مقدّمه………………………………………………………………………………………………………………. 2

سوالات تحقیق………………………………………………………………………………………………………………. 3

فرضیات………………………………………………………………………………………………………………………. 3

اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….. 4

فصل اول: کلیات تحقیق…………………………………………………………………………………………………….. 5

1-1- حمل‌ونقل مرکّب…………………………………………………………………………………………………… 9

1-1-1- تعریف حمل‌ونقل مرکّب…………………………………………………………………………………… 9

1-1-2- قوانین قابل اعمال بر حمل‌ونقل مرکّب……………………………………………………………….. 10

1-1-3- نیل به یکنواختی در قوانین بین‌الملل…………………………………………………………………… 11

1-2- تعارض قوانین…………………………………………………………………………………………………….. 12

1-2-1- تعریف تعارض قوانین و انواع آن………………………………………………………………………. 12

1-2-1-1- تعریف تعارض قوانین………………………………………………………………………………. 12

1-2-1-2- شرایط پیدایش تعارض قوانین…………………………………………………………………….. 13

1-2-2- انواع تعارض قوانین در حمل‌ونقل مرکّب…………………………………………………………….. 14

1-2-2-1- تعارض رژیم‌های حقوقی ملی با یکدیگر……………………………………………………….. 14

1-2-2-1-تعارض مثبت ………………………………………………………………………………………. 14

1-2-2-2-تعارض منفی………………………………………………………………………………………… 14

1-2-2-2- تعارض‌های موجود کنوانسیون‌های بین‌المللی با یکدیگر…………………………………….. 16

فصل دوم: سلسله‌مراتب قوانین………………………………………………………………………………………….. 18

2-1- توالی معاهدات در کنوانسیون وین……………………………………………………………………………. 20

2-1-1- کنوانسیون وین راجع به حقوق معاهدات……………………………………………………………… 20

2-1-2- کنوانسیون وین در خصوص توالی معاهدات راجع به یک موضوع……………………………… 25

2-2- حل تعارض مقررات کنوانسیون‌ها…………………………………………………………………………….. 34

2-1-1- حل تعارض کنوانسیون مونترآل و قواعد روتردام……………………………………………………. 34

2-2-2- پروتکل ویزبی………………………………………………………………………………………………. 36 

2-2-2-1- حل تعارض کنوانسیون ملل متحد برای حمل‌ونقل مرکّب و قواعد هامبورگ……………. 37

2-2-2-2- حل تعارض کنوانسیون ملل متحد برای حمل‌ونقل مرکّب و قواعد رتردام………………. 39

2-2-3- امکان حکومت مقررات رتردام………………………………………………………………………….. 44

2-2-4- نظریۀ منتخب………………………………………………………………………………………………… 48

فصل سوم: تعیین قانون قابل اعمال بر حمل مرکّب براساس رژیم‌های داخلی…………………………………. 54

3-1- قانون حاکم بر حمل مرکّب در صورت عدم وجود قانون واحد قابل اعمال…………………………. 57

3-1-1- قانون حاکم در خصوص خسارات غیرمتمرکز……………………………………………………….. 59

3-1-2- قانون حاکم برای تکمیل خلأهای قراردادی و استثناسازی‌ها………………………………………. 62

3-2-2-1- انگلیس…………………………………………………………………………………………………. 62

3-2-2-2- آلمان……………………………………………………………………………………………………. 63

3-1-3- انحصار……………………………………………………………………………………………………….. 66

3-2- قانون ملی قابل اعمال بر حمل مرکّب و تأثیر رویۀ قضایی در آن……………………………………… 70

فصل چهارم: قانون قابل اعمال در کنوانسیون رم و قواعد   رم……………………………………………………… 75

4-1- آزادی انتخاب قانون حاکم بر حمل مرکّب تحت شمول کنوانسیون رم و قواعد رم………………… 75

4-1-1- آزادی انتخاب قانون حاکم تحت شمول کنوانسیون رم…………………………………………….. 75

4-1-1-1- تعیین حمل‌کننده و ارسال‌کننده…………………………………………………………………….. 76

4-1-1-2- تعیین محل اصلی اقامت……………………………………………………………………………. 78

4-1-1-3- تعیین محل بارگیری و محل تخلیۀ بار…………………………………………………………… 82

4-1-1-4-موارد پاسخگو نبودن کنوانسیون…………………………………………………………………….. 83

4-1-2- آزادی انتخاب تحت قواعد رم…………………………………………………………………………… 84

4-1-2-1- انتخاب شبکه‌ای و برتر (انتخاب قانون حاکم ازطریق شروط قراردادی) ………………… 85

4-1-2-2- قابلیت تفکیک………………………………………………………………………………………… 90

4-2- قانون حاکم در صورت عدم انتخاب آن از سوی طرفین…………………………………………………. 96

4-2-1- امکان اعمال قوانین ملی…………………………………………………………………………………… 96 

4-2-2- امکان اعمال قواعد بین‌المللی……………………………………………………………………………. 98

نتیجه‌گیری:………………………………………………………………………………………………………………….. 102

منابع و ماخذ:………………………………………………………………………………………………………………. 104

 

چکیده:

با وجودی که قواعد رتردام در خصوص حمل‌ونقل مرکّب به مرحلۀ اجرا درآمده است، اما همچنان مسائل بسیاری در خصوص تعارض قوانین در حیطۀ حمل‌ونقل مرکّب وجود دارد. براین‌اساس، در قراردادهای حمل بین‌المللی، وضعیت‌هایی وجود دارد که در آن بیش از یک رژیم حمل‌ونقل به کار می‌رود. طبیعت محدود مسئولیت متصدی حمل‌ونقل، طبق رژیم‌های واحد حمل‌ونقل[1] و تفاوت‌ها در اسناد راجع به حقوق حمل‌ونقل واحد، تعارضاتی را در پی دارد. به بیان دیگر، وضعیت‌های متعددی وجود دارد که در آن بیش از یکی از این کنوانسیون‌ها بر قرارداد حمل، قابل اعمال هستند و نفس محدودیت‌های موجود برای مسئولیت متصدی حمل، تضمین‌کنندۀ تعارض می‌باشد. درعین‌حال، وضعیت‌هایی نیز وجود دارند که در آن قواعد روبه‌رو هستیم که هیچ‌یک از کنوانسیون‌های موجود، قابل اعمال نبوده و نوبت به اجرای قوانین ملی می‌رسد. باتوجه‌به اختلافاتی که رژیم‌های حمل‌ونقل در این مورد و مواردی ازاین‌دست دارند، در صورت اعمال بیش از یکی از آن‌ها در یک قرارداد، تعارض محتمل خواهد بود و درعین‌حال، لزوم بررسی وضعیت‌هایی که در آن، قوانین ملی اعمال می‌شوند، در این تحقیق این اختلافات و اختلافات بین رژیم‌های حمل‌ونقل واحد با قواعد روتردام در خصوص حمل‌ونقل مرکّب[2] از یک سو و از سوی یک وضعیت رژیم‌های حقوقی ملی دراین‌خصوص مورد بررسی قرار گرفته و راهکار ارائه می‌گردد.

کلمات کلیدی: حمل‌ونقل واحد، حمل‌ونقل مرکّب، تعارض، کنوانسیون حمل مرکّب کالا، کنوانسیون حمل ریلی، کنوانسیون حمل جاده‌ای، کنوانسیون حمل هوایی، کنوانسیون حمل آب‌های داخلی.

مقدّمه:

حمایت از ارزش‌های اساسی در هر جامعه به بخش‌ها و نهادهای گوناگون رسمی و غیررسمیِ سیاسی، حقوقی، اجتماعی و فرهنگی سپرده می‌شود. درمورد پاره‌ای از ارزش‌ها بین جوامع و فرهنگ‌ها و ایدئولوژی‌های انسانی وحدتِ‌نظر و عقیده وجود دارد و تعارض چندانی میان آن‌ها در قبول یا ردّ یک مسئله پیدا نمی‌شود؛ البته چالش اصلی تنها ارزش‌های مشترک و عام و غیرمتعارض نیست، مسئله جایی نمود می‌یابد که در درجۀ نخست ارزش‌ها متفاوت‌اند و پس از آن درمورد ابزارهای حمایت از ارزش‌ها هماهنگی و وفاق وجود ندارد. بسیاری از ارزش‌های جامعه برای حمایت، با علم حقوق ارتباط مستقیم دارند. در‌واقع حمایت از ارزش‌های مرتبط با مسائل مالی و اقتصادی و معاملاتی، در حقوق و بخش‌هایی خاص از آن یعنی حقوق قراردادها به حقوق خصوصی سپرده می‌شود.

حمل و نقل به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای تجارت، امروز نقشی به مراتب افزون تر به خصوص در صحنه تجارت بین الملل نسبت به گذشته پیدا کرده است. امروزه به عملیات حمل به عنوان یک امر و فعالیت خدماتی نگریسته نمی‌شود، بلکه به صورت صنتعی درآمده است که مستلزم تجربه و دانش تخصصی است. حمل و نقل سنتی که از آن به حمل یک نوعی تعبیر می شود، عبارتست از حمل محموله به وسیله یک شیوه حمل و نقل از مبدا تا مقصد با یک قرارداد و یک سند حمل که تابع مقررات خاص خود نیز می باشد. اما استفاده از این روش در همه موارد ممکن نیست، مضافا اینکه تامین کننده مشتری به خصوص در مسافرتهای طولانی نیز نمی باشد، عواملی نظیر، ممکن نبودن حمل محموله، به صورت مستقیم به وسیله یک روش از مبدا تا مقصد، متناسب کردن هزینه ها با روش مورد استفاده و صرفه جویی در هزینه های حمل، باعث گردید تا جابجایی محموله از طریق ترکیب کردن چندین محموله شیوه متداول شود.

در این پایان نامه جدای از این مسائل که در واقع به حقوق ماهوی بر می گردد به این مسئله اشاره خواهد شد که قانون حاکم بر قراردادهای حمل و نقل و حل تعارض میان معاهدات موجود در این زمینه به چه شکل ممکن است.  در این حوزه اسنادی نظیر پروتکل ویزبی، شیوه حل تعارض کنوانسیون ملل متحد برای حمل‌ونقل مرکّب و قواعد هامبورگ، حل تعارض کنوانسیون ملل متحد برای حمل‌ونقل مرکّب و همچنین در آخر قواعد رتردام امکان حکومت مقررات رتردام و در آخر نظریه منتخب مورد بررسی قرار می‌گیرند. بررسی قوانین کشورهایی نظیر انگلیس و آلمان به صورت تطبیقی نیز مد نظر خواهد بود و در آخر امکان توسل به قوانین ملی و بین المللی از نظر خواهد گذشت. به نظر می‌رسد هر کدام از این روش‌ها در سطح حقوق داخلی به جهت اصالت دادن به حقوق داخلی کشورها و نظم عمومی داخلی مورد توجه بوده و از سوی دیگر با نظم بین الملل در حقوق فراملی روبروست. در این پایان نامه نگارنده درصدد است نیم نگاهی نیز به انتقادات راجع به این موضوعات داشته باشد.

سؤالات تحقیق:

قانون حاکم بر قراردادهای حمل‌ونقل مرکّب کدام است؟
حل تعارض میان معاهدات موجود به چه صورت است؟
فرضیات:

درزمینۀ حمل‌ونقل مرکّب، با چند کنوانسیون و معاهدۀ بین‌المللی روبه‌رو هستیم که هرکدام در قلمرو خود قابل اعمال هستند.
کنوانسیون سازمان ملل متحد درمورد حمل‌ونقل مرکّب بین‌المللی کالا به‌صورت اجباری بر قراردادهای منعقدشده در کشورهای امضاکننده اجرا می‌شود و قواعد کمیتۀ بین‌المللی تجارت (قواعد اینکوترمز)[3] و آنکتاد درصورتی‌که طرفین در قرارداد به آن استناد نموده باشند.
اهداف تحقیق

1- بررسی تطبیقی معاهدات و کنوانسیون‌های موجود.