اساتید راهنما :

دکتر مهری صفاری

دکتر علی اکبر مقصودی مود

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود (در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است) تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) چکیده به­ منظور ارزیابی اثرات تنش خشکی آخر فصل بر خصوصیات مختلف ریشک، عملکرد و اجزای عملکرد ارقام مختلف گندم و جو ، دو آزمایش در سال زراعی 93-1392در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان اجرا شد. هرآزمایش به­صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید.تیمارهای آبیاری در دو سطح آبیاری معمول (شاهد) و اعمال تنش خشکی همزمان با سنبله­دهی (تنش) در کرت­های اصلی و تعداد گندم شامل الوند، ارگ، بک کراس، چمران، امید، پیشتاز، روشن، S78،شیراز و یاواروس و ارقام جو شامل: یوسف، نصرت، بهمن،نیمروز، افضل، فجر30، لاین UH12، لاین4، D10 در کرت­های فرعی قرار گرفتند.جهت اندازه­گیری صفات (تعداد روزنه ، تعداد ردیف روزنه ، تعداد کرک ، طول سلول اپیدرمی ، مساحت سلول اپیدرمی، طول سلول بالیفورمی ، مساحت سلول بالیفورمی ) از هر کرت یک سنبله به صورت تصادفی برداشت شده و از هر سنبله یک ریشک، به­صورت تصادفی انتخاب و اندازه گیری ها انجام شد. در پایان فصل رشد عملکرد و اجزای عملکرد شامل تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن سنبله در بوته ، وزن دانه در بوته مورد اندازه گیری قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده های حاصل از آزمایش نشان داد واکنش ارقام نسبت به اعمال تنش از نظر خصوصیات آناتومیکی متفاوت بود که بیانگر پتانسیل متفاوت آن­ها از نظر تحمل به تنش خشکی بود.اثر متقابل معنی داری برای تعداد سنبله در بوته مشاهده شد و اثر تنش بر تعداد دانه در بوته، وزن سنبله در بوته، وزن دانه در بوته معنی دار بود . این پاسخ نسبت به تنش آخر فصل در بین تمام ارقام یکسان بود. بنابراین از این مرحله (سنبله دهی) می توان به عنوان مرحله ای حساس نسبت به تنش خشکی نام برد. کلمات کلیدی: جو،  رقم، ریشک، قطع آبیاری، گندم. فهرست عنوان               شماره صفحه فصل اول : مقدمه و کلیات 1-1- تاریخچه غلات… 2 1-2- اهمیت غلات در تغذیه انسان.. 3 1-3- اهمیت اقتصادی.. 4 1-4-گندم. 4 1-5- مشخصات گیاه شناسی.. 5 1-5-1- ریشه. 5 1-5-2- ساقه. 5 1-5-3- برگ…. 6 1-5-4- گل آذین.. 6 1-6- جو. 7 1-6-1- ریشه جو. 7 1-6-2- ساقه جو. 6 1-6-3- برگ جو. 7 1-6-4- گل آذین جو. 7 1-7-  ریشک…. 7 1-8- گلوم. 9 1-9- آب و اهمیت آن.. 9 1-10- نقش آب در گیاهان.. 9 1-11- تنش خشکی.. 10 1-12- آناتومی.. 10 1-13- اپیدرم. 11 فصل دوم: مروری بر پژوهش های انجام شده 2-1- اثرات تنش خشکی بر  ویژگیهای فیزیولوژیک و آناتومیک…. 14 2-1-1-  اثر تنش خشکی بر روزنه ها. 14 2-1-2- اثر تنش خشکی بر فتوسنتز. 15 2-1-3- اثر تنش خشکی بر خصوصیات آناتومیکی.. 15 2-1-4- اثر تنش خشکی بر عملکرد گیاهان زراعی.. 16 2-1-5-  اثر تنش خشکی بر عملکرد بیولوژیکی.. 18   فصل سوم: مواد و روش ها 3-1-  مشخصات موقعیت جغرافیایی و زمان  اجرای آزمایش…. 21 3-2- خاک محل  آزمایش…. 21 3-3- طرح مورد آزمایش…. 21 3-4- مدل طرح آزمایشی.. 21 3-5- آماده سازی بذور. 21 3-6- عملیات تهیه زمین ، کاشت… 22 3-7- عملیات داشت و برداشت… 22 3-8- اندازه گیری صفات آناتومیک گندم و جو. 23 3-9- اندازه گیری مساحت سلول های اپیدرمی و بالیفورمی.. 23 3-10-  اندازه گیری عملکرد و اجزای عملکرد. 23 فصل چهارم: نتایج و بحث 4-1- صفات آناتومیکی گندم. 31 4-1-1- تعداد روزنه. 31 4-1-2- تعداد ردیف روزنه. 32 4-1-3- تعداد کرک…. 33 4-1-4- طول سلول اپیدرمی.. 38 4-1-5- مساحت سلولهای اپیدرمی.. 38 4-1-6- طول سلول بالیفورمی.. 46 4-1-7- مساحت سلول بالیفورمی.. 47 4-2- عملکرد و اجزای عملکرد گندم. 53 4-2-1- تعداد سنبله در بوته. 53 4-2-2-  تعداد دانه در بوته. 54 4-2-3- وزن سنبله در بوته. 56 4-2-4-  عملکرد دانه در بوته. 57 4-3- صفات آناتومیکی جو. 72 4-3-1-  تعداد روزنه. 72 4-3-2- تعداد ردیف روزنه. 72 4-3-3- تعداد کرک…. 73 4-3-4- طول سلول اپیدرمی.. 78 4-3-5-  مساحت سلول اپیدرمی.. 78 4-3-6- طول سلول بالیفورمی.. 79 4-3-7-  مساحت سلول بالیفورمی.. 79 4-4-  عملکرد و اجزای عملکرد جو. 81 4-4-1- تعداد سنبله در بوته. 81 4-4-2- تعداد دانه در بوته. 81 4-4-3-  وزن سنبله در بوته. 83 4-4-4- عملکرد دانه در بوته. 85 پیشنهادات… 95 فصل پنجم: منابع منابع.. 95 1-1- تاریخچه غلات غلات(cereals) به گروهی از گیاهان علفی خانواده گندمیان (گرامینه) گفته می شود که دانه های ریز آن ها مصرف خوراکی دارند غله از  cererlia muner به معنی هدیه الهی منشاء گرفته و شامل گیاهانی نظیر گندم، جو، چاودار، یولاف، برنج، ذرت، سورگوم و انواع ارزن ها می باشد. شواهد تاریخی نشان می دهد که هر یک از انواع غلات در توسعه و تکامل جوامع انسانی اولیه نقش ویژه و مهمی  داشته اند .کاوش­های انجام شده در شرق عراق نشان داده است که انسان های اولیه ای که 15 تا 16 هزار سال قبل در آنجا می زیسته ­اند نیاز غذایی خود را ازطریق زراعت به دست می آورده اند  و گیاهان  عمده مورد کشت آن­ها گندم و جو یا احتمالاً اجداد شناخته شده این محصولات بوده است در سایر جوامع انسانی اولیه نظیر چین برنج، در آفریقا سورگوم و در تمدن های دنیای جدید مثل مکزیک ذرت مهمترین غله محسوب می شده است (9). 1-2- اهمیت غلات در تغذیه انسان مقدار غله ای که در جیره غذایی انسان مورد استفاده قرار می گیرد به روشنی می تواند ما را نسبت به اهمیت غیر قابل انکار آن ها آگاه کند . در بسیاری از کشورهای آفریقایی و نیز آسیایی بیش از 80 در صد جیره غذایی  به طور مستقیم از غلات تامین می شود، سهم غلات در جیره غذایی مردم اروپای مرکزی و غربی بین 45 تا 55 در صد و ایالات متحده آمریکا تقریباًً20 تا30 در صد است. به طوری که نزدیک به 70 درصد سطح زیر کشت یک میلیارد هکتاری جهان را غلات اشغال می کنند و در درجه اول نزدیک به نیمی از کل نیازهای غذایی انسان، به ویژه آسیا مستقیماً از غلات تامین می شود، در تولید سایر فرآورده های غذای دامی مانند گوشت، تخم مرغ، شیر و غیره، غلات در مقایسه با دیگر محصولات زراعی سهم فوق العاده بزرگی دارند (36). گیاهان به صورت مستقیم یا غیر مستقیم، تقریباً کل غذای مورد نیاز بشر را تأمین می­کنند. از 350هزار گونه­ی گیاهی موجود بر روی زمین، تنها 150 گونه­ی آن به عنوان گونه های غذایی مورد استفاده قرار می­گیرند، که از این تعداد فقط 15 گونه در سطح تجاری تولید و بخش عمده­ی عرضه­ی غذا در بازار جهانی را تشکیل می­دهند که بیش از نیمی از این 15 گونه را غلات تشکیل می­دهند. بنابراین، غلات حایل بین بشر و گرسنگی هستند. مشارکت گندم در تأمین پروتئین مورد نیاز بشر برابر مجموع مشارکت پروتئین ناشی از گوشت، شیر و تخم مرغ است. به نظر نمی­رسد غلات در آینده جایگزینی داشته باشند. برای اینکه گیاهی بتواند تأمین کننده­ی بخش عمده­ی غلات جمعیت کره­ی زمین باشد، بایسته است که ویژگی هایی همچون توانایی تولید زیاد در واحد سطح، حمل و نقل آسان، و پذیرش به گونه­ی شایسته­ای وجود دارد. بنابراین، به نظر می­رسد بیشترین بخش غدای جمعیت در حال افزایش کره­ی زمین می­بایست از غلات تأمین شود و حتی در آینده بر اهمیت آنها افزوده هم خواهد شد (3). هم اکنون مصرف غلات به طور تقریب بر اساس سرانه مصرف در سال بالغ بر 370-390 کیلوگرم است یعنی یک کیلوگرم به ازای هر فرد در روز و مصرف مستقیم روزانه انسان حدود 2/3 این مقدار است. مصرف سالانه غلات در هندوستان 170 کیلوگرم بر آورد شده است که عمدتاً به صورت غیر مستقیم در تغذیه دام مصرف و پس از تبدیل به پروتئین حیوانی توسط انسان مصرف می گردد (2). 1-3- اهمیت اقتصادی گندم گیاهی است که به مقدار زیاد و در مساحت وسیعی از زمینهای کشاورزی دنیا و حتی در نواحی خشک کشت شده و محصول کافی تولید می کند. اهمیت اقتصادی گندم چه از نظر تولید و چه از نظر تغذیه در دنیا بیش از سایر محصولات کشاورزی است حتی در مناطقی که به علت متغیر بودن شرایط اقلیمی و یا خشکی محیط، امکان تولید نباتی نباشد می­توان گندم تولید نمود. سطح زیر کشت گندم در ایران و نیز در جهان از سطح زیر کشت سایر غلات بیشتر است. گندم عمدتاً بین 30 تا 60 درجه عرض جغرافیایی، در منطقه معتدل شمالی و 25 تا 40 درجه عرض جغرافیایی در منطقه معتدل جنوبی با بارندگی 250 تا 1300 میلیمتر در سال، تولید می­شود. اما بیش از 75 درصد کل تولید این محصول در مناطقی با بارندگی 375 تا 875 میلیمتر و عمدتاً در مناطق معتدل شمالی متمرکز است (21). تولید گندم در دنیا در درجه اول  برای تغذیه انسان و در درجه دوم برای تغذیه پرندگان و حیوانات و مصارف صنعتی می­باشد. گندم از نظر تولید و سطح زیر کشت مهمترین محصول کشاورزی ایران است و افزایش محصول آن روز به روز مورد توجه قرار گرفته و از نظر اقتصادی و تامین غذای اصلی از اهمیت بسیاری برخوردار می­باشد (9) . 1-4-گندم گندم مهمترین گیاه زراعی روی زمین است. معروف است که هر روز در نقطه­ای از کره­ی زمین کاشت و در همان روز در نقطه­ای دیگر برداشت می­شود. این امر حاکی از توانایی سازش بسیار زیاد این گیاه با اقلیم­های گوناگون است، به گونه­ای که گندم را از فنلاند در نیمکره­ی شمالی تا آرژانتین در نیمکره جنوبی کشت می­کنند. در سطح جهانی نزدیک به 52 درصد زمین های قابل کشت دنیا به کشت غلات اختصاص دارد که دو سوم این مقدار زیر کشت گندم است. 1-5- مشخصات گیاه شناسی