برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

 

توسعه فیزیکی و رشد شهرهای ایران تا چند دهه­ی پیش، هماهنگ و متناسب با نیازهای جامعه شهری بود. با بروز تحولات جدید، شهرها به سرعت تغییرات و دگرگونی هایی را پذیرا شدند. این دگرگونی­ها به شکل رشد سریع جمعیت و گسترش فیزیکی شتاب آمیز شهرها، و به صورت نامتعادل و ناهماهنگ بوده است. مهمترین مساله­ای که در برابر توسعه شهری قرار می­گیرد، مکان استقرار آنهاست. اصولا استقرار و پیدایش یک شهر بیش از هر چیز تابع شرایط محیطی و موقعیت جغرافیایی است، زیرا عوارض و پدیده­های طبیعی در مکان­گزینی، حوزه نفوذ، پراکندگی، توسعه فیزیکی و امثال آن اثر قاطعی دارند. هدف از این پژوهش بررسی نقش عوامل اکولوژیکی در مکان یابی توسعه شهری، مکان­گزینی شهر نورآباد براساس مدل اکولوژیکی و همچنین مکان­یابی توسعه آتی این شهر است. روش تحقیق، تحلیلی – توصیفی است که با استفاده از نرم افزار Arc GIS   9.3 و منطق بولین، مدل اکولوژیکی معیار­های اکولوژیکی توسعه شهری برای شهر نورآباد ممسنی شده است. نتایج تحلیل مکان­گزینی شهر نورآباد در مقایسه با عوامل اکولوژیکی توسعه شهری نشان داد که ارتفاع، بارش و دما مناسب­ترین، شیب، جهت دامنه و خاک نامناسب­ترین عوامل اکولوژیکی در مکان­گزینی شهر نورآباد ممسنی بوده است. در مرحله بعد نتایج مکان­یابی بهینه توسعه فیزیکی شهر نشان داد که عامل فاصله تا مسیل با 98/89 درصد مناسب­ترین و جهت دامنه با 34/12 درصد نامناسب ترین عامل اکولوژیکی در مکان­یابی بهینه بوده است. به منظور اجرای مدل، ابتدا لایه­های هر یک از عوامل به صورت زمین مرجع در محیطGIS تهیه شدند. سپس این لایه­ها برای اجرای مدل به فرمت شبکه­­ای تبدیل شدند. در این راستا لایه­های ارتفاع، شیب، جهت دامنه، زمین شناسی، دما، بارش، فاصله تا مسیل، خاک شناسی، پوشش و کاربری اراضی و فاصله تا محدوده شهر تهیه و مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین ملاحظه­ی نقشه­های حاصل از ترکیب لایه­ها نشان داد که که از محدوده مورد مطالعه برای توسعه آتی، تنها 185 هکتار که معادل 07/1 درصد از سطح کل منطقه است، برای توسعه آتی شهری مناسب می باشد و 93/98 درصد دارای شرایط مناسبی برای توسعه نیست. از نظر جهت­های توسعه، نواحی غرب و شمال مکان­های مطلوب برای توسعه آتی است، تنها 9 هکتار از سطح شهر نورآباد که معادل20/1 درصد می باشد، مناسب و براساس مدل اکولوژیکی مکان­گزینی شده است و 80/98 درصد از سطح شهر نامناسب است.

 

 

 

 

کلید واژه­ها: توسعه فیزیكی، شهر، عوامل اکولوژیکی، نورآباد ممسنی، منطق بولین،GIS.

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان 

فصل اول کلیات تحقیق                                                                                         صفحه

 

1-1)مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………14

 

1-2). تعریف موضوع………………………………………………………………………………………………………………………..15

 

1-3). اهمیت وارزش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………16

 

1-4). پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………..17

 

1-5). اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………..20

 

1-6). سوالات و فرضیه­های تحقیق…………………………………………………………………………………………………21

 

1-7). روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………..21

 

1-7-1). مدل منطق بولین یا منطق صفر و یک……………………………………………………………………………..22

 

1-8). مشکلات تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………23

فصل دوم: : مبانی نظری

 

2-1)مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………..25

 

2-2). مباحث مربوط به توسعه شهری. …………………………………………………………………………………………..25

 

2-2-1). شهر……………………………………………………………………………………………………………………………………25

 

2-2-2). برنامه­یزی………………………………………………………………………………………………………………………….26

 

2-2-3). برنامه­ریزی شهری……………………………………………………………………………………………………………..27

 

2-2-4). کاربری اراضی…………………………………………………………………………………………………………………….27

 

2-2-5). رشد و توسعه شهری………………………………………………………………………………………………………….28

 

2-2-6). مفهوم توسعه فیزیکی………………………………………………………………………………………………………..28

 

2-2-7). فضای شهری……………………………………………………………………………………………………………………..29

 

2-2-8). بافت………………………………………………………………………………………………………………………………….29

 

2-2-9). نظریات مورفولوژیکی و توسعه فیزیکی شهر……………………………………………………………………..30

 

2-2-10). توسعه فیزیکی شهر از دیدگاه اکولوژیک………………………………………………………………………..31

 

2-2-11). نظریه­های هسته­های متعدد شهر یا شهر چند هسته­ای………………………………………………..31

 

2-2-12). نظریه ساخت دوایر متحدالمرکز…………………………………………………………………………………….32

 

2-2-13). نظریه ساخت ستاره­ای شکل…………………………………………………………………………………………..32

 

2-2-14). نظریه محوری یا توسعه قطاعی شهر………………………………………………………………………………33

 

2-2-15). نظریه شهر خطی…………………………………………………………………………………………………………….33

2-3). متغیرهای موثر در مکان­یابی توسعه­ی فیزیکی شهرها………………………………………………………..33

2-3-1). مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………….33

2-3-2). ژئومورفولوژی……………………………………………………………………………………………………………………34

2-34). جنس خاک…………………………………………………………………………………………………………………………34

2-3-5). قابلیت خاک. ………………………………………………………………………………………………………………….35

 

2-3-6). شیب…………………………………………………………………………………………………………………………………35

 

2-3-7). باد…………………………………………………………………………………………………………………………………….35

 

2-3-8). آب­های زیر­زمینی……………………………………………………………………………………………………………..36

 

2-3-9). ارتفاع…………………………………………………………………………………………………………………………………36

 

2-3-10). رعایت حریم گسل………………………………………………………………………………………………………….36

 

2-3-11). جهت­های جغرافیایی……………………………………………………………………………………………………….36

 

2-3-12). حریم رودخانه­ها……………………………………………………………………………………………………………..37

فصل سوم: معرفی منطقه­ی مورد مطالعه

 

3-1).مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………..39

 

3-2). ویژگی­های جغرافیایی-طبیعی منطقه…………………………………………………………………………………..40

 

3-3). وضعیت توپوگرافی ………………………………………………………………………………………………………………..41

 

3-4). وضعیت شیب منطقه……………………………………………………………………………………………………………42

 

3-5). جهت دامنه…………………………………………………………………………………………………………………………….42

 

3-6). ویژگی­های زمین­ساختی و تکتونیکی محدودۀ مورد مطالعه…………………………………………………45

 

3-6-1). زمین­شناسی……………………………………………………………………………………………………………………..46

 

3-7). ویژگی­های آب و هوایی شهر نورآباد……………………………………………………………………………………..47

 

3-7-1). تابش آفتاب…………………………………………………………………………………………………………………47

 

3-7-2). میزان دما و رژیم حرارتی…………………………………………………………………………………………….48

 

3-7-3). پراکندگی بارش در شهر نورآباد ………………………………………………………………………………….49

 

3-7-4). باد ……………………………………………………………………………………………………………………………….49

 

3-8). وضعیت هیدرولوژی منطقه………………………………………………………………………………………………..50

 

3-8-1). .منابع آبهای سطحی………………………………………………………………………………………………………51

 

3-8-2 ). منابع آب­های زیرزمینی………………………………………………………………………………………………..51

 

3-9). خاکشناسی منطقه مورد مطالعه …………………………………………………………………………………………52

 

3-10). خصوصیات زلزله­خیزی محدودۀ مورد مطالعه……………………………………………………………………54

 

3-11) مطالعات تاریخی…………………………………………………………………………………………………………………..54

 

3-11-1) وجه تسمیه ……………………………………………………………………………………………………………………..54

 

3-12). مطالعات کالبدی…………………………………………………………………………………………………………………54

 

3-12-1). مرحله اول توسعه شهر نورآباد………………………………………………………………………………………..54

 

3-12-2). مرحله دوم توسعه از سال 1345 تا قبل از انقلاب اسلامی……………………………………………56

 

3-12-3). مرحله سوم توسعه شهر بعد از انقلاب تا سال1365……………………………………………………..57

 

3-12-4). مرحله چهارم توسعه شهر از دهه 1365 به بعد. ………………………………………………………….58

 

3-13). تغییر و تحولات جمعیت شهر……………………………………………………………………………………………..59

 

3-13-1). تراکم خالص و ناخالص جمعیت شهر نورآباد…………………………………………………………………60

 

3-13-2). بررسی وضعیت اشتغال و فعالیت در شهر نورآباد…………………………………………………………..60

 

3-14). اقتصاد شهر………………………………………………………………………………………………………………………… 61

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل و نتیجه­گیری

 

4-1). مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………….64

 

4-2). بررسی وضعیت تناسب عوامل اکولوژیکی منطقه………………………………………………………………64

 

4-2-1).  وضعیت تناسب ارتفاع از سطح دریا منطقه……………………………………………………………………..62

 

4-2-2).  وضعیت تناسب شیب منطقه……………………………………………………………………………………………65

 

4-2-3).  وضعیت تناسب جهت دامنه…………………………………………………………………………………………….66

 

4-2-4).  وضعیت تناسب زمین­شناسی منطقه………………………………………………………………………………..67

 

4-2-5). وضعیت تناسب بارش منطقه…………………………………………………………………………………………….69

 

4-2-6). وضعیت تناسب دما منطقه………………………………………………………………………………………………..70

 

4-2-7).  وضعیت تناسب فاصله تا مسیل منطقه……………………………………………………………………………71

 

4-2-8). وضعیت تناسب خاک منطقه. …………………………………………………………………………………………..72

 

4-2-9). وضعیت تناسب پوشش گیاهی و کاربری اراضی منطقه…. ……………………………………………..73

 

4-2-10). وضعیت تناسب فاصله تا محدوده شهر…………………………………………………………………………..75

 

4-2-11). ترکیب کلیه لایه­های عوامل اکولوژیکی منطقه. ……………………………………………………………76

 

4-3). مکان­گزینی شهر نورآباد(براساس با مدل اکولوژیکی). …………………………………………………………77

 

4-4). مکان­یابی بهینه­ی توسعه آتی شهر نورآباد براساس عوامل اکولوژیکی………………………………….84

 

4-5). پیامدهای توسعه فیزیكی شهر نورآباد ………………………………………………………………………………….91

 

4-5-1). آلودگی آب. ………………………………………………………………………………………………………………………92

 

4-5-2). تخریب اراضی كشاورزی………………………………………………………………………………………………….92

 

4-6). نتیجه­گیری. …………………………………………………………………………………………………………………………..93

 

4-7). آزمون فرضیه­ها………………………………………………………………………………………………………………………97

 

4-8). ارائه پیشنهادات و راهکارها…………………………………………………………………………………………………..98

 

منابع ومآخذ.. ………………………………………………………………………………………………………………………………….99

فهرست جداول

 

جدول 2-1): معیارهای مدل اکولوژیکی توسعه شهری ایران. ………………………………………………………..37

 

جدول 3-1 ): تراکم خالص و ناخالص شهر نورآباد طی سال­های 1385-1345. ………………………….60

 

جدول3-2: وضعیت شاغلین شهر نورآباد ممسنی طی سال­های 1385- 1345……………………………61

 

جدول 4-1): وضعیت تناسب ارتفاع از سطح دریا منطقه………………………………………………………………65

 

جدول 4-2): وضعیت تناسب شیب منطقه. ………………………………………………………………………………….66

 

جدول 4-3): وضعیت تناسب جهت دامنه…………………………………………………………………………………….67

 

جدول 4-4: وضعیت  تناسب زمین شناسی منطقه ………………………………………………………………………68

 

جدول 4-5: وضعیت  تناسب بارش منطقه……………………………………………………………………………………69

 

جدول 4-6: وضعیت تناسب دما منطقه…………………………………………………………………………………………..70

 

جدول 4-7: وضعیت تناسب فاصله تا مسیل منطقه ……………………………………………………………………..71

 

جدول 4-8: وضعیت تناسب خاک منطقه………………………………………………………………………………………73

 

جدول 4-9: وضعیت تناسب پوشش و کاربری اراضی منطقه……………………………………………………….74

 

جدول 4-10: وضعیت تناسب فاصله از شهر…………………………………………………………………………………..76

 

 جدول 4-11: تعیین مناطق بهینه برای توسعه شهری………………………………………………………………….77

 

نقشه4-12: بررسی تناسب عوامل اکولوژیکی در مکان­یابی توسعه آتی شهر نورآباد…………………….79

 

جدول 4-13: مکان­گزینی شهر نورآباد براساس با مدل اکولوژیکی………………………………………………..86

 

 

 

 

 

فهرست اشکال(نمودارها)

 

نمودار 3-1 : روند تغییرات جمعیت شهر نورآباد طی سال­های 1385-1345………………………………..59

 

نمودار 3-2 : تراکم خالص و ناخالص شهر نورآباد طی سال­های 1385-1345……………………………..60

 

نمودار 3- 3: بررسی نقش اقتصادی شهر بر مبنای روش بوژوگارنیه………………………………………………62

فهرست اشکال( نقشه­ها)

 

نقشه 3- 1: موقعیت جغرافیایی شهر نورآباد ممسنی………………………………………………………………………40

 

نقشه3-2: ارتفاع از سطح دریا منطقه……………………………………………………………………………………………41

 

نقشه3-3: شیب منطقه……………………………………………………………………………………………………………………42

 

نقشه3-4: جهت دامنه منطقه………………………………………………………………………………………………………….45

 

نقشه3-5: زمین شناسی منطقه……………………………………………………………………………………………………….46

 

نقشه3-6: دما منطقه………………………………………………………………………………………………………………………..48

 

نقشه 3-7: بارش منطقه…………………………………………………………………………………………………………………..49

 

نقشه 3-8: فاصله از رودخانه و مسیل……………………………………………………………………………………………..50

 

نقشه 3-9: خاکشناسی منطقه………………………………………………………………………………………………………….52

 

نقشه  3-10: توسعه ادواری نورآباد………………………………………………………………………………………………….55

 

نقشه 4-1:  بررسی وضعیت تناسب ارتفاع از سطح دریا منطقه برای مکان­یابی توسعه شهری…….65

 

نقشه4-2: بررسی وضعیت تناسب شیب منطقه برای مکان­یابی توسعه شهری……………………………..66

 

نقشه 4-3:  بررسی وضعیت تناسب جهت دامنه منطقه برای مکان­یابی توسعه شهری……………….67

 

نقشه 4-4:  بررسی وضعیت تناسب زمین­شناسی منطقه برای مکان­یابی توسعه شهر………………….68

 

نقشه4-5: بررسی وضعیت تناسب بارش منطقه برای مکان­یابی توسعه شهری……………………………..69

 

نقشه 4-6:  بررسی وضعیت تناسب دما منطقه برای مکان­یابی توسعه شهری……………………………..70

..

نقشه 4-7: بررسی وضعیت تناسب فاصله تا مسیل منطقه برای مکان­یابی توسعه شهری……………72

 

نقشه 4-8: بررسی وضعیت تناسب خاک منطقه برای مکان­یابی توسعه شهری…………………………….73

 

نقشه 4-9:  بررسی وضعیت تناسب پوشش و کاربری منطقه برای مکان­یابی توسعه شهری…………75

 

نقشه 4-10: وضعیت تناسب فاصله تا محدوده شهر برای مکان­یابی توسعه شهری……………………..76

 

نقشه4-11: تعیین مکان بهینه برای توسعه فیزیکی و اسکان جمعیت آتی شهر نورآباد……………….77

 

نقشه4-12:  تناسب مکان­گزینی شهر نورآباد براساس عامل ارتفاع  …………………………………………….79

 

نقشه 4-13: تناسب مکان­گزینی شهر نورآباد براساس عامل شیب…………………………………………………80

 

نقشه 4-14: تناسب مکان­گزینی شهر نورآباد براساس عامل جهت دامنه……………………………………..80.

 

نقشه 4-15: تناسب مکان­گزینی شهر نورآباد براساس عامل زمین شناسی…………………………………..81

 

نقشه 4-16: تناسب مکان­گزینی شهر نورآباد براساس عامل بارش………………………………………………..81

 

نقشه 4-17: تناسب مکان­گزینی شهر نورآباد براساس عامل دما. …………………………………………………82

 

نقشه 4-18: تناسب مکان­گزینی شهر نورآباد براساس عامل  فاصله تا مسیل……………………………….82

 

نقشه 4-19: تناسب مکان­گزینی شهر نورآباد براساس عامل خاک…………………………………………………83

 

نقشه 4-20: تناسب مکان­گزینی شهر نورآباد براساس عامل پوشش و کاربری اراضی…………………..83

 

نقشه 4-21: تناسب مکان­گزینی شهر نورآباد براساس کلیه عوامل اکولوژیکی……………………………….84

نقشه4-22: مکان­یابی توسعه آتی شهر نورآباد با توجه به عامل ارتفاع……………………………………………86

نقشه4-23: مکان­یابی توسعه آتی شهر نورآباد با توجه به عامل شیب……………………………………………87

نقشه4-24: مکان­یابی توسعه آتی شهر نورآباد با توجه به عامل جهت دامنه………………………………..87

 

نقشه4-25 : مکان­یابی توسعه آتی شهر نورآباد با توجه به عامل زمین­شناسی……………………………..88

 

نقشه 4-26: مکان­یابی توسعه آتی شهر نورآباد با توجه به عامل بارش………………………………………88

 

نقشه 4-27: مکان­یابی توسعه آتی شهر نورآباد با توجه به عامل دما. …………………………………………89

 

نقشه 4-28: مکان­یابی توسعه آتی شهر نورآباد با توجه به عامل فاصله تا مسیل…………………………89

 

نقشه 4-29: مکان­یابی توسعه آتی شهر نورآباد با توجه به عامل خاک………………………………………….90

 

نقشه 4-30: مکان­یابی توسعه آتی شهر نورآباد با توجه به عامل پوشش و کاربری اراضی…………….90

 

نقشه 4-31: مکان­یابی توسعه آتی شهر نورآباد با توجه به کلیه عوامل اکولوژیکی………………………91

مقدمه

شهرنشینی و توسعه فضایی- کالبدی متاثر از توزیع فضایی جمعیت٬ انواع عوامل طبیعی (اقلیم٬ خاک٬ ژئومورفولوژی و….) و انسانی ( جمعیت٬ اقتصاد٬ فرهنگ٬ سیاست و….) در عرصه زندگی بشری به عنوان ویژگیهای جهانی از قرن 18 میلادی٬ روند تکاملی را طی کرده و در قرن 20 شدت یافت٬ در قرن 21 میلادی نیز شاهد شهرنشینی گسترده با بیش از 62 درصد خواهیم بود (باستیه٬ 1377 :239 ). تراکم بیش از اندازه جمعیت، تمرکز فعالیت­ها وفراوانی ساخت و سازها، رشد و گسترش فیزیکی کانون­های شهری و تخریب اکوسیستم طبیعی را در پی داشته است. هر چند توسعه شهر در کشورهای صنعتی در قرون گذشته به آرامی صورت گرفته است اما در کشورهای در حال توسعه بعد از جنگ جهانی دوم صورت گرفته است وشهرهای کشورهای در حال توسعه با شتاب و سرعت بیشتری از شهرهای ممالک صنعتی توسعه می­یابند (شکویی ٬ 1365 :176 ). لذا مطالعه اینگونه مسائل و آگاهی از کم و کیف آنها یکی از مهمترین وظائف برنامه­ریزان شهری می­باشد. لازم به ذکر است که در دهه­های اخیر شهرهای ما (بخصوص شهرهای بزرگ) به خوبی گسترش یافته­اند. این گسترش کالبدی یا انفجار کالبدی در بسیاری از موارد بیش از انفجار جمعیت بوده است. یعنی نسبت افزایش سطح بیش از افزایش جمعیت می­باشد. در وهله اول این گسترش به نظر منطقی و طبیعی می­آید چون با رسیدن جمعیت به آستانه­های جدید تاسیسات و تسهیلات مورد نیاز و تقاضای جامعه شهری تامین می­باشد که تناسب ساده با افزایش جمعیت ندارد ولی میتواند دامنه­ای بس وسیع­تر از آستانه موجود را پاسخگو باشد (فرج زاده ٬ 1385 : 12 ). استقرار و پیدایش یک شهر بیش از هر چیز تابع شرایط و موقعیت جغرافیایی است، زیرا عوارض و پدیده­های طبیعی در مکان­گزینی، حوزه نفوذ، توسعه فیزیکی و مورفولوژیک شهری اثری قاطعی دارند. پدیده های طبیعی گاه به عنوان عوامل مثبت و گاه عوامل منفی و بازدارنده عمل می کنند( ثروتی و دیگران، 1388: 27) . عدم سازگاری محیط طبیعی در توسعه شهرها می­تواند زمینه­های ایجاد مخاطرات گوناگون طبیعی را فراهم سازد همچنین بستر طبیعی قادر است در رابطه با عوامل آب و خاک ، شیب ، آب و هوا و ….. محدودیت هایی را برای توسعه فیزیکی شهرها ایجاد نماید( عزیزپور، 1375: 68). در این پژوهش ابتدا به گر­آوری مبانی نظری در خصوص نقش و تاثیر عوامل اکولوژیکی در توسعه فیزیکی شهر­ها پرداخته شده است و سپس با بررسی و مطالعات وضع موجود شهر نورآباد ممسنی و مقایسه آن با معیارهای بهینه و معقول اکولوژیکی در سه قسمت به مکان­یابی توسعه شهری( در سطح بخش مرکزی شهرستان)، مکان­گزینی شهر نورآباد( در مقایسه با مدل اکولوژیکی) و در نهایت مکان­یابی توسعه آتی شهر پرداخته شده است.

فصل­بندی پایان نامه به شرح زیر می­باشد:

فصل اول: به معرفی موضوع تحقیق، اهداف تحقیق، بیان مسأله، ضرورت، اهداف تحقیق و پیشینه آن پرداخته شده است.

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق است که در این فصل به نظریات، دیدگاه­ها، مکاتب، مدل­ها و سایر مباحث مربوط اشاره شده است.

فصل سوم: در فصل سوم به معرفی منطقه مورد مطالعه (نورآباد ممسنی) پرداخته شده است و ویژگی­های جغرافیایی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی منطقه آورده شده است.

فصل چهارم: در فصل چهارم که به یافته­های تحقیق مورد تجزیه و تحلیل، قرار گرفته است. در این فصل به ارزیابی و تحلیل نقش عوامل اکولوژیکی بر مکان­یابی توسعه شهری( در سطح بخش مرکزی شهرستان)، مکان­گزینی شهر نورآباد( در مقایسه با مدل اکولوژیکی) و مکان­یابی توسعه آتی شهر پرداخته شده است. در نهایت به نتیجه گیری، آزمون فرضیه­ها و پیشنهادات پرداخته شده است.

 

1-2) تعریف موضوع

فرهنگ مادی ومعنوی شهری، حاصل دستاورد بزرگ كانون تمدن­ساز از چند هزار سال پیش تاكنون بوده است و دستیابی به رفاه و آسایش فزاینده در محیط زیست شهری، از دغدغه­های فكری فرهیختگان به­ویژه كارشناسان آشنا به مسائل شهری در دو قرن اخیر می­باشد. با گذشت زمان، نابودی منابع طبیعی شهری، از جمله زمین­های كشاورزی و منابع آبها، توسعه ناموزون آن، فقدان مدیریت كار آمد شهری با وضعیت نابرابری زای اقتصادی، مهاجرت سیل آسای جمعیت روستایی به شهرها تراكم و فشردگی این مهاجرین در محله­های مختلف و جدائی­گزینی در شهرها، از مسائل و معضلاتی است كه چشم انداز ناپایداری را بر شهرها تحمیل كرده است (مهندسین مشاور امکو ٬ 1379 :15 ). چنین تحولی موجب گستردگی محدوده خدماتی شهرها شده كه انبوه جمعیت شهری را بـا سطوح طبقات اجتماعی متفاوت در خود جای داده است. با پویش فزاینده و سریعی كـه در ساخت كالبدی شهر، از سال 1350 به بعد یعنی اوج دوره رشد شهرها و هرج و مرج توسعه كالبدی شهری ایران، آن چنان وسعت می­یابد كه حتی تدوین قوانین سخت و برخورد قهرآمیز شهرداری­ها نیز از بروز آن عاجز می­ماند. نتیجه آنكه شهرهای ایران به خصوص بافت كـالبدی آنها، منشاء و بستر ناپایداری در شهرها می­گردد. تغییرات کالبدی و تحولات فضایی شهرها، چنان سریع و شتابنده عمل کرده است که پس از دوره­ای کوتاه، اکنون شهرهای کشور، نه تنها توانایی حفظ ویژگی­های سنتی و اصیل، خود را ندارند، بلکه اصول تازه و علمی نیز بر کالبد آنها و رشد و توسعه آیندشان با مشکلات بسیاری همراه است(نصیری،54:1384). بیشتر شهرها در گذشته به صورت طبیعی رشد کرده­اند، یعنی توسعه شهر بدون برنامه­ریزی آتی انجام شده و شهر به صورت افقی توسعه یافته است. در رشد طبیعی شهر، سیستم جاده­ای، پارک­ها، مدارس، زمین­بازی و… بدون نظم و ملاحظات توسعه آتی شهر ایجاد می­شدند. امروزه توسعه فیزیکی نابسامان و بی­رویه یکی از مشکلات شهر و شهرنشینی جهان سوم در دوران معاصر است. به طوری که طی فرایندی مداوم، محدودیتهای فیزیکی و فضاهای کالبدی شهر در جهات عمودی و افقی به لحاظ کمی و کیفی رشد می­یابد و اگر این روند سریع بی­برنامه باشد، ترکیبی نامناسب از فضاهای شهری مشکل­زا خواهد انجامید و با

 

فهرست مطالب

فصل اول:  طرح تحقیق

 

1-1 مقدمه…………………………. 2

1-2 بیان مسئله…………………….. 4

1-3 ضرورت واهمیت انجام تحقیق………… 7

1-4 اهداف تحقیق……………………. 9

1-4-1 هدف کلی ……………………… 9

1-4-2 اهداف اختصاصی ………………… 9

1-5 فرضیه های تحقیق ……………….. 10

1- 6 پیش فرض های تحقیق …………….. 10

1-7 قلمروتحقیق ……………………. 10

1-8 محدودیت های تحقیق………………. 11

1-9 تعریف نظری واژه های تحقیق……….. 11

1-10 تعریف عملیاتی واژه ها…………… 12

فصل دوم: مبانی نظری وادبیات تحقیق

2-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………….15

2-2 مبانی نظری…………………….. 15

2-3 تعریف رشد……………………… 15

2-4 حیطه های رشد انسان……………… 16

2-5 رشد حرکتی، اهمیت و روش های ارزیابی آن 17

2-5-1 تعریف رشد حرکتی ………………. 17

2-5-2 اهمیت رشد مهارت های حرکتی ……… 18

2-5-3 شاخص های رشد حرکتی ارزیابی کمی و ارزیابی کیفی…………………………20

2-6 مدل های رشد حرکتی ……………… 21

2-6-1 مدل آنیتاهارو…………………. 22

2-6-2  مدل ساعت شنی گالاهو……………. 23

2-6-2-1 دوره حرکات رفلکسی……………. 23

2-6-2-2 دوره حرکات مقدماتی ………….. 24

2-6-2-3 دوره حرکات بنیادی……………. 25

 

2-6-2-4 دوره حرکات تخصصی ……………. 26

2-6-2-5 پر شدن و واژگون شدن ساعت شنی …. 26

2-7 مهارت های حرکتی بنیادی………….. 27

2-7-1 تفاوت های جنسیتی در مهارت های حرکتی بنیادی 28

2-8 شخصیت…………………………. 29

2-8-1 مفهوم خویشتن………………….. 31

2-8-2 انواع خود ……………………. 32

2-9 خودپنداره …………………….. 35

2-9-1 عوامل موثر بر خودپنداره ……….. 35

2-9-2 تقسیم بندی خود پنداره………….. 37

2-9-3 تعاریف و مدل های خودپنداره بدنی یا تصویر بدنی  37

2-9-4 تکامل خود پنداره بدنی………….. 41

2-9-5 توانایی ها و فعالیت های حرکتی و اهمیت آن 42

2-10 شایستگی حرکتی درک شده ………….. 44

2-11 ترکیب بدن …………………….. 45

2-12 مدل ترکیب بدن …………………. 46

2-12-2  رشد سیستم چربی ……………… 47

2-13 ترکیب بدنی و فعالیت بدنی در کودکان و نوجوانان   48

2-14 تعریف چاقی…………………….. 49

2-14-1 بررسی شیوع چاقی ……………… 50

2-14-2 انواع چاقی…………………… 51

2-14-3 علل چاقی…………………….. 52

2-15 سنجش میزان چربی بدن…………….. 52

2-15-1 روش های آزمایشگاهی……………. 52

2-15-2 روش های میدانی……………….. 54

2-15-2-1 روش های محاسبه شاخص توده بدن…. 55.

2-15-3 روش محاسبه توده شاخص توده بدن برای بزرگسالان   57

2-15-3-1 تفسیر شاخص توده بدن بر حسب جنسیت 58

2-16 شاخص توده بدن در کودکان و نوجوانان . 58

2-16-1 درصد شاخص توده بدن …………… 60

2-17 پیشینه تحقیق ………………….. 62

2-17-1  تحقیقات انجام شده در داخل کشور………………………………………………….62

2-17-2 تحقیقات انجام شده در خارج از کشور. 64

2-17-3 جمع بندی…………………….. 70

فصل سوم :روش شناسی تحقیق

3-1 مقدمه ………………………… 73

3-2 روش تحقیق …………………….. 73

3-3 جامعه تحقیق …………………… 73

3-3-1 روش نمونه گیری و شرکت کنندگان…… 73

3-3-2 ابزار جمع آوری اطلاعات………….. 74

3-3-2-1 پرسشنامه خود توصیفی -1 برای کودکان 74

3-3-3 آزمون رشدحرکتی درشت  ـ 2 (اولریخ2000 ؛2-TGMD) 75

3-3-3-1 ساختار و وسایل اجرای آزمون …… 76

3-3-3-2 نحوه اجرا و نمره گذاری آزمون …. 77

3-3-3-3 نمرات آزمون و تفسیر آن ها…….. 78

3-4 روش جمع آوری اطلاعات…………….. 78

3-5 متغیر های وارد در تحقیق ………… 79

3-6 روش های آماری………………….. 79

81

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها

4-1 مقدمه…………………………. 81

4-2 توصیف آماری داده ها ……………. 81

4-3 آزمون فرضیه ها ………………… 83

4-3-1 فرضیه اول ……………………. 83

4-3-2 فرضیه دوم ……………………. 84

4-3-3 فرضیه سوم ……………………. 85

4-3-4 فرضیه چهارم ………………….. 86

فصل پنجم :بحث و نتیجه گیری

5-1 مقدمه ………………………… 88

5-2 خلاصه پژوهش ……………………. 88

5-3 بحث ………………………….. 89

5-4 نتیجه گیری…………………….. 95

5-5پیشنهادات تحقیق…………………. 96

5-5-1 پیشنهادات بر خواسته از تحقیق…… 96

5-5-2 پیشنهادات پژوهشی……………… 96

مقدمه
 

انسان به عنوان موجودی با شعور همواره در پی شناخت شخصیت، خویشتن و حفظ سازمان جسمی و روانی خویش بوده است. هر فرد درک خاصی از واژه  “خویشتن “[1] دارد. خودپنداره[2]عموما به عنوان آگاهی فرد از ویژگی ها، صفات و محدودیت های شخصی تلقی شده و در واقع به چگونگی نگریستن فرد به خود بدون داشتن قضاوت شخصی یا هرگونه مقایسه ای با افراد دیگر گفته می شود(گالاهو و ازمون،2008). بر طبق نتایج مطالعات شرایط زیستی و کیفیت زندگی و نوع تجربیات فرد به تدریج خود پنداره را شکل می دهد. بنابراین دوره کودکی و نوجوانی مهمترین دوره رشد خود پنداره و توسعه دیدگاه مثبت نسبت به خویشتن است(اسلامی نسب ،1373). از دیدگاه هارتر (1981) خودپنداره در دو بعد نمود پیدا می کند: خودپنداره تحصیلی[3] و خود پنداره غیر تحصیلی. خودپنداره تحصیلی مربوط به مباحث درسی مانند ریاضی و زبان انگلیسی است.  خود پنداره غیر تحصیلی نیز مربوط به سطوح اجتماعی[4]، عاطفی[5] و بدنی[6] تقسیم می شود. هرکدام از این سطوح نیز به نوبه خود دارای زیر مجموعه هایی می باشند. مثلا خود پنداره بدنی شامل ظاهر[7] و توانایی هایی جسمانی[8] و حرکتی است(مارش،1997) و به نگرش فرد نسبت به بدن خود اطلاق می شود (بهرام و شفیع زاده ،1383). بنابراین سطح تبحر کودک در مهارت های حرکتی و توانایی های جسمانی در بازی ها بر کیفیت رشد خود پنداره او بسیار اثر گذار است. بر طبق مدل رشد حرکتی گالاهو[9]، مهارت های حرکتی بنیادی که در دوره کودکی از دو تا هفت سالگی قابلیت کامل شدن را دارند، زیربنای موفقیت کودک در بازی ها و مهارت های ورزشی هستند. این مهارت ها که به عنوان مهارت های حرکتی درشت یعنی مهارت هایی که مستلزم عمل عضلات بزرگ بدن می باشند نیز شناخته می شوند و شامل مهارت های حرکتی جا به جایی مثل دویدن و انواع پریدن و مهارت های حرکتی کنترل شی مثل پرتاب و گرفتن توپ هستند (گالاهو،2006). مطالعات نشان می دهد کودکانی که در این مهارت ها تبحر دارند، بیشتر از بازی و فعالیت جسمانی لذت می برند؛ بنابراین تحرک بیشتری هم دارند. به عبارت بهتر کودکی که خود را در انجام مهارت های حرکتی و ورزشی توانا احساس می کند، انگیزه بیشتری نیز برای مشارکت در بازی ها و رقابت های ورزشی دارد(مارش،2005). از نظر تئوری انگیزشی هارتر[10] احساس فرد نسبت به توانایی های خود که به عنوان شایستگی درک شده[11] مطرح می شود از متغیرهای زیر بنایی انگیزش و رشد خودپنداره و عزت نفس است، از این رو درک فرد از توانایی های جسمانی و حرکتی خود یا شایستگی حرکتی درک شده[12]می تواند نقش تعیین کننده ای در انتخاب سبک زندگی فعال و غیر فعال داشته باشد(گالاهو و ازمون،2008).

امروزه چاقی[13] از جمله بیماری های قرن شناخته شده و همین معضل در چند دهه اخیر گریبان گیر کودکان و نوجوانان نیز شده است که تهدید کننده سلامت جسمانی و روانی جوامع آتی است (مولوانی، 2007). با توجه به اینکه یکی از دلایل چاقی بی تحرکی است و بر اساس آنچه که در بالا گفته شد می توان پیش بینی کرد که آموزش و رشد مهارت های حرکتی بنیادی می تواند از جمله راهکارهای پیشگیری و مقابله با چاقی در اثر افزایش انگیزه برای تحرک جسمانی باشد، با این حال برای درک بهتر از عوامل اثر گذار بر چاقی و ارتباط بین تبحر حرکتی، شایستگی حرکتی درک شده وچاقی نیاز به انجام تحقیقاتی در این حوزه در جامعه ما احساس می شود. به همین دلیل هدف این تحقیق ارزیابی رابطه بین رشد مهارت های حرکتی بنیادی[14] و شایستگی حرکتی درک شده در دختران چاق و غیر چاق می باشد.

 

1- 2.  بیان مسئله

رشد حرکتی [15]در طول زندگی متغیر است و تغییرات روانی – اجتماعی نیز با تغییرات رشد حرکتی قابل مشاهده است(گالاهو،2006). مهمترین دوره رشد حرکتی در میان دوره های زندگی دوره کودکی است که مشخصه این دوره، رشد مداوم جسمانی، حرکتی، شناختی وعاطفی است(فاضل،1386).

گالاهو، رشد حرکتی انسان را به چهار دوره  تقسیم کرده است که یکی از این دوره ها، دوره حرکات بنیادی است.

حرکات بنیادی در زمره حرکات درشت[16] محسوب می شوند که  شامل دو گروه مهارت های حرکتی کنترل شی[17] ازجمله پرتاب، دریافت توپ و ضربه به توپ  ومهارت های جابه جایی [18] از جمله لی لی کردن، دویدن و پریدن می باشند (گالاهو و ازمون،2008).

بر طبق مدل رشد حرکتی گالاهو، این مهارت ها ی حرکتی بنیادی در طی دوران کودکی تحت تاثیر بالیدگی جسمانی، آموزش وتمرین تکامل می یابند(پانی،2002). پانگرازی [19](2004) بیان   می کند که یادگیری مهارت های حرکتی درشت در ابتدای کودکی ضروری است زیرا سنگ بنای مهارت های حرکتی پیچیده می باشند (رد ،2002). عقب ماندگی رشدی کودکان در این
مهارت ها بر روی یادگیری مهارت های ورزش، موفقیت تحصیلی و کارکرد ذهنی و تعامل و سازگاری اجتماعی کودکان تاثیر می گذارد. همین عامل مانع از پیشرفت اعتماد به نفس و احساس خود ارزشمندی در کودکان خواهد شد (زارع زاده،1388).

تا به امروز مطالعاتی که در مورد رابطه بین شایستگی حرکتی درک شده و رشد مهارت های حرکتی بنیادی صورت گرفته، نشان می دهد که  شایستگی ادراک شده نقش بسزایی در انگیزه موفقیت و میزان مشارکت ورزشی کودکان دارد(شیخ،1389). مطالعه اولریخ (1987) نشان        می دهد که تبحر کودکان در مهارت های حرکتی بنیادی که با عنوان شایستگی حرکتی واقعی اطلاق می شوند، با کیفیت خود پنداره و احساس شایستگی حرکتی کودکان در ارتباط است و اغلب کودکان به خاطر سطح پایین شایستگی ادراک شده یا واقعی خود، گرایش به سمت بی تحرکی جسمانی دارند(بهرام وشفیع زاده 1383). به طوری که مورگان و همکارانش(2008) نشان دادند، کودکانی که شایستگی حرکتی درک شده و واقعی بالاتری دارند (به عنوان مثال؛کودکانی که اعتقاد دارند در عملکرد ورزشی خوب هستند و مهارت های جدید ورزشی را زود یاد می گیرند)، دارای سطوح بالاتر فعالیت بدنی نسبت به کودکانی که  شایستگی درک شده پایین تری دارند، هستند (بقالیان ،1383). کاتلین کیلای(2010) از مطالعه درمورد کودکان پیش دبستانی و دبستانی متوجه شد، کودکانی که از سطح بالای آمادگی جسمانی یعنی شایستگی حرکتی واقعی برخوردارند، کمتر دچار اضافه وزن یا چاقی می شوند(فاضل،1386).

در سال های اخیر، اپیدمی چاقی در کودکان و نوجوانان یکی از مشکلات عمده بهداشتی در کشور های   توسعه یافته و در حال توسعه است. محققان معتقدند که حداقل 10درصد کودکان سراسر دنیا دارای اضافه وزن یا چاقی هستند(کلیشاد،2007). چاقی یکی از نگرانی های متخصصین سلامت و ورزش است زیرا تخمین زده می شود در سال 2020 سه چهارم از کل مرگ ومیرها به علت بیماری های غیر واگیردار خواهد بود (شیلتون،2007). بنابراین احساس شایستگی حرکتی و تبحر در  مهارت های حرکتی، یکی از واسطه های تشویق کودکان چاق به فعالیت جسمانی است (زارع زاده،1388). لذا ارزیابی پایین فرد از شایستگی جسمانی و حرکتی احتمالا به کاهش انگیزه های مشارکت ورزشی و فعالیت های جسمانی منجر می شود، در حالی که سطوح بالای شایستگی حرکتی ادراک شده احتمالا باعث تحریک کودک به مشارکت ورزشی می شود (فاضل ،1386). همچنین ریچارد جونس (2010) با مطالعه بر روی شایستگی حرکتی واقعی کودکان 5 تا10سال و والدین آنها نتیجه گرفت که والدین و کودکان چاق شایستگی حرکتی واقعی کمتری نسبت به والدین و کودکان نرمال دارند. از طرفی دیوید استودن (2008) متوجه شد کودکانی که تناسب اندام دارند ، اشتیاق بیشتری برای بهبود آمادگی جسمانی خود دارند (امیری،1383). استیل (2004)درطی مطالعه خود بر روی عوامل چاقی و کفایت حرکتی ادارک شده و واقعی کودکان به این نتیجه رسید، شایستگی ادراک شده و واقعی عامل مشترک مهمی در حفظ چاقی دوره کودکی می باشد وهمچنین، کودکانی که اضافه وزن دارند نسبت به همسالان خود با وزن متعادل از شایستگی حرکتی ادراک شده و واقعی جسمانی کمتری برخوردارند(گالاهو و ازمون،2008). درتضاد با این نتایج، فابریزو و همکارانش(2007) به مطالعه رابطه بین مهارت های حرکتی درشت و ترکیب بدن(BMI)روی دختران 4 تا 6 ساله پرداختند. این محققان نتیجه گیری کردند که عملکرد کودکان 4تا 6 ساله در مهارت های حرکتی درشت هیچ رابطه ای با BMI نداشته است. همچنین میشل براندیزل (2007) در مطالعه مروری خود در مورد فعالیت جسمانی فرهنگ ها و نژاد های آمریکایی به این نتیجه رسید که در دهه گذشته اغلب نژاد آفریقایی- آمریکایی، چاقی را یکی از نشانه های ظاهری مناسب و سلامتی، مخصوصا برای کودکان می دانستند و از دیدگاه آنها کودکان چاق،کودکانی قوی و سالم تری هستند. از طرفی تحقیقات مربوط به تفاوت های جنسیتی برای دو متغیر شایستگی حرکتی درک شده و شایستگی حرکتی حقیقی نشان می دهد که در بین کودکان 8 تا 13 سال، پسران شایستگی بدنی درک شده بالاتری را نسبت به دختران از خود نشان می دهند(گودویورادیسیل،1997). همچنین لینارت لارسیپ و راین لیبلیک(2002) با مطالعه بر روی کودکان 10 تا 13 سال نتیجه گرفتند که بین دختران و پسران در شایستگی حرکتی درک شده و حقیقی تفاوت وجود دارد. در همین رابطه رابینسون لی(2011) با مطالعه بر روی کودکان پیش دبستانی به این نتیجه رسید که پسران در اجرای مهارت های حرکتی بنیادی یا به عبارتی شایستگی حرکتی واقعی و همچنین در ادراک شایستگی خود، نسبت به دختران بالاتر هستند. مونیکا تایمنیز و همکاران (2010) تفاوت موجود بین کودکان چاق و غیرچاق و جنسیت را مورد بررسی قرار دادند نتایج آنها نشان داد تفاوت معنی داری در خود پنداره جسمانی کودکان چاق و غیرچاق وجود دارد اما این تفاوت در میان پسران و دختران دیده نشد. در تضاد با این نتایج فرانسکو چرلی (2008) نشان داد میل دختران چاق به انتخاب و انجام فعالیت جسمانی نسبت به پسران چاق به طور معنی داری کمتر است. پس به نظر می رسد دختران بیشتر در معرض کم تحرکی و خطر چاقی نسبت به پسران هستند.گرین دوفر (1983 ) در پی این که چرا دختران نسبت به پسران دارای ادراک جسمانی پایین تری از خود هستند، به این نتیجه رسید که جامعه و والدین، دختران را به سمت انواع بازی های محدود و غیرفعال ترغیب می کند و به همین دلیل بسیاری از دختران بصورت خود خواسته از انجام ورزش ها و بازی های شدید دوری می کنند. همین امر باعث می شود که دختران مهارت های حرکتی خود را بطور کامل بهبود نبخشند و حتی ممکن است این تفکر باعث شود دخترانی که در ورزش و فعالیت جسمانی شرکت می کنند، تلاش شدید و اجرای مهارت آمیز را نامناسب قلمداد کنند (هی وود،1389) و این عامل باعث می شود که دختران مخصوصا دختران چاق شایستگی ادراک شده ضعیفی درمورد توانایی خود از انجام مهارت های ورزشی داشته باشند.

بنابراین با توجه به پیامدهای چاقی سلامت کودکان و ضرورت ارائه راهکارهای پیشگیری برای مقابله با چاقی و همچنین با توجه به اینکه مطالعاتی از این نوع در جامعه ایرانی بسیار محدود صورت گرفته است، این تحقیق در پی یافتن پاسخ به این سوالات زیر است :

آیا بین رشد مهارت های حرکتی بنیادی و شایستگی حرکتی درک شده در دختران چاق وغیر چاق ارتباط وجود دارد؟

آیا بین دختران چاق و غیر چاق در میزان شایستگی حرکتی درک شده و رشد مهارت های حرکتی بنیادی تفاوت معنی داری وجود دارد؟

1 – 3.  ضرورت و اهمیت انجام تحقیق

تمام تلاش ما انسان ها این است که یک زندگی سالم داشته باشیم. برای داشتن یک زندگی سالم علاوه براینکه وضعیت بدنی و فیزیولوژیکی مطلوب نیاز است، لازم است تا افراد از لحاظ روانی نیز دارای شرایط مساعد باشند(اسماعیل زاده،1391). درواقع عوامل روانی بسیاری در روند زندگی مؤثرند که پرداختن به آنها حائز اهمیت می باشد. مثلاً برای اینکه فرد بتواند از حداکثر ظرفیت بدنی و توانمندی های بالقوه خود بهره مند شود، می بایست از نگرشی مثبت به خود و محیط اطراف و انگیزه ای غنی، برخوردار باشد. زیرا مسئله خودپنداره از اساسی ترین عوامل در رشد مطلوب شخصیت فرد است(بقالیان ،1383). از طرفی خودپنداره در طول دوران کودکی آموخته می شود و زمانی که کاملا شکل گرفت، در برابر هر تغییری مقاومت می کند. در جامعه ای که اهمیت زیادی برای موفقیت در بازی ها و ورزش ها قائل هستند، منطقی است که تصور شود یکی از عناصر مهم  خود پنداری افراد شایستگی یا شایستگی حرکتی باشد و این شایستگی نقش مهم در رشد عزت نفس دارد (گالاهو و ازمون، 2008). ویس و چامیلتون (1992) تحقیقاتی را در مورد نقش انگیزه در موفقیت و میزان مشارکت ورزشی کودکان انجام دادند. آن ها گزارش کردند که فعالیت بدنی می تواند رشدخودپنداره کودکان را افزایش داده یا محدودکند، چراکه فعالیت بدنی یک امر قابل توجه در زندگی آنهاست. شایستگی درفعالیت های بدنی ارزش زیادی برای دختران و پسران دارد و به همین خاطر، یک عامل ضروری در عزّت نفس کلی است(گالاهو، 2006). گراف و همکاران (2004 )گزارش کردند کودکان ماهر در مهارت حرکتی درشت فعالیت جسمانی و ورزشی  بیشتری دارند (زارع زاده،1388). از طرفی شیوع چاقی در کودکان به سرعت در حال افزایش است وکم تحرکی و بی تحرکی در همه گروه های سنی جامعه مخصوصا کودکان رخنه کرده است، متخصصان در فکر یک چاره معقول جهت رفع چاقی و پیشگیری از بیماری های وابسته به آن، به واسطه برنامه های تربیت بدنی با کیفیت تاکید خاص دارند چون چاقی و اضافه وزن روی جنبه های مختلف زندگی ازجمله دستاوردهای تحصیلی، مهارت های اجتماعی و مهارت های حرکتی (درشت و ظریف ) اثر می گذارد(طالب زاده،1390).

در نتیجه با توجه به این که شرکت خودانگیخته کودکان در فعالیت های جسمانی و بازی های فعال وابسته به تبحر آن ها در مهارت های حرکتی خصوصا حرکات بنیادی است، کودکانی که خود را در این مهارت ها ناموفق می دانند از جمله کودکان چاق، در این فعالیت ها شرکت
نمی کنند(عسکری زاده،1388).

بر همین اساس با مطالعه متغیرهای اثر گذار بر سطح فعالیت جسمانی می توان برای مداخله و  برنامه ریزی آموزشی حرکتی جهت ارتقاء انگیزه برای داشتن فعالیت جسمانی در کودکان چاق اقدام کرد. از پیشینه تحقیق هم می توان چنین نتیجه گرفت که رشد مهارت های حرکتی بنیادی در احساس شایستگی و ایجاد انگیزش برای تحرک نقش مهمی دارد. لذایک معلم با شناخت چگونگی ارزیابی و ادراک این کودکان ازسطح فعالیت بدنی و حرکتی خود و همچنین با آگاهی از سطح واقعی فعالیت بدنی آنها، می تواند برنامه ریزی مفیدتری را در راستای افزایش توان حرکتی آنان انجام دهد. بنابراین یکی از کاربردهای این مطالعه شناخت رابطه بین رشد مهارت های حرکتی بنیادی و شایستگی حرکتی درک شده دختران چاق و غیرچاق می باشد. برای این منظور است که ضرورت مطالعه را می توان توجیه کرد.

1-4.  اهداف تحقیق

1- 4 -1.  هدف کلی

هدف کلی تحقیق حاضر ” رابطه بین رشد مهارت های حرکتی بنیادی و شایستگی حرکتی درک شده دختران چاق و غیرچاق 10سال  “می باشد.

1 – 4-2.  اهداف اختصاصی

1.توصیف رشد مهارت های حرکتی بنیادی و شایستگی حرکتی درک شده  دختران چاق و غیرچاق10سال.

رابطه بین رشد مهارت های حرکتی بنیادی و شایستگی حرکتی درک شده دختران چاق 10 سال.
رابطه بین رشد مهارت های حرکتی بنیادی و شایستگی حرکتی درک شده دختران غیر چاق 10 سال .
مقایسه شایستگی حرکتی درک شده بین دختران چاق و غیر چاق 10 سال .
مقایسه رشد مهارت های حرکتی بنیادی بین دختران چاق و غیر چاق 10 سال.
1- 5.  فرضیه های تحقیق

بین رشد مهارت های حرکتی بنیادی و شایستگی حرکتی درک شده دختران چاق رابطه معنی داری وجود دارد.
بین رشد مهارت های حرکتی بنیادی و شایستگی حرکتی درک شده دختران غیر چاق رابطه معنی داری وجود دارد.
3.بین شایستگی حرکتی درک شده  دردختران چاق و غیر چاق تفاوت معنی داری وجود دارد .

4.بین رشد مهارت های حرکتی بنیادی در دختران چاق و غیر چاق تفاوت معنی داری وجود دارد .

1 – 6.  پیش فرض های تحقیق

شرکت کننده ها در انجام مهارت های آزمون رشد حرکتی درشت-2(اولریخ،2000) نهایت تلاش و کوشش خود را کردند.
هیچ‌ یک از شرکت کننده ها با پرسشنامه خود توصیفی (1)(مارش ،1992)[20]آشنایی نداشتند.
هیچ یک از شرکت کننده ها آشنایی قبلی در آزمون رشد حرکتی درشت-2(اولریخ،2000) [21]نداشتند.
شرکت کننده ها سؤالات پرسشنامه را به‌خوبی درک کرده و با صداقت پاسخ دادند.
1- 7.  قلمرو تحقیق

همه شرکت کنندگان از نظر بدنی و ذهنی سالم بودند.
دامنه سنی دانش آموزان 10 سال بود.
همه شرکت کنندگان از مدارس ابتدایی شهر سیرجان انتخاب شدند.
همه شرکت کنندگان دختر بودند.
همه شرکت کنندگان بر اساس دستورالعمل استاندارد آزمون رشد حرکتی درشت(اولریخ،2000) مورد ارزیابی قرار گرفتند.
آزمون رشد( TGMD – 2) و پرسشنامه (SDQI) در نوبت صبح اجرا شد.
1 – 8.  محدودیت های تحقیق

میزان صراحت و دقت آزمودنی ها در پاسخ به سؤالات پرسشنامه ( SDQI) و اجرای آزمون رشد (TGMD – 2).

افراد تمایزیافته:/پایان نامه هموابستگی زوجین
ویژگی های افراد تمایزیافته:

این افراد تعریف مشخصی ازخودوعقایشان دارند.می توانند جهت خویش رادرزندگی انتخاب نمایند ودرموقعیت های شدیدعاطفی که دربسیاری ازافرادبه بروز رفتارهای غیرارادی وگرفتن تصمیمات نافرجام منتهی می شود،کنترل خودرا ازدست ندهند و با در نظرگرفتن عقل ومنطق تصمیم گیری کنند. درمقابل افراد تمایز نایافته که هویت تعریف شده ای ندارند، درتنش ها ومسائل بین شخصی  موجودهمراه با موج عاطفی خانواده حرکت میکنندودرنتیجه اضطراب  مزمن بالایی راتجربه کرده ومستعد مشکلات روان شناختی وبروزنشانه های بیماری هستند (گلدنبرگ، ایرنه و گلدنبرگ، هربرت ترجمه شاهی براواتی, 1388).

افراد تمایزیافته قادرند درموقعیت های مختلف انتخاب کنند که مطابق با احساساتشان رفتار کنندیابراساس تفکرشان،درحالیکه برای افراد تمایزنایافته تصمیم گیری به طورجداگانه ازدیگران، سخت است به همین جهت تمایل دارند همگام بالگوهای عاطفی حاکم درخانواده پیش روند (مینوچین، سالوادور ترجمه: ثنایی ذاکر, 1390).

هرفردبرای بالغ شدن باتمایزیافتگی مواجه است. تمایز یافتگی را میتوانیم دررسیدن به اهداف زیرتوصیف کرد:

 

1)رشدپیداکردن درتوانایی بررسی اینکه من کجاوچطوربا خانواده ام تناسب دارم.

2)رشدپیداکردن درتوانایی مسئولیت پذیری کامل زندگی درحالیکه متعهدم تابه آنهایی که دوستشان دارم نزدیک شوم.

3)تمایل به اینکه واقعاًبگویم که هستم ومیخواهم که باشم درحالیکه سایرین سعی دارند به من بگویند،که هستم وکه باید باشم.

4)ارتباط با سایرین درحالیکه بحران وفشار وناآرامی هنوزوجوددارد.

5)توانایی آشکارسازی آنچه نیازدارم وکمک به سایرین برای رفع تقاضاهایشان.

توانایی درک آنچه نیازدارم ونمی توانم درزندگیم وزندگی سایرین برآورده کنم (نیکخواه, 1390).

هشت مفهوم اصلی در رویکرد بوئن:

رکن اصلی خانواده درمانی بوئنی آن است که درتمام زندگی،اضطراب مزمن وجوددارد,که ناشی از       قلمرو زندگی است. این اضطراب  هم عاطفی وهم جسمی است. چنانکه اضطراب پایین باشد حاکی ازآن است که بین افراد یا خانواده مشکلات محدودی وجوددارد. درچنین مواردی سیستم عاطفی خانواده آشفته  نیست (مرچی, 1389). این اضطراب مزمن بخش اجتناب پذیری از طبیعت به شمار می آید، هرچند امکان دارد به شیوه ی متفاوت  وبه درجات مختلف ،بسته به موقعیت خاص خانواده وملاحظات فرهنگی متعدد، خودرا متجلی سازد(فریدمن،1991). به نظراو، اضطراب مزمن ازطریق نسل های قبل، که تأثیرونفوذشان کماکان درحال حاضروجوددارد، منتقل می شود، بدین شکل که خانواده دائماً درحال کشمکش برسرمتعادل سازی میان احساس باهم بودن ووحدت وتفکیک خوددراعضاست (گلدنبرگ، ایرنه و گلدنبرگ، هربرت ترجمه شاهی براواتی, 1388).

بوئن معتقدبودکه اضطراب موجب تحریک نظام عاطفی افراد مستعد اضطراب،بی اعتنایی نیست به نظام شناختی،باعث بروزرفتاری می شود که خودکاریامهار ناشده است(پاپرو[1]، 1990). ازلحاظ خانواده وقتی خانواده ای درگیر ودارچالش بانیروهای معطوف به وحدت وتفرد است، لاجرم اضطراب پیروی فردی کاهش پیدامی کند. درنتیجه کاهش خود پیروی فرددچارافزایش اضطراب مزمن می شود.رسیدن با افتراق وتفکیک(تمایز یافتگی)است فرایندی که درآن فردیادمی گیردمسیرحرکت خویش راترسیم کندنه آنکه دائماًازرهنمودهای خانواده یادیگران تبعیت نماید (گلدنبرگ، ایرنه و گلدنبرگ، هربرت ترجمه شاهی براواتی, 1388).

[1] Papro

2-2-2-1- معاملات راجع به فرآورده های خونی…………………………………………………………………….15
3-1- مفهوم مسئولیت مدنی و انواع و میانی و ارکان آن………………………………………………………….16
1-3-1- مفهوم مسئولیت………………………………………………………………………………………………16
2-3-1- انواع مسئولیت…………………………………………………………………………………………………17
1-2-3-1- مسئولیت های قانونی……………………………………………………………………………………..17
1-1-2-3-1- مسئولیت کیفری…………………………………………………………………………………………17
2-1-2-3-1- مسئولیت مدنی………………………………………………………………………………………….18
2-2-3-1- مسئولیت های اخلاقی و وجدانی………………………………………………………………………..19
3-3-1- اقسام مسئولیت مدنی………………………………………………………………………………………19
1-3-3-1- مسئولیت قراردادی…………………………………………………………………………………………19
2-3-3-1- مسئولیت مدنی (ضمان قهری)…………………………………………………………………………..20
4-3-1- میانی مسئولیت مدنی در حقوق ایران……………………………………………………………………..20
1-4-3-1- میانی مسئولیت مدنی در فقه……………………………………………………………………………20
1-1-4-3-1- قاعده اتلاف……………………………………………………………………………………………….20
2-1-4-3-1- قاعده لاضرر……………………………………………………………………………………………….21
3-1-4-3-1- قاعده غرور………………………………………………………………………………………………..22
1-3-1-4-3-1- ادله قاعده غرور………………………………………………………………………………………..22
4-1-4-3-1- قاعده تسبیب…………………………………………………………………………………………….24
5-1-4-3-1- قاعده ضمان ید…………………………………………………………………………………………..25
6-1-4-3-1- قاعده اقدام……………………………………………………………………………………………….26
2-4-3-1- میانی مسئولیت مدنی در قانون………………………………………………………………………….26
1-2-4-3-1- نظریه های کلاسیک مسئولیت…………………………………………………………………………26
1-1-2-4-3-1- نظریه تقصیر…………………………………………………………………………………………….26
2-1-2-4-3-1- نظریه ایجاد خطر……………………………………………………………………………………….27
3-1-2-4-3-1- نظریه تضمین حق……………………………………………………………………………………..27
2-2-4-3-1- نظریه مسئولیت مطلق………………………………………………………………………………….28
4-1- ارکان مسئولیت مدنی…………………………………………………………………………………………..29
1-4-1- وجود ضرر……………………………………………………………………………………………………….29
1-1-4-1- مفهوم و اقسام ضرر………………………………………………………………………………………..29
2-1-4-1- شرایط ضرر قابل مطالبه……………………………………………………………………………………30
2-4-1- فعل زیانبار………………………………………………………………………………………………………31
3-4-1- رابطه

 

سببیت…………………………………………………………………………………………………..32
1-3-4-1- نظریه برابری اسباب………………………………………………………………………………………..33
2-3-4-1- نظریه سبب نزدیک یا آخرین سبب……………………………………………………………………….33
3-3-4-1- نظریه سبب متعارف و اصلی……………………………………………………………………………..33
5-1- منابع مسئولیت مدنی………………………………………………………………………………………….34
1-5-1- منابع عام………………………………………………………………………………………………………34
1-1-5-2- قانون مدنی…………………………………………………………………………………………………34
فصل دوم: مصادیق خون های آلوده و اشخاص مسئول در انتقال آن و مقایسه قواعد فقهی با آن………….37
1-2- مصادیق خون های آلوده………………………………………………………………………………………..37
1-1-2- ایدز……………………………………………………………………………………………………………..38
2-1-2- هپاتیت…………………………………………………………………………………………………………40
1-2-1-2- هپاتیت آ…………………………………………………………………………………………………….40
2-2-1-2- هپاتیت بی…………………………………………………………………………………………………41
3-2-1-2- هپاتیت سی……………………………………………………………………………………………….41
4-2-1-2- هپاتیت دی و ای…………………………………………………………………………………………..42
2-2- اشخاص مسئول در انتقال خون……………………………………………………………………………….42
1-2-2- اشخاص حقیقی مسئول……………………………………………………………………………………42
1-1-2-2- مسئولیت پزشک………………………………………………………………………………………….42
2-1-2-2- مسئولیت عامل حادثه……………………………………………………………………………………45
2-2-2- اشخاص حقوقی مسئول……………………………………………………………………………………46
1-2-2-2- مسئولیت مراکز درمانی…………………………………………………………………………………..46
2-2-2-2- مسئولیت دولت……………………………………………………………………………………………48
3-2-2-2- مسئولیت سازمان انتقال خون…………………………………………………………………………..53
3-2- مقایسه قواعد فقهی با آن…………………………………………………………………………………….54
1-3-2- قاعده لاضرر در مسئولیت ناشی از انتقال خون آلوده……………………………………………………54
2-3-2- قاعده اتلاف در مسئولیت ناشی از انتقال خون آلوده……………………………………………………55
3-3-2- قاعده غرور در مسئولیت ناشی از انتقال خون آلوده…………………………………………………….56
1-3-3-2- ارتباط میان غار و مغرور از نظر علم و جهل……………………………………………………………..56
2-3-3-2- استناد به قاعده غرور در مورد انتقال خون آلوده……………………………………………………….58
3-3-3-2- تداخل دو قاعده اتلاف و غرور…………………………………………………………………………….59
فصل سوم: شرایط مسئولیت مدنی و نحوه جبران خسارت در انتقال خون آلوده……………………………..61
1-3- شرایط مسئولیت……………………………………………………………………………………………….61
1-1-3- ورود ضرر به زیاندیده…………………………………………………………………………………………61
2-1-3- فعل زیانبار…………………………………………………………………………………………………….61
3-1-3- اثبات آلودگی خون (رابطه سببیت)………………………………………………………………………..62
2-3- نحوه جبران خسارت……………………………………………………………………………………………66
1-2-3- شیوه های عمومی جبران خسارت……………………………………………………………………….66
1-1-2-3- جبران خسارات مادی…………………………………………………………………………………….66
2-3-3- شیوه جبران خسارت در انتقال خون آلوده………………………………………………………………..73
1-2-3-3- جبران خسارت مادی……………………………………………………………………………………..73
2-2-3-3- جبران خسارت معنوی……………………………………………………………………………………78
3-3-3- نحوه توزیع بار مسئولیت در انتقال خون آلوده……………………………………………………………83
نتیجه گیری و پیشنهاد………………………………………………………………………………………………85
مراجع………………………………………………………………………………………………………………….91
مقدمه
1-1- بیان مسئله و اهمیت موضوع
همه انسانها ممکن است در طول زندگی خود توسط عوامل محیطی و یا با انجام برخی رفتارها در معرض ابتلا به آلودگی های مختلف میکروبی قرار گیرند.تصدی گری انتقال خون توسط نهادها و افراد صالح و متخصص از آن روی از ضرورت برخوردار است که خون منبع بسیاری از میكروب های ناقل بیماریها است.از عوامل مهم انتقال آلودگی های میکروبی در بین انسانها،تماس مستقیم یا غیر مستقیم با خون فرد آلوده به میکروب ها می باشد.بسیاری از افراد آلوده به چنین میکروب هایی،از آلودگی خویش آگاه نبوده و فاقد علائم بالینی مشهود آن بیماری هستند. وجود آلودگی پنهان در چنین افرادِ به اصطلاح “ناقل میکروب”، علاوه بر اینکه منجر به تاخیر در شناسایی و اقدامات پیشگیرانه در فرد مزبور می شود،خطر بالقوه ای برای انتقال آلودگی به افراد دیگر به شمار می آید.انتقال دهندگان چنین میکروب هایی معمولا به طور تصادفی و از طریق بررسی های آزمایشگاهی مختلف شناسایی می شوند.
خون یكی از مواردی است كه در بدن انسان به وجود آمده و بدن انسان نیاز شدیدی به آن دارد به گونه ای كه نبود آن امكان حیات و ادامه زندگی را مختل می كند و كمبود و نقصان خون به جزء از طریق تزریق خون به بدن انسان قابل جبران نیست.به همین منظور سازمانها و مراكز و محل هایی به عنوان مركز انتقال خون در كشورها به وجود آمده است كه فرآورده های خونی را از اشخاصی كه قادر به اعطای آن هستند، دریافت و نگهداری می کنند تا در صورت نیاز به اشخاص و افراد و مصدومانی كه به آن نیازمند هستند تزریق شود. حال خون انتقال داده شده ممکن است در مواردی ناسالم و ناقل بیماری و بالطبع ورود خسارت به فرد انتقال شونده شده و موضوع از بعد مسوولیت مدنی واجد جنبه حقوقی گردد.
در این میان خون سالم به خونی گفته می شود كه دارای عوامل پاتوژن(ویروس ها و باكتری ها و…)،داروها الكل و مواد شیمیایی نباشد و سبب ایجاد بیماری در فرد گیرنده خون نشود(به نقل از سایت اطلاع رسانی سازمان انتقال خون).سازمان انتقال خون کلیه اهداکنندگان را مورد بررسی قرار می دهد تا ایمنی دریافت کنندگان و اهداکنندگان تامین شود.برای به دست آوردن چنین خونی انجام آزمایشات غربالگری بر روی خون های اهدا شده(از نظر هپاتیت،ایدز و سفلیس)و نیز مصاحبه و معاینه دقیق توسط پزشك به منظور انتخاب اهداكنندگان مناسب،الزامی است که در آن ضمن ارزیابی های مختلف پزشکی احتمال انجام رفتارهای غیربهداشتی، با دقت مورد سوال و کنکاش قرار می گیرد.در این میان پاسخ صادقانه داوطلبان اهدای خون می تواند نقش مهمی در تامین سلامت سیستم اهدای خون ایفا کند.این مشارکت می تواند به شکل راهنماییهای مهم پزشک به افراد برای شناسایی وضعیت سلامت آنان باشد که سهل انگاری در آن سبب خسارت جبران ناپذیری برای فرد و خانواده او به همراه دارد.خون اهدا شده، در آزمایشگاههای سازمان برای اطمینان از سلامت آن تحت آزمایشاتی از قبیل ایدز،هپاتیت B ،هپاتیت C قرار میگیرد.
انتقال خون از این جهت که ممکن است خسارتی به اعطاکننده و گیرنده آن وارد نماید از منظر حقوقی و مسوولیت مدنی از اهمیت بسیاری برخوردار است.موضوع انتقال خون آلوده و مسئولیت ناشی از آن به ویژه از دهه1980میلادی به بعد که ویروسهای ایدز،هپاتیت کشف شدند و مشخص شد که یکی از راههای انتقال این ویروس ها از طریق انتقال خون آلوده به بدن شخص سالم است، اهمیت ویژه ای پیدا کرده و مورد توجه حقوقدانان قرار گرفته است.
یکی از روش های کشف آلودگی احتمالی بررسی و شناسایی رفتارهایی در افراد است که می توانند منجر به انتقال آلودگی های مختلف میکروبی شوند.این رفتارها را اصطلاحا “رفتارهای پرخطر و غیر بهداشتی “نامند.انجام رفتارهای غیر بهداشتی خطر سرایت میکروبها به بدن را به همراه دارد که ممکن است سبب بیماری فرد شود.روابط جنسی نامطمئن و بی بندوبار،خالکوبی و تاتو با سوزن و یا انجام اقداماتی برای محو آنها از پوست، اقدامات مامایی و زایمانهای خانگی،نیشتر زدن تزریق بوتاکس و اقدامات زیبایی، اعتیاد تزریقی، حجامت و … از شایع ترین رفتارهای پرخطر در انتقال خون آلوده محسوب می شوند.
موضوع خون و انتقال آن از بسیاری جهات در علم حقوق قابل طرح و بررسی است.موضوع انتقال خون گاه از این جهت که اعطاکننده آن در مقابل آن وجهی را مطالبه نماید موضوع فروش خون و مشروعیت داد و ستد آن مطرح می شود.مثلا در حقوق فرانسه حداقل در موردی که شخص مستقیما خونش را به دیگری اعطا می کند،در اینکه خون بتواند موضوع داد و ستد قرار بگیرد، تردید وجود دارد.ولی در فرضی که خون در مرکز انتقال خون نگه داری و مورد آزمایش قرار می گیرد و به فرآورده های خونی تبدیل می شود و بر حسب مورد به نیازمند منتقل می شود،می تواند موضوع بیع قرار بگیرد.در نظام کامن لا در اینکه خون کالا محسوب شود و به عنوان یک کالای تجاری مورد داد و ستد قرار بگیرد تردید وجود دارد و دکترین و رویه قضائی به خاطر تردیدی که در این زمینه وجود دارد از پاسخ صریح به آن خودداری نموده وسکوت کرده اند.در حقوق اسلام [نیز]در این باره تردید وجود دارد.اگرچه نسبت به جواز اخذ وجه در برابر اعطای خون فتوا داده شده است.اما ظاهرا این نه از باب فروش است،به گونه ای که خون مبیع به حساب آید،بلکه جواز اخذ وجه را در مقابل حق اختصاص یا اجازه خون گرفتن دانسته اند.(کاظمی،27:1386)
با این توضیح که به فرآیند انتقال خون یا فرآورده های خونی از شخص اهدا كننده به دستگاه گردش خون فرد دیگر، انتقال خون گفته می شود، انتقال خون هنگامی صورت می گیرد كه خون اهدا شده پس از تجویز پزشك با تزریق در سیاهرگ دریافت كننده به طور مستقیم در جریان خون او وارد می شود. با وجود آزمایش های مختلف و دقیق خون های اهدائی انتقال خون برای شخص دریافت كننده دارای خطراتی است.خطراتی كه درصد احتمال آنها تابع عوامل گوناگون است;واكنش شدید به انتقال خون،واكنش های دفاعی یا آلر‍ژی،واكنش های ملایم پوست،انتقال عوامل عفونت زا از جمله ویروس اچ آی وی و باكتری ها در صورت رعایت نكردن مسائل بهداشتی.این بحث جزء مباحث مهم در سطح جهانی و نظام های گوناگون حقوقی است.باید گفت این موضوع در كشور ما ایران نیز مطرح شده و در چند سال اخیر حتی به جوامع قضایی نیز كشیده شده است.
با توجه به افزایش و شیوع رفتارهای آگاهانه یا نا آگاهانه پرخطر در جامعه امروزی که موجب انتقال خون آلوده و سپس ورود ضرر و زیان به فرد انتقال گیرنده می شود، پژوهش در خصوص ابعاد حقوقی مسوولیت مدنی عاملان آن و نحوه جبران خسارت از اهمیت غیر قابل انکاری برخوردار است که در پژوهش حاضر به آن ها پرداخته شده است.
2- پرسش های تحقیق
الف: پرسش های اصلی:
1-در صورت انتقال خون آلوده مسئولیت بر عهده کدام شخص یا اشخاص قرار می گیرد؟
2-در فرض تعدد مسئولین نحوه توزیع بار مسئولیت به چه شکل است؟(تساوی تضامن یا شکل سوم؟)
ب: سوالات فرعی:
1.در صورت شناسایی اشخاص مسئول و تعیین نحوه توزیع بار مسئولیت کدام یک از اشکال جبران خسارت های پذیرفته شده در نظام حقوقی ایران جهت جبران خسارات متضرر (شخص آلوده) قابل درخواست و اعمال است؟
در مورد فرضیه تحقیق باید گفت که عوامل گوناگونی در جریان انتقال خون آلوده مداخله دارند.که از آن جمله ارگان دولتی به عنوان مجری خدمات عمومی سازمان انتقال خون و شخص تزریق کننده خون و آمر قانونی وی می باشند.در این خصوص با توجه به اینکه نظام مسئولیت مدنی ایران بر مسئولیت با تقصیر مبتنی است مقصر مسئول شناخته می شود.در صورت اثبات تقصیر هریک از اشخاص فوق الذکر طبق اصل تساوی توزیع مسئولیت یا اصل تساوی در جبران خسارت در فرض تعدد مسئولین در نظام حقوقی ایران مسئولین به نحو تساوی ضامن جبران خسارت هستند که این می تواند فرضیه اصلی ما باشد.همچنین به نظر می رسد جبران خسارت متضرر از تزریق خون آلوده به شکل پرداخت هزینه های درمان تا زمان حیات و جبران خسارات مادی و معنوی وراث در خصوص فوت شخص آلوده مناسب ترین شکل جبران خسارت و مطابق با قواعد مندرج در قانون مدنی و مسئولیت مدنی است.
3- اهداف تحقیق
هدف از انجام این پژوهش این است که راهکاری نشان دهیم که به وسیله آن زیان دیده بدون اینکه درگیر قواعد پیچیده مسولیت مدنی و اثبات آن شود بتواند خسارت خود را دریافت کند. همچنین سازمان انتقال خون و بیمارستانها جزء بهره وران این پژوهش تلقی می گردند.همچنین بنا است با تبیین علمی و با پرداختن به مسایل حقوقی پراختلاف و مبهم مرتبط، پاسخ ها و راهکارهای مناسب و منصفانه که منطبق با قوانین جاری باشد جهت استفاده محاکم و کنشگران حرفه ای آن (مانند قضات و وکلا) ارائه شود.
همچنین قصد بر این است که ادبیات و مبانی نظری مرتبط با موضوع تقویت شود. در این پایان نامه علاوه بر بررسی مسئولیت هریک از عاملان انتقال خون در حقوق ایران و همچنین فقه، تلاش شده است از یافته ها و تجربیات سایر نظام های حقوقی- به ویژه کشورهایی که در این زمینه پیشرو محسوب می شوند- استفاده شود.
4- پیشینه تحقیق

1-1- کلیات

1-1-1- ماهیان زینتی

امروزه آبزیان زینتی به گونه­هایی از انواع آبزیان كه ارزشمند بوده و دارای ارزش و عیار زینتی باشند اطلاق می­گردند و تنها ماهی­ها را در بر­نمی­گیرند. بنابراین تجارت آبزیان زینتی آب شیرین به تكثیر و تولید وتجارت ماهی­های آب شیرین و سایر آبزیان آب شیرین مانند: میگو، خرچنگ، قورباغه، لاك پشت، گیاهان آبزی و… گفته می شود. بر همین اساس آبزیان زینتی دریایی آب شور نیز به انواع ماهی­های زینتی دریایی و سایر آبزیان دریایی مانند: میگوها، خرچنگ­ها، نرمتنان، صدف­ها، ستاره­های دریایی، خیار دریایی، توتیاها، شقایق­های دریایی، مرجان­ها و…حتی غذای زنده مورد مصرف انواع این آبزیان نظیر آرتمیا، كوپه پودا، كرم­ها و جلبك­ها را در بر­می­گیرد و همه آن­ها جزء تجارت ماهیان زینتی دسته بندی می گردند.یکی از بیشترین جذابیت­ها در مخلوقات آبزی رنگ­های درخشان آن­ها است. که منابع این رنگ­ها از محیط طبیعی آن­ها به دست می­آید (امیدیو[1] و همکاران 2002).

در کسب و کار ماهی زینتی، توانایی پاسخگویی به نیازهای مشتریان برای تولید ماهی های با کیفیت بالا است که همیشه عامل حیاتی است (چوان لیم[2] و همکاران، 2003).

در صنعت پرورش ماهی، تغذیه مهم­ترین عامل تعیین کننده در رشد و بقا آبزیان است و تهیه غذا یکی از مهم­ترین ارکان در تولید ماهیان زینتی به شمار می­رود. هزینه غذا به طور معمول 60 درصد کل هزینه لازم برای یک مجموعه تولید ماهیان زینتی را تشکیل می­دهد. بنابراین غذاهای مصنوعی باید با توجه به اصول علمی فرموله شوند (افشار مازندران، 1381).

2-1-1- فلاورهورن

فلاور هورن((Cichlosoma sp یکی از زیباترین ماهی های آب شیرین است که نسبت به سیکلید های دیگر قیمت بالایی دارد، که دارای گونه ها و رنگ های متنوعی است. این ماهی از گونه های مهم اقتصادی می­باشد و دو رگه­ایی از ماهیان Amphilophus trimacalatus، Amphilophus citrinellles و Vieja synspilum، که متعلق به آمریکای جنوبی هستند، می باشد. که به دلیل ویژگی های جذابش بین خریداران محبوب است. پرورش متراکم این ماهی رو به رشد است و بخش مهم اقتصاد در بعضی از کشورها مانند تایلند است که به طور گسترده این ماهی را پرورش می­دهند (کوپی­تایانت[1] و کین­کارن[2] 2011).

نام فلاورهورن((Cichlosoma sp از ترجمه ی نام آسیای شرقی آن “لو هان”[3] گرفته شده است. این ماهی در سال های اخیر از نظر استقبال ماهی دوستان در رده­ی ماهی­هایی نظیر دیسکاس و آروانا قرار گرفته است.

شرایط سخت اکواریوم را از لحاظ دما، سختی اب و pH و نیترات رو تحمل می­کند ولی بهترین pH برای آن­ها 7 تا 8/7 ودمای 27 تا 32 است.

برای این ماهی pH بین 7 تا ۸/۷ و دمای بین 27 تا 32 درجه­ی سانتی­گراد توصیه می شود. لازم به ذکر است که این ماهی بسیار مهاجم و قلمروطلب است وهیچ ماهی را نمی­توان در کنار این ماهی نگهداری کرد.

 

این ماهی حتی به ماهی لجن­خوار داخل آکواریوم حمله­ور می­­شود. این قلمروطلبی حتی در مورد فلاورهای دیگر هم صدق می کند و دو فلاوری که در یک تانک باشند حتما به هم حمله می کنند و یکی دیگری را از پای در میاورد. این مسئله باعث شده است که جفت زدن این ماهی تا حدودی مشکل باشد. چون اگر ماهی نر از ماهی ماده خوشش نیاید و آن را نپذیرد بدون شک آن را خواهد کشت. برای جفت زدن ماهی نر و ماده دو راه وجود دارد:

1-این که از بچگی یک گله را با هم نگهداری کنیم و بعد از این که جفت­ها مشخص شدند، هر جفت را در یک آکواریوم مجزا نگهداری کنیم.

2-این که بین ماهی نر و ماده ی بالغ که هم­دیگر را ندیده­اند شیشه­ای که وسط آن یک سوراخ متوسط وجود داشته باشد و ماهی­ها نتوانند از آن عبور کنند قرار دهیم تا ماهی­ها همدیگر را ببینند و همدیگر را محک بزنند و همچنین به کمک این سوراخ عمل قفل کردن دهان[4] را بتوانند انجام دهند.سپس زمانی که دیدید دو ماهی به هم نزدیک شده اند و به هم حمله نمی کنند، می­توانید شیشه­ی بین آن­ها را بردارید.

. تشخیص جنسیت ماهی در بزرگسالی آسان است. ماهی نر بالغ بسیار زیباتر است و مهمترین مشخصه ی آن داشتن زایده­ای بزرگ بر روی سرش است که همان طور که گفتم به کوک[5] موسوم است. ماهی ماده فاقد کوک است. کوک فلاور چیزی جز چربی انباشته شده بر روی سرش نیست و سوال بسیاری این است که چگونه کوک فلاور را بزرگتر کنند. گفته می­شود که مواد حاوی امگا 3 مانند میگو می تواند بر رشد کوک فلاورهورن تاثیر داشته باشد.

2-1- ویتامین ها

یكی از اقلام غذایی كه ازنظر كمی جزء نا چیز اما از نظر كیفی جزء ضروری و مهم جیره آبزیان تلقی می­گردد ویتامین ها هستند كه خود به دودسته ویتامین های محلول در آب و ویتامین های محلول درچربی تقسیم بندی می­شوند (NRC ، 1993). ویتامین­ها موادبیولوژیکی فعالی هستند که نسبت به محیط فیزیکی و شیمیایی خود فوق­العاده حساسند. فاکتورهای مختلفی از جمله حرارت، فشار، رطوبت، اصطکاک، شرایط زمانی، ترکیب غذا و نور همگی میتواند به­طور غیرمستقیم روی ثبات ویتامین در طول عمل­آوری و انبار غذا اثر داشته باشد (بلداجی، 1381). بااینکه ویتامین­ها نقش سازنده یا تولید کننده انرژی ندارند ولی،‌ اهمیت آن­ها در انجام پدیده­های حیاتی به اندازه­ای است که فقدان یا کمبود هر یک از آن­ها موجب پیدایش اختلالات شدید در یک عضو و یا در تمام بدن می­گردد و برای رشد، تولید مثل، نگهداری و سلامتی آبزی ضروری است اما، به میزان کمی مورد نیاز می­باشند. باتوجه به اینکه ماهیان توانایی کمی در سنتز ویتامین دارند یا اینکه اصلا قادر به سنتز ویتامین نیستند لذا، در جیره غذایی ماهیان پرورشی مقادیر لازم وکافی ویتامین و یا پیش ویتامینی باید در در نظر گرفته شود تا ماهیان پرورشی دچار بیماری کمبود ویتامینی نگردند، چراکه برای رشد طبیعی فعالیت متابولیکی ماهیان وجود ویتامین لازم وضروری است( بشارتی، 1384؛ یوسفی، 1379).

باتوجه به اینکه ماهیان توانایی کمی در سنتز ویتامین دارند یا اینکه اصلا قادر به سنتز ویتامین نیستند لذا، در جیره غذایی ماهیان پرورشی مقادیر لازم وکافی ویتامین و یا پیش ویتامینی باید در در نظر گرفته شود تا ماهیان پرورشی دچار بیماری کمبود ویتامینی نگردند، چراکه برای رشد طبیعی فعالیت متابولیکی ماهیان وجود ویتامین لازم وضروری است( بشارتی، 1384؛ یوسفی، 1379). ویتامین E و C نوترینت­های مهمی هستند که سیستم ایمنی ارگانیسم را تحت تاثیر قرار می­دهند و فراهم کردن آن­ها در جیره مرگ و میر ماهیان را کاهش می­دهند و شاخص­های رشد را بهبود می­بخشد(مونتر[1] و همکاران، 2001).

 

ویتامین­ها بطور کلی به دو گروه ویتامین محلول در آب و محلول در چربی ممکن است به­صورت پیش ویتامین باشند و پس از ورود به بدن تبدیل به ویتامین شوند ولی، ویتامین­های محلول در آب هیچ­یک به شکل پیش ویتامین یافت نمی­شوند (یوسفی، 1379).

 

ویتامین C و E جزء مهم ترین مواد مغذی موثر بر سیستم ایمنی بدن ماهی هستند، و عرضه هر دو ویتامین می تواند مرگ و میر را کاهش دهد وعملکرد ماهی را بهبود بخشد ، در حالی که پاسخ ایمنی اختصاصی و غیر اختصاصی را افزایش می­دهد (والی[2] و همکاران، 1998؛ ارتنو[3] و همکاران، 2001 شیائو[4] و هسو[5]، 2002، پانکائو[6] و همکاران، 2004). هر دو ویتامین ها می­توانند مانع سرکوب سیستم ایمنی شوند (واگبو[7]، 1994؛ مونترو و همکاران، 1999؛ بلو[8] و همکاران 2005)، تنفس مداوم در فاگوسیتها را بهبود بخشند (واگبو، 1994؛ ارتنو و همکاران، 2001)، در پاسخ التهابی کمک کنند (پتریک[9] و همکاران، 2003؛ بلو و همکاران،2005، رنو[10] و همکاران، 2005)، و فعالیت سلول فاگوسیت را افزایش دهند.(ارتنو و همکاران، 2001؛ ساهو[11] وموکرجی[12]، 2002، پانگائوو همکاران، 2004). علاوه بر این، آن­ها آنتی اکسیدان­ها ی قوی هستند که اثر آن­ها در محافظت در برابر آسیب اکسیداتیو به بافت های مختلف ماهی( ادهم[13] و همکاران، 2000)، افزایش مقاومت غشاء سلول های قرمز خون(ساهو و موکرجی، 2002، پیرس[14] و همکاران، 2003؛ سائو و همکاران، 2004؛ کایرون[15] و همکاران، 2004؛ چن[16] و همکاران، 2004) و حفاظت از توابع لکوسیتی ارائه شده است (ورل­هاک[17] و همکاران، 1996؛ والی و همکاران،1998؛ ادهم و همکاران، 2000؛ کوستا[18] و همکاران، 2002؛ ساهو وموکرجی، 2002).

بر همکنش بین ویتامین C و E هم در داخل بدن و در شرایط خارج از بدن نشان داده شده است (هامر[19] و همکاران، 1997؛ والی و همکاران، 1998؛کوستا و همکاران، 2002؛ ارتنو و همکاران، 2001، 2003، چن و همکاران، 2004).

با توجه به اثرات توأم عمل ترکیبی هر دو در برخی از عملکرد های بیولوژیک دو مکانیسم اصلی دخیل در تعامل بین ویتامین C و E وجود دار، یکی حفاظت همزمان از فاز آب و چربی است در برابر اکسیداسیون، و دیگری بازسازی ویتامین E از رادیکال های ویتامین E توسط ویتامین C است (هامر و همکاران، 1997؛ ارتنو و همکاران، 2001). چندین مطالعه نشان داده اند که میزان بالای ویتامین C و E پایداری سیستم ایمنی ماهی افزایش می­دهد (کوستا و همکاران، 2002؛ ساهو و موکرجی، 2002، پیرس و همکاران، 2003؛ چن و همکاران، 2004؛ لین و شیائو، 2005). با این حال، لازم است که یک تعادل بین ویتامین C و E در رژیم غذایی ماهی نگه داشته شود (اورتنو و همکاران، 2000؛ چن و همکاران، 2004).

هر چند در سیستم پرورش متراکم، غذای تجاری ماهی حاوی مقدار مناسبی از ویتامین برای رشد ماهی است ولی، نیاز ویتامین E و C برای تحریک سیستم ایمنی خیلی بیشتر از سطح مورد نیاز برای رشد ماهی و جلوگیری از ظهور علائم کمبود است بنابراین مقدار بیشتر ویتامین E و C برای رشد و بقا بالاتر ضروری است (اندراد[20] و همکاران، 2007).

[1] Montero

2 Wahly

3 Ortuño

4 Shiau

5 Hsu

6 Puangkaew

1 Waagboo

2 Belo

3 Petric

4 Reno

5 Sahoo

6 Mukhejee

7 Adham

8 Pearce

9 Kiron