چکیده حضانت یکی از نهادهای حمایت از محجورین است و بر اساس قانون مدنی ناظر به نگهداری جسمی و تربیت اخلاقی طفل می‌باشد؛ اما قانون حمایت از خانواده مصوب 1391 مجنون را نیز تحت حمایت این نهاد حقوقی قرار داده است. این دو قانون حضانت را هم حق ابوین و هم تکلیفی بر دوش آنان می‌دانند که با ضمانت اجراهای حقوقی و کیفری همراه شده و بدین صورت به تضمین حقوق فرزندان اقدام می‌کنند. قانون مدنی برای مسؤول حضانت، شروطی را معین نموده و موادی را به حضانت طفل در موقعیت‌های گوناگون ازجمله عدم صلاحیت ابوین اختصاص داده است؛ اما قانون حمایت از خانواده مصوب 1391 به‌جای شمارش شروط و پیش‌بینی موردی وضعیت‌های متفاوت، به مصلحت طفل و مجنون اشاره نموده و باتوجه ویژه به این مسئله سعی کرده هرچه بهتر و بیشتر حقوق این قشر آسیب‌پذیر را حفظ و تأمین نماید. همچنین این قانون درمقایسه با قوانین دیگر، اختیار بیشتری به دادگاه داده تا بتواند در هرمورد، تصمیمی را که مناسب‌تر به حال طفل و مجنون است اتخاذ نماید و بدین ترتیب در تمامی شرایط و اوضاع و احوال، این دو گروه را تحت حمایت‌های قانونی قرار داده و از پایمال شدن حقوق آنان جلوگیری می‌کند.   کلید واژه: حضانت، نهاد حقوقی، حق، تکلیف، ضمانت اجرا، قانون حمایت از خانواده، مصلحت طفل و مجنون.                                                     فهرست مطالب مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………1 بخش اول : جایگاه نهاد حضانت در نظام حقوقی ایران………………………………………10 فصل اول : مفهوم و ماهیت حضانت……………………………………………………………………..13 گفتار اول : مفهوم حضانت………………………………………………………………………………..13 الف – معنی لغوی حضانت………………………………………………………………………………..13 ب – معنی اصطلاحی حضانت……………………………………………………………………………14 1 – دیدگاه فقها………………………………………………………………………………………………15 2 – دیدگاه حقوق‌دانان………………………………………………………………………………………16 3 – دیدگاه قانون حمایت از خانواده……………………………………………………………………….17 گفتار دوم : ماهیت حضانت……………………………………………………………………………….18 الف – تعریف حق  و تکلیف……………………………………………………………………………..19 1 – تعریف حق……………………………………………………………………………………………..19 2 – تعریف تکلیف………………………………………………………………………………………….19 ب – دیدگاه ‌های ارائه شده در باره ماهیت حضانت…………………………………………………..20 1 – دیدگاه فقهی…………………………………………………………………………………………….21 2 – دیدگاه قانونی……………………………………………………………………………………………23 3 – دیدگاه قانون حمایت از خانواده……………………………………………………………………….25 فصل دوم : عناصر حضانت و شرایط آن از منظر صاحب حق……………………………………….26 گفتار اول : عناصر حضانت………………………………………………………………………………..26 الف – نگهداری ……………………………………………………………………………………………26 1 – دیدگاه فقهی…………………………………………………………………………………………….26 2 – دیدگاه قانونی……………………………………………………………………………………………27 3 – دیدگاه قانون حمایت از خانواده……………………………………………………………………….27 ب – تربیت …………………………………………………………………………………………………28 1 – دیدگاه فقهی…………………………………………………………………………………………….28 2 – دیدگاه قانونی……………………………………………………………………………………………29 3 – دیدگاه قانون حمایت از خانواده……………………………………………………………………….30 پ -رضاع……………………………………………………………………………………………………30 1 – دیدگاه فقهی…………………………………………………………………………………………….31 2 – دیدگاه قانونی……………………………………………………………………………………………32 3 – دیدگاه قانون حمایت از خانواده……………………………………………………………………….32 گفتار دوم : شرایط حضانت از منظر صاحب حق………………………………………………………33 الف – دیدگاه فقها………………………………………………………………………………………….33 1 – شرایط مشترک بین زن و مرد………………………………………………………………………….34 1-1  مسلمان بودن…………………………………………………………………………………………..34 2-1  بالغ بودن ………………………………………………………………………………………………35 3-1 عاقل بودن ……………………………………………………………………………………………..35   4-1 عدم ابتلا به بیماری‌های مسری و خطرناک………………………………………………………….36 5-1  آزاد بودن………………………………………………………………………………………………37 6-1 امین بودن……………………………………………………………………………………………….38 2 – شرایط ویژه مادر………………………………………………………………………………………..40 1-2  مقیم بودن مادر………………………………………………………………………………………..40 2-2  عدم ازدواج مادر………………………………………………………………………………………41 ب – دیدگاه حقوق‌دانان……………………………………………………………………………………42 1 – شرایط مشترک بین پدر و مادر………………………………………………………………………..43 1-1 اسلام……………………………………………………………………………………………………43 2-1  بلوغ…………………………………………………………………………………………………….43 3-1  عقل…………………………………………………………………………………………………….44 4-1  مواظبت از طفل و شایستگی اخلاقی………………………………………………………………..45 2 – شرط ویژه مادر : عدم ازدواج مادر با شخصی غیر از پدر طفل…………………………………….50 پ – دیدگاه قانون حمایت از خانواده…………………………………………………………………..51 بخش دوم : دارندگان و مدت زمان حضانت و هزینه‌ها و ضمانت اجراهای آن………54 فصل اول : دارندگان حق حضانت و مدت زمان آن………………………………………………….55 گفتار اول : دارندگان حق حضانت……………………………………………………………………….55 الف – در صورت حیات والدین………………………………………………………………………….56 1 ـ در دوران زندگی مشترک……………………………………………………………………………….56 1ـ1 دیدگاه فقهی……………………………………………………………………………………………..56 2ـ1 دیدگاه قانونی…………………………………………………………………………………………….57 3ـ1دیدگاه قانون حمایت از خانواده…………………………………………………………………………57 2 ـ پس از جدایی……………………………………………………………………………………………58 1-2  دیدگاه فقهی…………………………………………………………………………………………..58 1-1-2دوران شیرخوارگی…………………………………………………………………………………..58 2-1-2 بعد از دوران شیرخوارگی………………………………………………………………………….59 2-2  دیدگاه قانونی………………………………………………………………………………………….59 1-2-2 تا هفت سالگی………………………………………………………………………………………59 2-2-2 بعد از هفت سالگی…………………………………………………………………………………60 3-2  دیدگاه قانون حمایت از خانواده……………………………………………………………………..61 ب – در صورت  فوت والدین……………………………………………………………………………63 1 ـ درصورت فوت یکی از والدین………………………………………………………………………..63 1-1  دیدگاه فقهی…………………………………………………………………………………………..63 1-1-1 در صورت فوت پدر……………………………………………………………………………….63 2-1-1 در صورت فوت مادر………………………………………………………………………………64 2-1  دیدگاه قانونی………………………………………………………………………………………….64 1-2-1 درصورت فوت پدر………………………………………………………………………………..64 2-2-1 در صورت فوت مادر………………………………………………………………………………65 3-1  دیدگاه قانون حمایت از خانواده……………………………………………………………………..65

• درصورت فوت پدر…………………………………………………………………………………65

2-3-1در صورت فوت مادر…………………………………………………………………………………66 2ـ در صورت فوت هر دو پدر و مادر………………………………………………………………………67 1-2 دیدگاه فقها………………………………………………………………………………………………67 2-2 دیدگاه حقوق‌دانان……………………………………………………………………………………..70 3-2 دیدگاه قانون حمایت از خانواده……………………………………………………………………….71 گفتار دوم : مدت زمان حضانت…………………………………………………………………………..72 الف – دیدگاه فقها…………………………………………………………………………………………..72 ب – دیدگاه حقوق‌دانان…………………………………………………………………………………….72 پ – دیدگاه قانون حمایت از خانواده……………………………………………………………………..76 فصل دوم : هزینه‌ها و ضمانت اجراهای حضانت………………………………………………………77 گفتار اول : هزینه‌های دوران حضانت……………………………………………………………………77 الف- اجرت حضانت و رضاع……………………………………………………………………………78 1 – اجرت حضانت………………………………………………………………………………………….78 1-1  دیدگاه فقها…………………………………………………………………………………………….78 2-1  دیدگاه حقوق‌دانان…………………………………………………………………………………….79 3-1  دیدگاه قانون حمایت از خانواده……………………………………………………………………..80 2 – اجرت رضاع…………………………………………………………………………………………….81 1-2  دیدگاه فقها…………………………………………………………………………………………….81 2-2  دیدگاه حقوق‌دانان…………………………………………………………………………………….82 3-2  دیدگاه قانون حمایت از خانواده……………………………………………………………………..83 ب – نفقه و هزینه نگهداری و تفاوت آن‌ها با یکدیگر…………………………………………………84

• – نفقه……………………………………………………………………………………………………84

1-1دیدگاه فقهی………………………………………………………………………………………………84 2-1دیدگاه قانونی…………………………………………………………………………………………….85 3-1دیدگاه قانون حمایت از خانواده……………………………………………………………………….87 2 – هزینه نگهداری و تفاوت آن با نفقه…………………………………………………………………..91 گفتار دوم : ضمانت اجرای حضانت……………………………………………………………………..94 الف – ضمانت اجرای امتناع از حضانت…………………………………………………………………95 1 – دیدگاه فقهی…………………………………………………………………………………………….95 2 – دیدگاه قانونی……………………………………………………………………………………………96 3 – دیدگاه قانون حمایت از خانواده……………………………………………………………………….97 ب – ضمانت اجرای جلوگیری از حق ملاقات……………………………………………………….100 1 – دیدگاه فقهی…………………………………………………………………………………………..100 2 – دیدگاه قانونی…………………………………………………………………………………………101 3 – دیدگاه قانون حمایت از خانواده…………………………………………………………………….103 پ – ضمانت اجرای تنبیه خارج از حد متعارف……………………………………………………..107 1 – دیدگاه فقهی…………………………………………………………………………………………..107 2 – دیدگاه قانونی…………………………………………………………………………………………108 3 – دیدگاه قانون حمایت از خانواده…………………………………………………………………….109 نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………112 فهرست منابع………………………………………………………………………………………………118 چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………..   مقدمه الف – بیان مسئله قانون‌گذار کودک را از بدو تولد تحت حمایت نهاد حقوقی حضانت قرار داده و با محول نمودن حضانت طفل به والدین و یا شخص ثالث پرورش جسمی و روحی کودک را تضمین می‌کند. در این نهاد حقوقی حق و تکلیف به‌هم آمیخته است. مطابق ماده 1168 قانون مدنی :« نگاهداری اطفال هم حق و هم تکلیف ابوین است ». با شناسایی حق حضانت برای پدر و مادر این امکان برای آنان فراهم می‌شود که بدون دخالت سایر افراد امور مربوط به حضانت فرزندشان را انجام دهند و درصورت مزاحمت دیگران بتوانند اجرای حق خود را از دادگاه بخواهند و دادگاه نیز نمی‌تواند جز درصورت وجود علل قانونی، طفل را از پدر و مادر جدا کند ( مستنبط از ماده 1175 قانون مدنی ). حضانت علاوه بر حق، تکلیف ابوین نیز می‌باشد. نتایج این الزام در قانون مدنی، قانون حمایت از خانواده مصوب 53 و قانون حمایت از خانواده مصوب سال1391 باهم متفاوت است. مطابق ماده 1172 قانون مدنی مستنکف را می‌توان الزام کرد و درصورتی‌که الزام ممکن نباشد، حاکم حضانت را به‌خرج پدر و درصورت فوت او به‌خرج مادر تأمین می‌کند. بنابر ماده 14 قانون حمایت خانواه مصوب 53 نیز دادگاه کسی‌ را که حضانت به او محول شده در صورت عدم انجام تکالیف مربوط به حضانت به پرداخت مبلغی از هزار ریال تا ده هزار ریال محکوم می‌کند و درصورت اقتضاء می‌تواند علاوه‌بر محکومیت مزبور حضانت طفل را به شخص دیگری واگذار نماید و اگر عملی که انجام داده، جرم شناخته‌ شود، مطابق قانون تعقیب می‌شود. قانون‌گذار در ماده 54 قانون حمایت از خانواده مصوب سال1391 مبلغ مذکور در ماده 14 قانون مصوب 53 را تعدیل نموده بدین صورت که چنین شخصی را به پرداخت جزای نقدی درجه هشت محکوم می‌کند که برطبق ماده 19 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 عبارت است از جزای نقدی تا ده میلیون ریال. همچنین دادگاه برطبق ماده 41 می‌تواند هرتصمیمی که شایسته می‌داند درمورد حضانت طفل اتخاذ نماید و محدود به واگذاری حضانت به شخص دیگری نیست. در ماده 12 قانون حمایت از خانواده مصوب 1353  نفقه اولاد از دارایی مرد یا زن یا هر دو و حتی از حقوق بازنشستگی استیفا خواهد گردید. اما مطابق ماده 1199 قانون مدنی نفقه ابتدا برعهده پدر و سپس جدپدری است و درصورت اعسار یا فقدان این دو نفر، این وظیفه بر دوش مادر قرار می‌گیرد.  قانون مصوب سال1391 مقرّر ننموده که چه شخص یا اشخاصی ملزم به انفاق هستند؛ بنابراین به‌نظر می‌رسد که باید برطبق قانون مدنی‌ عمل ‌شود. درمورد افراد عهده‌دار حضانت نیز مطابق قانون مدنی حضانت طفل تا هفت سالگی برعهده مادر و پس از آن برعهده پدر قرار دارد اما نه قانون حمایت از خانواده مصوب1353 و نه مصوب 1391 به حق اولویت پدر و مادر دربرابر یکدیگر اشاره نکرده‌اند؛ بنابراین به قانون مدنی رجوع می‌شود ولی درصورتی‌که مصلحت طفل اقتضا نماید قانون حمایت از خانواده این اختیار را به دادگاه می‌دهد تا حضانت را به شخص دیگری محول نماید. قانون مدنی به حق ملاقات طفل درصورت جدایی ابوین ازیکدیگر توجه نموده که به‌نظر حقوق‌دانان این حق منحصر به والدین نیست و سایر بستگان نیز حق ملاقات طفل را دارند. همچنین در هردو قانون قدیم و جدید حمایت از خانواده درمورد ملاقات طفل تصمیم گیری شده است و هم به والدین و هم به سایر خویشان این حق داده شده است. البته حق ملاقات سایر بستگان در قانون مصوب 1353 محدود به زمان فوت یا غیبت والدین است اما در قانون مصوب 1391 باتوجه به وابستگی عاطفی و مصلحت طفل، سایر بستگان حتی درصورت حضور والدین از حق ملاقات طفل برخوردارند. بنابراین پرسشی که مطرح می‌شود این است که قانون حمایت از خانواده مصوب 1391 درمورد نهاد حضانت چه دیدگاهی دارد و تفاوت‌ها و نوآوری‌های این قانون نسبت به سایر قوانین چیست؟ در این پایان نامه تحت عنوان « تحلیل حقوقی حق حضانت در قانون حمایت از خانواده مصوب سال 1391 » به این پرسش، پاسخ داده می‌شود و همچنین سعی می‌شود نقاط ضعف و قوت این قانون شناسایی گردد. ب – اهمیت و ضرورت تحقیق از آن‌جا که حضانت به عنوان یکی از نهادهای حمایتی از اطفال مطرح است و این قشر از آسیب پذیری بالایی برخوردارند، تعیین شخصی که مسئولیت حضانت را برعهده می‌گیرد و نیز شرایطی که این شخص باید دارا باشد از اهمیت بالایی برخوردار است. در جهت تکمیل این حمایت نیز باید ضمانت اجراهایی را پیش بینی نمود تا به این ترتیب بتوان زندگی سعادتمندانه طفل را تضمین کرد. از این رو قانون گذار که سعی در حفظ حقوق این قشر آسیب‌پذیر داشته در راستای حمایت از آن‌ها قوانین و ضمانت اجراهایی را وضع نموده تا به ویژه کسی که مسئولیت نگهداری طفل را برعهده دارد مأمن و پناهگاهی برای او محسوب شود. در این پژوهش علاوه‌بر مطالعه حضانت به نقد و بررسی این قوانین نیز پرداخته می‌شود. ضرورت مطالعه و بررسی نهاد حضانت در دو بعد نظری و عملی قابل طرح است : 1-  از بعد نظری از بعد نظری دو ضرورت مطرح می‌گردد. اول، رفع ابهامات و خلأهای قانونی در خصوص نهاد حضانت و همچنین بیان ضمانت اجراهای تعیین شده ازسوی قانون گذار در صورت عدم انجام تکالیف قانونی از سوی مسئول حضانت. و ضرورت دوم نیز عبارت است از پیشنهاد به قانون گذار برای تنظیم مقرراتی جامع پیرامون نهاد حضانت درجهت حمایت از حقوق اطفال و اقدام مناسب برای تأمین هرچه بهتر آینده آنان.

•  – از بعد عملی

از بعد عملی اولین اهمیت و ضرورتی که به‌نظر می‌رسد عبارت است از دست‌یابی به نظر قانونگذار در مورد شناسایی صاحب حق حضانت و در نتیجه سعی شود از دعاوی احتمالی که ممکن است بین اشخاصی که خود را صاحب واقعی این حق می‌دانند از جمله پدر و مادر طفل، در این مورد پیش آید جلوگیری نمود و همچنین بتوان با شناسایی مسئول حضانت، او را وادار به اجرای تکالیف قانونی خود کرد. همچنین ضرورت دیگری که به ذهن می‌رسد، معین نمودن اختیارات و مسئولیت‌هایی است که قانون برای صاحب حق حضانت شناخته و همچنین بتوان مسئول حضانت را از سوء استفاده‌ از اختیاراتی که قانون به او داده منع نمود و با مشخص نمودن دقیق نحوه و میزان هزینه های نگهداری طفل و نیز اقدام در جهت تضمین صحت جسمانی و تربیت اخلاقی او، در جهت مصالح کودک گام برداشت. پ – هدف های تحقیق 1 – هدف کلی هدف کلی در این پژوهش تبیین نهاد حضانت در قانون حمایت از خانواده مصوب سال 1391 می‌باشد. 2 – اهداف جزئی یکی از اهداف این پایان نامه این است که مشخص کنیم  قانون حمایت از خانواده مصوب 1391 در مورد حضانت طفل چه شخص یا اشخاصی را بر سایرین اولویت بخشیده. از جمله دیگر اهداف این پژوهش تبیین مفاهیم حق و تکلیف در حضانت و کشف تفاوت ضمانت اجرای آن در قانون جدید و قدیم حمایت از خانواده و همچنین قانون مدنی است. علاوه‌بر این تبیین وجوه اشتراک و افتراق بین مفاهیم نفقه و هزینه نگهداری طفل، از دیگر اهداف این تحقیق است. ت – سؤال های تحقیق 1 – سؤال اصلی دیدگاه قانون حمایت از خانواده مصوب سال 1391 در مورد نهاد حضانت چیست ؟ 2 – سؤالات فرعی 1-2 در قانون حمایت از خانواده مصوب سال 1391 چه کسی درمورد حضانت طفل صاحب حق اولویت است؟ 2-2 حضانت حق است یا تکلیف و آیا قانون حمایت از خانواده مصوب سال 1391 قانون حمایت از خانواده مصوب 53 را درحوزه حضانت و ضمانت اجراهای آن نسخ کرده است؟ 3-2 نفقه و هزینه نگهداری اطفال چه تفاوتی با هم دارند و هرکدام در چه مواردی مورد حکم قرار می‌گیرند؟ ج – تعریف عملیاتی متغیر های تحقیق

تحلیل نظریه مشورتی دیوان بین المللی دادگستری در قضیه استقلال کوزوو

استاد راهنما

دکترعلیرضا جهانگیری

 استاد مشاور

دکترعلیرضا حسنی

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود تکه هایی از متن به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)  چکیده : دیوان بین المللی دادگستری پس از دو سال انتظار جامعه جهانی در22 ژوئیه 2010 نظریه مشورتی خود را در پاسخ به سؤال مجمع عمومی سازمان ملل متحد در خصوص مطابقت اعلامیه یکجانبه استقلال نهادهای موقت خودمختار کوزوو با حقوق بین الملل، ارائه نمود. دیوان پس از بررسی نظرات و لوایح دولتها، در نهایت با 10 رأی موافق به این نتیجه رسیده است که اعلامیه استقلال کوزوو با حقوق بین الملل مطابقت داشته و آن را نقض ننموده است. از دید دیوان قواعد حقوق بین الملل عمومی از قبیل اصل احترام به تمامیت ارضی دولتها، حق تعیین سرنوشت ملتها و عرف بین المللی و همچنین حقوق بین الملل خاص (قطعنامه 1244 و تدابیر ناشی از آن) حاوی هیچ ممنوعیتی در رابطه با اعلامیه استقلال نمی باشد. نظریه مشورتی کوزوو با توجه به موقعیت کوزوو در حدود دو دهه قبل و همچنین ارتباط آن با مسائل مبنایی حقوق بین الملل نظیر جدایی، اصل احترام به تمامیت ارضی دولتها و حاکمیت دولتها از اهمیت بالایی نزد جامعه جهانی و حقوق دانان برخوردار بود و همگان انتظار داشتند.دیوان به عنوان رکن قضایی سازمان ملل متحد، نسبت به تدقیق مباحث جدایی طلبی و جدایی چاره ساز که در نظم حقوق بین الملل مسکوت می باشد، بپردازد و مرجع درخواست کننده سؤال(مجمع عمومی ) را در انجام وظایفش یاری رساند اما به نظر می رسد دیوان چندان به رسالت خود توجهی ننموده و به این مهم دست نیافته است. در این نوشتار سعی شده است رویکرد اتخاذی دیوان و نتیجه مأخوذه آن در پرتو اصول حق تعیین سرنوشت ملتها و تمامیت ارضی و حاکمیت دولتها و نتایج ناشی از آن مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.  مقدمه پس از تصویب قطعنامه1244 شورای امنیت در سال 1999 و پایه گذاری حکومت سازمان ملل و اداره موقت آن بر کوزوو به منظور پایان دادن به بحران کوزوو ناشی از کشتار مردم آلبانی تبار کوزوو توسط دولت بلگراد و درگیری های فی مابین ارتش آزادیبخش کوزوو و نیروهای نظامی صرب و حمله نظامی ناتو، در17فوریه 2008 ، 109 نفر از نمایندگان مجلس کوزوو به همراه رئیس جمهور کوزوو اعلامیه ای مبنی بر اینکه کوزوو، خواهان یک دولت مستقل، به صورت جمهوری دموکراتیک، سکولار و چند قومی است که به دور از تبعیض نژادی و اصل برابری قانون اداره می شود را امضاء و صادر نمودند. جمهوری صربستان بلافاصله به این اعلامیه استقلال واکنش نشان داد و آن را عملی غیرقانونی و عدوانی اعلام نمود. چند روز پس از صدور اعلامیه برخی از کشورهای غربی و در رأس آنها آمریکا، نسبت به شناسایی کوزوو به عنوان یک دولت جدید اقدام نمودند. مجمع عمومی طی قطعنامه 3/63 از دیوان بین المللی دادگستری درخواست نظر مشورتی در خصوص سؤال ذیل را نمود: «آیا اعلامیه یکجانبه استقلال نهادهای موقت خودمختار کوزوو با حقوق بین الملل مطابقت دارد؟» موضوع مذکور از اهمیت بالایی درجامعه جهانی چه از بعد حقوق بین الملل و چه از بعد سیاست بین الملل برخوردار می باشد و از هر دو حیث قابل تأمل و تفکر بوده و در محافل علمی و بین المللی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. به همین دلیل، سؤال مجمع عمومیجاز دیوان در صدر دعاوی با اهمیت دیوان قرار گرفت که از چند جنبه دارای اهمیت بود و بسیاری انتظار شایسته ترین پاسخ دیوان در این خصوص را داشتند. اولاً: موقعیت کوزوو پس از بحران و چند سال رنج و استقرار حکومت سازمان ملل متحد وفق قطعنامه 1244 ، همواره از دید جامعه جهانی به لحاظ جنبه سیاسی حائز اهمیت بود. ثانیاً: دیوان این فرصت را داشت که نقش خود را به عنوان رکن اصلی قضایی سازمان ملل متحد در حل مسائل پیچیده بین المللی ایفا نماید. ثالثا: سؤال مجمع عمومی با مسائل حقوقی پیچیده بین المللی همچون جدایی، جدایی چاره ساز و شناسایی در ارتباط بود که از مباحث چالش برانگیز و دارای ابهام حقوق بینجالملل و مبتلابه بسیاری از کشورهای جهان بود که می تواند نتایج منفی و جبران ناپذیر را به جای بگذارد. اصل تعیین سرنوشت ملتها یکی از اصول مهم حقوق بین الملل محسوب می شود که در منشور ملل متحد و   اعلامیه ها و قطعنامه های سازمان های بین المللی از قبیل میثاقین و اعلامیه روابط دوستانه بین دولتها مجمع عمومی مورد اشاره قرار گرفته است و مردم یک سرزمین دارای حق تعیین سرنوشت و تعیین نظام سیاسی و اقتصادی دولت خود می باشند. نکته مهم در بحث حق تعیین سرنوشت، موارد کاربرد و اعمال آن در بعد حق سرنوشت خارجی به شکل جدایی در خارج از موارد استعماری و اشغال نظامی خارجی و محدودیت های این اصل می باشد و بسیاری اصل تمامیت ارضی را به عنوان محدودیت اعمال حق سرنوشت خارجی دانسته اند. اصل تمامیت ارضی نیز یکی از اصول زیر بنایی حقوق بین الملل می باشد که بر اصل حاکمیت دولتها استوار می باشد و با نظم جامعه بین المللی در ارتباط تنگاتنگ است. حقوق بین الملل اهمیت زیادی برای تمامیت ارضی دولتها قایل است و ماهیت عالی و مورد احترام این اصل را نمی توان در معادلات بین المللی نادیده گرفت. این اصل همواره مورد تأکید اسناد و تصمیمات ارکان بین المللی و منطقه بوده است و در کلیه اسنادی که به بحث حق تعیین سرنوشت پرداخته شده است اعمال حق سرنوشت منوط به رعایت و احترام به این اصل گردیده است.

استاد راهنما :

دکتر علی ایمان زاده

استاد مشاور:

دکتر ناصرالدین حسن زاده

خرداد 1394

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود (در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است) تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

      در جامعه کنونی مباحث پیرامون دین و اعتقاد و عدم اعتقاد به دین بسیار مطرح و مورد بحث قرار می گیرد، تا آنجا که برخی دین را طرد و برخی کاملاً بدان اعتقاد دارند،در ذیل دو عنوان پساساختارگرایی و سنت گرایی مورد نظر ما قرار گرفته اند. این مسئله مطرح می گردد که امکان و ماهیت علم دینی در تلقی سنت گرایی و پساساختارگرایی چگونه است و با مطالعه تطبیقی به این موضوع پرداخته شد. نظریات سنت گرایانی چون رنه گنون، فریتیوف شوان و سید حسین نصر مورد بررسی قرار گرفت که سنت را پیوند الهی می دانند و تمام امور را به سنت الهی ارتباط می دهند و مباحثی چون علم مقدس، حکمت خالده، وحدت متعالی ادیان، کثرت گرایی دینی و گرایش به عرفان و تصوف به عنوان مهمترین مسائل سنت گرایان به شمار می روند. با توجه به این مباحث سنت گرایان علم دینی را مورد تأیید و پذیرش قرار می دهند. پساساختارگرایانی چون ژیل دلوز، میشل فوکو، ژان فرانسوا لیوتار و ژاک دریدا با طرح مسائلی چون نفی فراروایت ها، نام گرایی، بازی های زبانی، کثرت گرایی و ساختارشکنی به نفی هرگونه ساختار ثابت و معین می پردازند و با ساختارهای ثابت که دین هم یکی از آنان به شمار می رود مخالفت نموده اند. فهرست تقدیم. ‌أ سپاسگزاری. ‌ب چکیده ‌ج فصل اول کلیات پژوهش.. 1 مقدمه 2 طرح مسئله 2 ضرورت و اهداف تحقیق. 7 هدف اصلی و اهداف جزئی. 9 هدف اصلی. 9 اهداف جزئی. 9 سؤالات تحقیق. 9 سؤال اصلی. 9 سؤالات جزئی. 9 روش تحقیق. 9 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 10 نتیجه گیری/تأیید. 10 سابقه تحقیق. 10 فصل دوم معناشناسی.. 13 مقدمه 14 مفهوم علم دینی. 14 تعاریف مختلف علم و دین. 19 تعاریف علم. 19 تعاریف دین. 21 علم دینی. 23 1-رویکردها در باب امکان علم دینی. 25 1-1-رویکرد حداقلی. 25   1-2- رویکرد حداکثری. 25 2-  مؤلفه های علم در فرهنگ دینی. 25 3- محورهای اساسی علم دینی. 27 4- معیار صحت علم دینی. 28 4-1-  حقیقت گرایی. 28 4-2-  حقانیت و کارایی در جهت الهی. 28 نظریه های علم دینی. 31 1-  اخذ نظریه های جهان شمول از دین و جهت دهی دین به علم. 31 2-  نظریه قبض و بسط تئوریک شریعت.. 32 3- توجه به مراتب طولی عقل در درک حقایق عالم و تلازم همه جانبه عقل و نقل. 32 4- نظریه گزیده گویی دین. 32 مفهوم سنت گرایی. 33 مفهوم پساساختارگرایی. 35 فصل سوم امکان علم دینی از دیدگاه  سنت گرایان. 39 مقدمه 40 فیلسوفان سنت گرا 41 1 – رنه گنون. 41 2 – فریتیوف شوآن. 42 2-1- حکمت خالده از نظرشوآن. 42 2-3- وحدت باطنی و کثرت ظاهری ادیان. 43 2-4-  حکمت جاویدان اصیل. 43 3-  سید حسین نصر 45 3-1-  سنت گرایی علم دینی سیدحسین نصر 45 3-2- نقدتجددگرایی نصر 48 امکان علم دینی از نظر سنت گرایان. 49 اصول سنت گرایان. 51 1- علم مقدس.. 51 1-1- تقسیم بندی علوم سنتی. 52 1-1-1- علم قدسی. 52 1-1-2- علم مقدس.. 52 1-2-ابعاد  علم قدسی. 52 1-2-1- بعد ثبوتی. 52 1-2-2- بعد اثباتی. 52 2 – حکمت خالده 57 3-  وحدت متعالی ادیان. 60 فصل چهارم امکان علم دینی  از دیدگاه پساساختارگرایان. 62 مقدمه 63 فیلسوفان پساساختارگرا 66 1-ژیل دلوز 66 1-1- کثرت گرایی عرضی دلوز 67 2 – میشل فوکو. 68 3 – ژان فرانسوا لیوتار 70 3-1- بازی های زبانی لیوتار 72 3-2- پایان فراروایت ها افول پروژه های رهایی و نظم لیوتار 73 3-3- سیاست، نظریه سیاسی و ایدئولوژی. 74 3-4-  نام گرایی لیوتار 74 4 – ژاک دریدا 76 4-1- ساختارشکنی. 77 پساساختارگرایی و روش.. 79 اصول پساساختارگرایی. 80 1 – نفی فرا روایت ها 80 2 – نام گرایی. 84 3 – بازی های زبانی. 86 4 – کثرت گرایی. 89 5-  ساختارشکنی. 93 فصل پنجم  مطالعه تطبیقی امکان علم دینی از نظر سنتگرایان و پساساختارگرایان. 96 مقدمه 97 1 – معنای علم در علوم سنتی و علوم پست مدرن. 104 2-  تفاوت دیدگاه های سنتی و پست مدرن در علوم 106 2-1-  تفاوت در جایگاه امر مقدس.. 106 2-2-  تفاوت در نحوه نگرش به سلسله مراتب هستی. 106 2-3-  تفاوت در هدف.. 107 2-4-  تفاوت در زبان. 107 3 – تفاوت های جهان بینی سنت گرایی وجهان بینی علمی پست مدرن. 108 3-1- محورهای عمده تعارض جهان بینی سنتی و پست مدرن. 108 3-1-1-  تفاوت در جایگاه روح و ماده 108 3-1-2-  تفاوت در نحوه نگرش نسبت به انسان. 108 3-1-3-  تفاوت در تصویر پایان عالم. 109 3-1-4-  تفاوت در معناداری جهان. 109 3-1-5-  تفاوت در تعلق انسان به جهان. 109 4-  اخلاق علمی در نظر سنت گرایان و پساساختارگرایان. 110 نقد های سنت گرایان به علم جدید. 114 فصل ششم نتیجه گیری و پیشنهادات.. 116 مقدمه 117 پیشنهادات پژوهشی. 123 محدودیت های پژوهش.. 123 فهرست منابع. 124 منابع لاتین. 132

مقدمه

وقتی سخن از معنا و امکان علم دینی به میان می آید، اولین مطلب این است که مقصود از علم در تعبیر علم دینی چیست. وقتی نگاهی به تاریخ تحولاتی که پیرامون مفهوم علم رخ داده، می افکنیم، با طیفی از آراء و اندیشه ها و کاربردهای مختلف این واژه مواجه می شویم، به طوری که گاه تنوع کاربردی واژه به حدی است که گویا این واژه یک مشترک لفظی است. برای اینکه گرفتار این تشتت نشویم، دو تلقی در باب امکان علم دینی را در نظر می گیریم و به مطالعه تطبیقی آنها می پردازیم، دو تلقی سنت گرایی و پساساختارگرایی در باب امکان علم دینی را مورد بررسی قرار می دهیم. سنت گرایی یکی از جریانات اساسی روزگار ماست که نه تنها نمی توان آن را نادیده گرفت چرا که سنت گرایان چیزی را خارج از چارچوب سنت نمی دانند و همه تأملات خود را در این راستا تبیین می کنند. پساساختارگرایی به مجموعه‌ای از افکار روشنفکرانه فیلسوفان اروپای غربی و جامعه‌شناسانی گفته می‌شود که با گرایش فرانسوی، مطلب نوشته‌اند. تعریف دقیق این حرکت و تلخیص آن کار دشواری است ولی به شکل عمومی می‌توان گفت که افکار این دانشمندان، توسعه و پاسخ به ساختارگرایی بوده‌ است و به همین دلیل پیشوند «پسا» را به آن اضافه کرده‌اند.

طرح مسئله

اگر چه در طول تاریخ بین یافته های علمی بشر آموزه های دینی- اعم از ادیان الهی و غیر الهی – گاه اختلافات و تعارضاتی مشاهده می شده، اما تا پیش از دوره تمده جدید غربی، هیچگاه جریان علم و جریان دین به عنوان دو جریان رقیب و متعارض شناخته نمی شد. با تحولاتی که از دوره رنسانس شروع شد و به شکل گیری تمدن جدید و مدرنیته انجامید. بسیاری از پیشگامان علم نوین- همچون رابت بویل، نیوتن و لایب نیتس نه تنها بین علم و دین تعارضی نمی دیدند بلکه اساساً نظریان جدید علمی خود را به گونه ای مطرح می کردند که لااقل از نظر خود به تقویت نگاه دینی به عالم منجر شود، اما از طرفی ضعف نگاه فلسفی که از ابتدای رنسانس دامن گیر تفکر جدید شده بود و نیز ضعف کلیسا در مواجهه معقول و عمیق با پیشرفت های علمی، و از طرف دیگر نقش آفرینی علوم جدید در دستیابی روز افزون به تکنولوژی هایی که روال زندگی دنیوی را تسهیل می نمود، به شکل گیری جریان «علم زدگی» انجامید. با این حال از آنجا که از سویی دینداری و پرستش در فطرت آدمیان نهاده شده و اعراض کامل از آن ممکن نیست، و از سوی دیگر، علم جدید از عهده پاسخگویی به پاره ای از نیازهای مهم انسان بر نیامده و بلکه خود مشکلات جدیدی را در عرصه حیات انسانی پدید آورد، امروزه شاهد نوعی بازگشت دوباره به دین هستیم. (سوزنچی،1389، صص.1-2). در مورد علم و منظور از آن در این بیان و بر اساس برآیند تعاریف ارائه شده، مراد از علم معرفت و یا شیوه علمی نیست  بلکه مراد از آن، دانشی است که به صورت گزاره های منطقی در خصوص موضوع معینی سامان یافته است. البته این مفهوم می تواند شامل علومی از نوع تجربی- طبیعی و انسانی و فراتجربی باشد. مراد از دین در مفهوم علم دینی، مجموعه آموزه های فرابشری مقدسی است که در قالب باورها، اعمال و اخلاقیات درآمده و مجموعه آن، سنت های دینی متعارف را پدید آورده است. البته در این پژوهش و بر مبنای نظر سنت گرایان دین شامل تمام ادیان موجود چه ادیان ابراهیمی و چه ادیان غیرآسمانی می شود. در مورد مفهوم علم، اختلاف نظر های بسیار وجود دارد. کسانی که طبع و مزاج فلسفی ندارند به ماهیت علم نمی پردازند، یعنی میان ماهیت و وجود علم تفاوت نمی گذارند و علم را عین چیزی می انگارند که در کتاب های علمی موجود است. البته آنچه در کتب و مقالات علمی وجود دارد علم است، مطالب این کتاب ها را ظاهراً می توان آموخت و فراگرفت. ولی صاحب نظرانی هستند که می گویند حوزه نشر آموزش و پژوهش این علوم، عالم خاصی است. به نظر این محققان، تحول از مرحله تاریخ علم به مرحله دیگر با «انقلاب» صورت می گیرد. در دوره رنسانس این انقلاب بسیار اساسی و عمیق بود، زیرا علم صرفاً متحول نمی شد، بلکه مقامی پیدا می کرد که قبلاً نداشت. نکته این نیست که در گذشته علم عزیز و محترم نبود و مردمان در پرتو آن راه نمی جستند، بلکه نکته اینجاست که اتفاقاً در دوره جدید، علم حرمت بیشتر پیدا نکرد، بلکه با تبدیل شدن به پژوهش، عین قدرت و منشائیت اثر شد. (داوری اردکانی،1378 ، ص. 106). هر مکتب فلسفی، روش خاص خود را در باب امکان علم دینی در پیش می گیرد که متناسب با ویژگی های منحصر به فرد همان مکتب است. جریان سنت گرایی را رنه گنون[1] فیلسوف فرانسوی تاسیس کرد و با مطالعات فریتیوف شوآن[2] توسعه یافت و به گفتمان و جریان فکری خاصی بدل شد. در حال حاضر سید حسین نصر شاخص ترین چهره این جریان است. در این دیدگاه سنت وسیله رسیدن انسان به خدا و شامل مبانی مابعدالطبیعه و یا وجود شناسی، انسان شناسی، اخلاق و خداشناسی است. در قلب تمام سنن، حکمت خالده وجود دارد، بر خلاف نظرشوآن که حکمت خالده را با مابعدالطبیعه مترادف و مابعدالطبیعه را علم به حقیقت الحقایقی می داند که تنها از طریق تعقل قابل حصول است، نه از راه عقل جزیی. (امامی جمعه،طالبی،1391، ص. 37). در سنت گرایی دو امر بیشتر نمود دارد: 1- علم مقدس  2- حکمت خالده علم مقدس یا علم قدسی یکی از محوری ترین اصول سنت گرایی است که با دیگر مبانی و دیدگاه های سنت گرایی در ارتباط و پیوند عمیق است. در دیدگاه سنت گرایان، علم اعلی یا مابعدالطبیعه به مفهوم سنتی آن به رسمیت شناخته می شود که به مبدأ الهی و تجلیات آن می پردازد. این همان علمی است که به بالاترین معنای آن می توان از آن به علم مقدس تعبیر کرد. به این علم – که در اعماق وجود انسان و نیز در قلب تمام ادیان راست آئین و اصیل نهفته است – می توان به مدد عقل رسید. این معرفت اصیل ذاتاً ریشه در امر مقدس دارد، چرا که از آن حقی صادر می شود که پدید آورنده این امر مقدس بما هو مقدس است. معرفتی که عین وجود و وحدت آفرین است، چون سرانجام از دوگانگی میان ذهن و عین در وحدت مطلق فراتر می رود. آن وحدت مطلقی که سرچشمه هر امر مقدسی است و تجربه امر مقدس است که کسانی را که شایستگی لازم را دارند، به ساحت آن وحدت هدایت می کند. (فکری ،1391، صص. 30-29). نصر رد پای حکمت جاوید را در اندیشه حکیمان مسلمان به وضوح نشان می دهد. او منبع این حقیقت یگانه را که شکل های مختلفی متجلی می شود، همان «دین حق می داند» و معتقد است باید آن را در تعالیم پیامبران باستان که سلسله آن به حضرت آدم علیه السلام می رسد، جستجوکرد و هرمس همان ادریس نبی و پدر فیلسوفان است. سهروردی اصطلاح حکمت الهی یا حکمت اللدنیه را در همان معنایی که از صوفیا استفاده می شود، به کار می برد. ملاصدرا نیز معرفت حقیقی را عین حکمتی ازلی می دانسته که از آغاز تاریخ بشر موجود بوده است . (امامی جمعه،طالبی،1391،صص. 45-44). در طول تاریخ تفکر بشری، همواره بین گونه های مختلف باورهای آدمی همانند دین و فلسفه و… نوعی رابطه و نسبت وجود داشته و این رابطه، مورد تأمل متفکران قرار گرفته است. یکی از مهمترین این تعاملات، برخورد میان باور ها و آموزه های علمی و باور های دینی است. مطالعه تاریخ تکوین علم نشان می دهد که علم جدید در یک بستر و زمینه دینی شکل گرفته است. اما به تدریج نگرش دینی به عالم و پدیده های آن از جمله انسان، از محیط های علمی رخت بر بست، به گونه ای که در نیمه اول قرن بیستم، طرح دیدگاه های دینی در محافل آکادمیک، خلاف عرف و مد تلقی می شد. با این همه از نیمه دوم قرن بیستم به بعد، به ویژه از اوایل دهه 1970 شماری از دانشمندان علوم فیزیکی و زیستی تمایلات و گرایشات دینی خود را آشکار ساخته اند و کنفرانس های مشترکی نیز بین دانشمندان، فلاسفه برگزار شده است. تا آنجا که به رابطه علم و دین و به خصوص نسبت علم و اندیشه اسلامی مربوط می شود. (لطیف پور،عروتی موفق، 1389، ص. 140 ). در فلسفة علم دینی، از مباحثی نظیر ماهیت، هویت، معیار، امکان تصوری (معنا داری عنوان علم دینی) امکان تصدیقی، مبانی(هستی شناختی، معرفت شناختی، انسان شناختی، دین شناختی و…)، منابع (مصادر)، روش، موضوع، ساختار، قلمرو، انواع و مراتب، غایت، کارکرد، فرایند و عوامل دخیل در تکون و تکامل علم دینی، (نظریة تحول علم، علل و عوامل و انواع تحول واقع و متوقع در علم دینی)، تفاوت علم دینی و علم سکولار، انواع یا مراتب علم دینی، جایگاه آن در هندسة معرفت دینی و نسبت و مناسبات علم دینی با دیگر معرفت‌ها، سخن گفته می‌شود. (رشاد، 1387، ص. 9 ). به تعبیر دیگر، لااقل در فضای بحث از علم دینی، دو تصور می تواند محل بحث باشد : یکی «علم دینی» به معنای «گزاره های معرفت بخش دینی» و دوم « علم دینی» به معنای « یک رشته علمی» و «یک مجموعه معرفتی مشخص که به نحوی «دینی» باشد»، مانند «روانشناسی دینی» یا «اقتصاداسلامی». (سوزنچی، 1389، ص. 16 ).

آقای دکتر مهدی ذوالفقاری استاد مشاور: آقای دکتر احمد رضا بهنیافر

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود تکه هایی از متن به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) فهرست مطالب عنوان صفحه مقدمه 2 فصل اول : قوانین جنگ 9 1-1لزوم جنگ 14 2-1جنگ و فطرت انسان 15 3-1قوانین جنگ در اسلام 16 4-1آداب جنگ در وصایای امیرالمؤمنین علیه‌السلام 18 5-1دلایل شروع جنگ 20 6-1شروع جنگ در اسلام می‌تواند به یكی از دلایل زیر باشد: 21 7-1جهاد از دیدگاه قرآن 21 8-1جنگ در شاهنامه 25 9-1مرزبانی 27 10-1احكام شورشیان در اسلام 28 11-1بخش دیگری از جهاد عبارت است از: 31 12-1عواقب جنگ 37 13-1جمع آوری غنایم جنگی 44 فصل دوم : اصول و دین …..57 1-2چرا اصول .58 2-2توحید در اسلام : 48 3-2لازمه ی اعتقاد به توحید : 49 4-2توحید در شاهنامه : 50 5-2پیدایش بت پرستی : 51 6-2معانی مختلف کلمات خدا و خدیو در شاهنامه : 52 7-2انحراف جمشید : 53 8-2 – عدل 55 9-2 – جامعه اصلی و عدل 56 10-2 – عدل در شاهنامه 57 11-2 – معانی مختلف داد 58 12-2 – معاد 59 13-2– معاد و اسلام 59 14-2 – هدف از معاد 61 15-2– اعتقاد به معاد در شاهنامه 61 16-2 نبوت 64 17-2– پیامبران پارسی 65 18-2- پیامبران شاهنامه 65 19-2 – کیومرث اولین پادشاه ایران زمین 66 20-2–هوشنگ 66 21-2– هود 68 22-2– ایرانیان و نبوت 69 23-2 – نگاهی گذرا به مسائل فقهی شاهنامه 70 24-2– مکروهات 70 25-2– دایه 71 26-2 – نسب و نژاد 72 27-2 – توبه 76 نتیجه گیری 77 منابع و مآخذ 78 چکیده چکیده خداوند متعال انسان را بر این کره خاکی خلق کرد از آنجایی که این مخلوق خاکی در کشاکش عقل و غریزه سر در گم نگردد پیامبرانی را بهر هدایت و نشان دادن سیر حق و صراط مستقیم فرستاد. بی شک این هدایت می بایست به شکل تدریجی می بود چرا که انسان خاکی به راحتی از غرایز دست نمی کشید و امیال خود را رها نمی کرد. پیامبران الهی هر یکی دین پیامبر قبل خود را ترویج می نمود مگر .کردند بلکه قوانین نیکو و پسندیده را می پذیرفتند و خرافات وارده به دین را رها می نمودند . رسول اکرم نیز کامل کننده تمامی ادیان قبل از بود . ایشان بعضی از احکام و قوانین آنها را پذیرفت که ما آنها را به عنوان احکام امضایی می شناسیم و احکام و قوانینی برای به کمال رسیدن انسان و دین وضع نمودند . از طرفی کشور ایران نیز صاحب پیامبرانی قبل از ختم رسل بوده است ، پیامبران بزرگی که مردمان را به سوی یگانه پرستی دعوت می نمودند پیامبرانی همچون زردتشت که بسیاری از قوانین و احکام او همانند اسلام می باشد قوانینی همچون حرام بودن شراب . از آنجایی که ایران کشوری کهن می باشد و از دیرباز مردمان و قهرمانان و پادشاهان این سرزمین مدعی عدالت و یگانه پرستی بوده اند پس می بایست برخی از احکام و قوانین آنها با احکام و قوانین اسلام برابر باشد یعنی همان قوانین امضایی اسلام . اما به خاطر ناقص بودن ادیان گذشته حتما افتراقی هم باید وجود داشته باشد. می توان وجوه اشتراک را قوانینی همانند قصاص و قوانین مربوط به جنگ از جمله زنان و کودکان هنگام جنگ دانست و همچنین تعداد زوجین نیز از آن جمله است. وجوه افتراق نیز وجود دارد که جمع دوخواهر از آن جمله می باشد. و قوانینی همچون ولی قهری، نسب و نژاد ، توبه و دایه همگی تشابهات بین دین اسلام و اعتقادات ایرانیان قبل از اسلام می باشد. کلیدواژه: شاهنامه،اصطلاحات فقهی و حقوقی، دین اسلام، پادشاهی کیومرث،پادشاهی منوچهر. مقدمه حمد و سپاس وستایش خالقی را سزاست که خلق کرد کل هستی را با (صلای کن) هستی بخشد آنچه لایق هست شدن بود در هستی، و جمیع مخلوقات را درمسیر تکامل وکمال قرارداد ازجمله آدم را ازبهرانکه یکتا بودش ویگانگی خویش را برهمگان بنمایاند. پیامبران خود را هادیان مسیر حق قرارداد تا فرزندان آدم در (صراط مستقیم)گام بردارند. همواره باتکامل وسیر به سوی کمال هادیان چون عابران هدایت خویش را تکامل وکمال بخشیدند وهریک هدایت هادی ماقبل خویش راپیش گرفت وچون خلایق نسبت به مخلوقات ما قبل گامی بیش تر به پیش نهاده بودند وپیش به سوی کمال با هدایت عقل ودین ره می نوردیدند، پیام آوران و رحمت حق نیز بیش از پیش قوانین طی طریق را بر مردم رهمون می شدند یعنی هر یک ازدیگری دینی کامل تر به مردم ارائه می نمود. واز این باب است که ادیان مختلف تشابهات فراوان داشته و وجوه افتراق کمی با یکدیگر دارند. پس به راحتی می توان وجوه اشتراک وافتراق را در ادیان مختلف مورد بحث وبررسی قرارداد.چراکه همگی مسیری هستند برای رسیدن به یک پروردگار واجرای قوانین واحکام یک خالق اگر چه با نام های مختلف خوانده شود. دور از ذهن نیست که هرپیامبری و هر قومی او را به یک نام بخواند واو را به یک نام بشناسد. چرا که تنها اوست خالق یگانه بی تای یکتا بی همتا وتمامی پیامبران فرستاد. او یندازآدم تا خاتم(ص) بی دلیل نیست که او را صاحب هزار ویک نام دانسته اند. اگرهزار را، عدد کثرت بدانیم و نشانگرزیادی باشد می توان گفت هزار و یک یعنی نامحدود واین به این معناست که خداوند نام های بی شماری دارد یعنی هر قومی و هر جمعیت که بر هر نامی خالق را بخواند کسی نیست جز همان خداوند یگانه. برهیچکس پوشیده نیست که آیینی که پیامبر اکرم،رسول مکرم،خاتم انبیاء،ختم رسل عالم،برعابران معبرحق وکمال ارائه کرد تا بی رهان عالم را به ره آورد وبه سوی کمال هدایت کند آیینی نیست مگر دین پیامبران ماقبل خود مگر با تغییراتی کم آن هم در ره کمال. دین اسلام نیزهمانند ادیان دیگر دینی است کاملتر ازادیان قبل ازخود واین تشابه ازآن سر چشمه می گیرد که جملگی این ادیان آیین وراهی نیستند ،مگر راه حق ، مسیر سالکش ره می پیمایند برای رسیدن به کمال وپیامبرانش نیز نیستند مگر هدایت کنندگانی که هادی مسیر حق اند وشمشیر شان شکافنده حق از باطل که همگی فرستاده یک خالق یگانه ی یکتای بی همتایند. ایران یکی از کهن ترین کشور های جهان است و ازقدیم این کشور مهد وفرهنگ وتمدن بوده است این مطلب نیز با اکتشافات باستانی وباستان شناسی در گوشه وکنار این مرز وبوم کهن به اثبات رسیده است. بی شک کشوری با این همه فرهنگ و تمدن در مسیری گام برداشته مگر صراط مستقیم با توجه به مکتوبات تاریخی وکهن نیز این مطلب قابل درک ودریافت می باشد. با مطالعه کتب قدیمی وکهن متوجه می شویم که در ایران نیز پیامبرانی مبعوث شده اند و مردم را به خدای یگانه و مسیر حق دعوت نموده اند که یکی از مهم ترین آنها را می توان زردشت وآیین این پیامبر بزرگ دانست ونام برد. که هنگام حمله اعراب مسلمان به ایران و فتح ایران توسط اعراب تقریبا همه یا بهتر است بگوییم بیشتر مردم ایران پیروان این آیین ودین الهی بوده اند. یکی از مهم ترین کتبی که ازاین پیامبر بزرگ نام برده وداستان هایی از چگونگی تبلیغ وابلاغ او ذکر کرده است شاهنامه ی حکیم ابوالقاسم فردوسی   می باشد. در این کتاب برزگ چگونگی مبعوث شدن این پیامبر وگسترش آیینش ونخستین حکومتی که به او ایمان آورده است بیان شده است. نه تنها آیین این پیامبر الهی بلکه درلابلای اشعار این داستان ها شاعر با مهارت خاصی پاره ای از اعتقادات مردم ایران باستان را ذکر کرده است، جدا از اینکه این کتاب یک کتاب ادبی است می توان از آن به یک کتاب تاریخی ومذهبی هم نام برد. بی شک اعتقادات مذهبی ایرانیان باستان با دین اسلام شباهت فراوانی دارد چرا که هر دو صاحب پیام آوری هستند که از سوی خداوند یگانه مامور هدایت مردم شده است و مردم را به یک سو یعنی همان حق هدایت می نمایند. هرگاه سخن از رسول اکرم و صدر اسلام به میان می آید بی گمان ذهن انسان به مشکلات پیامبر ومسلمانان در آن زمان متبادر می شود. ویکی از مهمترین مسائل آن زمان جنگ هایی بود که فی مابین مسلمانان و مخالفان در می گرفت و هرگاه سخن از جنگ به میان می آید غزوات را با نبی و خیبر را با علی به یاد می آوریم می دانیم که دین اسلام دینی سالم و بی نقص وکامل تر از همه ی ادیان ما قبل خود می باشد. پس نمی توان گفت بی دلیل می جنگیدند و خون انسان ها را به زمین می ریختند. با مراجه به کتب فقهی در می یابیم که هر جنگ و خونریزی در زمان صدر اسلام دارای دلایلی کاملا منطقی بوده است. هرگاه سخن از شاهنامه به میان می آید رزم رستم و سهراب، جوانمردی فرامرز، دلاوری های بهمن و بیژن، تیر آرش ، وپهلوانان نامی دیگر یکی پس از دیگری در ذهن انسان رقص کنان یاد آور دلاوری های آنان می شود. از این باب است، که وقتی به فکر فرو می رویم که اگر ایرانیان نیز یگانه پرست بوده اند آیا دلایل شروع جنگ و خونریزی در اسلام و رزم پهلوانان کهن ایران تشابهی با هم دارند یا خیر، اما پس از کمی تامل و تفکر متوجه می شویم که همگی دلایل این نبردها به نحوی با هم شباهت دارند وهیچ کدام با هم مغایرتی ندارند. هر بنایی که ستون های محکم تری داشتند ، باشد استحکام بیشتری خواهد داشت، پس بنابراین هر آیین و این که دارای اصل محکم تری باشد بی شک آن دین کامل تر از ادیان دیگر است، ناگفته نماند که با کمی تفکر ومطالعه در اصل دین اسلام با آنچه ایرانیان باستان با توجه به آنچه فردوسی از داستان های مکتوب قدیمی به نظم در آورده است در می یابیم که همگی معتقد بوده اند که خداوند یکتاست ونیز بر هر پیامبری جانشینی رواست. اسلام دینی است کامل تر از ادیان ما قبل پس قوانین و قواعد آن نیز کامل تر از قوانین ادیان ماقبل خود می باشد. چرا که این احکام و قوانین استحکام دین را بیشتر می کند و هر انسان صاحب اندیشه ای با تفکر در این احکام دین بهتر را می پذیرد اگر دینی نا قص تر از دین خود مشاهده کند و قوانین آن تفکر کند و تحقیق نماید هیچگاه آن تفکر کند و تحقیقی نماید هیچگاه آن را نمی پزیرد چرا که با مشاهده نقص در آن به عدم کمال آن پی می برد ودین خود را کامل تر می داند اسلام نیز اگر احکامش نسبت به دیگر ادیان ناقص تر باشد هیچ شخصی صاحب فکری به اسلام نمی گرود. پس بنابراین دینی که رسولش ختم رسل عالم است باید کامل ترین و بی نقص ترین باشد تا انسان های صاحب اندیشه آن را بپذیرند و قبول کنند . اما بعضی از این احکام، قوانین و احکامی هستند که در ادیان گذشته نیز وجود داشته اند و فقط دین اسلام آن ها را امضا نموده است و فقط بخشی از این احکام، احکام تاسیس می باشد. اگر تمامی این احکام و قوانین و مقررات با ادیان ما قبل متفاوت باشد نمی توان به آن دینی کامل تر از ادیان گذشته گفت بلکه فقط دینی است که کاملا متفاوت است چه بسا بسیاری از احکام آن نسبت به احکام گذشته ناقص تر هم باشد. بنابراین لازم می آید پاره ای از احکام فقط به تایید پیامبر اکرم و بزرگانم و معصومین برسد. چرا که این دلیل و نشانه برای سیر تکامل و کمال دین جدید می باشد. و اگر چنین نباشد نمی توان آیین جدید را دینی کامل تر دانست . دین اسلام نیز بسیاری از قوانین ادیان گذشته را تایید نموده است و بخاطر کامل بودنش پاره ای از احکامی که اجرا نمی شدند یا ناقص بودند در اسلام بنا نهاده شده اند ویا کامل شده اند.

روش شناسی:روش تحقیق توصیفی و از نظر اجرا پیمایشی و از نظر هدف کاربردی می باشد.شیوه جمع آوری داده ها میدانی و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته می باشد که بر اساس مقیاس فاصله ای لیکرت تدوین شده است.تحقیق شامل 2 پرسشنامه هوش سازمانی آلبرخت و استرس شغلی می باشد که هردو استاندارد می باشند.از آنجا که پرسشنامه استاندارد بوده ،روایی آن مورد تایید می باشد.پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ با استفاده از نرم افزار SPSS16 محاسبه شد. میزان این ضریب برای پرشنامه هوش سازمانی 0.85 و برای پرسشنامه استرس شغلی 0.80 بدست آمد.  تعداد جامعه آماری 170 نفر بودند.حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی مورگان 118 نفر انتخاب شد.برای توصیف و تجزیه و تحلیل داده ها جمع آوری شده با استفاده از جدول spss از شاخص های میانگین،انحراف استاندارد،فراوانی،درصد و جدول استفاده شده است.  در بخش آمار استنباطی ازآزمون کولموگراف اسمیرنف برای بررسی توزیع نرمال بودن داده ها استفاده شده است. در تجزیه تحلیل داده ها در حالت نرمال از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. یافته ها و نتیجه گیری:نتایج تحقیق نشان داد که بین هوش سازمانی و استرس هاس شغلی کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان مازندران رابطه معنا داری وجود دارد. در واقع همه مؤلفه‌های هوش سازمانی (چشم انداز استراتژیک، سرنوشت مشترک، میل به تغییر، اتحاد و توافق، توسعه دانش، فشار عملکرد) به غیر از روحیه بااسترس شغلی رابطه منفی و معنی داری داشته‌اند. واژه های کلیدی:هوش سازمانی، استرس های شغلی، ادارات ورزش و جوانان         فهرست مطالب    

                  فهرست شکل‌ها و نمودارها

                    فهرست جداول

              فهرست نمودارها

نمودار4-1………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….82 نمودار4-2………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….82 نمودار4-3………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….83 نمودار4-4………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….83        

                                      1-1)مقدمه نیروی انسانی، سرمایه اصلی سازمان‌های عصر نوین است. در حقیقت، بازدهی و بهره‌وری هر سازمان به رفتار و عملکرد نیروی انسانی آن سازمان وابسته است وکارکنان شاغل در سازمان‌ها، از جمله شاخص‌های سنجش میزان برتری سازمان‌ها نسبت به هم هستند (کشتکاران و همکاران، 1388). امروزه پیدایش این دیدگاه که موفقیت واثر بخشی سازمانها در گرو هدایت صحیح منابع به ویژه منابع انسانی است،موجب شده که به بررسی و مطالعه فرهنگ سازمان و تاثیر آن برقوای فکری یعنی هوش کارکنان و مدیران ،توجه زیادی را معطوف خود کرده است (ریلی،2003)2.یکی از انواع هوش که در بحث سازمانها و مدیریت امروز مورد بحث بیشتر کارشناسان برای ارتقاء سطح سازمان مورد استفاده قرار می گیرد هوش سازمانی است. به عنوان یک مفهوم نظری می توان از هوش سازمانی بعنوان یکی از مهمترین نکات در نظریه سازمان یاد کرد.هوش سازمانی بعنوان توانایی یک سازمان در حل مسائل سازمانی تعریف می شود(آلبرخت2003)3. در دنیای امروزی ارتقاءهوش سازمانی[1] یکی از الزامات غیر قابل انکار برای اغلب سازمانهاست تا بتوانند از طریق کسب و تجزیه و تحلیل اطلاعات و همچنین افزایش دانش و ایجاد آگاهی بر قابلیتهای خود بیفزایند.افزایش هوش سازمانی موجب می گردد سازمانها اطلاعات محیط اطراف خود را سریع تر و با دقت بیشتری تجزیه و تحلیل کرده و نتایج حاصل را به طریق سودمند ذخیره و در مواقع مقتضی در دسترس تصمیم گیرندگان قرار دهند(مومنی،1391). ازطرفی استرس یک عامل موثر در ناکارآمدی سازمانی، جابجایی نیروی انسانی، غیبت های ناشی از کار، کاهش کیفیت و کمیت کار، افزایش هزینه های مراقبت از سلامتی و کاهش رضایت از شغل می باشد. در طی دهه های گذشته درتحقیقات متعددی نشان داده شده است که وظایف سازمانی یا شغلی که توام با بارکاری زیاد و نیازها و مسئولیتهای بیش از حد می باشند منجر به بروز ریسکهای سلامتی زیادی می گردند.لازم بذکر است که همه ی نتایج استرس منفی نیستند و گاهی استرس می تواند نتایج مثبتی نیز بدنبال داشته باشد؛ واکنش بدن ما به استرس کمک می کند تا تمرکز کنیم و کار را بطور صحیح انجام دهیم؛ درصورتیکه فرصت استراحت و یا فرار از شرایط استرس زا نباشد، استرس می تواند منفی باشد(صادقی،1387).با توجه به مطالب گفته شده و اینکه اداره ورزش و جوانان  نقش موثر و غیرقابل انکاری در پیشرفت و توسعه ورزش و به تبع آن اخلاق و کردار نیک در سطح جامعه را برخوردار است در نتیجه کارمندان این اداره باید از لحاظ عملکرد در آرامش و به دور از استرس شغلی باشند تا بتوانند به اهداف تعیین شده دست پیدا کنند. با توجه به مطالب گفته شدهدر این تحقیق  محقق برآن است تا ارتباط هوش سازمانی با استرس شغلی را مورد بررسی قرار دهد. 1-2) بیان مسأله امروزه سازمانها با تغییرات سریع و گسترده در محیط سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، تکنولوژیکی و اقتصادی روبرو  می شوند.واکنش موفق سازمانها در یک جو بسیار پویا و متغییر، بستگی به توانایی آنها جهت فراهم کردن اطلاعات و یافتن راه حل های مناسب برای مشکلاتی است که با آنها روبرو هستند. اکنون ضرورت آموزش که متناسب با نیازهای در حال تغییر فرد و جامعه باشد بیش از هر زمان دیگری احساس می شوددر  این شرایط، توجه نظریه پردازان و مدیران سازمانی بر روی یک جنبه متمرکز می گردد.روی طراحی آن چه توانایی فکری یک سازمان نامیده می شود (سیمیک[2]، 2005). آلبرخت[3](2003) نیز اظهار می دارد پس از مو جهای اول، دوم و سوم (زراعت، صنعت، اطلاعات) موج چهارم هوشیاری و مغز است.در دنیای امروزی ارتقاءهوش سازمانی[4] یکی از الزامات غیر قابل انکار برای اغلب سازمانهاست تا بتوانند از طریق کسب و تجزیه و تحلیل اطلاعا ت و همچنین افزایش دانش و ایجاد آگاهی بر قابلیتهای خود بیفزایند.افزایش هوش سازمانی موجب می گردد سازمانها اطلاعات محیط اطراف خود را سریع تر و با دقت بیشتری تجزیه و تحلیل کرده و نتایج حاصل را به طریق سودمند ذخیره و در مواقع مقتضی در دسترس تصمیم گیرندگان قرار دهند. مطالعاتاخیردرحوزهمنابعانسانینشانداده‌اندکهپنجویژگیشخصیت،استعداد،علاقه،هوشومهارتبهعنوانموفقیتنیرویانسانیدرپیشبرداهدافسازمانیوایجادرضایت شغلی،یادگیریسازمانی،گرایشدانشوضریبآفرینشوارزیابیکارکنانمؤثرهستند (کاوسی و رزقی­شیرسوار، 1389). از طرفی استرش شغلی امروزه یکی از پدیده های مهم در زندگی اجتماعی و تهدیدی جدی برای سلامتی نیروی کار در جهان می باشد بنحوی که سازمان بین المللی کار استرس شغلی را بعنوان شناخته شده ترین پدیده ی تهدید کننده ی سلامتی کارگران معرفی نموده است. استرس شغلی از جهت ایمنی در محیط کار نیز اهمیت ویژه ای دارد.از طرفی سازمان بهداشت جهانی متذکر شده است که بهداشت حرفه ای و رفاه اجتماعی کارگران عنصر بسیار مهم و پیش نیاز حیاتی در بهره وری، توسعه اجتماعی-اقتصادی و توسعه پایدار است(چان کانگ،2005). یکی از سازمان‌هایبسیار مهم و حساس در جامعه که از اهمیت والایی برخوردار است و در وضعیت فعلی و آینده جامعه تأثیر به سزایی دارد اداره ورزش و جوانان است. ادارات ورزش و جوانانمانند تمام سازمان‌های دیگر دارای عوامل استرس‌زای مخصوص به خود است. زیرا با برنامه ای درست و همگانی برای اقشار مختلف جامعه در روند سلامت و رشد جامعه گام مثبتی دارد. ورزش و فعالیت بدنی برای حفظ سلامت و شادابی انسان از اهمیت خاصی برخوردار است. ورزش باید به معنای واقعی آن، دربرگیرنده تمامی اقشار جامعه از زن و مرد، پیر و جوان و سالم و ناسالم باشد.اداره ورزش و جوانان می تواند با داشتن کارکنان موفق  و برنامه ریزی استراتژیک به سلامت جامعه کمک کند.در واقع تربیت بدنی در ساختار جامعه وجود داشته، تحول و تکامل پیدا کرده، قوانین و مقررات و آئین‎نامه‎های خاص خود را دارد و بر اساس آنها برنامه‎های خود را اجرامی‎نماید .تربیت بدنی و ورزش به عنوان یک واقعیت اجتماعی با پدیده‎های اجتماعی دیگر، روابط متقابل برقرار می‎کند، کارکردهای خاص خود را در جامعه بر عهده می‎گیرد و کل ساختار جامعه و هر یک از ابعاد اجتماعی از حاصل و ثمره فعالیت‎های آن بهره‎برداری می‎نمایند.در نتیجه با کاهش فشارهای روحی و روانی در بین افراد شاغل در این اداره و بالا بردن توانایی های فکری آنان می توان گامی برای رسیدن اهداف و ماموریت سازمانی این اداره برداشت. در این پژوهش محقق با مطالعه در شاخص های 7 گانه هوش سازمانی در نظر دارد تا به بررسی جداگانه مولفه های هوش سازمانی و عوامل استرس زای شغلی در بین کارکنان پرداخته و اثرگذاری مثبت و منفی مولفه ها بر استرس شناسایی کند در این تحقیق، محقق به  دنبال بررسی ارتباط میان مولفه های هوش سازمانی و عوامل استرس زای شغلی در بین کارکنان ادارات ورزش و جوانان  استان مازندران هست تا از این طریق بتوانند با استفاده از ارتباط بین هوش سازمانی و استرس های شغلی راههای مناسبی برای مقابله با عوامل استرس های شغلی در بین کارکنان ادارات ورزش و جوانانپیدا کند .