فهرست مطالب

چکیده …………………………………………………………………………………………

فهرست مطالب ………………………………………………………………………….. الف

فهرست جداول ……………………………………………………………. ج

فهرست تصاویر ………………………………………………………………………. ج

مقدمه ……………………………………………………………………………. 1

فصل اول : کلیات پژوهش ………………………………………………………… 3

بیان مساله ……………………………………………………………………… 4
منطق اجرایی ، روش تحقیق و جامعه آماری …………………………………… 5
3-1-  ابزار تحقیق ………………………………………………………………………………… 6

4-1- اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………….. 6

5-1- سوالات تحقیق …………………………………………………………………………. 7

6-1- فرضیات تحقیق …………………………………………………………………….. 7

8-1- پیشینه ی تحقیق ………………………………………………………………………. 8 

فصل دوم :تعاریف و مبانی نظری پژوهش………………………………………….. 11

1-2- نقش و جایگاه صنایع دستی در اقتصاد……………………………………………………………………………………… 12

2-2- طراحی و نوآوری در آثار صنایع دستی………………………………………………………………………………………. 16

3-2- ضرورت و اهمیت بسته بندی در رونق صنایع دستی……………………………………………………………….. 23

4-2- هویت و اصالت در صنایع دستی……………………………………………………………………………………………….. 26

فصل سوم: آسیب شناسی وضعیت تولید شیشه های هنری در کارگاه های تهران

معاصر……………………………………………………………………………………….. 30

1-3- استقرار کارگاه های شیشه و تجهیزات کاری آنها……………………………………………………………………. 31

2-3- مواد اولیه……………………………………………………………………………………. 36

3-3- طراحی، نوآوری در تولید محصولات شیشه ای……………………………………………………………………….. 39
4-3- عوامل تاثیر گذار در فروش محصولات شیشه ………………………………………………………………………… 44

5­-3- بسته بندی محصولات …………………………………………………………………………………………….. 49

6-3- هویت و اصالت محصولات شیشه گری ………………………………………………………………………………… 55

7-3- وضعیت تولید محصولات همجوشی شیشه در ایران …………………………………………………………… 58

 فصل چهارم : نگاهی به شیشه گری دستی در برخی کشورهای اروپایی …………………………. 67  

1-4- شیشه گری دستی در جمهوری چک …………………………………………………………………………………. 68

2-4- شیشه گری دستی در لهستان …………………………………………………………………………………………….. 71

3-4- شیشه گری دستی درمورانوی ایتالیا …………………………………………………………………………………… 73

1-3-4- پیدایش شیشه گری در ایتالیا…………………………………………………………………………………………. 74

2-3-4- خاستگاه‌ها …………………………………………………………………………………………………….. 76

3-3-4- قرن های پانزدهم و شانزدهم میلادی،اوج شکوفایی شیشه گری مورانو ……………………….. 79

4-3-4- سقوط جمهوری و افول تدریجی …………………………………………………………………………………….. 81

5-3-4- نابودی توسط آیین نامه ها ……………………………………………………………………………………………… 81

6-3-4- زندگی دوباره …………………………………………………………………………………………………….. 83

7-3-4- رهبری جدید ………………………………………………………………………………………………………. 84

8-3-4-معرفی تکنیک های مهم و رایج در شیشه گری مورانو…………………………………………………….. 85

فصل پنجم: تحلیل یافته ها و استنتاج نهایی ……………………………………………………………………….. 93

1-5-  تحلیل یافته ها …………………………………………………………………………………………………… 94

2-5- راهکارهای پیشنهادی ………………………………………………………………………………………….. 97

3-5- نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………. 99

منابع و مآخذ ………………………………………………………………………………………………………   100

مقدمه :

شناخت بشر از شیشه به بیش از 3000 سال قبل از میلاد بر می گردد، هنر شیشه گری یکی از قدیمی ترین صنایعی است که انسان به آن اشتغال داشته است. در ایران نیز شیشه گری دارای سابقه طولانی می باشد و در طی قرن ها آثار قابل توجهی از این هنر به جای مانده است. ویژگی های حایز اهمیت این عنصر و همچنین جذابیت های خاص آن باعث گردید همواره به عنوان یکی از کاربردی ترین محصولات هنری مورد توجه هنرمندان و صنعتگران قرار گیرد.  این هنر کهن تا به امروز موقعیت خود را به عنوان یکی از رشته های ارزشمند صنایع دستی در کشور حفظ کرده اما متاسفانه در چند سال گذشته دچار رکود شده و مشکلاتی در روند تولید محصولات شیشه ای بوجود آمده است.

      رساله حاضر برای پاسخگویی به سؤالات، و اثبات یا رد فرضیات، در پنج فصل به نگارش در خواهد آمد : پس از فصل اول که ” کلیات پژوهش ” نام دارد، فصل دوم با نام ” تعاریف و مبانی نظری پژوهش ” به موضوعاتی از قبیل تاثیر گذار بودن صنایع دستی در اقتصاد کشور، اهمیت بسته بندی در رونق صنایع دستی و همچنین هویت و اصالت آثار تولید شده اشاره خواهد کرد. فصل سوم از رساله ” آسب شناسی وضعیت تولید شیشه های هنری در کارگاه های تهران معاصر ” با نگاهی به موفق ترین نمونه های مشابه در اروپا، نام دارد. در این بخش با تحقیق در کارگاه های شیشه گری فعال تهران به عنوان مهمترین نمونه جامعه آماری، وضعیت تولید و مشکلات بوجود آمده برای تولید کنندگان مورد بحث و بررسی قرار می گیرد و برای هرکدام از مشکلات امکان پذیر ترین راهکارها ارائه می شود. فصل چهارم از این رساله ” نگاهی به شیشه گری چند کشور موفق و مطرح اروپا با تمرکز بر شیشه گری مورانوی ایتالیا” نام دارد.

      هدف از ایجاد فصل چهارم و معرفی روند شیشه گری مورانوی ایتالیا ، دستیابی به ویژگیهای هنری و ساختاری و قوانین موثر در اعتلای این هنر می باشد که می تواند در نتیجه گیری رساله و ارائه راهکارهای ممکن به عنوان الگوی پیشرفته در بهبود وضعیت شیشه گری کشورمان موثر و مفید واقع شود. و در نهایت فصل پنجم ” تحلیل یافته ها و استنتاج نهایی ” نام دارد. در این فصل با کمک یافته ها و نتایج بدست آمده به سوالات تحقیق پاسخ داده می شود بنابراین تایید شدن و یا رد شدن فرضیات این رساله مشخص خواهد شد.

   فصل اول:

 کلیات پژوهش

بیان مسئله
منطق اجرایی ، روش تحقیق و جامعه آماری
ابزار تحقیق
اهداف تحقیق
سوالات تحقیق
فرضیات تحقیق
محدودیتهای تحقیق
پیشینه تحقیق
 

1-1- بیان مساله

هنرهای سنتی و صنایع دستی مجموعه هنرهای اصیل، بومی و مردمی هر كشوری است كه ریشه های عمیق و استوار در اعتقادات، باورها، آداب، عادات، رسوم و سنن و در مجموع فرهنگ معنوی هر جامعه دارد. كشور ایران با توجه به تاریخ و تمدن كهنی كه دارد به نوبه خود یكی از متنوع ترین صنایع دستی را در دنیا داراست و امروزه در جایگاه خود شهرتی جهانی كسب كرده است.

     هنر –  صنعت شیشه گری دستی در طول تاریخ کهن ایران ریشه ای عمیق دارد و همچون اکثر هنرهای دیگر ادواری موفق را پشت سر گذاشته است. هنرمندان ایرانی از دوران باستان تا دوران اسلامی با ساخت محصولاتی چون ظروف، ابریق، عطردان و غیره که همگی با شیوه شیشه گری فوتی انجام شده اند، معرف این هنر اصیل به جوامع دیگر بوده است. همچنین در عصر حاضر هنر شیشه گری با تکیه بر پشتوانه ای قوی روند کاری خود را ادامه داده است. اما در چند سال گذشته وضعیت تولید صنایع شیشه دچار رکود شده و دوران افول را طی می کند. در گذشته کارگاه های شیشه گری فوتی محصولات متنوعی را به کشور های اروپایی صادر می کردند و همچنین بازار داخلی مناسبی داشتند. اما اکنون بسیاری از کارگاه ها تعطیل شده اند و مشکلات تولیداتشان روز به روز بیشتر شده است. با توجه به تحقیقات و فعالیتهای نگارنده در زمینه هنر شیشه در محیط دانشگاهی و کارگاهی به عنوان عضوی نو پا در این عرصه و همچنین بی مهری و بی توجهی متولیان امر نسبت به هنر شیشه گری به عنوان دغدغه ی ذهنی چند ساله و با توجه به حساسیت موضوع هنر شیشه گری به عنوان یکی از رشته های مهم صنایع دستی کشورمان، سعی بر آن شد که محوریت این تحقیق بر روی آسیب شناسی وضعیت تولید شیشه های هنری قرار بگیرد.   

یکی دیگر از شیوه های تولید شیشه، همجوشی شیشه است که در دو دهه گذشته در ایران رایج شده و بیشتر در دانشگاه ها به عنوان واحد درسی در قالب کارگاه های تخصصی ارائه می شود. به دلیل اینکه تعداد کارگاه های همجوشی شیشه روز به روز در کشور زیاد می شود و اکثر هنرمندان آن از فارغ التحصیلان رشته ی صنایع دستی هستند، پرداختن به وضعیت تولید این شیوه، جامه ضرورت به خود پوشاند. بنابراین با تحقیق بر دو تکنیک دمی (فوتی) و همجوشی شیشه (فیوزینگ) در کارگاه های در حال فعالیت، وضعیت تولید و عوامل رکود آنها را مورد بررسی قرار می دهیم.

      از آنجا که آگاهی از روند تولید شیشه های هنری در کشورهای مطرح می تواند برای دستیابی به یک نتیجه گیری مطلوب و مفید موثر واقع شود، در بخشی از این رساله به معرفی موفق ترین نمونه های مشابه در اروپا می پردازیم.

2-1- منطق اجرایی ، روش تحقیق و جامعه آماری

نوع تحقیق در این پایان نامه، به لحاظ هدف کاربردی، از نظر ماهیت تحلیلی – توصیفی و از نظر شیوه اجرا به صورت میدانی و کتابخانه ای بوده است. لازم به ذکر است در مورد هنر شیشه گری منابع تالیفی و ترجمه شده بسیار محدود بوده و بخشهایی از مطالب این رساله از سایت های معتبر و کتاب های لاتین استفاده شده است.

 به دلیل اینکه موضوع تحقیق، وضعیت تولید شیشه های هنری در کارگاه های شیشه گری تهران معاصر است بهترین نمونه جامعه آماری کارگاه های در حال فعالیت می باشند و در بین آنها 6 واحد فعال آقای علی بختیاری، آقای سعید گلکار، خانم فرزانه خانلرخانی، آقای وفایی، رضا اسماعیلی و وحید زارع پور که از لحاظ کیفیت و سابقه کاری مطرح تر هستند مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته اند.