منظور كاهش خسارت ناشی از بیماری، روش های متفاوتی ارائه شده است. استفاده از ارقام متحمل روشی مناسب جهت كاهش خسارت ناشی از بیماری محسوب می گردد. در این بررسی عكس العمل 11 لاین و رقم كلزا نسبت به بیماری پوسیدگی اسكلروتینیایی ساقه در شرایط گلخانه در قالب طرح كاملاً تصادفی با سه تكرار و در شرایط مزرعه در قالب طرح بلوك كامل تصادفی با چهار تكرار در ایستگاه تحقیقات قراخیل مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمایشات گلخانه ای نشان داد كه ژنوتیپ های RGS003، HYOLA401، SARIGOL ، RASOPT و ZAR401 به ترتیب با شاخص بیماری (Disease Index) 77/52، 86/54، 55/55، 11/56 و 11/56 از تحمل بیشتر و ارقام و لاین های 19SAR3، RASRG3، RG3401 و RW19با شاخص بیماری 44/69، 66/66، 97/65 و 88/63 از تحمل كمتری نسبت به بیماری پوسیدگی اسكلروتینیایی ساقه برخوردار بودند در صورتی كه در آزمایشات مزرعه ای ژنوتیپ های RASOPT ، HYOLA401، RGS003، SARIGOL و ZAR401 به ترتیب با مقادیر5، 8، 11، 5/11 و 5/11 درصد آلودگی در زمره ژنوتیپ های متحمل نسبت به بیماری قرار گرفتند و ارقام و لاین های RASRG3، RW19، RG3401 و 19SAR3به ترتیب با 25، 20، 19 و 5/17 از حساسیت بیشتری نسبت به بیماری پوسیدگی اسكلروتینیایی ساقه برخوردار بودند

       فهرست مطالب
عنوان
صفحه
چکیده فارسی
د
فصل اول
1
مقدمه
2
فرضیه
6
اهداف
6
ضرورت
7
فصل دوم
8
2-1- تاریخچه و پراکنش بیماری
9
2-2- عامل بیماری
11
2-3- طیف میزبانی
16
2-4- مکانیزم ایجاد بیماری
17
2-5- چرخه زندگی
18
2-6- نحوه انتقال آلودگی
20
2-6-1- باد
20
2-6-2- اسکلروت ها
20
2-6-3- تماس گیاه آلوده با گیاه سالم
20
2-6-4- گرده کلزا و زنبور عسل
20
2-6-5- بذر
20
2-7- روش های کنترل پوسیدگی ساقه کلزا
20
2-7-1- کنترل زراعی
20
2-7-1-1- انتخاب تاریخ کاشت
20
2-7-1-2- استفاده از بذر عاری از اسکلروت
21
2-7-1-3- غرقاب کردن خاک قبل از کاشت
21
2-7-1-4- شخم عمیق
21
2-7-1-5- جمع آوری و سوزاندن بقایای گیاهی بعد از برداشت
21
2-7-1-6- تناوب با گیاهان غیر میزبان
21
2-7-1-7- فاصله بیشتر ردیف ها وکاهش میزان
22
2-7-1-8- کوددهی متعادل
22
2-7-2- کنترل شیمیایی
22
 فهرست مطالب
 
عنوان
صفحه
2-7-3- کنترل بیولوژیک
23
2-7-4- به کارگیری ارقام مقاوم
24
2-8- انواع مقاومت
24
2-8-1- مقاومت حقیقی
24
2-8-2- مقاومت ظاهری
25
2-8-3- مقاومت غیر میزبانی
25
2-9- واکنش ارقام مختلف کلزا نسبت به بیماری
26
فصل سوم
31
3-1- محیط کشت ها
32
3-1-2- محیط کشت سیب زمینی، دگستروز آگار (Potato-Dexterose Agar)
32
3-2- جداسازی وخالص سازی قارچ S. sclerotiorum
32
3-2-1- جداسازی وخالص سازی قارچ S. sclerotiorumاز بافت آلوده
32
3-2-2- جداسازی قارچ S. sclerotiorum از اسکلروت
32
3 -3- تهیه مایه تلقیح (دانه گندم پوشیده با قارچ عامل بیماری )
33
3-4-          ارقام مورد آزمایش
34
3-5- بررسی عکس العمل ارقام و لاین های کلزا نسبت به قارچ S. sclerotiorum در شرایط گلخانه
34
3-6-          آزمایش مزرعه ای
36
3-6-1- موقعیت جغرافیایی و زمان اجرای طرح
36
3-6-2- ویژگی های آب و هوایی منطقه
36
3-7- بررسی عکس العمل ارقام ولاین های کلزا نسبت به قارچ S. sclerotiorum در شرایط مزرعه
36
2-8- ثاتیر بیماری روی اجزای عملکرد
37
2-9- تجزیه و تحلیل داده ها
38
فصل چهارم
39
4-1- علائم بیماری
40
4-2- ویژگی های قارچ جداسازی شده
42
4-3- ارزیابی ارقام و لاین ها در شرایط گلخانه
45
4-4- ارزیابی ارقام و لاین ها در شرایط مزرعه
46
4-5- بررسی تاثیر بیماری بر اجزای عملکرد در شرایط مزرعه
48
4-5-1- تاثیر بیماری بر درصد کاهش تعداد دانه در غلاف
48
ث
       فهرست مطالب
عنوان
صفحه
4-5-2- تاثیر بیماری بر درصد کاهش طول غلاف
49
4-5-3- تاثیر بیماری بر درصد کاهش تعداد غلاف در ساقه اصلی
50
4-5-4- تاثیر بیماری بر درصد کاهش تعداد غلاف در بوته
52
4-5-5- تاثیر بیماری بر درصد کاهش ارتفاع بوته
53
4-5-6- تاثیر بیماری بر درصد کاهش وزن هزار دانه
54
4-5-7- عملکرد
56
4-6- مطالعه تحمل ارقام مختلف کلزا براساس درجه آلودگی
57
4-6-1- بررسی تحمل از نظر تعداد دانه در غلاف
57
4-6-2-

بررسی تحمل از نظر طول غلاف
57
4-6-3- بررسی تحمل از نظر تعداد غلاف در ساقه اصلی
58
4-6-4- بررسی تحمل از نظر تعداد غلاف در بوته
59
4-6-5- بررسی تحمل از نظر ارتفاع بوته
60
4-6-6- بررسی تحمل از نظر وزن هزاردانه
60
4-6-7- بررسی تحمل از نظر عملکرد
61
4-7- بحث
62
منابع
64
چکیده انگیسی
78
کلزا گیاهی یک ساله متعلق به خانواده چلیپائیان است که پنچ گونه ی Brassica napus (کلزای آرژانتینی) B. juncea (خردل هندی ) B. rapa (کلزای لهستانی یا شلغم روغنی) و B. carinata (خردل حبشی) و B. hirta (خردل سفید یا خردل زرد ) در سطح جهانی به عنوان دانه روغنی کشت می شود. از گونه های جنس براسیکا مهمترین دانه روغنی، کلزا با نام علمی B. napus است که ارقام پاییزه آن در شرایط آب وهوایی معتدل، خنک و مرطوب حداکثر عملکرد دانه را تولید می کند. در ایران 100 درصد کشت کلزا بصورت پاییزه است (آلیاری و شکاری، 1379).

کلزا در زبان انگلیسی تحت عنوان، Rapeseed به آلمانی Raps در فرانسه Colza و درفارسی نیز به همین عنوان فرانسوی نامیده می شود. کانولا در سال 1978 توسط انجمن روغن گیری غرب کانادا به ثبت رسیده و امروزه نیز برای توصیف کلزایی که مقدار اسید اروسیک آن کمتر از2 درصد و گلوکوزینولات آن کمتر از3 میکرو مول است، استفاده می شود ((Yilan, 2004.

جایگاه کلزا

جایگاه کلزا در جهان

           بر اساس اطالاعات سازمان خوار و بار جهانی در سال 1385 چین، کانادا، هند، آلمان ،فرانسه ، انگلستان، لهستان، جمهوری چک و ایالات متحده امریکا جزو 9 کشور اول دنیا از نظر سطح زیر کشت کلزا بوده اند. این 9 کشور در مجموع بیش از 70 درصد تولید این دانه روغنی را با حدود 44 میلیون تن در اختیار دارند. در این بین کشور چین با تولید 12649010 تن کلزا مقام اول را داراست(28)

جایگاه کلزادر ایران

         طرح جدید وزارت کشاورزی در تامین 50% از نیازهای واقعی روغن خوراکی از محل دانه های تولیدی داخل عمدتاً با توجه به خصوصیات منحصر به فرد کلزا همانند، درصد روغن و پروتئین بالا در کنجاله به ترتیب حدود 40 و20 درصد، کشت و کار آسان و تطابق دوره رشدی آن با بسیاری از مناطق کشور بر تولید کلزا استوار است که در مناطق مختلف ایران همچون استان های گلستان، مازندران، فارس، خوزستان، کرمان، آذربایجان غربی و شرقی، اردبیل، خراسان شمالی، همدان و … کشت می گردد. سطح زیر کشت، تولید و میزان عملکرد کلزا در کشور از سال 1380 تا 1385 در جدول زیر بیان شده است.