فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه…………………………………….. 3

1-2- بیان مسأله…………………………………….. 5

1-3- اهمیت و ضرورت اجرای تحقیق……………………………………… 6

1-4- اهداف تحقیق……………………………………… 7

1-4-1 هدف کلی تحقیق……………………………………… 7

1-4-2 اهداف اختصاصی تحقیق……………………………………… 7

1-5- فرضیه ‏های تحقیق……………………………………… 8

1-6- قلمرو تحقیق……………………………………… 9

1-6-1 قلمرو موضوعی……………………………………… 9

1-6-2 قلمرو مکانی……………………………………… 9

1-6-3 قلمرو زمانی……………………………………… 9

1-7- محدودیت های تحقیق……………………………………… 10

1-8- تعریف واژه های تحقیق……………………………………… 10

1-8-1 تعریف نظری واژه های تحقیق……………………………………… 10

1-8-2 تعریف عملیاتی واژه های تحقیق……………………………………… 11

فصل دوم: مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق

2-1- مقدمه…………………………………….. 13

2-2- مبانی نظری……………………………………… 13

2-2-1 تاریخ تربیت بدنی در ایران و تمدن های دیگر……………….. 13

2-2-1-1 تاریخ تربیت بدنی در دوره یونان……………………………….. 13

2-2-1-2 تاریخ تربیت بدنی در دوره روم……………………………. 14

2-2-1-3 تاریخ تربیت بدنی در چین………………………………….. 14

2-2-1-4 تاریخ تربیت بدنی در هند……………………………………. 14

2-2-1-5 تاریخ تربیت بدنی در ایران از باستان تاکنون……………… 14

2-2-2 عوامل آموزشی درس تربیت بدنی……………………………… 17

2-2-2-1 نیروی انسانی……………………………………… 18

2-2-2-2 امکانات ورزشی (وسایل و تجهیزات و فضاهای ورزشی)…………. 18

2-2-2-3 کیفیت آموزشی معلمان تربیت بدنی…………………………………. 19

2-2-2-4 وضعیت مالی و بودجه مدارس………………………………………. 20

2-2-2-5 نظارت و کنترل…………………………………….. 21

 

2-2-2-6 اجرای طرح های ملی ورزشی……………………………………… 21

2-3- پیشینه تحقیق……………………………………… 24

2-3-1 تحقیقات انجام شده در داخل کشور…………………………………….. 24

2-3-2 تحقیقات انجام شده در خارج کشور…………………………………….. 34

2-4- جمع بندی……………………………………… 37

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

3-1- مقدمه…………………………………….. 40

3-2- روش تحقیق……………………………………… 40

3-3- جامعه آماری……………………………………… 40

3-4- نمونه آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری…………………….. 40

3-5- ابزار تحقیق……………………………………… 41

3-5-1 سوالات اطلاعات فردی……………………………………… 41

3-5-2 پرسشنامه عوامل آموزشی درس تربیت بدنی………………… 41

3-6- متغیرهای تحقیق……………………………………… 41

3-7- روش های جمع آوری اطلاعات………………………………………. 42

3-8- روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات……………………………….. 42

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1- مقدمه…………………………………….44

4-2- بررسی توزیع داده ها……………………………………. 44

4-3- توصیف یافته های پژوهش………………………………………. 45

4-4- یافته های استنباطی……………………………………… 50

4-4-1 فرضیه اول…………………………………….. 50

4-4-2 فرضیه دوم…………………………………….. 50

4-4-3 فرضیه سوم……………………………………. 51

4-4-4 فرضیه چهارم…………………………………….. 51

4-4-5 فرضیه پنجم…………………………………….. 52

4-4-6 فرضیه ششم…………………………………….. 52

4-4-7 فرضیه هفتم…………………………………….. 54

4-4-8 فرضیه هشتم…………………………………….. 55

4-4-9 فرضیه نهم…………………………………….. 55

4-4-10 فرضیه دهم…………………………………….. 56

4-4-11 فرضیه یازدهم…………………………………….. 56

4-4-12 فرضیه دوازدهم…………………………………….. 57

4-4-13 فرضیه سیزدهم…………………………………….. 57

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1- مقدمه…………………………………….. 59

5-2- خلاصه تحقیق……………………………………… 59

5-3- بحث و نتیجه گیری……………………………………… 61

5-4- پیشنهادهای تحقیق……………………………………… 75

5-4-1 پیشنهادهای برگرفته از یافته های تحقیق…………….. 75

5-4-2 پیشنهادهای پژوهشی……………………………………… 76

منابع و مآخذ…………………………………….. 77

فهرست منابع فارسی……………………………………… 77

فهرست منابع انگلیسی……………………………………… 80

پیوست ها……………………………………. 81

چکیده انگلیسی……………………………………… 85

چکیده:

آموزش و اجرای صحیح تربیت بدنی از مسائلی است که تحقق آن از الویت برخوردار است. هدف این پژوهش مقایسه عوامل آموزشی درس تربیت بدنی در مدارس ابتدایی دخترانه دولتی و غیر دولتی در شهر کرمان بود. روش تحقیق از نوع پیمایشی و جامعه آماری تمام مدیران و معلمان تربیت بدنی مدارس ابتدایی در شهر کرمان بودند. روش نمونه گیری به صورت تمام شمار بود.تعداد 103 معلم تربیت بدنی و103 مدیر مدرسه در این پژوهش شرکت کردند.ابزار مورد استفاده پرسشنامه محقق ساخته ای به منظور ارزیابی عوامل آموزشی درس تربیت بدنی بود که روایی و پایایی آن مورد ارزیابی و تایید قرار گرفت.برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آزمون تی مستقل و آزمون من ویتنی استفاده گردید.یافته ها تفاوت معنی داری بین عامل امکانات از دیدگاه معلمان را نشان داد ولی از دیدگاه مدیران تفاوت معنی داری بین عامل امکانات در مدارس ابتدایی دخترانه دولتی و غیردولتی وجود نداشت همچنین یافته ها تفاوت معنی داری بین عامل کیفیت آموزشی از دیدگاه معلمان را نشان نداد ولی از دیدگاه مدیران تفاوت معنی داری بین عامل امکانات در مدارس وجود داشت. نتایج دیگر نشان داد تفاوت معنی داری بین عامل همکاری والدین دانش آموزان، وضعیت مالی مدارس، میزان نظارت مسئولین تربیت بدنی و وضعیت اجرای طرح های ملی مدارس ابتدایی دخترانه دولتی و غیردولتی وجود نداشت. بین میانگین سنی، سابقه تدریس تربیت بدنی و مدرک تحصیلی و تعداد کارت های مربیگری معلمان مدارس دولتی و غیردولتی اختلاف معناداری وجود داشت ولی بین میانگین تعداد کارت های داوری و سطح قهرمانی معلمان مدارس دولتی و غیردولتی اختلاف معناداری مشاهده نشد.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

امروزه دانش تربیت بدنی و علوم ورزشی ،در نظام آموزش و پرورش جهان جایگاهی بس مهم و پر اهمیت یافته است؛ زیرا آموزش و پرورش صحیح کودکان و نوجوانان به روش علمی صحیح بستگی دارد. از این رو لازم است تربیت بدنی و علوم ورزشی که جزو جدا ناشدنی نظام آموزشی و تربیتی دنیای کنونی است ،از ارزش ها و روش های صحیح برخوردار باشد تا بتواند نیازهای اساسی دانش آموزان را برآورده کند.

در آموزش و پرورش هدف رشد ابعاد گوناگون شخصیت کودکان و نوجوانان در همه جنبه های جسمانی، ذهنی، روانی، اجتماعی و معنوی است. در این مجموعه،ضرورت رشد جسمانی به عنوان بخشی از فرایند آموزش و پرورش مورد تاکید است زیرایک برنامه ی صحیح و جامع تربیت بدنی، می تواند همپای دیگر برنامه های آموزشی، در طول سال های تحصیلی دانش آموز و حتی در دوران بزرگسالی، بر سلامت جسم و روان او بیفزاید و از نارسایی های بسیار و اختلالات به موقع پیشگیری کند.این اثرات سازنده در بسیاری از موارد در دختران و پسران یکسان و مشترک است. همین اشتراک در ویژگی های تربیتی و آموزشی،قطع نظر از جنسیت، می تواند به موضوع تربیت بدنی و ورزش معنا و مفهوم خاصی بخشد (نبوی و زکایی 1384، 1).

پایه و شالوده هر کشور در مدارس و آموزشگاه های آن کشور ریخته می شود. زیرا آموزش و پرورش رکن و پایه نظام کلی آن جامعه است. با اهمیت بخشیدن کمی و کیفی به درس تربیت بدنی در دوره های مختلف تحصیلی که مهمترین سال های شکل گیری کودکان و نوجوانان است، نقش واقعی ورزش و مفهوم حقیقی آن در مدارس روشن می شود (رضاعی 3،1375).

تربیت بدنی و ورزش یکی از ضروریات جامعه است که بدون تردید نگرش و تفکر مناسب همراه با برنامه­ریزی هدفمند و عملیاتی چشم انداز روشن می تواند سهم ارزشمندی در پیشبرد اهداف این نیاز اساسی بشر داشته باشد، جامعه هدف دانش آموزی که ظرفیت و پتانسیل ورزش پایه­ای می باشند باید در قالب یک برنامه منسجم آموزش های لازم رشته های مختلف ورزشی را با توجه به دوره سنی که قرار دارند طی کنند و در مسیر تحصیل علاوه بر دستاورد سلامت جسم و روان در ورزش قهرمانی نیز سهم خوبی دریافت کنند طرح­های ملی ورزشی که تکلیف کار معلم تربیت بدنی و دانش آموز را در دوره شش ساله ابتدایی مشخص کرده است یکی از اصولی ترین و کاربردی ترین برنامه ها در این راستاست، در هر صورت مطالبه دانش آموزان از مسئولین ایجاد یک بستر مناسب ورزشی است و این مهم با توجه به نقشه راهی که در سند تحول بنیادین تاکید شده مسیر رشد و تعالی را فراهم نموده است با توجه به این سند ارزشمند همه مسئولین خصوصا مدیران و معلمان تربیت بدنی در اجرای تربیت بدنی مدارس ابتدایی خصوصا در اجرای طرح های ملی نقش محوری دارند و باید همه موانع را از سر راه بردارند تا با کمک خداوند منان فرزندان ایران اسلامی را در مسیر رشد و شکوفا شدن قرار دهند (طرح های ورزشی ملی دوره تحصیلی ابتدایی 1،1391).

با توجه به اینکه روز به روز به تعداد مدارس غیردولتی ابتدایی افزوده می شود ،تا کنون پژوهش و مقایسه ای بین عوامل آموزش درس تربیت بدنی در مقطع ابتدایی در دو بخش دولتی و غیر دولتی صورت نگرفته است بنابراین ضرورت انجام چنین پژوهشی در سطح مدارس دولتی و غیردولتی می تواند بیانگر مسائل و عوامل بازدارنده در زمینه تدریس درس تربیت بدنی مقطع ابتدایی و اجرای طرح های ملی باشد. در تحقیق حاضر مقایسه عوامل آموزشی درس تربیت بدنی از نظر مدیران و معلمان ورزش مدارس ابتدایی دخترانه دولتی و غیردولتی شهر کرمان است. در این تحقیق امکانات ورزشی، وضعیت مالی، استفاده از وسایل کمک آموزشی ،کیفیت آموزشی معلمان،همکاری اولیای دانش آموزان در جهت ترویج تربیت بدنی، نظارت و کنترل مسئولین تربیت بدنی بر کار معلمان ورزش و وضعیت اجرای طرح های ملی و… در مدارس ابتدایی دخترانه دولتی و غیر دولتی از نظر مدیران و معلمان ورزش مورد بررسی قرار می گیرد.

محقق در نظر دارد با مطالعه و مقایسه عوامل آموزش درس تربیت بدنی، در یابد که درس تربیت بدنی در مدارس غیردولتی از اهمیت بیشتری برخوردار است یا دولتی؟

محقق به شناسایی مسائل تربیت بدنی ،از نظر وضعیت مالی و فضای آموزشی متناسب با سن، جنس و تعداد دانش آموزان پرداخته و مقایسه ای بین وسایل و تجهیزات ورزشی مدارس ابتدایی دولتی و غیردولتی به عمل آورده است و همچنین کیفیت وسایل و امکانات آموزشی و کمک آموزشی ورزشی، در این دو نوع آموزشگاه بررسی و مسائلی چون داشتن برنامه نظام دار جهت آموزش و اجرای طرح های ملی، استفاده از طرح درس مشخص، استفاده از شیوه های انگیزشی موثر در تدریس از جمله تدریس کمکی و روش های سمعی و بصری و فیلم های آموزشی را روشن نموده است ؛تا بدین وسیله مشخص کند که وضعیت عوامل آموزشی درس تربیت بدنی در مدارس ابتدایی دخترانه دولتی و غیر دولتی چگونه است.

2-1- بیان مسئله

هدف های تربیتی در آموزش و پرورش جمهوری اسلامی، تربیت انسان هایی صدیق، امین، خلاق، تندرست، وظیفه شناس و با اخلاق است. از این رو باید فرصت و امکانات مناسب فراهم آید و کمک شود تا هر دانش آموزی بتواند مطابق ظرفیت واستعدادی که دارد در همه ابعاد وجودی خود (بعد جسمانی، روحی، ذهنی، اخلاقی، عاطفی و اجتماعی) به حد اعلای رشد و تعالی نایل شود. در این راستا آموزش و پرورش نقش اساسی را ایفا نموده و بایستی برنامه های آموزش تربیت بدنی توسط معلمان واجد شرایط آموزش داده و تحت کنترل و نظارت دقیق قرار گیرد. لازمه ی اثربخشی مثبت، داشتن برنامه ای مشخص و مدون به صورت همامنگ و سراسری واستفاده از روش های تدریس مناسب و…می باشد.بالا بردن آمادگی جسمانی و تندرستی و سلامت کودکان،هدف مسئولان مدرسه است.در ضمن می توان از آن به عنوان عاملی برای کمک به کودکان گوشه گیر و منزوی سود جست تا در آینده بتوانند در گروه های اجتماعی به فعالیت بپردازند (نبوی و زکایی 1384،4).

موفقیت و پیشرفت ،عامل اساسی تداوم زندگی است،بنابراین برنامه تربیت بدنی باید متضمن پیشرفت تدریجی و قدم به قدم دانش آموزان باشد، هر گاه درس تربیت بدنی در راستای کمک به رشد، پیشرفت و سلامت دانش آموزان قرار نگیرد جایگاه اصلی خود را از دست خواهد داد؛ حال این سوال پیش می آید که آیا در شرایط فعلی مدارس کشور در مقاطع مختلف تحصیلی توانسته است نقش واقعی و مهم خود را در تامین سلامت و رشد جسمی و روحی دانش اموزان ایفا نماید؟ ابعاد این نقش، در مدارس دخترانه ابتدایی دولتی و غیر دولتی در چه وضعیت قرار دارد؟

تحقیقات زیادی تاکنون در زمینه برنامه های تربیت بدنی مدارس صورت گرفته است از جمله:

کاشف و مجتهدی (1368)، سجادی (1368)، همت فر (1371)، کریمی و همتی نژاد (1369)، لطیفی (1372)، شایگان (1373)،تابش (1375)، دهقانی (1379)، سنجری وهمکاران (1383)، افضل­پور و همکاران (138 6)، مظفری وهمکاران (1388)، ضیاء الدینی دشتخاکی (1391) به بررسی وضعیت اجرایی درس تربیت بدنی در مدارس پرداخته اند.

جلیلی (1369)، سلطانی و هادیپور (1372)، گایینی و پازوکی (1372) به بررسی مشکلات موجود درس تربیت بدنی در مدارس پرداخته اند. مشابه این تحقیق توسط رضاعی و گلدانی مقدم (1375) تحت عنوان مقایسه عوامل آموزشی درس تربیت بدنی از دیدگاه مدیران و دبیران ورزش مدارس راهنمایی پسرانه دولتی و غیرانتفایی در استان مازندران و شهر تهران انجام شده است که بیشتر بر روی نظارت و کنترل مسئولین، فضاها و امکانات ورزشی در مدارس دولتی و غیردولتی تمرکز داشته است اما تحقیقی در زمینه مقایسه عوامل آموزشی در مقطع ابتدایی خصوصا در زمینه اجرای طرح های ملی در کرمان انجام نشده است. در این تحقیق محقق سعی دارد با دستیابی به مسائل تربیت بدنی از نظر تخصص معلمان، فضاها وامکانات و وسایل ورزشی (بویژه برای اجرای طرح های ملی) و داشتن برنامه و طرح درس برای آموزش و نظارت و کنترل مسئولین و مدیران بر کار معلم ها مشخص کند که وضعیت درس تربیت بدنی در مدارس دخترانه ابتدایی دولتی و غیردولتی در شهر کرمان چگونه است تا نتایج و اطلاعات بدست آمده رادر اختیار مسئولان مورد نظر قرار داده و با توجه به نظرات معلمان تربیت بدنی و مدیران مدارس در جهت تعیین خط مشی­های اصولی، برنامه ریزی های مناسب و قابل اجرا در سطح استان ار آن استفاده نمایند.

3-1- اهمیت و ضرورت اجرای تحقیق

انسان ها به دلایل مختلف در فعالیت های گوناگون حرکتی شرکت میکنند که مهمترین آنها تامین نیازهای جسمانی است، عدم تامین این نیاز برای کودکان و دانش آموزان به منزله اختلال در رشد بدنی، عقلانی و روحی و عاطفی آنها تلقی شده است. برای تامین این نیاز می بایست فعالیت­های متنوع حرکتی را در برنامه آموزش و پرورش گنجانده و بر اجرای صحیح آن اصرار ورزید. برنامه­های ورزشی دوران ابتدایی باید متنوع و متناسب با نیازها، خصوصیات، قدرت و طبیعت کودکان تدوین شود و حرکت­های پایه­ای و اصلی، حرکت هایی همراه با آهنگ موسیقی، شیرین کاری ها، بازی های گروهی، مسابقه­های ورزشی و ژیمناستیک را شامل شود. دوران ابتدایی، زمان انتخاب، رشد و تجربه اندوزی است و از این طریق   فعالیت­های مختلف و متنوع ورزشی برای دانش آموزان حاصل می شود. فعالیت های ورزشی باید متناسب با کارایی بدن و همراه با ایجاد مهارتهای لازم در دانش آموزان باشد، برای رسیدن به این منظور باید هم خود فعالیت با دقت برنامه ریزی شود و هم وقت کافی برای تمرین آن به دانش آموزان داده شود تا مهارت­های لازم را کسب کنند (نبوی و زکایی 1384،4).

تربیت بدنی در مدارس موظف است با فراهم آوردن زمینه ای لازم و ایجاد محیط و فرصت مناسب،   دانش­آموزان را در موقعیت های گروهی سالم قرار دهد و با پاسخگویی به نیازهای اساسی آنان