چكیده: كمبود آب در كشورهای خشك همواره یكی از موانع توسعه كشاورزی ، صنعتی و تامین غذای جامعه بوده است. یكی از راههای مقابله با این مشكل تبدیل منابع آب شور به آب قابل استفاده است.این راه علاوه بر تامین آب نیازمند هزینه های عظیم انتقال و نگه داری خطوط نیست و در عین حال بسیاری از منابع آب كم ارزش را پر ارزش میكند. این مسئله در كشور ایران با توجه به حجم عظیم منابع آب شور اطراف و نبود آّب شیرین در زمینهای ساحلی همچنین چاههای شور داخل ایران اهمیتی دوچندان دارد. روش اصلی این تبدیل نمك زدایی است. یكی از جدیدترین روشهای نمك زدایی، یون زدایی خازنی است. در این تحقیق سعی بر این شده كه ضمن تحقیق در مورد كارایی آن نمونه ای از آن نیز ساخته شود. این كار با راه اندازی سیستم تست عمومی پمپ در بخش ماشینهای كشاورزی دانشگاه باهنر كرمان آغاز شد و سپس با ساخت پوسته طراحی شده از پلاستیك و تولید كربن فعال با فعال سازی پوسته پسته ادامه داده شد و بعد از آن الكترودی با ساختار رسانا از كربن كه دارای مقاومت مكانیكی در مقابل جریان آب باشد و علاوه بر آن پیوستگی لازم با پایه فلزی را داشته باشد، ایجاد شد. سپس آزمایشاتی همچون تیتراسیون كلر،فلیم فوتومتری ،ECسنجی و اندازه گیری pHجهت اثبات قابلیت نمك زدایی همه جانبه و متناسب آنها انجام شد. آزمایشات تیتراسیون كلر نشان داد كه یك سلول متشكل از 2 الكترود مثبت و منفی با فاصله مناسب در یك محلول آب شور در یك دقیقه قابلیت جذب بیش از 25% نمك محلول را دارد. آزمایش ECسنجی نیز روند آن تایید كرد. آزمایشات فلیم فوتومتری و pH سنجی نشان داد كه با انتخاب ولتاژ و فاصله متناسب با نوع و درصد شوری از تولید محصولات ناخواسته در این فرایند جلوگیری كرد. كلید واژه ها: نمك زدایی، یون زدایی خازنی، كربن فعال، فلیم فوتومتری، تیتراسیون كلر معرفی پژوهش یون زدایی خازنی یك روش كم فشار غیر غشایی برای عملیات نمك زدایی است كه قابلیت تبدیل شدن به ابزارقدرت در جعبه بازار بشر برای نمك زدایی در آینده را دارد(Farmer et al., 1995) . البته در زمان نوشتن مقاله مورد اشاره این فناوری هنوز در مقیاس آزمایشگاهی مطرح بود و امروز شركتهای بزرگی به صورت صنعتی در مالزی، چین و امریكا به دنبال استفاده از آن هستند . البته در ایران هنوز این تحقیقات در مقیاس آزمایشگاهی است و لذا با توجه به امكانات موجود این تحقیق سعی كرده قدری راه را به سمت صنعتی شدن آن باز كند. انگیزه انجام این پایان نامه نیاز جهانی پایان ناپذیر به ارتقاء فناوریهای نمك زدایی جهت كاهش هزینه های تامین آب مورد نیاز بشر است.این نیاز فقط شامل آب شرب نیست بلكه صنعتی وكشاورزی نیزهست(USA-Bureau of Reclamation, 2004). البته باید توجه داشت كه وجه اهمیت این تحقیق جنبه های كشاورزی نمك زدایی است. تعریف مسئله : ایران ازجمله كشورهایی است كه در منطقه ای خشك و نیمه خشك واقع گردیده وعلاوه بر كم بودن متوسط بارش سالیانه با پراكش زمانی و مكانی ناهمگون ونامناسب آن نیز مواجه است ، این مسائل به طور كلی پتانسیل كم آبی و احتمال خشكسالی را در ایران افزایش داده ، بنابراین لزوم برنامه ریزی و مدیریت تأمین نیاز این ماده حیاتی از یك طرف و محدودیت منابع آب شیرین در دسترس از طرف دیگر، بهره گیری از منابع غیر متعارف موجود همچون منابع آبهای شور را در كانون توجه كلیه مدیران و كارشناسان قرار می دهد. در سالهای اخیر کاهش میزان بارش بویژه در کشورهای خاورمیانه که در آنجا اقلیم خشک و نیمه خشک حاکم است، موجب بروز مشکل در منابع آب، مخصوصاً به لحاظ مقدار آن شده و این وضعیت بر سیاست های موجود آب کشورها تاثیر می گذارد. ایران که جغرافیای وسیعی دارد، اخیراً با مسائل عدیده ای در زمینه های مقدار و کیفیت منابع آب مواجه شده است. عدم توزیع متوازن منابع آب در جغرافیای کشور، مدیریت نا مناسب منابع آب، اسراف بخشی از آب مصرفی، کاهش میزان بارش، بالا بودن میزان تبخیر، طوفان های شن، استفاده بی رویه از آب های زیرزمینی و آلودگی، علل و مشکلات مسائل مربوط به منابع آب ایران را تشکیل می دهند. وضعیت موجود آب در ایران ایران که تحت تاثیر اقلیم نیمه خشک خاورمیانه است، با مساحت 1.648 میلیون کیلومتر مربع، جغرافیای وسیعی را به خود اختصاص می دهد. ایران از شمال با ارمنستان، آذربایجان، دریای خزر و ترکمنستان، از شرق با افغانستان و پاکستان، از جنوب با دریای عمان، تنگه هرمز و خلیج فارس و از غرب با ترکیه و عراق همجوار است. 52 درصد از مساحت این کشور را کوه و صحرا تشکیل می دهد. ایران در یکی از خشک ترین مناطق جهان واقع شده است. میانگین میزان بارش سالانه 252 mm است. این رقم یک سوم میانگین بارش جهانی است. در شرایط جوی مو جود، 179 mm از این میزان بارش یعنی 71 درصد تبخیر می شود. میانگین سالانه میزان تبخیر 1500 mm الی 2000 mm می باشد. این رقم، یک سوم میانگین جهانی است. در حالیکه رقم مزبور در مناطق کوهستانی شمال کشور 20 mm در سال می باشد، در صحراها 2000 mm در سال است. دو سوم از جغرافیای ایران کمتر از رقم میانگین، بارندگی دارند. نرخ افزایش جمعیت در ایران بالاست، بر این اساس جمعیت ایران در سال 2009 میلادی حدوداً 73 میلیون نفر بود. در 20 سال اخیر افزایش سریع جمعیت، موجب تغییر بافت جمعیت شهرها و روستاها شده است. در حالیکه قبل از انقلاب، نسبت جمعیت روستاها به شهرها 60/40 بود، امروز این نسبت کاملاً برعکس شده است. در سال 2006 میلادی 39 درصد از جمعیت کشور در روستاها و 61 درصد در شهرها زندگی می کردند. نسبت جمعیت شهرنشین در سال 1986 میلادی 47 درصد بود و بالا بودن میزان مهاجرت به شهرستان های کوچک و روستاها جلب توجه می کرد. آبهایی که در گذشته بمنظور آبیاری استفاده می‌شدند، اکنون برای تامین آب شرب مورد نیاز شهرها بکار برده می شوند. افزایش جمعیت، شهرنشینی، فعالیت ها در بخش صنعت و توسعه بخش کشاورزی، نیاز به آب در ایران را افزایش داده است.طبق آمار، در سال 1963 میلادی 44/4 میلیارد مترمکعب آب در ایران مصرف شده است. در حالیکه در سال 1993 این رقم 83 میلیارد متر مکعب بود، در سال 2006 این رقم به 36/93 میلیارد مترمکعب رسیده است. همانگونه که پیشتر نیز اشاره شد، منابع، نیاز و قحطی آب در جغرافیای ایران بطور یکسان توزیع نشده است. سایر مسائل مربوط به آب در ایران عبارتند از :استفاده بی رویه از آب در آبیاری، استفاده وسیع از آب های زیرزمینی برای کشاورزی، آلودگی آب و افزایش میزان نمک در آب و خاک. همانند تمایل کلی در جهان، در ایران نیز از منابع آب بطور وسیعی جهت آبیاری استفاده می شود. 5/83 میلیارد متر مکعب از آب مصرفی یعنی 8/92 درصد برای آبیاری بکار برده می شود. 50 % از آبی که در بخش کشاورزی استفاده می شود، از آبهای رو زمین و50 % دیگر نیز از آبهای زیرزمین تامین می شود. در جدول استفاده از آب های زیرزمینی برای کشاورزی ، ایران در مقایسه با بنگلادش و هندوستان در رده پایین تر در مقایسه با چین، پاکستان، مکزیک، آرژانتین و مراکش در رده بالای جدول قرار دارد. کشاورزی، یکی از مهمترین منابع اقتصادی کشور می باشد و کمبود آب، توسعه کشاورزی را محدود می کند. ایران که سعی در خودکفایی در تولید مواد غذایی دارد، بخش وسیعی از منابع آب خود را، جهت بهره برداری در زمینه کشاورزی اختصاص داده می شود (1390 ،ماهنامه تحلیل خاورمیانه ،طوبا اوریم مادن). جدول (1-1)میزان استفاده از منابع آب در ایران ( 1390 ،ماهنامه تحلیل خاورمیانه ،طوبا اوریم مادن) عرصه های مصرف : مقدار مصرف (میلیارد متر مکعب) درصد کشاورزی 5/82 22 /93 شرب 6/5 32/6 صنایع 03/0 03/0 سایر 37/0 43/0 مجموع 5/88 100 در ایران، 1/1 میلیارد متر مکعب آب در بخش معادن و 4/5 میلیارد مترمکعب آب در شهرها و روستاها استفاده می شود. 54 درصد از آب مصرفی در بخش معادن و 68 درصد از آب مصرفی در منازل از آبهای زیرزمینی تامین می شود. مساحت زمین های کشاورزی آبیاری شده در ایران حدوداً 5.350.000 هکتار است. این رقم، 32/8 درصد از مساحت کل کشور است. در 25 سال اخیر مساحت زمین های آبیاری شده دو برابر افزایش یافته است. در این کشور که گفته می شود آبیاری بازدهی لازم را ندارد، 75 درصد از آبی که برای آبیاری مصرف می شود، به هدر می رود. در ایران 90 درصد از آبیاری به روش سنتی انجام می شود. بعلت آبیاری غلط، سالانه نزدیک به 400.000 هکتار خاک رو به تخریب می گذارد. در نتیجه تخریب خاک، یک میلیون هکتار دیگر به مساحت صحراهای کشور افزوده می شود. در 15 سال اخیر سعی شده است با احداث سدهای زیاد، زمین های کشاورزی افزایش داده شوند، ولی این راه حل کارساز نیست. آبی که از طریق سدها جمع آوری می شود، حدود 25 میلیارد مترمکعب است. این رقم مساوی است با 28 درصد از آبهای رو زمینی مورد استفاده در بخش کشاورزی.