کلسیم (2%، 4% و 6%)   انجام شد. پس از تیمار با ترکیبات ذکر شده، میوه­ها به مدت 35 روز در انكوباتور با دمای °C 10 و رطوبت نسبی 90% نگهداری شدند. هر 7 روز یكبار شاخص­های اسید آلی، pH، مواد جامد محلول، ویتامین ث، سفتی، کاهش وزن و لیکوپن مورد بررسی قرارگرفتند. آزمایش دوم جهت بررسی عمر قفسه­ای، مشابه آزمایش اول انجام شد با این تفاوت که میوه­ها پس از تیمار، به مدت 20 روز در انكوباتور با دمای °C 18  نگهداری شده و هر 4 روز یكبار ارزیابی شدند. هر دو آزمایش به صورت طرح کرت­های خرد شده در زمان و در قالب طرح كاملاً تصادفی در3 تكرار انجام شد. نتایج آزمایش اول نشان دادکه تیمارهای کلسیم، اثر معنی­داری بر شاخص­های اندازه ­گیری شده داشت. كمترین pH، مواد جامد محلول، لیکوپن و بیشترین اسیدآلی و ویتامین ث در تیمار کلسیم آسکوربات 1% بدست آمد كه با سایر تیمارها از نظر آماری تفاوت معنی­داری نشان داد. بیشترین میزان سفتی مربوط به تیمارهای کلسیم آسکوربات 1% و کلسیم کلرید 2% بود که تفاوت معنی­داری با یكدیگر نداشتند. كمترین درصدكاهش وزن در تیمار کلسیم آسکوربات 1% بدست آمد كه به جز با تیمار کلسیم کلرید 2% با سایر تیمارها تفاوت معنی­داری داشت. نتایج حاصل از آزمایش دوم نیز نشان داد تیمارهای کلسیم، اثر معنی­داری بر شاخص­های اندازه ­گیری شده نشان دادند. كمترین میزان لیکوپن در تیمار کلسیم آسکوربات 1% بدست آمد كه به جز با تیمار کلسیم کلرید 2% با سایر تیمارها تفاوت معنی­داری داشت. همچنین بیشترین میزان ویتامین ث در تیمار کلسیم آسکوربات 1% بدست آمد كه با سایر تیمارها تفاوت معنی­داری داشت. كمترین pH، مواد جامد محلول و بیشترین اسیدآلی و ویتامین ث در تیمار کلسیم آسکوربات 1% بدست آمد كه با سایر تیمارها از نظر آماری تفاوت معنی­داری نشان داد.اثر زمان نیز بر تمامی صفات اندازه ­گیری شده در هر دو آزمایش معنی­دار بود. اثر متقابل تیمار و زمان نیز در مورد تمام صفات معنی­دار بود.بدین معنی که اثر تیمارها تابع زمان بودبرای نمونه سفتی در طول مدت زمان نگهداری کاهش یافته است. بر اساس نتایج بدست آمده به نظر می­رسد تیمار میوه­ها با کلسیم آسکوربات 1% و کلسیم کلرید2% موجب حفظ بیشتر خصوصیات کیفی میوه طی مدت نگهداری در انبار گشته است.

فصل اول: مقدمه و بررسی منابع

1-1- مقدمه

در دنیای امروز، مدیریت پس از برداشت محصولات کشاورزی به موضوعی مهم تبدیل شده است.از یک طرف افزایش جمعیت و تغییر الگوی مصرف و از طرف دیگر منابع محدود، موجب شده است که هزینه­ های موادغذایی، بخش عمده­ای از بودجه خانوار و نیز بخش عظیمی از هزینه­ های کلان کشور را به خود اختصاص دهد. بنابراین همه کشورها در طول مراحل پس از برداشت محصولات کشاورزی ،سرمایه ­گذاری لازم را انجام می­ دهند تا به طور چشمگیری ضایعات حاصل را کاهش دهند ]1.[

میوه­ها و سبزی­ها بخش مهمی از رژیم غذایی انسانها را تشکیل می­دهند. این محصولات منبع عمده انواع ویتامین­ث هستند و سهم قابل­توجهی در تامین کاروتن، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، اسیدفولیک و ویتامین­های دیگر گروه ب دارند. همچنین میوه و سبزی­های تازه دارای مقادیر قابل­  توجهی از مواد­معدنی مانند کلسیم و آهن هستند که نقش مهمی در نیاز غذایی و سلامت جامعه ایفا می­ کند [12، 22]. یکی از مشکلات تجاری میوه وسبزی­ها عمر کوتاه پس از برداشت آنها است. میوه­ها و سبزی­ها موجودات زنده­ای هستند که پس از برداشت نیز به تنفس خود ادامه داده که این امر می ­تواند موجب فساد محصولات شده و ضایعات پس از برداشت آنها را افزایش دهد [85]. دلایل اصلی فساد میوه­ها، چروکیدگی به دلیل از دست­دهی آب و تجزیه مواد­غذایی می­باشد [93].

گوجه­فرنگی یکی از بیشترین سبزیجاتی است که به صورت تازه در جهان امروز مصرف می­گردد [11،111]. گوجه­فرنگی با دارا بودن مقدار قابل توجهی از قندها، ویتامین­ها، مواد­معدنی، لیکوپن و دیگر کارتنوئیدها، سهم قابل­توجهی از تغذیه انسان را به خود اختصاص داده است [59، 63، 105،113]، که به صورت گسترده­ای در سراسر جهان مصرف می­شودو دارای مزایای زیادی برای سلامتی انسان می­باشد [59، 75 [. میوه گوجه­فرنگی به علت بافت نرم و آبکی، در زمان بعد از برداشت از فساد­پذیری بالایی بر­خوردار می­باشد، به خصوص در شرایطی که میوه نرم است، فاصله محل تولید تا مصرف زیاد است وشرایط حمل ونقل و نگهداری مناسب نیست، درصد ضایعات میوه خیلی بالا می­رود [8]. گوجه­فرنگی طول­عمر بسیار کوتاهی دارد، که معمولا حدود 2 تا 3 هفته به طول می­انجامد. هر اندازه سفتی بافت میوه زیاد باشد، میوه از نگهداری بهتر و کاهش ضایعات کمتری برخوردار خواهد بود. اگر تحت شرایط خاصی بتوان از نرم شدن سریع میوه جلوگیری نمود و کیفیت میوه را حتی برای مدت کوتاهی حفظ کرد، در آن صورت می­توان از درصد بالای ضایعات این محصول جلوگیری به عمل آورد. این موضوع مخصوصا در مواقعی از فصل، که تولید و عرضه بیش از تقاضا می­باشد از اهمیت زیادتری برخوردار است [8، 61].

کلسیم که یکی از عناصر غذایی ماکرو و ضروری برای گیاهان محسوب می­گردد، نقش اساسی را در پایداری غشا و تثبیت دیواره سلولی در گیاه ایفا می­ کند [73]. شاید مهمترین کمبود شناخته شده کلسیم در گیاهان پوسیدگی گلگاه باشد [101].

2-1- تاریخچه گوجه فرنگی

گوجه­فرنگی، با نام علمی Lycopersicon esculentum یکی از مهم­ترین سبزی های تیره بادمجانیان[1] می­باشد که ازدشت­های ساحلی غرب آمریکای جنوبی منشأ گرفته و اهلی کردن آن در مکزیک انجام گرفته است. گوجه­فرنگی برای اولین بار در اواسط قرن شانزدهم وارد اروپا شد. سال­های زیادی این گیاه به صورت زینتی در اروپا کشت می­شد و تا حدود سال 1820 میلادی در اروپا تنها برای گیاه­شناسان و داروسازان جالب توجه بود ]3 ، 10، 18[. این گیاه در مکزیک توماتل[2] نام داشت که بعدا در اسپانیا و پرتقال آن را توماته[3]  نامیدند. گوجه­فرنگی نخستین بار در اواسط قرن 18 به صورت سبزی کشت شد اما به علت متعلق بودن این گیاه به تیره تاج ریزی و سمی دانستن میوه­هایش، روند رونق کشت و پذیرش آن در بازار به کندی صورت گرفت. امروزه گوجه­فرنگی از پرطرفدارترین سبزی­های میوه­ای می­ باشد ]16[. گوجه فرنگی یکی از محصولات ارزشمند سبزی و صیفی در خاورمیانه به شمار می­آیدکه به صورت خام و یا فرآوری شده مصرف می­گردد و در بین سبزی­ها، پس از سیب زمینی از نظر اقتصادی در مقام دوم جهان قرار دارد ]25[.

3-1- گیاهشناسی گوجه فرنگی