وی در واقع با کشف خود دیدگاه و نگرش نوینی در افق مطالعات تبیین نمود که تا پیش از او وجود نداشت (نامور مطلق، 1390). این موضوع همواره یكی از موضوعات مورد توجه محققان و منتقدان حوزه‌های گوناگون به‌خصوص ادبی و هنری است. امروزه علاوه بر مباحث كلاسیك بینامتنیت كه با شدت و ضعف در اینجا و آنجا  تداوم می‌یابد، گرایش­های متعدد و نوینی نیز در بینامتنیت شكل گرفته است. مطالعات بینامتنیت و گرایش­های گوناگون آن امروزه مرزهای اروپا و امریكا را درنوردیده  و در كشورهای دیگر بویژه سرزمین­های شرقی نیز رونق و رواج یافته است. در كشورهایی همچون ژاپن، كره جنوبی و تركیه كه از سنت مطالعاتی پیشرفته‌ای برخوردارند، بینامتنیت موضوع مطالعات و نشست­هایی بوده‌ است.( نامور­مطلق، 1390).

موتیف نیز به‌عنوان عنصر تكرار‌شونده مهم در كلّ ادبیات یا در كلّ آثار یك فرد یا در یك اثر خاص حائز اهمّیّت است. مطالعه عناصر تكرار شونده مهم در ادبیات دو ملّت یا دو نویسنده یا شاعر از دو ملّت نیز می‌تواند موضوع جالب توجّهی برای ادبیات تطبیقی باشد. تهیّه فرهنگ­های درون­مایه ادبیات عامیانه در سال­های پایانی دهه شصت قرن بیستم و نمایه‌های موتیف و درون­مایه بر مبنای این فرض بوده است كه جمع‌آوری و در كنار هم آوردن مصادیق مشابه از فرهنگ‌ها و شرایط محیطی گوناگون، درك و بینش ادبی ما را نسبت به فرایند ایجاد و تعریف ارزش‌های زیبایی‌شناختی تقویّت می‌كند. همچنین تعیین دقیق موتیف‌ها و درون­مایه­ها ممكن است در نهایت برای اثبات و توضیح عمومیّت یافتن و انتشار درون­مایه­ها و موتیف‌های خاص ضروری باشد(سینیورت، 1988).

بینامتنیت شاخه­ای از علم نشانه­شناسی است که به  تعامل و جاذبه میان متن­ها و چگونگی شکل­ گیری معنا و فرایند معناپردازی در متن می ­پردازد و نگرشی نو در عرصه رابطه میان­متنی ارائه می­دهد. براساس این نظریه هیچ متنی بدون پیش­متن نیست و متن­ها بر پایه متن­های گذشته بنا می­شوند. برای متن­ها آغازیوجود ندارد بلکه همواره تداوم، تکرار، دگرگونییا تقلید است، و اما تداوم، تکرار، دگرگونی یا تقلید بر چیزی از پیش­وجود، استوار می­شوند. انسان نمی ­تواند از هیچ، چیزی خلق کند، بلکه باید تصویری (خیالی یا واقعی) از متنی وجود داشته­باشد تا مادة اولیة ذهن شود.

نگرش بینامتنیت همان اندازه که آغاز را انکار می­ کند، پایان را نیز منکر می­شود. در یک زنجیره و شبکه متنی، آغاز و پایانی وجود ندارد و هر متنی در میانه قرار دارد، چنان­که در ساختن هر متن، متن­های دیگر حضور دارند و آن متن نیز در متن­های پسین حضور خواهد داشت، بدان­معنا که هر پایانی یک آغاز و میانه است و نقطه پایانی وجود ندارد. این روابط بینامتنی نه فقط در خلق آثار بلکه در خوانش و درک آنها نیز حضور دارند، چنانکه هیچ خوانشی صورت نمی­گیرد، مگر این­که متن­های پیش­خوانده­شده، در آن دخالت کنند.نظریه بینامتنیت بر پایه آرای میخاییل باختین( 1896- 1975) بنیان نهاده شد.

اساس نظری بینامتنیت این است که هر متن، میزبان است برای متن دیگر، یعنی  اعتقاد بر این است که هیچ وقت یک متنی که صرفاً تولید فردی یک نویسنده باشد، وجود ندارد. در واقع هر متنی تولید جمعی است. بنابراین برای نشان دادن بهتر ارتباط بین متن و بافت می­بایست ماهیت متن­هایی که به­عنوان متن­های میهمان وارد بدنه متن میزبان شده ­اند را شناسایی کرد و نشان داد که   برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنیدکدام عوامل اجتماعی و فرهنگی باعث شده که یک نویسنده بجای تولید یک متن فردی، مطالب خود را از متون دیگری بیاورد (آلن، 1380).

بینامتنیت یک متن منفرد را با دیگر نظام‌های بازنمایی (مانند زبان) مرتبط می‌سازد. حتی برای آنکه رابطة یک اثر با شرایط و بافت تاریخی‌اش را بررسیکنیم، باید آن را درون بینامتنش قرار دهیم و سپس آن متن و نیز بینامتنش را به دیگر نظام‌ها و مجموعه‌هایی ارتباط دهیم که بافت آن را تشکیل می‌دهند.

موتیف كه در عمده ترجمه‌های ادبی فارسی معادل‌های بن‌مایه، مایه­اصلی و نقش­مایه برای آن برگزیده شده است، یكی از مقوله‌های مهمّ مورد بحث در حوزۀ درون­مایه­شناسی یا دانش درونمایه است. در این حوزه، بحث از موتیف، درون­مایه، موضوع، كهن‌الگو، نمونة اولیّهو تُپُس، راهی است برای رسیدن به سطح یا سطوح اندیشه (نه صرفاً معنا) و نظریه‌ای كه در متن بیان می‌شود.در مطالعات نقد ادبی امروز، موتیف و كاركرد آن، یكی از سرفصل‌های مهم در بررسی آثار و سیر اندیشه صاحب اثر، تحلیل سطح محتوایی اثر، دریافت رابطه فرم و محتوا و بررسی كیفیّت این رابطه است و در واقع، یك استراتژی تجزیه و تحلیلی مناسب در نقد ادبی، شناسایی موتیف‌ها و مشخّص كردن اثر متقابل درونمایه‌ای آنهاست (شافر، 2005).

 

1-2- بیان مسأله

بسیاری از آثار داستانی رسول پرویزی به‌خصوص داستانهای موجود در کتاب” شلوار­های وصله­دار” از بینامتنیت و موتیف برخوردار هستند. به نظر می­رسد با توجه به اثر­گذاری

موضوعات: بدون موضوع
[جمعه 1398-07-12] [ 04:56:00 ق.ظ ]