استاد راهنما
دکتر ضیاء­الدین بنی­هاشمی
 
 
 
 
 
اسفند ماه 1393
 
تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چکیده

جداسازی، تشخیص و تعیین گروه­های آناستوموزی ریزوکتونیا از خاک مزارع،

خزانه­ها، منابع کودی و خاک­های­ مخلوط در شهرستان شیراز

به کوشش

ریحانه رحیمی­نژاد

ریزوکتونیا از جمله قارچ­های بازیدیومیست خاکزی است که در بیشتر خاک­ها بصورت غیر یکنواخت وجود دارد. جمعیت این قارچ در خاک پایین است لذا جداسازی آن از خاک مشکل است. گونه­ی Rhizoctonia solani با گروه آناستوموزی AG-2 و AG-4 مهم­ترین بیمارگر گیاهان زینتی در شیراز است اما منبع آلودگی گیاهان زینتی به این قارچ کاملا مشخص نیست. در طی سال­های 1392 و 1393 از خزانه­های گل­ها و گیاهان زینتی قصرالدشت، کفترک، داریون، باجگاه، پارک­ها، بلوارها و میدان­های شهرستان و دامنه­ی کوه­ها در منطقه­ی باجگاه نمونه­برداری انجام شد. نمونه­ها شامل خاک­های زراعی و غیر زراعی، کودهای حیوانی، برگی و کارخانه­ای، خاک­های مخلوط و آمیخته­های خاکی شامل کوکوپیت و ورمی­کمپوست بودند. روش جداسازی از خاک و محیط کشت آن بهینه­سازی شد، به این صورت که نمونه­های خاک از الک دو میلی­متری عبور داده و به مدت یک شبانه­روز در دمای اتاق هواخشک شدند. 40 گرم از هر نمونه­ی خاک مرطوب شد، که بطور متوسط رطوبت آن، 20 درصد برآورد شد.20 گرم آن درون ظرف­های یکبار مصرف کاسه­ای درب­دار ریخته و 60 عدد بذر چغندرقند که به مدت 30 دقیقه روی هیتر جوشانده شده بود به عنوان طعمه، روی آن چیده و توری نایلونی با سوراخ­هایی با اندازه­ کمتر از یک میلی­متر طوری قرار داده شد که مقداری از توری از لبه­های ظرف بیرون باشد. بقیه­ی 20 گرم خاک روی توری ریخته و درب آن بسته شد. ظروف به مدت 72 ساعت در انکوباتور 25 درجه سانتی­گراد نگهداری و بذور پس از شستشو و ضدعفونی سطحی با مایع سفیدکننده­ تجاری ده درصد روی محیط کشت PDA حاوی 100 پی­پی­ام PCNB، 100 پی­پی­ام کلرامفنیکل و 50 پی­پی­ام Hymexazole کشت شدند. 218 جدایه­ی ریزوکتونیا از نمونه­ها بدست آمد و پس از شمارش تعداد هسته در هر سلول و تعیین قطر ریسه، 193 جدایه­ چندهسته­ای و 25 جدایه­ دوهسته­ای بودند. گروه آناستوموزی 50 جدایه­ی چندهسته­ای به روش باندونی و با داشتن 18 گروه آناستوموزی استاندارد تعیین شد. دوازده گروه آناستوموزی شامل AG-1-1A، AG-2، AG-2-2، AG-2-2C، AG-2-2IIIB، AG-3، AG-4، AG-5، AG-7، AG-11، AG-13 و AG-BI شناسایی شدند. ویژگی­های مورفولوژیکی شامل شکل و رنگ پرگنه، شکل، رنگ و چگونگی تشکیل اسکلروت در محیط کشت و دمای بهینه­ رشد تعیین شد. اثبات بیماری­زایی جدایه­ها روی گیاهان چغندرقند، گندم و نخود در شرایط گلخانه بررسی و تعداد گیاهان مرده شمارش شد. همه­ی گروه­های آناستوموزی مایه­زنی شده به نخود، روی این گیاه، بیماری­زا بودند و همچنین AG-2، AG-2-2، AG-2-2C، AG-2-2IIIB، AG-4، AG-7 و AG-11 روی گیاه چغندرقند بیماری­زا بودند. در هر دو گیاه، بیشترین درصد گیاهان مرده، در اثر مایه­زنی AG-2-2 بود. علائمی روی گیاه گندم مشاهده نشد. درصد فراوانی گروه­های آناستوموزی R.solani در خاک­ شهرستان تعیین شد، به این صورت که AG-4 (36%)، AG-2 (18%)، AG-1-1A (18%)، AG-2-2IIIB (6%)، AG-3 (4%)، AG-2-2 (4%)، AG-13 (4%)، AG-2-2C (2%)، AG-5 (2%)، AG-7 (2%)، AG-11 (2%) در خاک­های زراعی و AG-BI (2%) در خاک بکر بودند منابع کودی، خاک­های مخلوط و آمیخته­های خاکی عاری از عامل بیماری بودند و منبع آلودگی، نشاء­های خزانه­های گل­ها و گیاهان زینتی تعیین شد.

کلمات کلیدی: جداسازی، محیط کشت، R. solani، گروه­های آناستوموزی

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                               صفحه

فصل اول

مقدمه………………………………………………………………………………………………… 2

اهداف پژوهش………………………………………………………………………………. 4

 

فصل دوم

مروری بر پژوهش‌های پیشین…………………………………………………… 6

2- 1- جداسازی ریزوکتونیا از خاک…………………………….. 6

2-1-1- جداسازی ریزوکتونیا از خاک به روش طعمه گذاری     6

2-1-2- جداسازی ریزوکتونیا از خاک به روش محیط کشت           8

2-1-3- جداسازی ریزوکتونیا از خاک به روش غربال       10

2-1-3-1- روش غربالگری خشک……………………………………… 10

2-1-3-2- روش غربالگری تر………………………………………… 10

2-1-3-3- روش غربالگری و شناور شدن…………………. 11

2-1-4- جداسازی ریزوکتونیا از خاک به روش کاغذ صافی        11

2-1-5- جداسازی ریزوکتونیا از خاک به روش لوله‌های غوطه‌ور در خاک……………………………………………………………………………………………. 11

2-2- جداسازی ریزوکتونیا از مواد آلی………………… 12

2-3- گروه‌های آناستوموزی ریزوکتونیا………………….. 13

2-4- گزارش برخی از گروه‌های آناستوموزی R. solani از برخی گیاهان در دنیا……………………………………………………………………………………… 14

2-5- گزارش برخی گروه‌های آناستوموزی ریزوکتونیا از برخی گیاهان در ایران…………………………………………………………………………………… 15

2-6- تعیین گروه‌های آناستوموزی ریزوکتونیا……. 16

عنوان                               صفحه

 

فصل سوم

مواد و روش‌ها…………………………………………………………………………….. 20

3-1- نمونه‌برداری……………………………………………………………….. 20

3-2- بهینه‌سازی روش جداسازی ریزوکتونیا از خاک و کود           28

3-2-1- تهیه‌ی مایه برای آزمون‌های بهینه‌سازی 28

3-2-2- آزمون­های انجام شده در زمینه‌ی طعمه‌گذاری        28

3- 2- 2- 1- طعمه‌گذاری به روش خلال دندان…… 28

3- 2- 2- 2- طعمه‌گذاری به روش بذر چغندرقند 29

3- 2- 2- 2- 1- بهینه‌سازی روش تهیه‌ی بذر چغندرقند  29

3- 2- 2- 2- 2- بهینه‌سازی مدت زمان نگهداری طعمه در خاک         30

3- 2- 2- 2- 3- بهینه‌سازی دمای نگهداری خاک و طعمه           31

3- 2- 2- 2- 4- بهینه‌سازی تعداد طعمه‌ی بذر چغندرقند در خاک 31

3- 2- 2- 2- 5- بهینه‌سازی تیمار طعمه‌ها پس از خارج کردن از خاک……………………………………………………………………………………………. 31

3- 2- 2- 2- 6- استفاده از توری در ظروف نگهداری خاک و طعمه……………………………………………………………………………………………………. 32

3- 2- 2- 2- 7- بررسی کارایی روش طعمه‌گذاری با بذر چغندرقند در خاک طبیعی مخلوط با مایه‌ی ریزوکتونیا…….. 32

3-3-3- آزمون‌های انجام شده در زمینه­ روش محیط کشت           33

3- 3- 3- 1- ریختن خاک روی محیط کشت‌های نیمه انتخابی ریزوکتونیا و محیط کشت عمومی PDA………………………. 33

3- 3- 3- 2- افزودن قارچکش به محیط کشت……….. 33

3-3- جداسازی ریزوکتونیا از خاک…………………………….. 34

3-4- جداسازی ریزوکتونیا از ماده­ی آلی خاک……. 35

3- 5- جداسازی ریزوکتونیا از خاک عاری از ماده­ی آلی            35

3- 6- جداسازی ریزوکتونیا از انواع کود و آمیخته‌های خاکی          35

عنوان                               صفحه

 

3-7- خالص‌سازی و نگهداری جدایه‌های ریزوکتونیا 36

3-8- رنگ‌آمیزی و شمارش هسته‌ی ریزوکتونیا و تعیین قطر ریسه       36

3-9- تعیین گروه‌های آناستوموزی جدایه‌های ریزوکتونیا            37

3- 10- تعیین مشخصات مورفولوژیکی جدایه‌های Rhizoctonia solani    38

3- 10- 1 – تعیین مشخصات پرگنه……………………………. 38

3- 10- 2- تعیین مشخصات اسکلروت…………………………. 38

3- 10- 3- تعیین دمای بهینه‌ی رشد……………………. 39

3-11- مطالعات بیماری‌زایی…………………………………………… 39

3- 11- 1- تهیه‌ی مایه‌ی قارچ…………………………………… 39

3- 11- 2- کاشت بذر و مایه‌زنی به گیاهان…….. 39

 

فصل چهارم

نتایج……………………………………………………………………………………………… 42

4- 1- بهینه‌سازی روش جداسازی ریزوکتونیا از خاک و کود        42

4- 1- 1- آزمون‌های انجام شده در زمینه‌ی طعمه‌گذاری  42

4- 1- 1- 1- طعمه‌گذاری به روش خلال­دندان…….. 42

4- 1- 1- 2- طعمه‌گذاری به روش بذر چغندرقند 42

4- 1- 1- 2- 1- بهینه‌سازی روش تهیه‌ی بذر مرده‌ی چغندرقند         42

4- 1- 1- 2- 2- بهینه‌سازی مدت زمان نگهداری طعمه در خاک         43

4- 1- 1- 2- 3- بهینه‌سازی دمای نگهداری خاک و طعمه           43

4- 1- 1- 2- 4- بهینه‌سازی تعداد طعمه‌ی بذر چغندرقند در خاک 44

4- 1- 1- 2- 5- بهینه‌سازی تیمار ضدعفونی سطحی طعمه‌ها پس از خارج کردن از خاک……………………………………………………………. 44

 

عنوان                               صفحه

 

4- 1- 1- 2- 6- بررسی کارایی روش طعمه‌گذاری با بذر چغندرقند در خاک طبیعی مخلوط با مایه‌ی ریزوکتونیا…….. 44

4-1-2- آزمون‌های انجام شده در زمینه­ روش محیط کشت           45

4- 1- 2- 1- ریختن خاک روی محیط کشت‌های نیمه انتخابی ریزوکتونیا و محیط کشت عمومی

 

PDA………………………. 45

4- 1- 2- 2- افزودن قارچکش به محیط کشت……….. 45

4-2- جمع‌بندی نتایج جداسازی ریزوکتونیا از خاک 46

4- 3- جداسازی ریزوکتونیا از خاک عاری از ماده‌ی آلی            47

4-4- جداسازی ریزوکتونیا از ماده­ی آلی خاک……. 47

4- 5- جداسازی ریزوکتونیا از انواع کود و آمیخته‌های خاکی          47

4-6- رنگ­آمیزی، شمارش هسته در سلول و تعیین قطر ریسه‌ی جدایه‌های ریزوکتونیا………………………………………………………………………………. 47

4-7- تعیین گروه‌های آناستوموزی و مشخصات مورفولوژیکی جدایه‌های Rhizoctonia solani…………………………………………………………………………….. 54

4- 8- مطالعات بیماری‌زایی…………………………………………… 60

 

فصل پنجم

بحث…………………………………………………………………………………………………… 79

پیشنهادها………………………………………………………………………………… 90

منابع……………………………………………………………………………………………… 91

منابع فارسی………………………………………………………………………….. 91

منابع انگلیسی…………………………………………………………………… 93

چکیده و صفحه‏ی عنوان به زبان انگلیسی

 

 

 

فهرست جدول‌ها

 

عنوان                               صفحه

 

جدول شماره‌ی 2-1 گزارش برخی از گروه‌های آناستوموزی Rhizoctonia solani از برخی گیاهان در دنیا………………………………………………………………….. 14

جدول شماره‌ی 2-2   گزارش برخی از گروه‌های آناستوموزی Rhizoctonia solani از برخی گیاهان در ایران………………………………………………………… 16

جدول 3-1 – مشخصات جدایه‌های ریزوکتونیا، جمع‌آوری شده از نقاط مختلف شهرستان شیراز…………………………………………………………………. 21

جدول 3-2 شناسه‌ی جدایه‌های ریزوکتونیا، جمع­آوری شده از نقاط مختلف شهرستان شیراز……………………………………………………………………………….. 27

جدول 4-1 درصد بذرهای آلوده چغندرقند به ریزوکتونیا در استفاده از تعداد مختلف بذر در 40 گرم خاک آلوده…………………………. 44

جدول 4-2 میانگین تعداد هسته و قطر ریسه‌ی (میکرومتر) جدایه‌های بدست آمده………………………………………………………………………………………….. 48

جدول 4-3 شناسه­ی جدایه‌های ریزوکتونیا، جمع‌آوری شده از نقاط مختلف شهرستان شیراز……………………………………………………………………………….. 53

جدول 4- 4 گروه آناستوموزی و مشخصات مورفولوژیکی 50 جدایه‌ی Rhizoctonia solani……………………………………………………………………………………… 54

جدول 4-5 درصد گیاهان مرده در اثر مایه‌زنی 12 نوع گروه آناستوموزی Rhizoctonia solani به گیاهان چغندرقند و نخود………………………. 60

 

 

فهرست نمودارها

 

عنوان                               صفحه

 

نمودار 4-1 درصد فراوانی جدایه‌های Rhizoctonia solani جداسازی شده از نقاط مختلف شهرستان شیراز………………………………………………….. 59

نمودار 4-2 درصد گیاهان مرده در اثر مایه‌زنی 12 گروه آناستوموزی Rhizoctonia solani در گیاه چغندرقند………………………………………… 61

نمودار 4-3 درصد گیاهان مرده در اثر مایه‌زنی 12 گروه آناستوموزی Rhizoctonia solani در گیاه نخود…………………………………………………. 61

 

 

 

فهرست شکل‌ها

 

عنوان                               صفحه

 

شکل 3-1 استفاده از خلال دندان به عنوان طعمه برای جداسازی ریزوکتونیا از نمونه‌های خاک…………………………………………… 63

شکل 3-2 استفاده از بذر جوانه‌زده­ی چغندرقند به عنوان طعمه برای جداسازی ریزوکتونیا از نمونه‌های خاک……………………….. 63

شکل 3-3 استفاده از توری در ظروف نگهداری نمونه‌های خاک و طعمه………………………………………………………………………………………………………………. 63

شکل 3-4 ریختن نمونه‌های خاک روی محیط کشت‌های کو و هورا مختلف      64

شکل 3-5 جداسازی ریزوکتونیا از مواد آلی خاک و کشت روی محیط کشت بهینه‌سازی شده……………………………………………………………………………. 64

شکل 3-6 نگهداری جدایه‌های ریزوکتونیا در لوله و شیشه‌های درب­دار………………………………………………………………………………………………………………. 64

شکل 3-7 تعیین قطر ریسه و تعداد هسته در هر سلول به روش باندونی……………………………………………………………………………………………………………… 65

شکل 3-8 تعیین گروه­های آناستوموزی جدایه‌های ریزوکتونیا           65

شکل 4- 2 AG-BI. پرگنه‌ی جوان دارای دوایر متحدالمرکز نامنظم و نزدیک به هم. پرگنه‌ی پیر…………………………………………………… 67

شکل 4- 3 AG-4 . پرگنه‌ی پیر. پرگنه‌ی جوان بصورت تخت و پودری. اسکلروت (از چپ به راست)………………………………………………….. 67

شکل 4- 4 AG-5. پرگنه‌ی پیر. پرگنه‌ی جوان. اسکلروت (از چپ به راست)……………………………………………………………………………………………………………… 68

شکل 4- 5 AG-1-1A. پرگنه‌ی پیر و جوان (1). اسکلروت (2). تشکیل اسکلروت‌های بزرگ و به تعداد کم اطراف بلوک قارچ (3)       68

شکل 4- 6 AG-2C-2. پرگنه­ی پیر. پرگنه‌ی جوان. اسکلروت (از چپ به راست)…………………………………………………………………………………………………. 68

شکل 4- 7 AG-2. پرگنه­ی پیر. پرگنه‌ی جوان. اسکلروت (از چپ به راست)……………………………………………………………………………………………….. 69

شکل 4- 8 AG-11. پرگنه­ی پیر. پرگنه‌ی جوان. اسکلروت (از چپ به راست)……………………………………………………………………………………………….. 69

شکل 4- 9 AG-3. پرگنه­ی پیر. پرگنه‌ی جوان. اسکلروت (از چپ به راست)……………………………………………………………………………………………….. 69

عنوان                               صفحه

 

شکل 4- 10 AG-2-2IIIB. تفاوت در رنگ پرگنه (1). پرگنه‌ی پیر و جوان (2). اسکلروت (3)……………………………………………………………………… 70

شکل 4- 11 AG-13. پرگنه‌ی پیر و جوان. پرگنه‌ی جوان دارای دوایر متحدالمرکز منظم. اسکلروت (از چپ به راست)………… 70

شکل 4- 12 AG-2-2. پرگنه‌ی پیر و جوان. اسکلروت (از چپ به راست).  70

شکل 4- 13 مقایسه‌ی گلدان گیاه چغندرقند مایه‌زنی شده با AG-1-1A و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست)……………………………………………………………………………………………….. 71

شکل 4- 14 مقایسه‌ی گلدان گیاه چغندرقند مایه‌زنی شده با AG-2 و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست)……………………………………………………………………………………………….. 71

شکل 4- 15 مقایسه‌ی گلدان گیاه چغندرقند مایه‌زنی شده با AG-2-2 و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست)…………………………………………………………………………………………………. 71

شکل 4- 16 مقایسه‌ی گلدان گیاه چغندرقند مایه‌زنی شده با AG-2-2C و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست)…………………………………………………………………………………………………. 71

شکل 4- 17 مقایسه‌ی گلدان گیاه چغندرقند مایه‌زنی شده با AG-2-2IIIB و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست)…………………………………………………………………………………………………. 72

شکل 4- 18 مقایسه­ گلدان گیاه چغندرقند مایه‌زنی شده با AG-3 و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست)…………………………………………………………………………………………………. 72

شکل 4- 19 مقایسه‌ی گلدان گیاه چغندرقند مایه‌زنی شده با AG-4 و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست)…………………………………………………………………………………………………. 72

شکل 4- 20 مقایسه‌ی گلدان گیاه چغندرقند مایه‌زنی شده با AG-5 و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست)…………………………………………………………………………………………………. 72

شکل 4- 21 مقایسه‌ی گلدان گیاه چغندرقند مایه‌زنی شده با AG-7 و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست)…………………………………………………………………………………………………. 73

شکل 4- 22 مقایسه‌ی گلدان گیاه چغندرقند مایه‌زنی شده با AG-11 و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست)…………………………………………………………………………………………………. 73

 

عنوان                               صفحه

 

شکل 4- 23 مقایسه‌ی گلدان گیاه چغندرقند مایه‌زنی شده با AG-13 و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست)…………………………………………………………………………………………………. 73

شکل 4- 24 مقایسه‌ی گلدان گیاه چغندرقند مایه‌زنی شده با AG-BI و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست)…………………………………………………………………………………………………. 73

شکل 4- 25 مقایسه‌ی گلدان گیاه نخود مایه‌زنی شده با AG-1-1A و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست)      74

شکل 4- 26 مقایسه‌ی گلدان گیاه نخود مایه‌زنی شده با AG-2 و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست)      74

شکل 4- 27 مقایسه‌ی گلدان گیاه نخود مایه‌زنی شده با AG-2-2و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست)      74

شکل 4- 28 مقایسه‌ی گلدان گیاه نخود مایه‌زنی شده با AG-2-2Cو شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست)      75

شکل 4- 29 مقایسه‌ی گلدان گیاه نخود مایه‌زنی شده با AG-2-2IIIBو شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست).   75

شکل 4- 30 مقایسه‌ی گلدان گیاه نخود مایه‌زنی شده با AG-3و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست).   75

شکل 4- 31 مقایسه‌ی گلدان گیاه نخود مایه‌زنی شده با AG-4و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست).   76

شکل 4- 32 مقایسه­ گلدان گیاه نخود مایه‌زنی شده با AG-5و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست).   76

شکل 4-33 مقایسه­ گلدان گیاه نخود مایه‌زنی شده با AG-7و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست).   76

شکل4- 34 مقایسه‌ی گلدان گیاه نخود مایه‌زنی شده با AG-11و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست)      77

شکل 4- 35 مقایسه‌ی گلدان گیاه نخود مایه‌زنی شده با AG-13 و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست)      77

 

عنوان                               صفحه

 

شکل 4- 36 مقایسه‌ی گلدان گیاه نخود مایه‌زنی شده با AG-BI و شاهد. مقایسه‌ی ریشه‌ی گیاه شاهد و گیاه مایه‌زنی شده (از چپ به راست)      77

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه
 

 

ریزوکتونیا از جمله قارچ­های بازیدیومیست خاکزی است که بیماری­های شدیدی در میزبان­های­ خود بوجود می­آورد و در بسیاری از اندام­های گیاهی از جمله ریشه، طوقه، ژوخه[1]، پداژه[2] و دیگر اندام­های گیاهی که بر سطح یا درون خاک می­رویند، باعث آلودگی می­شود. بیماری­های ریزوکتونیایی در سرتاسر جهان شیوع دارند. این قارچ­ها قادرند به صدها نوع مختلف گیاهان حمله و طیف وسیعی از بیماری­ها را ایجاد کنند. جدایه­های این قارچ از روی بیش از 150 گونه­ی مختلف گیاهی جدا شده ­اند (Boysen et al., 1996). میزبان آن سبزی­ها و گل­ها، تعدادی گیاه زراعی، انواع چمن­ها، گیاهان زینتی چند­ساله، درختچه­ها و درختان است. معمولی­ترین نشانه­ های بیماری­های ریزوکتونیایی به صورت مرگ­گیاهچه در دان­نهال­ها، پوسیدگی ریشه و ساقه، شانکر ساقه و پوسیدگی اندام­های ذخیره­ای است.(Agrios, 2005) این قارچ در ایران از روی 104 میزبان گزارش شده است (ارشاد، 1388).

آنامورف[3] این قارچ با خصوصیاتی مشخص می­شود که عبارت است از وجود بند دلیپور[4] در دیواره­ی عرضی، شکل­ گیری انشعاب در نزدیکی محل دیواره­ی عرضی و فرورفتگی ریسه در محل انشعاب، وجود دیواره­ی عرضی در انشعاب ایجاد شده، انشعابات 90 درجه، عدم وجود قوس اتصال، عدم وجود اسپور، عدم وجود ریشه نما[5]، ریسه­های رنگدانه­دار، تولید اسکلروت[6] و سلول­های زنجیروار[7] است (Singleton et al., 1992).

این قارچ در بیشتر خاک­ها وجود دارد و وقتی در مزرعه­ای مستقر شد، به مدت نامحدود در آن باقی می­ماند. انتشار این قارچ از طریق باران، آب آبیاری، یا سیلاب، ابزار و هر