ها پیش بینی های سود ارایه شده توسط آن ها در فواصل زمانی معین است .[2]

شواهد تجربی نشان می دهد که سرمایه گذاران به اطلاعاتی نظیر پیش بینی سود هر سهم اتکا کرده و در قیمت گذاری سهام از آن استفاده می کنند.

این پیش بینی ها بیانگر انتظارات مدیریت از عملکرد آتی شرکت است. بنابراین دقت این پیش بینی ها که مبنایی برای تصمیم گیری آن هاست برای سرمایه گذاران حائز اهمیت است.برای مثال گیولی و لاکونشوک بیان می دارند که سود هر سهم عامل بسیار مهمی است که سرمایه گذاران برای آن ارزش بسیار زیادی قائل اند.[3]

پیش بینی های سود را از روش های گوناگونی می توان به دست آورد که از مهم ترین روش های آن می توان به پیش بینی سود توسط مدیریت، تحلیلگران مالی و مدل های کمی سری های زمانی اشاره کرد.

در تجزیه و تحلیل سری های زمانی با استفاده از اطلاعات تاریخی گذشته مقادیر آینده یک متغیر پیش بینی می شود.

پیش بینی ای سود هر سهام در سرمایه گذاری ها از اهمیت ویژه ای برخوردار ست. اهمیت این پیش بینی به میزان خطایی بستگی دارد که با واقعیت دارد.هرچه میزان این خطا کمتر باشد، پیش بینی از دقت بیش تری برخوردار است.

هیچ یک از این پیش بینی ها کاملاَ دقیق نیست چون که هرکدام از آن با میزانی خطا همراه می باشد.

تاکنون تحقیقات زیادی در مورد هریک از این روش های پیش بینی سود و مقایسه بین آن ها صورت گرفته که نتایج گوناگونی به دست آمده است.

به هرحال در این پژوهش که در بستر بررسی اوراق بهادار ایران انجام می گیرد، سعی بر آن است که دقت پیش بینی سود توسط مدیریت با دقت پیش بینی سود توسط مدل های سری زمانی باکس-جنکینز مورد مقایسه قرار گرفته و مشخص گردد که کدام یک برای پیش بینی سود شرکت قابل اتکا می باشد.

 

1-3)  اهمیت و ضرورت تحقیق :

پیش بینی به سرمایه گذاران کمک می کند تا فرایند تصمیم گیری خود را بهبود بخشند و خطر تصمیم های خود را کاهش دهند.  به طور کلی شاخص سودمندی در پیش بینی عبارت است از، رابطه احتمالی بین رویدادهای اقتصادی مورد نظر تصمیم گیرنده و متغیرهای پیش بینی کننده مربوط که تا حدی از اطلاعات حسابداری نشأت می گیرد.

تحلیل گران برای تعیین ارزش ذاتی اوراق بهادار به تعیین سود واقعی نیاز دارند. سود به عنوان ابزار پیش بینی برای تحلیلگران و سرمایه گذاران از جایگاه خاصی برخوردار است. در بیانیه مفهومی شماره 1 هیئت تدوین استانداردهای حسابداری مالی [4] چنین آمده است: « سرمایه گذاران و اعطاء کنندگان وام و اعتبار و سایرین به ارزیابی دورنمای خالص جریان نقدی واحد تجاری علاقه مندند و غالباً سود به دست آمده را برای کمک به ارزیابی قدرت سودآوری، پیش بینی سود های آتی، برآورد ریسک اعطای اعتبار و سرمایه گذاری در واحد تجاری، به کار می گیرند». یعنی نوعی ارتباط مفروض بین” سود گزارش شده”و جریان نقدی به طور اعم و سود نقدی قابل توزیع بین سهام داران به طور اخص، وجود دارد.

بنابراین پیش بینی سود آینده به وسیله بسیاری از سرمایه گذاران به عنوان عامل تعیین کننده در پیش بینی توزیع سود سهام نقدی آتی به کار گرفته می شود و سود سهام مورد انتظار به نوبه خود، نقش تعیین کننده ای در ارزش جاری سهام یا کل واحد تجاری دارد. به عبارتی می توان گفت  سودهای پیش بینی شده  توسط مدیریت در ارزیابی شرکت ها و تأثیرگذاری بر قیمت سهام شرکت ها معیار بااهمیتی است.[5]

 

1-4) اهداف تحقیق :

بسیاری از سرمایه گذاران بر این باورند که پیش بینی سودهای آینده، در ارزیابی قیمت سهام، در زمان خرید و فروش مؤثرند. بنابراین سود آتی پیش بینی شده را می توان مهم ترین ابزار پیش بینی قیمت  سهام به حساب آورد.[6]

1-4-1) هدف اصلی :

هدف اصلی این تحقیق بررسی دقت پیش بینی EPS توسط مدیریت در مقایسه با دقت پیش بینیEPS به وسیله مدل های سری زمانی باکس- جنکینز است.

همانطور که ذکر شد تحقیقات بسیار زیادی در زمینه پیش بینی در کشورهایی با بازار هایی پیشرفته و مدرن از جمله امریکا انجام شده است و این در حالی است که درکشور ما به علت نو ظهور بودن  و رونق جدید بازار سرمایه ،تحقیقات موجود دراین زمینه نیز در آغاز کار و مراحل ابتدایی می باشد.  به هر حال تحقیقات کمی دراین حوزه از بازار سرمایه و بالاخص در زمینه دقت پیش بینی سود توسط مدیریت و تحلیل گران مالی ومدل های سری زمانی، انجام شده است.  محقق با توجه به کمبود تحقیقات موجود در این زمینه وهمچنین به علت اهمیت دقت پیش بینی سود دراخذ تصمیمات بهینه توسط استفاده کنندگان درون سازمان و استفاده کنندگان برون سازمانی بدین نتیجه رسیده است که انجام این تحقیق اهمیت وضرورت  اجتناب ناپذیر دارد.

 

1-4-2) اهداف فرعی :

بررسی خطای نسبی پیش بینی مدیریت
بررسی خطای نسبی پیش بینی مدل باکس-جنکینز
 

1-5) فرضیه تحقیق :

سرمایه گذاران برای خرید و فروش سهام به بررسی ارزش پیش بینی شده سهام شرکت ها در سال های آتی نیاز دارند ، بدیهی است که این ارزش به پیش بینی سود آوری شرکت ها در آینده وابسته است . همچنین  هدف سرمایه گذاری در هر دارایی یا مؤسسه ای علاوه بر حفظ سرمایه ، کسب سود است که در این راستا پیش بینی سود برای سرمایه گذاران بالقوه و بالفعل از اهمیت زیادی برخوردار است . به همین دلیل محققین مالی و حسابداری در طول سال های اخیر به منظور پیش بینی دقیق سود چاره جویی کرده اند. از جمله راه های دستیابی به برآورد سود آتی،پیش بینی سود توسط مدیریت ، تحلیلگران مالی و مطالعه و بررسی رفتار سودهای گذشته در طول زمان است که مورد توجه قرار گرفت و تلاش هایی برای ایجاد الگو های قابل قبول به کمک سری های زمانی به عمل آمد و کم کم گسترش یافت.

در این تحقیق سعی برآن است تا رفتار سودهای گذشته و دقت پیش بینی سود توسط مدیریت و مدل های سری زمانی باکس- جنکینز را در طول زمان مورد بررسی قراردهیم تا دریابیم:

اصولاً یک مدل تا چه اندازه ای می تواند سودهای آتی را به خوبی پیش بینی کند؟

آیا پیش بینی سود توسط مدیریت نسبت به پیش بینی سری های زمانی از دقت بالاتری برخوردار است ؟

به طورکلی با توجه به اینکه فرضیه تحقیق بر مبنای ادبیات و پیشینه تجربی تحقیقات قبلی شکل می گیرد، محقق فرضیه خود را بدین نحو بیان نموده است:

 

فرضیه اصلی:

پیش بینیEPS توسط سری های زمانی باکس – جنکینز در مقایسه با پیش بینی مدیریت از دقت پیش بینی بالاتری برخوردار است.

 

1-6) روش تحقیق :

این تحقیق کاربردی و  طرح آن از نوع نیمه تجربی (شبه آزمایشی ) است که با استفاده از اطلاعات تاریخی انجام می گیرد. به طوری که داده های حاصل از پیش بینی های مدیریت از EPS با پیش بینی های EPS حاصل از سری های زمانی مورد آزمون ومقایسه واقع می شود. دراین تحقیق از روش شناسی باکس- جنکینز برای تعیین و شناسائی مدل های سری زمانی استفاده می شود.

 

1-7) روش گرد آوری داده ها :

در این پژوهش برای جمع آوری داده ها و اطلاعات از روش کتابخانه ای استفاده می شود. برای نگارش و جمع آوری اطلاعات مورد نیاز بخش مبانی نظری به طور عمده از مجلات تخصصی لاتین و برای گردآوری سایر داده ها و اطلاعات مورد نیاز عمدتاً از طریق بانک های اطلاعاتی سازمان بورس اوراق بهادار تهران و نرم افزار ره آورد استفاده می شود.

داده ها شامل سودهای پیش بینی شده هر سهم (EPS) توسط مدیریت و سودهای تحقق یافته شرکت ها برای سال های (1390-1385)  به صورت EPS  های فصلی می باشد که از طریق مجلات و اطلاعیه های بورس و نرم افزار تدبیر پرداز و ره آورد نوین بدست می آید.

 

1-8) جامعه آماری و حجم نمونه :

جامعه شامل گروهی از افراداست که یک یا جند صفت مشترک دارند که این صفات مورد توجه محقق می باشند(شریفی،1374). در تعریفی دیگر، جامعه آماری را می توتن این گونه بیان کرد: جامعه آماری عبارت است از کلیه عناصر و افرادی که در مقیاس جغرافیایی مشخص دارای یک یا چند صفت مشترک باشند. (حافظ نیا،1382)

جامعه آماری این تحقیق کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد که در زمان پژوهش شامل 396 شرکت می باشد.  کیفیت بالاتر اطلاعات، عمومی بودن مالکیت این شرکت ها،انتشار سالانه صورتهای مالی آن ها، ضابطه مند بودن نحوه گزارش صورتهای مالی و سهولت دسترسی به اطلاعات شرکت ها از عمده ترین دلایل محدود کردن جامعه آماری به شرکت های پذیرفته شده در بورس می باشد. محقق حجم نمونه خود را از بین این شرکت ها انتخاب خواهد کرد.

باکس و جنکینز پیشنهاد می کنند که حداقل پنجاه مشاهده باید مورد استفاده قرار گیرد تا این که در تدوین مدل ها نتایج این روش شناسی معنی دار و سودمند واقع شود.[7]

بدین سان محقق در نظر دارد که حجم مشاهدات کمتراز پنجاه نباشد تا این که نتایج تحقیق در بخش تدوین مدل ها، معنی دار شود. نمونه شامل شرکت هایی است که EPS  های پیش بینی شده توسط مدیریت و EPS  های واقعی آن ها از فصل اول 1385 تا فصل آخر 1390 موجود باشد. در نهایت پس از رعایت شروط فوق و اعمال نمونه گیری از 396 شرکت موجود در بورس اوراق بهادار تهران تا پایان سال 1390، تعداد 51 شرکت به عنوان نمونه انتخاب گردید.

 

1-9) روش تجزیه و تحلیل داده ها :

تجزیه و تحلیل های آماری به وسیله نرم افزارهای Microsoft Excelو EVIEWS انجام می گیرد و درآزمون دقت نسبی پیش بینی، از آزمون پارامتریک والد[8] استفاده خواهد شد.

1-10) قلمرو تحقیق :

      قلمرو تحقیق محدوده تحقیق را نشان می دهد که شامل سه قلمرو موضوعی، مکانی و زمانی می باشد.

1-10-1)  قلمرو موضوعی :

قلمرو موضوعی این تحقیق بررسی و مقایسه دقت پیش بینی مدیریت و مدل های سری زمانی باکس-جنکینز می باشد.

1-10-2) قلمرو مکانی :

قلمرو مکانی تحقیق جایی است که در آن تحقیق انجام می گیرد که قلمرو مکانی این تحقیق سازمان بورس اوراق بهادار تهران می باشد.

1-10-3) قلمرو زمانی :

قلمرو زمانی تحقیق زمانی است که تحقیق در آن زمان انجام می گیرد و قلمرو زمانی این تحقیق شامل سال های 1390-1385 می باشد.

1-11)  تعاریف عملیاتی متغیرها :

متغیرهای مستقل این تحقیق، پیش بینی EPS توسط مدیریت و پیش بینی EPS  به وسیله سری‌های  زمانی  باکس – جنکینز می باشد.

پیش بینی EPS توسط مدیریت:  عبارت است از پیش بینی هایی است که مدیریت شرکت ها در ابتدای هر سال از EPS آتی شرکت ارائه می دهند.

پیش بینی EPS بوسیله سری های زمانی باکس – جنکینز:

شامل EPSهایی می باشد که به وسیله مدل سری های زمانی باکس – جنکینز برآورد و تخمین زده می شود.

دقت پیش بینی، متغیروابسته در این تحقیق می باشد، که بر مبنای خطای نسبی پیش بینی اندازه گیری می شود :

EPSپیش بینی شده  _EPS واقعی = خطای نسبی پیش بینی

EPS      پیش بینی شده

 

1-12) مفاهیم و واژگان اختصاصی :

هر پژوهشگر به منظور درک روابط موجود بین داده های اولیه ناگریز به کاربرد مفاهیم است از آن جا که در عنوان مسأله واژه هایی به کار می رود که گاهی اوقات دارای معانی یکسانی برای عموم نمی باشد، لذا به منظور جلوگیری از سوءتفاهم و استفاده نا مطلوب از تفاهم،واژگان به کار رفته در مسأله را تعریف می کنیم:

EPS  : سود خالص بعد از کسر مالیات تقسیم بر تعداد سهام عادی می باشد.

سری زمانی : سری زمانی مجموعه ای از مشاهدات است که به صورت دنباله ای در طول زمان تولید می شود که اگر این مجموعه پیوسته باشد سری زمانی پیوسته گویند و اگر مجموعه گسسته باشد سری زمانی را گسسته می نامند. لازم به ذکر است، با توجه به ماهیت گسستگی مشاهدات، در این تحقیق سری زمانی مورد اشاره گسسته می باشد.

پیش بینی : برآورد مقادیر یا مشخصات مربوط به آینده یک متغیر

پیش بینی با به کارگیری سری زمانی : پیش بینی که با استفاده از داده های جمع آوری شده در طول دوره زمانی معین انجام می شود .

2-2-3- مسائل مکانیابی- تخصیص…. 20
2-2-4- دسته بندی کلی مسایل برنامه ریزی تسهیلات… 24
2-2-5- دسته بندی مسائل مکانیابی با نگرش سنتی.. 25
2-2-6- دسته بندی مسائل مکانیابی با نگرش نوین.. 26
فصل سوم
ارائه مدل ریاضی و الگوریتم های پیشنهادی… 28
3-1- مقدمه. 29
3-2- تعریف مساله. 30
3-2-1- فرضیات مساله. 31
3-2-2- پارامترهای مساله. 32
3-2-3- متغیر های تصمیم مساله. 33
3-2-4- استراتژی های موجود مساله. 35
3-2-5- همگن سازی.. 37
3-2-6- خطی سازی مدل ریاضی.. 41
3-2-7- مثال.. 44
3-3- الگوریتم ژنتیک… 46
3-3-1- نمایش کروموزوم. 47
3-3-2- آغاز سازی.. 47
3-3-3- ارزیابی.. 49
3-3-4- معیار توقف… 49
3-3-5- نخبه گرایی.. 50
3-3-6- عملگر تقاطع.. 50
3-3-6-1- عملگر تقاطع نوع 1. 50
3-3-6-2- عملگر تقاطع نوع 2. 51
3-3-7- عملگر جهش…. 52
3-3-7-1- عملگرجهش نوع 1. 53
3-3-7-2- عملگرجهش نوع 2. 53
3-3-8- انتخاب… 54
3-3-9- معیار توقف… 54
3-4- آزادسازی لاگرانژ. 56
3-4-1- مقدمه. 56
3-4-2- مراحل الگوریتم آزاد سازی لاگرانژ. 56
3-4-3- شرط توقف… 57
3-4-4- رویه انجام الگوریتم آزاد سازی لاگرانژ. 57
فصل چهارم
نتایج محاسباتی… 60
4-1- مقدمه. 61
4-2- مسائل نمونه. 62
فصل پنجم
نتیجه گیری و پیشنهادات آتی… 71
5-1- نتیجه گیری.. 72
5-2- پیشنهادات آتی.. 72
مراجع فارسی… 73
مراجع لاتین.. 74
پیوست الف… 78
تشریح الگوریتم ژنتیک…. 78
1- ویژگی های الگوریتم ژنتیک… 79
2- واژگان الگوریتم ژنتیک… 80
3- ساختار کلی الگوریتم ژنتیک… 81
4- مفاهیم کلیدی الگوریتم ژنتیک… 83
4-1- کدینگ… 84
4-2- ایجاد جمعیت اولیه. 84
4-3- عملگرهای الگوریتم ژنتیک… 85
4-3-1- عملیات تقاطع.. 85
4-3-2- عملیات جهش…. 86
4-3-3- مکانیسم نمونه‌گیری.. 86
4-4- تابع برازش…. 88
4-5- استراتژی برخورد با محدودیتها 88
4-5-1- استراتژی ردی.. 88
4-5-2- استراتژی اصلاحی.. 88
4-5-3- استراتژی جریمه‌ای.. 89
Abstract. 90

فهرست جداول
فصل دوم:
جدول( 2- 1). خلاصهای از ادبیات موضوع. 7
جدول( 2- 2). عوامل موثر در تصمیمات مکان یابی.. 17
فصل سوم:
جدول (3- 1) . تعداد متغیر در مدل خطی و غیر خطی.. 43
جدول( 3- 2). تعداد محدودیت در مدل خطی و غیر خطی.. 43
جدول( 3- 3). مقادیر پارامتر برای . 44
جدول( 3- 4). مقادیر پارامتر برای ….. 44
جدول( 3- 5). مقادیر پارامتر برای …. 44
جدول( 3- 6). نتایج محاسباتی مثال نوعی.. 45
جدول( 3- 7). روش بهینه سازی گرادیان.. 59

فصل چهارم:
جدول(4- 1). مقادیر پارامترهای الگوریتم ژنتیک… 62
جدول(4- 2). نتایج محاسبات برای اندازه کوچک… 65
جدول(4- 3). نتایج محاسبات برای اندازه کوچک… 66
جدول(4- 4). مقایسه نتایج مثال نوعی.. 69

فهرست شکل­ها
فصل دوم:
شکل( 2- 1). دسته بندی کلی مسائل برنامه ریزی تسهیلات[1]. 25
شکل( 2- 2). دسته بندی نوین

 

مسائل مکان یابی [1]. 27

فصل سوم:
شکل( 3- 1). روند آغازسازی.. 48
شکل( 3- 2). روند ارزیابی.. 49
شکل( 3- 3). فلوچارت الگوریت ژنتیک… 55

فصل چهارم:
شکل(4- 1). نمودار Gapهای بدست آمده از الگوریتم ژنتیک و الگوریتم آزاد سازی لاگرانژ. 68
شکل(4- 2). نمودار سرعت همگرای الگوریتم ژنتیک… 70
چکیده
در این تحقیق یک مسئله مکان­یابی- تخصیص چندتسهیله ظرفیت دهی شده در محیط گسسته که با تقاضای برنولی مشتریان روبرو است، مورد بررسی قرار می­گیرد. هدف این مسئله احتمالی مکان­یابی- تخصیص تعیین مکان بهینه تسهیلات از میان مکان‌های بالقوه و تخصیص تمامی مشتریان به تسهیلاتی که مستقر شده­اند می­باشد، بطوریکه هزینه های ثابت برای استقرار تسهیلات و کل هزینه ارزش انتظاری استراتژی­ها کمینه شود. در این مسئله برای تصمیم گیری در مورد تقاضای مشتریان، با در نظر گرفتن دو استراتژی متفاوت فرمولبندی و مورد بررسی قرار گرفته است و در ادامه برای درک مسئله مذکور یک مثال عددی ارائه شده است.
نتایج محاسباتی این تحقیق، نشان می­دهدکه مسئله توسط نرم افزار بهینه سازی LINGO در اندازه­های بزرگ در زمان معقول به حل بهینه دست پیدا نمی­کند. به منظور نشان دادن کارائی مسئله در مقیاس­های بزرگ، یک الگوریتم فراابتکاری (الگوریتم ژنتیک) پیشنهاد شد. الگوریتم فرا ابیکاری پیشنهادی با یک حد پایین کارا (آزاد سازی لاگرانژ) مقایسه می­شود.
مقدمه
یکی از مسایلی که باید در مراحل اولیه طراحی سیستم­های صنعتی مورد توجه قرار گیرد مسئله مکان­یابی- تخصیص[1]، که استقرار تسهیلات و تخصیص مشتریان به تسهیلات مستقر شده می­باشد، است. مطالعه پیرامون مکان بهینه از دیدگاه جغرافی­دانان و علمای علم اقتصادی همواره دارای اهمیت و الویت بوده است[1]. در ادبیات موضوع، مسایل مکان­یابی[2] و مکان­یابی – تخصیص مورد بحث قرار گرفتند و چند حالت از از این مسائل معرفی می­شوند. مانند مسئله ظرفیت­دهی[3] شده، مسئله بدون محدودیت ظرفیت[4] ، مسئله احتمالی[5] و مسائلی که تقاضایشان دارای توزیع برنولی[6] می­باشند. منظور از مکان­یابی، مجموعه­ای از اصول است که با توسل به آن مکان بهینه فعالیت­های (نقطه منطبق بر حداکثر سود یا حداقل هزینه) تعیین می­شود. تصمیم گیری در مورد مکان تسهیلات از اجزاء بحرانی در برنامه­ریزی استراتژیک شرکت­های بزرگ خصوصی و عمومی محسوب می­شود. مطالعه و تحقیق پیرامون مکان بهینه صنعتی همواره دارای اهمیت و الویت بسیار بوده است [2].
مسائل مکانیابی در فضای گسسته[7] شامل تعیین مکان یک یا چندین تسهیلات در یک یا چند مکان بالقوه است تا هزینه تأمین نیاز های مشتریان را کمینه کند. در­مسائل مکانیابی- تخصیص استقرار مجموعه­ای از تسهیلات جدید در بین تسهیلات موجود و تخصیص تسهیلات موجود به این تسهیلات جدید به صورتی که تقاضای موجود برآوردشود است مورد بحث قرار می­گیرد. در دنیای واقعی بسیاری از مسائل را می توان با استفاده از مدل­های مسائل مکان­یابی- تخصیص حل نمود­و به جواب بهینه ومعقولی دست یافت که با اجرای این مدل­ها از صرف هزینه­های اضافی می­توان جلوگیری کردو سود فراوانی بدست آورد [2].
در گونه­ای از مسائل مکان­یابی- تخصیص محدودیت در ظرفیت برای تسهیلاتی که وظیفه خدمت رسانی را دارند وجود دارد. این محدودیت می­تواند ناشی از محدودیت فضا، محدودیت نیروی انسانی و یا حتی محدودیت­های از قبیل ظرفیت معابر جهت دستیابی به تسهیلات موجود باشد. تقاضای مشتریان را می­توان در مسائل مکان­یابی- تخصیص بصورت احتمالی[8] و یا قطعی[9] در نظر گرفت. البته بدیهی است اگر بخواهیم خیلی دقیق با مسائل برخورد کنیم می­بابستی تمامی مسائل را بصورت احتمالی در نظر بگیریم که به خاطر پیچیدگی و گران بودن روش­های حل مسائل احتمالی و به فراخور نیاز های مسئله را بصورت قطعی در نظر می گیریم. در حالی که مسائل مکان­یابی- تخصیص با تقاضای احتمالی در مقایسه با مسائل مکان­یابی- تخصیص کلاسیک خیلی عملی­تر و نزدیک­تر به دنیای واقعی می­باشند، اما به علت پیچیدگی محاسباتی که این نوع مسائل دارند، تنها در چند دهه اخیر مورد بررسی قرار گرفتند. در این تحقیق مساله مکان یابی تسهیلات با تقاضای برنولی مورد بررسی قرار می گیرد. این تحقیق شامل مسئله احتمالی مکان یابی گسسته است که هدف آن مکان یابی بهینه تسهیلات بین مکان های کاندید وتخصیص مشتریان به تسهیلات باز می باشد. تابع هدف مینییم کردن جمع هزینه ثابت تسهیلات باز، بعلاوه ارزش انتظاری دیگر هزینه ها که شامل هزینه سرویس دهی، هزینه منابع برونسپاری وهزینه تقاضای برآورده نشده می­باشد. هدف از این تحقیق مکانیابی بهینه تسهیلات بین مکان های کاندید وتخصیص مشتریان به تسهیلات می­باشد. در تحقیقات اخیر این مطلب مد نظر بوده که اگر تسهیلی بیش از ظرفیت خود تقاضا داشته باشد

 
فهرست جداول
 
 

جدول  4-1 -1- توزیع پاسخگویان بر حسب جنس                                                                   
116
جدول  4-1 -2- توزیع پاسخگویان بر حسب نوع مدرسه                                                         
116
جدول 4-1 -3- توزیع پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات والدین                                      
117
جدول 4 -1 -4- توزیع پاسخگویان بر حسب وضعیت اشتغال پدر                                                            
118
جدول 4 -1 -5- توزیع پاسخگویان بر حسب وضعیت اشتغال مادر                                                                 
119
جدول 4-1 -6- توزیع پاسخگویان بر حسب رشته تحصیلی                                                    
119
جدول 4 -1 -7- توزیع پاسخگویان بر حسب سن                                                                         
120
جدول 4 -1 -8- توزیع پاسخگویان بر حسب میزان درآمد والدین                                
121
جدول 4 -2 -1- نظر پاسخگویان درباره اعتقاد به قرآن                                                           
123
جدول 4 -2 -2- نظر پاسخگویان درباره رسیدگى به اعمال و رفتار در روز قیامت
124
جدول 4 -2 -3-نظر پاسخگویان درباره پرستش خداونددرزندگی
125
جدول 4-2-4 نظر پاسخگویان درباره وجود دنیایی پر از عدل و داد با ظهور حضرت مهدی(عج)
126
جدول 4-2 –5-نظر پاسخگویان درباره اعتقاد به وجود فرشتگان                                             
127
جدول4-2-6- توزیع درصدفراوانی پاسخگویان بر حسب بعداعتقادی
128
جدول4 -2 -7- نظر پاسخگویان درباره احساس معنویت عمیق در هنگام زیارت                       
129
جدول 4 -2 -8- نظر پاسخگویان درباره عذاب وجدان پس از ارتکاب گناه                               
130
جدول4 -2 -9-نظر پاسخگویان درباره ترس ازخداوند          
131
جدول 4 -2 -10-نظر پاسخگویان درباره احساس توبه براى جبران گناهان                                  
132
جدول 4-2 -11-نظر پاسخگویان درباره تقرب در هنگام عبادت            
133
جدول4-2-12- توزیع درصدفراوانی پاسخگویان بر حسب بعدتجربی دین
134
جدول 4 -2 -13-نظر پاسخگویان درباره خرید وفروش مشروبات الکلی در جامعه                  
135
جدول 4 -2 -14- نظر پاسخگویان درباره انجام هرکاری براساس میل پاسخگویان                      
136
جدول 4 -2 -15-نظر پاسخگویان درباره ارضاء نیازهای نوجوانان                                           
137
جدول 4 -2 -16-نظر پاسخگویان درباره زندگی موفق بدون توجه به دستورات خدا                     
138
جدول 4-2 -17- نظر پاسخگویان درباره زندگی در جامعه ای که ارزشهای اسلامی درآن حاکم است    
139
جدول 4 -2 -18- نظر پاسخگویان درباره امر به معروف ونهی ازمنکر                                      
140
جدول4-2-19-توزیع درصدفراوانی پاسخگویان بر حسب بعدپیامدی دین
141
جدول 4 -2 -20- نظر پاسخگویان درباره  تلاوت قرآن                                                          
142
جدول 4 -2 -21-نظر پاسخگویان درباره خواندن نماز                                                              
143
جدول 4 -2

 

-22-نظر پاسخگویان درباره گرفتن روزه در ماه رمضان                                        
144
جدول 4-2 -23- نظر پاسخگویان درباره ادای نماز جماعت در مسجد                                     
145
جدول 4-2 -24- نظر پاسخگویان درباره شرکت در مراسم اعیاد مذهبی وعزاداری ها                  
146
جدول 4-2 -25- نظر پاسخگویان درباره شرکت در مراسم شب های احیا                                 
147
جدول4-2-26-توزیع درصدفراوانی پاسخگویان بر حسب بعدمناسکی دین
148
جدول4-2-27- توزیع پاسخگویان بر حسب مقیاس های دینداری
149
جدول4-2-28- توزیع پاسخگویان بر حسب مقیاس دینداری کل
150
جدول 4 -2 -29- توزیع پاسخگویان بر حسب تقلب در امتحان                                              
152
جدول 4-2 -30- توزیع پاسخگویان بر حسب قرض گرفتن وپس ندادن پول یاهر چیز دیگر      
153
جدول 4 -2 -31- توزیع پاسخگویان بر حسب برداشتن چیزى از خانه بدون اجازه                     
153
جدول4-2-32-توزیع درصدفراوانی پاسخگویان بر حسب سرقت وتقلب
155
جدول 4-2 -33-توزیع پاسخگویان بر حسب مصرف سیگار و مواد قوى‏تر در کنار دوستان        
156
جدول 4-2 -34-توزیع پاسخگویان بر حسب شرکت در مجالسى که مواد مخدر و الکلى باشد    
157
جدول 4-2 -35- توزیع پاسخگویان بر حسب استفاده از مواد روان گردان یا نشاط آور               
158
جدول4-2-36-توزیع درصدفراوانی پاسخگویان بر حسب کجروی اخلاقی
159
جدول 4-2 -37- توزیع پاسخگویان بر حسب حضور در پارتی های مختلط                                 
160
جدول 4 -2 -38- توزیع پاسخگویان بر حسب تماشای فیلم غیر مجاز                                     
161
جدول 4 -2 -39- توزیع پاسخگویان بر حسب ایجاد مزاحمت تلفنی برای دیگران                       
162
جدول 4 -2 -40- توزیع پاسخگویان بر حسب رد وبدل کردن عکس وکلیپ های غیر اخلاقی        
163
جدول 4-2 -41- توزیع پاسخگویان بر حسب مزاحمت برای جنس مخالف                                   
164
جدول 4-2 -42- توزیع پاسخگویان بر حسب ترساندن مردم در اماکن عمومی     
165
جدول 4-2-43-توزیع درصدفراوانی پاسخگویان بر حسب کجروی فرهنگی
166
جدول 4-2 -44 توزیع پاسخگویان بر حسب دعوا همراه با زد وخورد                   
167
جدول 4-2 -45- توزیع پاسخگویان بر حسب  ایستادن در مقابل معلم ومسئولان مدرسه    
168
جدول 4 -2 -46- توزیع پاسخگویان بر حسب درگیری در مدرسه با دانش آموزان                       
169
جدول 4-2 -47- توزیع پاسخگویان بر حسب آسیب رساندن به وسایل نقلیه دیگران                 
170
جدول 4 -2 -48- توزیع پاسخگویان بر حسب نوشتن یا نقاشی برروی صندلی های کلاس           
171
جدول 4-2 -49- توزیع پاسخگویان برحسب‏ شکستن شیشه ودرب وپنجره        
172
جدول4-2-50-توزیع درصدفراوانی پاسخگویان بر حسب تخریب وپرخاشگری
173
جدول 4-2-51 توزیع پاسخگویان برحسب دوستی با جنس مخالف
174
جدول 4-2-52- توزیع پاسخگویان برحسب استفاده از آرایش و پوشش نامناسب برخلاف عرف و جامعه
175
جدول 4 -2 -53- توزیع پاسخگویان بر حسب اخطار بخاطر پوشش وظاهر نامناسب
176
جدول 4-2-54-توزیع درصدفراوانی پاسخگویان بر حسب کجروی جنسی
177
جدول 4 -2 -55- توزیع پاسخگویان بر حسب مقیاس های بزهکاری                                       
179
جدول 4 -2 -56- توزیع پاسخگویان بر حسب مقیاس بزهکاری کل                                         
180
 برای تعیین رابطه بین جنس و بزهکاریT-TEST جدول 4-3-1- آزمون
181
 برای تعیین رابطه بین نوع مدرسه و بزهکاریT-TEST جدول 4-3-2- آزمون
182
جدول4-3-3-ضریب همبستگی پیرسون بین میزان درآمد والدین با بزهکاری
183
جدول4-3-4-ضریب همبستگی پیرسون بین تحصیلات  والدین با بزهکاری
184
جدول 4-3 -5- بررسی رابطه بین میزان دینداری پاسخگویان با میزان بزهکاری آنان                        
186
جدول 4 -4 -1-ضریب همبستگى گاماى ابعاد دینداری  بر حسب ابعاد انواع بزهکارى              
188
جدول 4 -5 -1- تحلیل رگرسیون چند متغیرى براى توضیح و پیش‏بینى میزان  بزهکارى               
192
 
 
مقدمه
در طی سالیان متمادی که ازعمر بشر وجامعه انسانی می گذرد،دین تنها گزینه ای است که تقریباًتمام انسانها در اختیار داشته اند. دین در عرصه اجتماع  سالهای متمادی حضوری چشم گیر داشته ومذهب از ساختارهای اساسی جهت درک زندگی اجتماعی در جهان معاصراست. از این رو دین یک جامعه از منزلت بر جسته‏اى در ارزیابى و شناسایى پایه‏هاى حیات اجتماعى برخوردار است.
ارزش‏هاى دینى داراى ابعاد مختلفى است. برخى دانشمندان علوم اجتماعى دیندارى یا وابستگى به معنویت را داراى حداقل دو بعد اساسى «اعتقادات دینى و معنوى» و «حفظ و پای بندى به ارزش‏هاى دینى و معنوى موجود در جامعه» دانسته‏اند. که از طریق پاسخ به سؤالات عقیدتى و سؤالاتى که میزان پایبندى افراد جامعه را به دین نشان مى‏دهد، مکشوف خواهد شد.
دور کیم به عنوان جامعه شناس معتقد بود که دین در درون افراد، احساس الزامى اخلاق نسبت به مصالح و هنجارهاى اجتماعى را پدید مى‏آورد.
در صورتی که نقش دین در جامعه کمرنگ شود وباورهای دینی در جامعه تضعیف شوند، جامعه با مشکلات اجتماعى اساسى و بنیادى مواجه خواهد شد.
در این صورت افراد جامعه، هر روز از ارزش‏ها و هنجارهاى اخلاقى و اجتماعى دور گشته و دچار سر گردانى و آشفتگى روحى و روانى مى‏شوند و ممکن است از ارزش‏ها و هنجارهاى منحرف تبعیت کند.
تحقیق حاضر نیز به بررسی تأثیردینداری ومیزان بزهکاری نوجوانان مى‏پردازد که تمامى مجموعه و موضوعات در پنج فصل جاى داده شده است.
1 – فصل اول که به بحث کلیات تحقیق اعم از بیان مسئله، اهداف تحقیق و اهمیت موضوع و ضرورت تحقیق مى‏پردازد.
2 – در فصل دوم که مبانی نظری می باشددر ابتدا به بیان اجمالى تحقیقاتى که در گذشته انجام شده و مرتبط با موضوع تحقیق حاضر مى‏باشد مى‏پردازد. سپس با توجه به محدودیت هاى زمانى و محتوایى موجود دیدگاه هاى مختلف نظریه پردازان در خصوص جامعه‏شناسى دین و نظریات آسیب‏شناسى که به نوعى مرتبط با موضوع تحقیق بوده‏اند. مورد بررسى قرار گرفته است. با تلفیق این دیدگاه ها و نظریات چار چوب نظرى تحقیق تبیین گردیده است. در نهایت فرضیه های تحقیق با توجه به چارچوب نظری استخراج ومدل نظری ترسیم شده است.
3 – فصل سوم به تعریف مفاهیم و متغیرهاى تحقیق به صورت نظرى و عملیاتى پرداخته است و همچنین با توجه به سطح سنجش متغیرها، ذکر شده است که از چه روش ها و تکنیک‏هایى براى جمع آورى و تحلیل اطلاعات استفاده شده است.
4- فصل چهارم به توصیف داده‏ها و تحلیل آمارى اطلاعات مرتبط با تحقیق پرداخته است و سعى شده فرضیات تحقیق مورد سنجش و ارزیابى قرار بگیرند.
5 – فصل پنجم به بحث و نتیجه‏گیرى یافته‏هاى پژوهش مى‏پردازد.
 
 
فصل اول:
کلیات
 
 
مقدمه
گسترش آسیب های اجتماعی و جرایم از جمله مسایل اجتماعی عمده است ،که امروزه گریبانگیر بسیاری از جوامع کنونی خصوصاً جهان سوم که در حال گذر از سنت به مدرنیته هستند می باشد.
لذادر این فصل ابتدا به بیان مساله پرداخته شده است تا مشخص شود که موضوع تحقیق حاضر یک مساله اجتماعی است که بی توجهی به آن باعث ضرر و پرداخت هزینه های اجتماعی و اقتصادی گزافی بر جامعه می شود، و در ادامه به بیان اهمیت تحقیق و اهداف آن پرداخته شده است.
 
1-1 – بیان مسئله
زندگی اجتماعی انسان به وسیله قواعد یا هنجارهای اجتماعی تنظیم می شود. به عبارتی آنچه که همکاری و وابستگی متقابل بشری یا نظم اجتماعی را امکان پذیرمی سازد; نظامی از الگوهای رفتاری است که همه افراد متعلق به یک فرهنگ درآن سهیم اند. یعنی جامعه تا زمانی می تواند به عنوان یک واحد پویا به حیات خودادامه دهد که همنوایی با الگوهای مشخص صورت پذیرد. جامعه ای که بخواهدسازمان اجتماعی اش را حفظ کند باید اعضایش را اجتماعی کند. هرگاه فرآینداجتماعی شدن به درستی صورت نگیرد و فراگردهای نظارت اجتماعی نیز قادر به ایفای نقش خویش بطور مؤثر نباشد ، جامعه با اشکالی از هنجارشکنی وقانون شکنی مواجه خواهد شد.
بزهکاری نوجوانان به عنوان یک رفتار غیر معمول از اشکال انحرافات اجتماعی است و به خاطر نقش مؤثر نوجوانان در آینده ی جامعه، از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین دلیل یکی از مسائل پیچیده ی عصر حاضر که توجه بسیاری محققان و صاحب نظران را به خود معطوف داشته است، موضوع مجرمین در سنین پایین و نوجوانان بزهکار است.
بزهکاری نوجوانان با تاثیرات منفی احساسی، فیزیکی و اقتصادی ای که در سراسر جامعه دارد یکی از مهم ترین مسایل اجتماعی جامعه ما است. بزهکاری در بین نوجوانان بیش از هر گروه سنی دیگر خطرآفرین به نظر می رسد چرا که نوجوانان در سن بلوغ و جامعه پذیری هستند و امکان اصلاح برایشان وجود دارد. اهمیت این وضعیت به اندازه ای است که این سنین را سنین بحرانی می دانند (حسینی نثار، 1383: 2) زیرا در این دوره نوجوانان به دنبال یافتن هویت خویش، در مسیر شکل دادن به شخصیتی متکی به خود گام بر می دارند.
یکی از عواملی که در بزهکاری و افزایش کجروی اجتماعی تاثیر به سزایی دارد بی توجهی به مسایل دینی و معنوی و عدم ایمان به خداوند است. بسیاری از آسیب شناسان اجتماعی و جرم شناسان براین عقیده هستند که مذهب به عنوان اصلی ترین عامل خود کنترلی افراد را از کج رفتاری و ناهنجاری و رفتارهای پرخطر دور نگه می دارند.
نقش باورهای مذهبی در هدایت افراد و جامعه به سوی مسیر صحیح زندگی نکته ای است که بسیاری از متخصصان و جامعه شناسان غربی نیز بر این عقیده دست یافته اند و آنرا غیر قابل انکار می دانند، به گونه ای که زوال اخلاقیات در غرب افزایش میزان جرم و جنایت در این کشورها و شیوع انواع فسادهای اخلاقی را نتیجه رویگرداندن شهروندانشان از دین باوری می دانند (ابوالمعالی، 1389: 45).در واقع هنگامی که انسان دور از چشم دیگران است، نه قانون، نه افکار عمومی ونه هیچ مسئله‌ی اجتماعی دیگر، کارهای او را کنترل نمی‌کند، بلکه در این حالت، کنترل کار در پرتو ایمان به قدرتی صورت می‌گیرد که در همه‌ی مکان‌ها وزمان‌ها شاهد کارهای انسان است و به رفتار پسندیده و نیک پاداش می‌دهد وبدی و گناه را مجازات می‌کند؛ بنابراین پرورش درست مذهبی که بر مبنای علمی استوار باشد و داشتن ایمان کامل، بزرگ‌ترین عامل بازدارنده از کجروی و بزهکاری است (مالرب، 1379: 138).
دین و مذهب یکی از قدیمی ترین پدیده های اجتماعی و از نیرومندترین و پایدارترین نهادهای زندگی اجتماعی انسان در طول تاریخ بوده است. توجه و باور به جهانی فراتر از جهان مادی و تلاش برای برقراری ارتباط با آن جهان، یکی از ارکان اساسی دینداری انسانها به شمار می رود.
ازاین رو، یکی از رویکردهای مهم مطرح در جامعه شناسی تبیین کارکردی دین است. این رویکرد در کنار دیگر رویکردهای فردی و اجتماعی مورد توجه قرار می گیرد (همیلتون، 1381: 45).
هدن معتقد است که دینداری عامل اساسی اجتماعی شدن وانسجام فکری، عملی و جهت گیری در رفع مشکلات، پدیده ها و مسائل اجتماعی است (آزاد ارمکی،1377: 160).
از دید دورکیم هیچ جامعه شناخته شده ای در طول تاریخ بدون دین نبوده است و در طول ادوار مختلف تاریخ و در جوامع متفاوت، ادیان به اشکال مختلف وجود داشته اند. به نظر وی دین و آموزه های دینی انسان را به سمت اخلاق و دوری از پلیدی ها و زشتی ها دعوت می کند. دین باعث ایجاد امنیت اخلاقی شده و این امنیت موجب کنترل درونی و بروز رفتارهای ارزشی و مطابق با هنجارها می شود (دورکیم، 1383: 329).
در این میان، دین در جامعه ایران نیز از جایگاهی خاص برخوردار بوده و هست. درطول تاریخ، ایران همیشه جامعه ای دینی بوده و دین در آن همه گیر بوده است، به گونه ای که غالب اوقات دین فرانهادی بوده که سایراجزا جامعه را تحت الشعاع خود قرار می داده است (کرم اللهی،9:1388).
باتوجه به تحقیقات انجام شده در زمینه دین می بینیم در سال های پس از جنگ و دهه اخیر از گرایشات و تمایلات دینی و مذهبی مردم در مقایسه با اوایل انقلاب کاسته شده است که عوامل مختلفی چون فقر، فشار مالی، تغییر نظام ارزش های جامعه از طریق پرورش نیازهای مادی و دنیوی باتبلیغات گسترده و گسترش روزافزون برنامه های جذاب برنامه های تلویزیونی، آموزش ناصحیح محتوای مذهبی، ضعف دارندگان نقش هدایت یا روحانیت و روش های ارائه دین از سوی این نهاد باعث تضعیف دین گردیده است (رفیع پور، 1380).
آنچه که مهم است توجه به این نکته است که، امروزه نهادهای جدیدی همچون مدارس، رسانه ها، دانشگاه ها و … در کنار نهادهای قدیمی همچون خانواده هر یک ارزش خاصی را اشاعه می دهند و این امر سبب نامتجانسی جامعه شده و افراد جدیدی همچون نوجوانان که وارد این جامعه می شوند در معرض تغییر قرار دارند. امروزه نوجوانان ایرانی از یک طرف تحت تاثیر فرهنگ دینی جامعه خود هستند، فرهنگی که مورد احترام خانواده ها و اجتماعات جامعه آنها است و از طرفی دیگر متاثر از نهادهای (داخلی و خارجی) و عناصر ساختی دنیای مدرن می باشند. بنابراین نگاه نسل نوجوان به دین با نگاه نسل گذشته تغییرات اساسی کرده است ; و ایده هایشان متفاوت با ایده های نسل قبل می باشد (میرسندسی، 1383: 156) که منجر به بی علاقگی و حس بی تفاوتی نسبت به مسائل مذهبی و ضعف و سستی در دین خواهد شد، که مظاهر آن ،همه آداب و مسائل زندگی فردی و اجتماعی آنان را نیز تحت الشعاع قرار خواهد داد.

در قرن جدید چالش های فراوانی پیش روی شرکت هاست . مواردی چون تشدید رقابت جهانی ، شکاف شدید درآمدی ، آلودگی زیشت محیطی ، سهل انگاری در خصوص زیر بناها ، رکودهای اقتصادی ، فقدان مهارت نیروی کار و بسیاری از مسائل فرهنگی ، اقتصادی ، سیاسی و اجتماعی دست و پنجه نرم می کند

.تمامی این موارد را می توان تهدیداتی در نظر گرفت که سازمان ها با آنها موجه هستند .البته در عین حال می توان آنها را نوعی فرصت در نظر گرفت ، چرا که نمود قابلیت های یک سازمان زمانی است که این تهدید ها را به فرصت تبدیل نماید. به عالوه ، این تهدید تنها منبع فرصت های حرفه ای محسوب نمی شود .فرصت هایی را در نظر آورید که پیشرفت های علمی و تکنولوژی فراروی شرکت ها قرار داده است .نقش بازاریابی مساعدت به شرکت ها در بهره برداری و استفاده ازاین فرصت هاست.برند به عنوان یکی از ابزارهای بازاریابی ، نقش مهمی در جذابیت و افزایش فرصت ها برای سازمان خواهد داشت . شرکت ها و محصوالتشان نیاز دارند که در میان تمامی ذینفعان،به راحتی شناخته شده و دارای هویت باشند .بنابراین ، امروزه ، دالیل بسیار زیادی وجود دارد برای اینکه شرکت ها برند و یا برندهای خود را مدیریت و کنترل نمایند ، از جمله تولید ، فروش ، سودآوری ، جذب و استخدام نیروی انسانی کارآمد ، و همچنین صادرات به بازارهای جهانی و … ،بدین منظور ، بدون شک بایستی در کشور خود ابزار ها و استراتژی های بازاریابی خود را با آگاهی از مدیریت برند تطبیق دهند .شرکت ها برای ایجاد یک موقعیت قدرتمند در بازار نیاز به درک صحیح نیروهای محیطی که بر قابلیت بازاریابی آنها موثرند ، می باشند که آنها عبارتند از ، اندازه بازار داخلی ، میزان آموزش عموم ، نیروی کار ماهر ،هزینه شغل ، مشوق های مالیاتی ، امنیت و دیگر عوامل . آنها دایماً بایستی بر محیط نظارت داشته باشند و همواره درک صحیحی از فرصت ها و تهدید های موجود در بازار و نیروهای رقابتی که در محیط وجود دارد ، بدست آورند .آن نیازمند توسعه و ارائه مشوق ها و مدیریت عواملی است که ممکن است بر تصمیم گیری خریدار موثر

باشد . این عوامل شامل تصویر ، زیرساخت ها ، کشش بازار و مردم که این زیر مجموعه ها با وظایف متعددی در مدیریت برند شرکت ها خواهد بود. ) )Kotler Philip;Gertner.David;2002

مشکالتی که امروزه مدیران بازاریابی را به خود مشغول کرده ، عبارت است از آنکه تالش آنها برای خلق و نگهداری برند فاقد برنامه ریزی های الزم بوده ، به دلیل عدم شناخت ویژگی های برند و عدم شناخت روش های صحیح مدیریت برند نمی توانند به صورت اثر بخشی ، محصول را با برند پیوند بزنند

. اغلب مدیران بازاریابی و یا مدیران برند ، مفاهیم بازاریابی را از قبیل شناخت نیازهای مشتری ، موضوع یابی ، فعالیت های ترفیعی و تبلیغی به خوبی می دانند و تجربه فراوانی در اجرای آنان دارند ، اما در مجموع آنچه آنها را در بازاریابی محصوالت و خدمات دچار مشکل می کند ، آن است که نمی توانند مفاهیم بازاریابی و استراتژی های سازمان را در راه ارتقای ارزش برند به کار گیرند .اینها همه از آنجا ناشی می شود که شناخت درستی از برند به عنوان یکی از مهمترین دارایی های نا مشهود شرکت ندارند و برداشت آنها از دارایی صرفاً شامل چیزهایی است که در نظر می آید و قابل لمس است . همانگونه که علم مدیریت سازمان می تواند مدیران موسسات تولیدی را با استفاده از ابزارهای مدیریتی نظیر هدف گذاری ، برنامه ریزی ،

 

هماهنگی ، بسیج منابع و امکانات و کنترل یاری دهد تا به هدف های سازمان دست یابد . رویکرد استراتژیک و علم مدیریت برند نیز مدیران را قادر می شازد تا برنامه ریزی صحیحی در راستای دستیابی به اهداف برند بکنند ، به گونه ای که بدون به هدر دادن منابع میزان دستیابی به اهداف بیشینه شود .)کریمی و دیگران.ص )83

ب(اهمیت موضوع

مدیریت استراتژیک به سازمان این امکان را می دهد که به شیوه های خالق و نوآور عمل کند و برای شکل دادن به آینده خود به صورت انفعالی عمل نکند . این شیوه مدیریت باعث می شود که سازمان دارای ابتکار عمل باشد و فعالیتهایش را به گونه ای رقم بزند که بتواند سرنوشت خود را تعیین و آینده را تحت کنترل درآورد. از آنجا که هیچ سازمانی منابع نا محدود ندارد ، جهت گیری استراتژیک می تواند با دیدی کل نگر سازمان ها را متعهد سازد که برای یک دوره نسبتا بلند مدت محصول و یا خدمت خاص با نام مشخص و برتر تولید و یا ارایه دهد ، در بازار مشخصی به فعالیت بپردازد ، و سر انجام از منابع و فن آوری های شناخته شده و برتری استفاده کند David 1999). (شرکت ها به منظور بقای بلند مدت در

عرصه رقابت ، نیازمند استفاده از یک رویه استراتژیک در مدیریت منابع استراتژیک خود هستند . به طور حتم ، برند یکی از منابع استراتژیک شرکت هاست . منابع استراتژیک ، خود ، منشا مزیت رقابتی هستند و چالش مدیران در شناسایی و مدیریت این منابع است و حتی می توان گفت بارز ترین مهارت حرفه ای بازاریابان قابلیت و توانایی آنها در ایجاد حقظ ، مراقبت و ارتقای برند است .

بعالوه اهمیت نقش دارایی های نا مشهود در اثر بخشی فعالیت های سازمان ، همچنین خلق و بقای عملکرد مالی کسب و کارها در سطح حصنایع مختلف بر همگان آشکار است . دنیای امروز ، عرصه حضور موفق برندهایی است که عالوه بر تسلط به سهم بتزار ، تقویت حس اعتماد و وفاداری در مشتریان و ارزش آفرینی برای سهامداران خود ، الهام بخش حس هدفمندی و تعهد در جامعه هستند و با معرفی ایده ها و نوآوری در عرصه صنایع و تجارت جهانی نام کشور و ملت خود را اعتال می بخشند . شناخت این نقش ، نیاز سازمان ها و دولت ها به خلق ارزش از طریق نام و نشان تجاری )برند( خود را تقویت کرده است . لذا دستیابی به مزیت رقابتی در دنیای امروز تنها با تکیه بر ویژگی های کارکردی محصوالت و خدمات حاصل نمی گردد ؛ بلکه برند شما عامل متمایز کننده شما از رقباست . نقش برند یا عنوان تجاری در نفوذ و ماندگاری در بازارهای مصرف ، برای تو لید کنندگان کاال و خدمات کامال واضح و مبرهن است .کارشناسان اقتصادی و اجتماعی معتقدند که وقتی یک کاالی تجاری با برند ویژه خود در بازارهای مصرف موجب جلب اعتماد خریداران می شود ، در واقع باعث وفاداری مصرف کنندگان به تداوم خرید آن کاال شده است .بنابراین ، اعتماد به یک برند به معنای وفاداری به کاالی تولید شده و ابزاری مناسب برای تداوم تقاضای خرید آن است . از سوی دیگر ، وقتی مصرف کنندگان یک کاالی خاص به کیفیت و نوع عرضه آم اعتماد می کنند و به برند آن کاال وفادار می مانند ، سود فروش و ثروت ناشی از تولید آن کاالرا برای صنایع تولید کننده تضمین می کنند .

بنابراین می توان اینگونه استنباط نمود که موضوع برند یا خوشنامی سازمان ها ، از جمله چالش های جدی است که سازمان ها در این سالها با آن روبرو هستند . هر چند در کشورهای توسعه یافته این امر

تحول تازه ای محسوب نمی شود ، اما اگر با رویکردهای نوین بخواهیم به این موضوع نظر بیافکنیم ، آثار نسیم این تحول، چند سالی است که در فضای صنعتی و اقتصادی کشور در جریان است و