1-5-1-سوالات: 9
1-5-2-فرضیه‌ها 9
1-6-دامنه زمانی و مکانی تحقیق: 9
فصل دوم: مبانی نظری و ادبیات پژوهش
2-1-ادبیات و سوابق تحقیق 12
2-2- مددکاری اجتماعی: 20
2-3-تعریف مددکار و مددکاری 25
2-3-1-اورژانس اجتماعی چیست؟ 26
2-3-2-اهداف اورژانس اجتماعی 27
2-3-3- موضوعات مرتبط با اورژانس اجتماعی 30
2-3-4-نحوه پذیرش 30
2-3-5-نحوه تأثیرگذاری اورژانس اجتماعی در پیشگیری از وقوع جرم 31
2-3-6-كنشگران متخصصان اورژانس اجتماعی 36
2-3-7-مقایسه اورژانس اجتماعی با اورژانس انتظامی و پزشكی 37
2-4-اصول مددکاری 38
2-5-ارزشهای اساسی در مددکاری اجتماعی 43
2-6-تعریف مددکاری اجتماعی 45
2-6-1-تعریف مددکاری 47
2-6-2-تعریف مددجو در مددکاری فردی 47
2-6-3-تعریف مشکل : 47
2-6-4-گروههای آسیب پذیر : 47
2-7-مشاوره و مددکاری در اسلام 48
2-7-1-تاریخچه: 49
2-7-2-تعاریف و مفاهیم، مشاوره ومددکاری: 51
2-7-2-1-تعاریفی ازمشاوره: 51
2-7-2-2-تعریف راهنمائی: 52
2-7-2-3-انواع فعالیتهای مشاوره و راهنمائی: 52
2-7-2-4-مددکاری اجتماعی Error! Bookmark not defined.
2-8-جایگاه مددکاری اجتماعی در اسلام 53
2-9-جایگاه مددکاری در اجتماع 56
2-10-کاهش جرایم نوجوانان: 57
2-11-کار با مجرمان سابقه دار 59
2-12-پیشگیری موقعیتی از جرم 60
2-14-مسایل و آسیب های اجتماعی 64
2-14-1-تعاریف ومفاهیم انحرافات 65
2-14-2-تعریف انحراف و منحرف 66
2-14-3-تعریف منحرف 66
2-14-4-جرم از نظر دورکیم 67
2-14-5-تعاریف مبتنی بر روانشناسی 68
2-14-6-تعاریف مبتنی بر جرم شناسی 68
2-14-7-روانشناسی اجتماعی و انحراف 68
2-15-رویکرد های روانشناختی مربوط به تبیین کجروی های اجتماعی 69
2-15-1-نظریه دستگاه روانی (فروید) 69
2-15-2-اختلال روانی 69
2-16-رویکرد روانکاوی مربوط به تبین کجروی های اجتماعی 70
2-16-1-پالایش روانی : 70
2-16-2-راهکارهای جامعه شناسان برای جلوگیری از کجروی : 70
2-16-3-از بین بردن علل کجروی 70
2-17-تاریخچه پیدایش مددکاری اجتماعی در جهان و ایران : 71
2-18-انجمن ملی مددکاران اجتماعی 74
2-19-روش های مددکاری اجتماعی 74
2-20-موسسه محل کار مددکاری اجتماعی 75
2-21-نقش مددکار اجتماعی در زمینه ی باز پروری معتادین : 77
2-22-نقش مددکار اجتماعی در مراحل توانبخشی روانی 77
2-23-نقش های مورد انتظار  از مددکاری اجتماعی درکار با فرد : 80
2-24-پیشگیری از آسیب اجتماعی 82
2-24-1-آموزش مهارت زندگی 82
2-24-2-مهارتهای زندگی 83
2-25- قانون جدید مجازات اسلامی و توسل به مددکاری اجتماعی 86
فصل سوم:روش شناسی  تحقیق 90
3-1-مقدمه 91
3-2-روش تحقیق 92
3-3-جامعه آماری 93
3-4-نمونه و روش نمونه گیری 93
3-4-1-نمونه: 93
3-4-2-برآورد حجم نمونه 94
3-4-3-دامنه زمانی تحقیق: 95
3-5-ابزارهای پژوهش 95
3-6-روایی پرسشنامه 95
3-7-پایایی پرسشنامه 96
3-8-شیوه جمع آوری اطلاعات 97
3-9-روش های تجزیه و تحلیل داده ها

 

97
3-10- ویژگی های منطقه مورد تحقیق Error! Bookmark not defined.
3-10-1- موقعیت و وسعت Error! Bookmark not defined.
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها
4-1-بررسی ویژگی های جمعیت شناختی گروه نمونه: 99
4-2- آمار استنباطی گروه نمونه: 104
4-3- بررسی فرضیه اول پژوهش: 104
4-4- بررسی فرضیه دوم  پژوهش: 106
4-5- بررسی فرضیه سوم پژوهش: 108
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادهای تحقیق
5-1- نتیجه گیری: 116
5-1-1- فرضیه اول: 116
5-1-2- فرضیه دوم: 116
5-1-3- فرضیه سوم: 117
5-2-موانع و محدودیت‌های تحقیق: 118
5-3- پیشنهادات: 120
منابع و مآخذ: 123
چکیده انگلیسی: 126
 

چکیده:
مسئله و هدف: بر خلاف گذشته كه نقش مددكاران اجتماعی دستگیری از افـراد نیازمنـد جامعـه بـوده امـروزه هدف مددكاری اجتماعی افزایش كیفیت زندگی همة افـراد جامعـه و پیشگیری از جرم اسـت. خـدمات مـددكاری اجتمـاعی شـامل خدمات رفاهی و خدمات توان بخشی برای همة گروه‌های سـنی (كودكـان، نوجوانـان و جوانـان، بزرگـسالان و سالمندان) هم افراد توانا و هم افراد توان یاب (جـسمی، ذهنـی، روانـی و اجتمـاعی) ارائـه مـی‌شـود. رسـیدگی بـه وضعیت اقتصادی اجتماعی افراد برای  كاهش آسیب های اجتمـاعی از جملـه پیـشگیری از وقـوع جـرم یكـی از اهداف مددكاری اجتماعی است و این امر از طریق آگاهی و اطلاع رسانی و سپس شناسایی عوامـل آسـیب زا در محله و همكاری با نهاد های ذیربط برای كاهش آسیب میسر است.
روش: روش تحقیق حاضر پیمایشی توصیفی است كه با استفاده از رویكرد مددكاری اجتماعی و با بهره گیری از نظریات کارشناسان و مددکاران استان و شهرستان شهرکرد انجام شده است.
یافته‌ها: یافته های تحقیق حاضر نـشان مـی‌دهـد رابطـه مـستقیم و معناداری بـین مددکاری اجتماعی و پیشگیری از جرم وجود دارد که این موضوع در قوانین جدید از جمله قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 و قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 پیش بینی گردیده است.
واژگان کلیدی: مددکاری اجتماعی، پیشگیری، جرم، پیشگیری اجتماعی، مددکار.
 
فصل نخست: کلیات تحقیق
در فصل نخست این پژوهش به کلیات موضوع مددکاری و تعاریف و مفهوم آن خواهیم پرداخت آنگاه در فصل دوم، مبانی نظری و ادبیات پیشینه این موضوع را مورد تحلیل و بررسی قرار خواهیم داد.
 

1-1-مقدمه:
بحث در ارزش ها وهنجاریهای اجتماعی (اخلاق ) به قدمت تاریخ تمدن وتشکیل شهرها باز می گردد .اگر چه درجوامع ابتدایی نوع دیگری از نظام های ارزش – اخلاقی دیده می شود . اما آنچه مسلم است در همه آنها کما بیش تسامح  و سهل گیری در بعضی موارد وجود داشته است . اگر در مواردی سخت گیری و کیفر بیشتر بوده ناشی از «ظلم نظام حاکم » و یا « نیاز به کیفر شدید » یا برای عبرت «گیر مجرمان» تلقی شده است .در شناسایی انحرافات اجتماعی همواره مشکلات تئوریک و دیدگاهی وجود داشته اند «اصل‌تهمت» و «برچسب» در مقابل اصل برائت، مجرمین را همواره در حالت نامشخص قرار داده اند . از طرف دیگر وجه عمومی توجه به جرم، جرایم اقشار پایین را در بر می گیرد. به همین صورت جز گزارش‌های تاریخی زمان های گذشته جرم، وجنایت زمان حال اقشار «یقه سفید » (قدرتمندان ) پوشیده مانده است .
مددکاری روشی است برای پیشگیری از جرم که فرایندهای اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی را که در ارتکاب جرم نقش دارند شناسایی می کند. این روش پلی است بین تدابیر حقوقی و قضایی و بهبود اجتماعی وضعیت افراد و خانواده ها . تمرکز بر عوامل خطر ساز در ارتکاب جرم صرفا عواملی نظیر فقر، نابرابری جنسی، خشونت در رسانه ها، نژاد و تبعیض نژادی نیست و حل این مشکلات تنها بخشی از پیشگیری از جرم است بخش دیگر شامل موارد ذیل می شود:
– شرایط نامساعد مسکن حلبی آباد ها و عدم ثبات در اسکان؛
– عوامل خانوادگی مانند جمعیت خانواده، والدین نامناسب، ارتکاب جرم والدین و مصرف مواد توسط والدین؛
– شخصیت فردی و عوامل رفتاری مانند  نقصان‌های شناختی مانند ناتوانی در حل مسئله، کنترل رفتار، قضاوت منطقی و ناتوانی در ارزیابی نتایج رفتار و دیگر رفتارهایی که مقدمه رفتارهای پرخاشگرانه است.
– ارتباط با دوستانی که زندگی آنها توام با ارتکاب جرم است؛
– عوامل مرتبط با مدرسه مانند ناکامی در تحصیل و همچنین محیط مدرسه و اخراج از مدرسه؛
– فرصتهای شغلی نظیر  مهارت آموزی و استخدام در پیشگیری از ارتکاب جرم از طریق مددکاری  راهکارهای متعددی وجود دارد؛ مانند راهکارهای مبتنی بر  سطح فردی که توجه آن بر مشکلاتی که ممکن است فرد را در خطر شرکت در ارتکاب جرم قرار می دهد. مددکاری در اولین رویدادهای مجرمامه می‌تواند ارتکاب رفتارهای خشونت آمیز بعدی را کاهش دهد. مجرمان با جرایم جدی و خشونت آمیز اساسا تاریخچه ای بدون ارتکاب جرم در زندگی داشته اند قبل از اینکه اولین جرم جدی خود را مرتکب شوند. سابقه زندگی این گونه افراد اغلب نامطلوب و محیط زندگی پایه های عمیق رفتارهای مجرمانه را در آنان تقویت کرده است. لذا برای رفع نیازهای بهداشتی و اجتماعی  باید با اقدامات هماهنگ شده از طریق مداخلات به موقع و زود هنگام مددکاری میزان ارتکاب جرم را کاهش داد. حتی کاهشی اندک در ارتکاب مجدد جرم این اقدامات را ارزشمند می سازد. این فعالیتها نه تنها تقاضا برای تختهای زندان را کاهش می‌دهد بلکه از نظر اقتصادی و اجتماعی برای قربانیان، خانواده ها و اجتماع تا حد زیادی سود آور است.البته همیشه باید در نظر گرفت که ریسک بازگشت به ارتکاب جرم در مجرمین سابقه دار بالاست لذا در امور بازپروری باید نظارت دقیق و واکنشها ملایم باشد. درمان اولیه در چرخه ای صورت می گیرد که بتدریج توسعه می یابد که هر چه دقیق تر انجام شود از نتایج گران آن کاسته می شود و شانس موفقیت بیشتر است اگر چه همیشه در خصوص حفظ و نگهداری منابع بحث و جدل وجود داشته است.برای کار با مجرمان سابقه دار رویکردی میان نهادی نیاز است که موارد زیر را مورد توجه قرار دهد:
– به خانواده های مجرمین سابقه دار در محله های جرم خیز توجه شود.
– برای رسیدگی به این خانواده اقدامات مددکاری لازم به عمل آید و تا حد امکان نیازهای اجتماعی( مانند لوازم منزل، همکاری در کاریابی، حمایتهای سودآور، آموزش مهرتهای اساسی زندگی و آموزش در دوران سالهای اولیه کودکان این خانوادها) بر طرف گردد. همچنین به نیازهای بهداشتی و سلامتی آنان به ویژه درمان مصرف مواد یا مشروبات الکلی و ناراحتی‌های روحی و روانی آنان رسیدگی گردد.

1-2-بیان مسئله:
آسیب های اجتماعی و جرائم در تمام جوامع وجود داشته است و در جوامع مختلف برای كنترل و كاهش آ نها و نیز برای مقابله با آن ها برنامه های متعددی تدوین و اجرا شده است. جامعه ما نیز از این قاعده مستثنی نیست . شاید به دلیل اهمیت این موضوع است كه در اصل 156 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز به مسئله پیشگیری از وقوع جرم و یا در اصول دیگر (اصل 10 و 29) بر تحكیم بنیان خانواده و حمایت از افراد نیازمند و … تأكید شده است. آسیب های اجتماعی، كجروی ها و جرائم به دلیل تنوع و سیال بودن، همواره ثابت نیستند، به همین دلیل باید برای مقابله با آن ها برنامه ریزی مناسب صورت گیرد. اندیشمندان علوم اجتماعی معتقدند پدیده جرم و كجروی همواره در معرض دگرگونی های مداوم و پرتحرك قرار داشته و به طور مستمر شكل هایی متفاوت به خود گرفته‌اند. تمامی کشورها به دنبال ایجاد ثبات و امنیت برای شهروندان خود و بالا بردن کیفیت زندگی برای ایشان هستند. رهنمود های پیشگیری از جرم که توسط نهاد های مرتبط با سازمان ملل تهیه شده، ماحصل سال ها تجربه و کار برای پاسخ به این مشکلات است . این تجارب نشان می دهد که کشورها در صورت بهره بردن از رویکرد های عمل گرا و علمی، می‌توانند گامی مثبت در جهت ساختن جامعه‌ای ایمن بردارند. ناگفته پیداست که چنین رویکرد هایی کاملا متفاوت و کم هزینه تر از پاسخ ها و عکس العمل های سرکوبگرانه و بازدارنده نسبت به جرم خواهد بود.
مناطق مختلف جهان همواره با چالش های متفاوت جرم و بزه دیدگی مواجه اند و یک برنامه واحد پیشگیری در تمام مناطق جهان قابل اجرا نخواهد بود . بنابراین بومی سازی برنامه های پیشگیری از جرم امری ضروری است زیرا این کشورها و حکومت های آن ها است که جرم و عناصر آن  و مجازات های آن ها را تعیین می نمایند  عملی که ممکن است در کشوری جرم و ممنوع باشد در کشور دیگری ممکن است عمل مباح و مجازی باشد . به خاطر همین امر است که بومی ساختن اقدامات پیشگیرانه از جرم امری ضروری است . در خلال سال های 1995 و 2002، دو رهنمود در خصوص پیشگیری از جرم، توسط شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد به تصویب رسیده است: نخستین مورد، رهنمود همكاری و كمك های فنی در خصوص پیشگیری از جرایم شهری (پیوست قطعنامه 9/1995 شورای اقتصادی و سیاسی[1])است و دومین مورد نیز رهنمود پیشگیری از جرم (پیوست قطعنامه 13/2002 شورای اقتصادی و سیاسی[2]) این دو سند و اسناد جدید تر بر این نكته تاكید دارند كه پیشگیری از جرم باید با اصلاح در بخش‌های دیگر عدالت كیفری همراه باشد.
مددکاری روشی است برای پیشگیری از جرم که فرایندهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را که در ارتکاب جرم نقش دارند شناسایی می کند. این روش پلی است بین تدابیر حقوقی و قضایی و بهبود اجتماعی وضعیت افراد و خانواده ها . تمرکز بر عوامل خطر ساز در ارتکاب جرم صرفا عواملی نظیر فقر ، نابرابری جنسی، خشونت در رسانه ها، نژاد و تبعیض نژادی نیست و حل این مشکلات تنها بخشی از پیشگیری از جرم است بخش دیگر شامل موارد ذیل می شود:
-شرایط نامساعد مسکن حلبی آبادها و عدم ثبات در اسکان
– عوامل خانوادگی مانند جمعیت خانواده، والدین نامناسب، ارتکاب جرم والدین و مصرف مواد توسط والدین
– شخصیت فردی و عوامل رفتاری مانند  نقصانهای شناختی مانند ناتوانی در حل مسئله، کنترل رفتار، قضاوت منطقی و ناتوانی در ارزیابی نتایج رفتار  و دیگر رفتارهایی که مقدمه رفتارهای پرخاشگرانه است.
– ارتباط با دوستانی که زندگی آنها توام با ارتکاب جرم است.
– عوامل مرتبط با مدرسه مانند ناکامی در تحصیل و همچنین محیط مدرسه و اخراج از مدرسه.
-فرصتهای شغلی نظیر  مهارت آموزی و استخدام. در پیشگیری از ارتکاب جرم از طریق مددکاری  راهکارهای متعددی وجود دارد. مانند راهکارهای مبتنی بر  سطح فردی که توجه آن بر مشکلاتی که ممکن است فرد را در خطر شرکت در ارتکاب جرم قرار می دهد . هدف این برنامه ها می تواند کودکان و یا جوانان باشد. برنامه‌هایی که فرد را به عنوان هسته میانی مداخله در بحران قرار داده و با خدمات متعدد حمایتی آن را احاطه نماید. از دیگر راهکارها می توان به  راهکارهای مبتنی بر  سطح خانواده اشاره کرد که طی آن والدین دارای کودک به ویژه کودکان در معرض خطر ارتکاب جرم تحت برنامه های حمایتی و آموزشی قرار می‌گیرند و ظرفیت خانواده را برای ایجاد محیطی سالم و پاک که در آن کودکان رشد می‌کنند گسترش دهد. در این پژوهش سعی بر آن است تا با تبیین نقش موثر مددکار اجتماعی بر پیشگیری از جرم و نگاهی به قانون مجازات اسلامی این موضوع را بررسی نماییم.

1-3- ضرورت و اهمیت موضوع:
موضوع مددکاری از شغل های بسیار حساس و مهم در رابطه با افراد جامعه و نیازمندان است. مددکاری از این رو مهم است که با زندگی و مشکلاتی سرو کار دارد که توانسته فرد یا افرادی را از ادامه زندگی عادی باز دارد. پس اگر مددکاری که با مشکلات حساس افراد در تماس است از علم و دانش کافی در این رابطه بر خوردار نباشد ممکن است نه تنها به حال افراد مفید نباشد بلکه حتی می تواند با کارهایی که از روی احساس و عدم علم کافی است مشکلات را چندین برابر بدتر کند. در هر دو حالت نام آن را مددکاری می‌گذارند ولی تفاوت آن از زمین تا آسمان است. مددکاری حرفه بسیار ظریفی است که لازمه آن برای شروع عشق به انسانهاست. مددکاری از معدود مشاغل و یا به عبارتی حرفی است که با اسرار و رازهای افراد سروکار دارد . اسراری که برای یک فرد می تواند همه چیز او باشد و اگر مددکاری از روی جهل و یا عدم پایبندی به اصول و ارزشهای حرفه‌اش در حفظ اسرار از نامحرمان تسامح کند مددکاری و ارزش آن زیر سوال می رود. در قانون مجازات اسلامی قانونگذار این ضرورت را دیده که در برخی از مواد که بعداً به مختصذر خواهیم آورد این ضرورت را با پیش بینی مواد مرتبط با بحث ایجاد کرده لذا پس به طور کلی می توان گفت در خصوص موضوع نقش مددکاری اجتماعی در پیشگیری از جرایم در قانون مجازات اسلامی جدید هم پیش بینی گردید که این نشان دهنده اهمیت و ضرورت موضوع می باشد.

1-4- اهداف تحقیق:
الف: هدف اصلی

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1 بیان مسئله. 5

1-2 اهمیت و ضرورت تحقیق.. 5

1-3 اهداف تحقیق.. 6

1-4 سوالات تحقیق.. 6

1-5 فرضیه های تحقیق.. 6

1-6 موانع و محدودیت های تحقیق.. 7

1-7 واژه ها و مفاهیم. 7

فصل دوم: مرور منابع، ادبیات و پیشینه تحقیق

2-1 پیشینه تحقیق.. 9

2-2 ادبیات تحقیق.. 12

2-3 برنامه ریزی روستایی.. 16

2-4 توسعه روستایی.. 16

2-5 ضرورت برنامه ریزی توسعه روستایی.. 17

2-6 مفهوم توسعه روستایی.. 20

2-7 توسعه اقتصادی.. 21

2-8 انواع سیستم های کشاورزی.. 31

2-9 پرورش گُل و گیاه 33

فصل سوم: روش اجرای تحقیق مواد و روش

3-1 روش اجرای تحقیق.. 38

3-1-1 روش تحقیق.. 39

3-1-2 مراحل تحقیق.. 39

3-1-2 -1 مرحله جمع آوری اطلاعات (اسنادی و میدانی) 39

3-1-2-2 مرحله سازماندهی و طبقه بندی اطلاعات… 39

3-1-2-3 مرحله تجزیه و تحلیل اطلاعات… 39

3-2 جامعه آماری، حجم نمونه و متغیر تحقیق.. 40

3-2-1 متغیرهای تحقیق.. 42

3-3 روش شناسی تحقیق.. 42

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و یافته های تحقیق

4-1 یافته های تحقیق.. 43

4-1-1 محدوده مورد مطالعه. 44

 

4-1-2 توپوگرافی.. 45

4-1-3 اقلیم. 48

4-1-4 پوشش گیاهی.. 49

4-1-5 خاک.. 51

4-1-6 منابع آب… 53

4-1-7 کشاورزی و دامداری.. 53

4-1-8 جمعیت و خانوار. 54

4-1-9 نسبت جنسی.. 55

4-1-10 وجه تسمیه. 56

4-1-11 سواد. 56

4-1-12 صنعت و معدن-بازرگانی.. 56

4-1-13 مهاجرت… 57

4-1-14 تحلیل وضع موجود پرورش گل و گیاه در محدوده مورد مطالعه. 58

4-1-14-1 تعداد و توزیع گلخانه های بخش مرکزی.. 58

4-1-14-2 تعداد افراد شاغل در پرورش گل و گیاه 59

4-1-14-3 میزان تولید گل و گیاه 61

4-1-14-4 میزان فروش گل و گیاه 62

4-1-14-5 میزان سود حاصل از فروش گل و گیاه 63

4-1-14-6 میزان صادرات و واردات گل و گیاه 64

4-1-14-7 تعداد گلخانه ها ی موجود در روستاهای نمونه. 65

4-1-14-8 تعداد افراد شاغل پرورش دهنده گل و گیاه در روستاهای نمونه. 67

4-1-14-9 میزان تولید گل و گیاه در روستاهای نمونه. 68

4-1-14-10 میزان فروش گل و گیاه در روستاهای نمونه. 69

4-1-14-11 میزان سود حاصل از فروش گل و گیاه درروستاهای نمونه. 70

4-1-14-12 میزان صادرات و واردات گل و گیاه 71

4-2 ارزیابی نقش پرورش گل و گیاه از دیدگاه پاسخ گویان. 72

4-3 وضعیت گل و گیاه در مناطق روستایی.. 82

4-4 پرورش گل و گیاه و توسعه اقتصادی روستاها 95

فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1 بحث و نتیجه گیری.. 120

5-2 آزمون فرضیه ها 125

5-3 پیشنهادات… 129

منابع و مأخذ. 130

چکیده

شهرستان پاکدشت که از جنوب رشته کوه البرز به طرف دشت کشیده شده و به دلیل وجود رودخانه جاجرود و همچنین خاک حاصلخیز آن، محیط مناسبی را برای کشاورزان، بخصوص برای پرورش گل و گیاه است. همین عوامل در کنار اقلیم مساعد و بارندگی نسبتاً مناسب، باعث شده است که پرورش گل و گیاه در سالهای اخیر به منزله یک شغل جدی در بین مردم این شهرستان دنبال شود. بخش مرکزی شهرستان پاکدشت پرورش گل و گیاه را به عنوان یک شغل اصلی انتخاب کرده اند و امروزه نقش عمده ای در بازارهای گل وگیاه داخل و حتی خارج از کشوردارند. این تحقیق با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، با بهره گیری از منابع اسنادی همراه با مطالعات میدانی و به تعیین نقش پرورش گل و گیاه در توسعه روستاهای بخش مرکزی شهرستان پاکدشت وبررسی و شناسایی موانع ومشکلات موجود در پرورش گل وگیاه پرداخته است. جامعه آماری این تحقیق فوق کلیه روستاهای دارای پرورش گل و گیاه دربخش مرکزی شهرستان پاکدشت بوده که شامل 6 روستا می شود . در این روستاها تعداد 470 گلخانه سنتی و مکانیزه وجود دارد. نتایج تحقیق نشان می دهد که با توجه به سابقه پرورش گل و گیاه در محدوده مورد مطالعه و گسترش این فعالیت پرورش گیاه دربعد اقتصادی موجب افزایش قابل توجه درآمد و نیز افزایش اشتغال و در بعد اجتماعی موجب ماندگاری جمعیت در روستا و مهاجرت معکوس شده است.

واژگان کلیدی: پرورش گل و گیاه، توسعه اقتصادی – اجتماعی ، بخش مرکزی شهرستان پاکدشت

 مقدمه

در کشورهای کم درآمد، بخش کشاورزی به دلیل گستردگی و پیوندهای قوی با سایر بخش‌های اقتصادی، به عنوان موتور و محرک اولیه رشد اقتصادی عمل می نماید. کشاورزی در این کشورها بیشترین سهم نیروی کار را به خود اختصاص داده و با 68 درصد اشتغال و 24 درصد تولید ناخالص داخلی جایگاه ویژه‎ای دارد. اغلب جمعیت فقیر به طور مستقیم به این بخش وابسته بوده و از طریق کشاورزی گذران زندگی می کنند. افزایش میزان بهره وری دربخش کشاورزی باعث ارزان تر شدن مواد غذایی شده و کمک قابل توجهی به اقتصاد خانوارهای فقیر می‌کند. همچنین کشاورزی نوین با اشتغال بیشتر در واحدهای فرآوری همراه شده و عرضه خدمات و نهاده‌های بیشتری را در بازار به دنبال دارد. این روند به شکل غیر مستقیم به ایجاد اشتغال در مزارع منجر شده وبه این ترتیب بخش کشاورزی بطور مستقیم از طریق تولید بیشتر و صادرات به صورت غیر مستقیم از طریق افزایش تقاضا برای خدمات وکالاهای صنعتی در جوامع روستایی، به رشد اقتصادی کمک نموده ودر نتیجه موجب خلق فرصتهای شغلی جدید می گردد. به طورکلی رشد کشاورزی به صورت غیر مستقیم به بهبود وضعیت خانوارهای شهری و روستائی کمک کرده وبا افزایش دستمزدها، کاهش قیمت مواد غذایی و تقاضای بیشتر برای کالاها وخدمات واسطه ای همراه می‎شود. شهرستان پاکدشت یکی ازقطبهای تولید گل وگیاه درکشور است و قرار گرفتن آن در محور مهم و ترانزیتی امام رضا (ع) این شهرستان را به یکی از مناطق پرتردد و البته مهم کشور تبدیل کرده که در صورت توجه و بهره برداری صحیح از منابع آن می توان رشد و توسعه بیش از پیش این منطقه را شاهد بود. درکل کشور پنج هزار هکتار اراضی تحت کشت گل و گیاه و گیاهان گلخانه ای است که حدود یک پنجم آن متعلق به شهرستان پاکدشت بوده و تولیدبیش از ۸۵۰ میلیون گل شاخه بریده وتنوع محصولات زارعی و باغی نشان ازظرفیت وپتانسیل این شهرستان در بخش صنعت وکشاورزی است. درحال حاضر نیازمندی گل و گیاه تهران و بسیاری ازنقاط کشوراز این شهرستان تأمین شده و از دیگر مزیتهای این شهرستان وجود اراضی مستعد و زمینهای کشاورزی است که از لحاظ کمی وکیفی در تولید محصولات زراعی و باغی مناسب بوده و این ظرفیتها با افزایش سطح زیرکشت اراضی کشاورزی و ارائه تسهیلات به کشاورزان و فعالان این عرصه، زمینه را برای رشد هرچه بیشتر این بخش فراهم کرد. لذا این پایان نامه درتلاش است نقش پرورش گل وگیاه رادرتوسعه روستاهای بخش مرکزی شهرستان پاکدشت مورد بررسی قرار دهد و این پایان نامه در پنج فصل زیر تدوین شده است:

فصل اول: کلیات تحقیق که شامل بیان مسئله، اهمیت و ضرورت تحقیق، اهداف تحقیق، سوالات تحقیق، فرضیه تحقیق، موانع و محدودیت های تحقیق و واژه ها و مفاهیم می باشد.

فصل دوم: مرور منابع، ادبیات تحقیق و پیشینه تحقیق

فصل سوم: روش اجرای تحقیق، مواد و روش

فصل چهارم: تجزیه تحلیل داده ها و یافته های تحقیق می باشد. دراین فصل یافته های توصیفی تحقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

فصل پنجم: آزمون فرضیه ها، بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات می باشد.

1-1 بیان مسئله

امروز صنعت تولید گل و گیاهان زینتی به یکی از سودآورترین صنایع تبدیل شده است. به طوری که بدین شکل سالانه میلیاردها دلار سود نصیب کشورهای عمده تولیدکننده گل ها و گیاهان زینتی می شود. اما با این حال، در شرایطی که تولید گل و گیاه با توجه به ویژگی های جغرافیایی و آب و هوایی کشور، یک زمینه کاری مناسب برای ارزآوری و ایجاد اشتغال پایدار به شمار می آید اما این صنعت تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله بسیار زیادی دارد و کشت و پرورش گل های زینتی در کشور به عنوان یک محصول صادراتی و ارزآور، سابقه ای طولانی ندارد. با این وجود امروزه با توجه به بازارهای پرمنفعت خارجی، این صنعت توجه صادرکنندگان گل و گیاه را به خود جلب کرده است که در این میان، موقعیت ایران به دلیل قرار داشتن در کنار کشورهای پرمصرف گل وگیاه از این نظر، حائز اهمیت است و همسایه های شمالی وجنوبی ایران از خریداران بسیار خوب و بازارهای مناسبی برای گل های زینتی هستند.

در شهرستان پاکدشت شرکت تعاونی گل و گیاه در سال 1378 توسط عده ای از تولیدکنندگان گل و گیاه شهرستان پاکدشت به ثبت رسیده وتولید گل و گیاه در شهرستان پاکدشت سابقه ای 75 ساله دارد. اکثر تولید کنندگان گل و گیاه شهرستان قبلا در تهران و شهرستانها به پرورش گل و گیاه مشغول بوده اند، اما بعد از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی گل و گیاه در شهرستان روز به روز گسترش یافته و در حال حاضر شهرستان پاکدشت با مساحتی حدود 900 هکتار پرورش گل و گیاهان فضای سبز و بذر و نهال و حدود 1000 نفر تولید کننده، بعنوان بزرگترین مرکز پرورش گل و گیاه ایران محسوب می شود.
بخش مرکزی شهرستان پاکدشت نیز از این امر مستثنی نبوده و باتوجه به شرایط جغرافیایی خاص منطقه و بهره برداری از برخی زمینها بصورت باغات گل و گیاه در سالهای اخیر با مشکلاتی مواجه بوده و با رفع این مشکلات در بلند مدت می تواند در توسعه اقتصادی بخش مورد نظربسیار اثرگذار باشد. لذا تحقیق حاضر در تلاش است نقش پرورش گل و گیاه را در توسعه روستاهای بخش مرکزی شهرستان پاکدشت مورد تحلیل و بررسی قرار داده و در صدد پاسخ به سوال اصلی زیر باشد :

پرورش گل و گیاه تا چه حد درتوسعه روستاهای بخش مرکزی شهرستان پاکدشت نقش داشته است؟

 1-2 اهمیت و ضرورت تحقیق

ایران كشوری چهار فصل است، آن زمان كه در شمال این سرزمین تاریخی برف بر زمین می‌نشیند، در جنوب كشور موسم پرورش گل‌های زینتی است. این ویژگی كشور بستر بسیار مناسبی برای پرورش گل و گیاه و به تبع آن توسعه اشتغال در این بخش است اما متاسفانه با وجود استعدادهای بالقوه در ایران كه به دلیل آب و هوایی خشك و نیمه خشك به چشم می‌خورد، اما سهم آن در تجارت جهانی گل و گیاهان زینتی كه سالانه بالغ بر چندین میلیارد دلار است، ناچیز است. این مشكلات كه سال‌ها به آنها اشاره می‌شود، مانع بزرگی برای بهره‌گیری بهینه از استعدادهای موجود در زمینه پرورش و صادرات گل و گیاهان زینتی است. كمتر كشوری در جهان یافت می‌شود كه مانند ایران دارای تنوع اقلیمی باشد، به طوری كه در ایران هفت هزار گونه گیاهی وجود دارد كه 10 تا 27 درصد آن انحصاری است. اذعان مسوولان و صاحب‌نظران به استعدادهای بالقوه ایران در زمینه گیاهان زینتی و دارویی، نشان می‌دهد كه در این سرزمین چه استعدادهای بالقوه‌ای در دسترس عموم مردم است كه از نظرها پنهان مانده و حاضر به بهره‌گیری از آنها در راستای دستیابی به اهداف ملی خود نشده‌ایم. شرایط مناسب در کشت گل و گیاه درشهرستان پاکدشت و بخش مرکزی آن نیز با توجه به عدم توسعه اقتصادی این مناطق نسبت به مشاغل کشاورزی دیگر خود باعث اشتغال و توسعه اقتصادی این منطقه شده است لذا مطالعه در این زمینه ضروری می باشد.

 -3 اهداف تحقیق

مهمترین اهداف تحقیق حاضر به شرح زیر است:

– تعیین نقش پرورش گل و گیاه در توسعه اقتصادی روستاهای بخش مرکزی شهرستان پاکدشت

– تعیین نقش پرورش گل و گیاه در توسعه اجتماعی روستاهای بخش مرکزی شهرستان پاکدشت

– تعیین و شناسایی موانع و مشکلات پرورش گل و گیاه در روستاهای بخش مرکزی شهرستان پاکدشت

– ارائه راهکارهای لازم در جهت رفع مشکلات موجود در پرورش گل و گیاه محدوده مورد مطالعه

 1-4 سوالات تحقیق

سوالهای این تحقیق به شرح زیر می باشد:

– پرورش گل و گیاه درتوسعه اقتصادی(اشتغال ودرآمد) روستاهای بخش مرکزی شهرستان پاکدشت تاچه حد نقش داشته است؟

– پرورش گل و گیاه درتوسعه اجتماعی (تثبیت جمعیت، مهاجرت معکوس ، مشارکت) تا چه حد نقش داشته است؟

 1-5 فرضیه های تحقیق

پرورش گل وگیاه درافزایش درآمد و ایجاد اشتغال روستاییان بخش مرکزی شهرستان پاکدشت نقش داشته است.

پرورش گل وگیاه درماندگاری روستاییان و افزایش مشارکت آنها نقش داشته است.

1-6 موانع و محدودیت های تحقیق

هر تحقیقی مشکلات مخصوص به خود را دارد. در این تحقیق نیز مشکلاتی وجود داشته که برخی از آنها به شکل زیر می باشد:

– عدم همکاری برخی از سازمانها و ادارات در ارائه اطلاعات مربوط به گلخانه ها و پرورش دهندگان گل

– عدم وجود اطلاعات منسجم در زمینه تعداد پرورش دهندگان گل و گیاه در مناطق روستایی

– عدم همکاری برخی از گلخانه داران در ارائه اطلاعات اقتصادی (میزان درآمد و فروش سالیانه و غیره)

1-7 واژه ها و مفاهیم

گلخانه

اصطلاح گلخانه به ظاهر محیط های بسته و کنترل شده را که تنها به پرورش گل اختصاص دارد، تداعی می‎کند، در صورتیکه امروزه در گلخانه ها به جز انواع گل ها و گیاهان گلدانی و زینتی، سبزیجات و صیفی جات و پاره ای از دیگر محصولات زراعی کاشته می شود که بحث گلخانه در این مجموعه، بیشتر به همین معنا معطوف است (انتصاری و همکاران، 1386، ص4).

مفهوم گلخانه

به ساختمانی اطلاق می شود كه با مواد شفاف برای عبور طبیعی نور جهت رشد و نمو گیاهان پوشانده شده است. این ساختمان بطور مصنوعی گرم می‌شود و با دیگر ساختمان های مناسب پرورش گیاه مثل شاسی‌های سرد و بسترهای گرم متفاوت است زیرا ارتفاع و اندازه كافی برای كاركردن فرد در داخل آن وجود دارد (شکری، 1385، ص22) .

گل و گیاه

گُل به دسته ای از گیاهان زینتی اطلاق میشود كه بصورت شاخه بریده آپارتمانی، فصلی، نشائی، درخت و درختچه تقسیم بندی می شودو پیشینه وتجربه ایرانیان بیش از سه هزار سال دركار گل و گیاه می باشد ضمن اینكه ائمه اطهار نیز بر اهمیت و ارزش گل و گیاه تاكید داشته اند. ترویج فرهنگ گیاه پروری و درختكاری، گستری فضای سبز و اشاعه فرهنگ زیبا شناسی از دیر باز در ایران زمین رواج داشته است. گل آرام بخش و تسكین دهنده دل ها و زیبایی بخش محیط زیست و روح انسان است و زندگی در مجاورت گل و گیاه برای انسان اثرات مفید روحی و روانی فراوان دارد و نقش عمده ای بر كاهش استرس ها بر انسان دارد و پزشكان روان شناس برای درمان بیمارانی كه دارای مشكلات ذهنی می باشند ازگل و گیاه درمانی استفاده می نمایند. خداوند طبیعت را با گلهای رنگارنگ و دلفریب آراسته و همه این زیبایی ها را به ما ارزانی داشته است تا لحظات عمر خود را در كنار گلها و گیاهان بخوبی سپری نمائیم و به پروردگار و توانایی های او بیندیشیم و تبسم وزیبایی سحرانگیر گُل، هدیه است بسی دل انگیز درجشن شكوه بهار، گل پیام الهی را به طبیعت سبزمژده می دهد وعشق را در دل پرآوازه بهار شكوفا می سازد(ویکی پدیا، 1393).

دانلود پایان نامه اصل استقلال امضاءها

 

اصل استقلال امضاءها

 

دومین اصلی که بر اسناد تجاری حکومت دارد، اصل استقلال امضاءها است. به موجب این اصل، هر امضاء بر روی سند به هر عنوان ( اعم از صادر کننده یا ظهرنویس یا ضامن ) مستقل از دیگر امضاءها اعتبار دارد. بنابراین، اگر نسبت به امضای ظهرنویس ایرادی ( مثلاً ادعای جعل ) مطرح گردد، صادرکننده نمی‌تواند از پرداخت وجه سند به دارنده با حسن نیت خودداری کند. زیرا صادر کننده به اعتبار امضای خود در قبال دارنده سند تجاری مسئولیت دارد. شعبه اول دادگاه حقوقی یک همدان در پرونده شماره ۶۸/۴۹۳۹، ادعای جعلی بودن امضای ظهرنویس را  بر فرض صحت ادعا موجب سقوط مسئولیت صادر کننده چک ندانسته و به این اعتبار دعوای خواهان را مردود اعلام کرده است. این رای که مورد تائید شعبه ۲۱ دیوان عالی کشور قرار گرفته است، به خوبی بیانگر اصل استقلال امضاءها است(ر.ک: موازین حقوق تجارت در آراء دیوان عالی کشور، به اهتمام یداله بازیگر، انتشارات گنج دانش، سال ۱۳۷۸، رای شماره ۸۶۱/۲۱ مورخ ۱۵/۱۰/۱۳۶۹ شعبه ۲۱

 

دیوانعالی کشور).

 

بنابراین اگر برخی از امضاءها به دلایلی از قبیل نداشتن اهلیت، تقلبی یا جعلی بودن امضاء فاقد اعتبار شناخته شود؛ یا به واسطه هر ایرادی دیگری موجب عدم تعهد یکی از امضاء کنندگان سند گردد، تعهد سایر امضاء کنندگان به قوت خود باقی است(سیداحمدی، پیشین، ص۷۸).

 

در ماده ۱۰ کنوانسیون ۱۹ مارس ۱۹۳۱ ژنو راجع به قانون متحدالشکل در خصوص چک آمده است: « در صورتی که چک به امضای اشخاصی باشد که فاقد اهلیت جهت پذیرش تعهد از طریق چک هستند، یا چک متضمن امضاهای مجعول یا امضای اشخاص موهوم و یا امضاهایی باشد که بنا به دلایل دیگری نتوان امضاکننده یا کسانی را که به نمایندگی از طرف آنان چک امضاء شده است متعهد نمود، مسئولیت سایر اشخاص امضاکننده چک به قوت خود باقی است » ماده ۷ کنوانسیون ۱۹۳۰ ژنو ( راجع به برات ) نیز مقررات مشابهی دارد. اما در قانون تجارت ایران حکم صریحی در این باب مقرر نشده است(مسعودی، پیشین، ص۱۰۷).

 

از این مطالعات مورد بررسی قرار می گیرد. برخی از زیر ساختارهای اصلی تجارت الکترونیکی عبارتند از(صباغی محمد، ١٣٨٢ : ٩٧)
شبکه ‐ وب سرور ‐ پشتیبانی وب سرور و نرم افزار‐ کاتالوگ الکترونیکی ‐ طراحی­صفحات وب و نرم افزار ساخت سیستم و نرم افزار تعاملات.
در ابعادی دیگر، زیر ساختار مورد نیاز برای توسعه تجارت الکترونیکی را می توان به صورت زیر بیان نمود:
نیروی برق قابل اطمینان ‐ شبکه های ا ستاندارد و با کیفیت ارتباطی باید دارای پهنای باند عریض و مناسب برای مرتبط ساختن شرکت ها و مصرف کنندگان باشند . دسترسی آسان مصرف کنندگان و کارکنان شرکت ها به شبکه های ارتباطی ، سیستم های کامپیوتری منسجم داخلی برای شرکت ها همراه با برنامه ها و استانداردهای ذخی ره سازی داده ها به صورتی که قابل اتصال به شرکای تجاری و مصرف کنندگان باشد ، تسهیلات کامپیوتری استاندارد برای دسترسی کارکنان شرکت و دسترسی مصرف کنندگان ، تسهیلات اعتباری
و بانکی مناسب برای شرکت ها و مصرف کنندگان، سیستم های امنیتی، ذخیره سازی داده ها و ارتباطا ت، متخصصان فنی برای اجرا و عملیاتی کردن سیستم های تجارت الکترونیکی ، زیرساختار حمل و نقل مناسب ، مدیریت متعهد ، چشم انداز کارآمد و مناسب ، ارزیابی و اصلاح فرآیندهای تجاری داخلی و خارجی ، نمونه اولیه فازبندی شده برای اجرای دقیق تجارت الکترونیکی.
همچنین در مطالعات دیگر زیرساختارهای ذیل مورد تأکید قرار گرفته

 

اند(فتحی سعید، ١٣٨٣ و نوروزی حسین، ١٣٨١):


۱-۲۰-۲-زیرساختار اطلاعاتی
شامل فناوری و استانداردها است . با وجود توسعه شتابان فناوری و استانداردهای تجارت الکترونیکی، کشورهای در حال توسعه، عملاً حرف زیادی برای گفتن ندارند .کلیه اقدامات توسعه ای در این زمینه عملاً در کشورهای توسعه یافته اتفاق افتاده است .زیرساختار جهانی اطلاعات به عنوان مهم ترین تسهیل کننده اطلاعات تجارت الکترونیکی است که کشورهای جهان سوم به منظور طراحی زیرساختار فنی باید به آن بپردازند .
اتحادیه بین المللی ارتباطات از راه دور مهم ترین سازمان بین المللی است که اقدام به طراحی استانداردهای مربوط به آن نموده است . با وجود اقدامات سازمان های بین المللی،کشورهای در حال توسعه، نظیر کشور ایران، نیز باید اقدامات بومی لازم را جهت پیاده سازی زیرساختار فنی مناسب برای تجارت الکترونیکی شروع کنند . کاری که تا به امروز به درستی صورت نگرفته، و این امر مانع بزرگی در رشد و گسترش تجارت
الکترونیکی در ایران به شمار می رود.

۲-۲۰-۲-زیرساختار حقوقی و قانونی
هنگام طراحی زیرساختار حقوقی و قانونی تجارت الکترونیکی، دولت ها باید توجه داشته باشند که این کار تأثیرات بسیا ر اساسی بر عملکرد تجاری کشور به جای خواهدگذاشت. مسائل زیادی مطرح است که کشورهای جهان سوم در جهت طراحی و تنظیم قانون تجارت الکترونیکی باید مد نظر قرار دهند : ترویج مسائل جنسی، کینه توزی های نژادی، پشتیبانی مشتری، حق کپی برداری و مالیات . این که این قوانین و حمایت های­حقوقی چگونه باید پیاده شود، امری است که به واسطه فعالیت های تحقیقاتی و سیاست گذاری دنبال می شود . قانون استاندارد بین المللی، و همچنین قوانینی که خود کشورها تصویب کرده اند، از جمله نمونه های این گونه مبانی حقوقی است.

۳-۲۰-۲-زیرساختار مالی
یکی از مشکلات کشورهای جهان سوم، مسأله تسهیل جریان سرمایه، در توسعه زیرساختار مالی تجارت الکترونیکی است . طراحی زیرساختار مالی و بانکداری الکترونیکی، به نوبه خود مستلزم اقداماتی مانند امنیت اسناد، امضای الکترونیکی، امنیت اطلاعات شخصی و اعتماد است که در کشور ما صورت نگرفته و می بایست اقدامات شایسته ای در این خصوص صورت گیرد.

ربا در عصر جاهلی/:پایان نامه درباره خسارت تأخیر تأدیه
ربا در شبه الجزیره العرب عصر جاهلی

برای روشن شدن منظور اسلام و قرآن از ربا و این‌که آن را جزء بزرگترین گناهان قرار داده و با آن به مبارزه برخاسته است; به‌طوری که پیامبر اکرم(ص) رباخوار را واجب‌القتل و مفسد فی‌الارض می‌خواند و همین‌طور برای این‌که ضرورت مبارزه با ربا را دریابیم، باید ربای جاهلی را بشناسیم; یعنی تبیین شود که مقارن با ظهور اسلام، در جزیره العرب، سیستم ربوی به چه معنا حاکم بود.

چرا قرآن، رباخواران را فریب خورده شیطان و دشمن خدا شمرده است؟ برای درک این مهم و اهمیت مساله لازم است موضوع مورد بررسی قرار گیرد و نفع بینندگان و زیان یابندگان نظام ربوی مشخص شود. این مساله، ما را در شناسایی فلسفه حرمت ربا که در این بحث از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، کمک خواهد کرد. بدون شناخت ربا در عصر جاهلی و مقارن با ظهور اسلام، نمی‌توان تعریف دقیقی از ربا ارائه داد.

تردیدی وجود ندارد که قبل از ظهور اسلام رباخواری در شبه جزیره العرب شایع بود و عده‌ای از اشراف از این طریق کسب درآمد می‌کردند. در این‌کار، یهودیان پیشگام شدند و شاید آن‌ها معاملات ربوی را در حجاز رواج داده بودند. قرآن ضمن اشاره به این قضیه، عدم پایبندی یهودیان به کتاب آسمانی خود را بیان نموده و از کیفر الهی خبر داده است. «فبظلم من الذین هادوا حرمنا علیهم طیبات احلت لهم و بصدهم عن سبیل الله کثیرا، و اخذهم الربا و قد نهوا عنه…»[1].

«پس به جهت ظلمی که یهود کردند و هم بدین جهت که بسیاری مردم را از راه خدا منع نمودند ما نعمت‌های پاکیزه خود را که بر آنان حلال بود، حرام کردیم، و هم بدین جهت که ربا می‌گرفتند در صورتی که از رباخوردن نهی شده بودند…».

مسیحیان و اعراب نیز در معاملات ربوی سهیم بودند و از نیازمندان به پول، ربا می‌گرفتند. این مطلب، از مفاد قرارداد صلح پیامبر(ص) با مسیحیان نجران پیداست. در آن قرارداد آمده است: «من اکل منهم ربا من ذی قبل فذمتی منه بریئه »[2].

مکه که در آن روزگار مرکز و مسیر تجارت اعراب بود، معاملات ربوی در آن‌جا رواج داشت و از آن‌جا که معمولاً دریافت‌کنندگان وام‌های ربوی افراد فقیر و تهیدست بودند در بسیاری از مواقع زنان و فرزندانشان به گروگان گرفته می‌شد و در صورت ناتوانی وام‌گیرنده از پرداخت دین، گروگان به مالکیت وام‌دهنده درمی آمد[3].

در عصر جاهلیت نوعی از ربا بسیار متداول و شایع بود که امروز اثری از آن باقی نیست و هیچ معامله ربویی بر مبنای آن صورت نمی‌گیرد; حتی در بسیاری از مباحث مربوط به ربا بدان اشاره نمی‌شود و آن ربایی است مربوط به استقراض که با آن‌چه در ذهنها مانوس می باشد، متفاوت است. برخی از فقها از آن تعبیر به ربای لاشک فیه کرده‌اند. آن روزگار افراد نیازمند از توان‌گران، وام می‌گرفتند بدون قرار پرداخت اضافی; بعد از پایان مدت مقرر در صورت ناتوانی بدهکاران از بازپرداخت، تقاضای تمدید مهلت می‌کردند و طلبکاران با

 

افزایش میزان بدهی موافقت می‌نمودند. این روند تا زمان بازپرداخت بدهی ادامه می‌یافت. شکل دیگری از ربای جاهلی مربوط به قرض‌های حیوانی بود. در برابر تمدید، بدهی به سن بالاتر حیوان حواله داده می‌شد. مثلا اگر طرف، شتر یک ساله را بدهکار بود; در پایان مدت، در صورت ناتوانی در ادای دین، متعهد می‌شد که پس از یک سال، شتر دوساله بپردازد و اگر شتر دو ساله بود، متعهد به پرداخت شتر سه ساله می‌شد[4].

[1] – سوره نساء آیات 160و 161 .

[2]– موسایی، میثم، تبیین مفهوم و موضوع ربا از دیدگاه فقهی، مؤسسه تحقیقات پول و بانکی، تهران، 1376، ص 4.

[3] – همان.

[4] – موسوی بجنوردی، محمد، مبحث ربا، مجله متین، شماره 8، پاییز 79 ، ص9 .

لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه: