تعریف مساله و بیان سؤالهای اصلی تحقیق…………………………………………………….4

ضرورت انجام تحقیق……………………………………………………………………………..9

هدف ها…………………………………………………………………………………………….12

فصل دوم: ادبیات تحقیق

بخش اول: مرور پیشینیه پژوهشی……………………………………………………………..14

پیشینه خارجی…………………………………………………………………………………………14

پیشینه داخلی…………………………………………………………………………………..21

بخش دوم: مبانی نظری تحقیق……………………………………………………………….26

رویکردهای مختلف به مفهوم کیفیت زندگی………………………………………………..26

رویکرد پزشکی………………………………………………………………………………………27

تبیین های روان شناختی……………………………………………………………………….28

رویکرد روان شناختی اجتماعی……………………………………………………….29

رویکرد کنش متقابل……………………………………………………………………………..30

رویکرد جامعه شناختی………………………………………………………………………….31

دیدگاه بوم شناسی……………………………………………………………………………….32

نظریه ی کنش اجتماعی  پارسنز………………………………………………………………..36

نظریه های مکتب تضاد……………………………………………………………………………39

مفهوم کیفیت زندگی از نگاه سایر نظریه پردازان……………………………………………..40

ریف و سینگر……………………………………………………………………………………..40

فلاناگان………………………………………………………………………………………………42

کالمن……………………………………………………………………………………………………..42

گودمن…………………………………………………………………………………………………43

زیمل………………………………………………………………………………………………………43

تورشتاین وبلن……………………………………………………………………………………………46

ماکس وبر…………………………………………………………………………………………….47

گافمن………………………………………………………………………………………………48

جورج هربرت مید……………………………………………………………………………….50

آنتونی گیدنز………………………………………………………………………………………..51

پیر بوردیو…………………………………………………………………………………………..52

نظریه سرمایه فرهنگی بوردیو………………………………………………………………….52

مصرف و سلیقه فرهنگی نخبه‌گرایانه………………………………………………………..53

نظریه‌ی بوردیو در مورد اوقات فراغت………………………………………………………54

نظریه ی بوردیو درباره مصرف فرهنگی……………………………………………………..55

اعتماد اجتماعی…………………………………………………………………………………56

بخش سوم :چارچوب نظری…………………………………………………………57

شاخص های کیفیت زندگی بر اساس نظریه های مختلف………………………..58

متغیرهای عینی………………………………………………………………………………60

متغیرهای ذهنی…………………………………………………………………………………65

فرضیه ها………………………………………………………………………………72

مدل نظری تحقیق……………………………………………………………………………73

فصل سوم: روش شناسی

روش تحقیق……………………………………………………………………………75

ابزار گردآوری اطلاعات (تکنیک تحقیق)………………………………………………76

شیوه­ی اجرا…………………………………………………………………………………..76

سطح تحلیل……………………………………………………………………….77

واحد تحلیل………………………………………………………………………78

قلمرو پژوهش………………………………………………………………………78

روش ها و تکنیک های آماری…………………………………………………………….78

تعاریف نظری و عملیاتی مفاهیم………………………………………………………….79

 تعریف نظری کیفیت زندگی و ابعاد آن………………………………………………….79

تعریف عملیاتی کیفیت زندگی………………………………………………………………….80

تعریف متغیرهای زمینه ای……………………………………………………………..85

 شناسایی متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………….87

جمعیت آماری و نمونه…………………………………………………………………………..87

نمونه گیری……………………………………………………………………………………..88

حجم نمونه……………………………………………………………………………………..88

شیوه­ی انتخاب نمونه…………………………………………………………………………….89

فصل چهارم: یافته های تحقیق

مقدمه…………………………………………………………………………………………….91

مشخصات عمومی پاسخگویان………………………………………………………………92

بخش سوم: آزمون فرضیه ها……………………………………………………………109

فرضیه اول:……………………………………………………………………………………..109

فرضیه دوم:  …………………………………………………………………………114

فرضیه سوم:………………………………………………………………………………119

فرضیه چهارم:…………………………………………………………………………………124

فرضیه پنجم:…………………………………………………………………………….129

فرضیه ششم:…………………………………………………………………………………..131

فرضیه هفتم:……………………………………………………………………………..133

فرضیه هشتم:……………………………………………………………………………………..133

بررسی و تحلیل رگرسیون چندگانه: ……………………………………………………134

فصل پنجم: نتایج نهایی، پیشنهادها و محدودیت­ها

 

مقدمه ……………………………………………………………………………………….138

بحث و نتیجه‌گیری……………………………………………………………………………..138

محدودیت های پژوهش…………………………………………………………148

ارائه پیشنهادها……………………………………………………………………..149

منابع…………………………………………………………………………………………150

چکیده:

بیان مساله: با توجه به اینكه شناخت كیفیت زندگی خانوارها، یكی از موارد بسیار مهم در حوزه تعیین سبك زندگی كنشگران اجتماعی می‌باشد، لذا پژوهش حاضر به دنبال مطالعه و بررسی جامعه‌شناختی کیفیت زندگی سرپرستان خانوارهای شهرستان زنجان می‌باشد. در واقع سوال اصلی تحقیق این بوده كه وضعیت كیفیت زندگی خانواده‌ها و خانوارهای شهرستان زنجان چگونه بوده و عوامل و فاكتورهای موثر در تغییر كیفیت زندگی در بین سرپرستان خانوارهای شهر زنجان چیست؟

روش‌شناسی تحقیق: پژوهش حاضر به صورت روش كمی انجام گردیده و با بهره گرفتن از شیوه پیمایشی اجرا گردیده است كه ابزار جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات پرسشنامه بوده است. جامعه آماری این تحقیق كلیه سرپرستان خانوارهای شهرستان زنجان می‌باشد که طبق نتایج آخرین سرشماری انجام‌ یافته(در سال 1390) تعداد آنها 110943 خانوار بوده كه با بهره گرفتن از فرمول كوكران، 390 خانوار به عنوان جمعیت انتخاب گردیده و سرپرستان آنها مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته‌اند.

 به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها، از نرم افراز SPSS  استفاده گردیده و جهت بررسی فرضیات تحقیق، بر اساس سطح سنجش متغیرهای مورد بررسی از روش‌های آماری توصیفی و استنباطی همانند ضرایب همبستگی(اسپیرمن، پیرسون و … ) و آزمون‌های آماری پارامتریك( آزمون t، تحلیل واریانس و … ) استفاده گردیده است.

یافته‌های تحقیق: بر اساس تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده، بین اغلب متغیرهای زمینه‌ای(همانند سن، سواد، تاهل و … ) با متغیر سبك زندگی و مولفه‌های آن رابطه معنادار وجود داشت. همچنین بین متغیرهای اعتماد اجتماعی، كیفیت زندگی و سبك زندگی و مولفه‌های آن رابطه معناداری وجود داشت.

فصل اول: کلیات تحقیق

مقدمه:

زندگی موهبتی الهی است که انسان‌ها در طول عمر خویش از آن بهره‌مند می‌شوند. قرن حاضر شاهد تغییرات چشمگیری در مورد دیدگاه آدمی نسبت به زندگی بوده است. در این قرن تنها حفظ زندگی به ‌‌شکل معمول مطلوب نبوده، بلکه ارتقاء کیفیت زندگی در زمینه‌های متعدد تلاش اساسی جوامع تلقی می‌شود. داشتن کیفیت زندگی مطلوب همواره آرزوی بشر بوده و است. در ابتدا این آرزو به بهبود وضعیت‌های ظاهری افراد از قبیل میزان درآمد، تحصیلات، سلامتی جسمی و مسکن محدود بود. ولی اکنون به طیف‌های وسیعی از جمله متغیرهای کیفی و ذهنی توجه می‌شود. کیفیت زندگی به دلیل گسترش روند صنعتی‌شدن و پیشرفت فناوری که توجه به بعد کمی زندگی انسان را مد نظر قرار می‌دهد و همچنین بدنبال غفلت از جنبه‌های کیفی زندگی انسان طی چند دهه گذشته در کشورهای غربی بحث کیفیت زندگی مورد توجه اندیشمندان و متفکران علوم انسانی قرار گرفت.

پروژه حاضر در کنار تعریف مفهوم کیفیت زندگی و با گریزی به ابعاد مختلف کیفیت زندگی به بررسی کیفیت  زندگی و رابطه آن با سبک زندگی فرهنگی نیز می‌پردازد  تا از این طریق به تعریفی مشخص و شیوه‌ای دقیق در سنجش کیفیت زندگی شهری دست یابد و در راستای ارتقاء آن قدم بردارد. در این پروژه شهرزنجان را، که همچون اکثر شهرهای داخل و خارج از کشور دارای مناطقی با فاصله طبقاتی است و این امر کیفیت زندگی متفاوتی را بین مناطق مختلف شهر موجب شده است، به‌عنوان نمونه موردی مد‌نظر قرار گرفته است.

به هر حال مشخص است که کیفیت زندگی دارای معانی مختلفی نزد افراد متفاوت است که این افراد بسته به متغیرهای طبقه‌ی اجتماعی، جنس، سن، محل سکونت، وضعیت تاهل، وضعیت اشتغال و … تعاریف متفاوتی از کیفیت زندگی دارند.

همه انسانها از آغاز حیات خود در جست و جوی بهبود بخشیدن به کیفیت زندگی‌شان بوده اند، اما در دوران معاصر کیفیت زندگی به موضوع مطالعه‌ی دانشمندان تبدیل شده است، زیرا آنها به این واقعیت پی برده‌اند که آینده‌ی جامعه در گرو شناسایی عواملی است که بر شرایط زندگی انسانها تاثیر می‌گذارد(صادقی، 1383).

تاریخچه پیدایش مفهوم کیفیت زندگی به دوران ارسطو در 385 سال قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد. در آن دوران ارسطو «زندگی خوب» یا «خوب انجام دادن کارها» را به معنی شاد بودن در نظر گرفته است، لیکن در عین حال به تفاوت مفهوم شادی در افراد مختلف پرداخته است و ذکر نموده است. سلامتی که باعث شادی در یک فرد بیمار می­شود با ثروت که فرد فقیری را شاد می‌کند یکسان نیست و به‌طور مشخص بیان نموده است که شادی نه تنها برای افراد مختلف معانی متفاوتی دارد بلکه برای یک فرد نیز در شرایط متفاوت معنی یکسانی نخواهد داشت. به هر‌حال در آن زمان شادی یا شادمانه زیستی معادل با آنچه که امروز کیفیت زندگی نام دارد تلقی می­شد؛ ولی اصطلاح «کیفیت زندگی» تا قرن بیستم مورد استفاده قرار نگرفته بود(نجات، 1387).

واژه کیفیت زندگی در سال 1920 میلادی توسط پیگو در کتاب اقتصاد و رفاه، مورد استفاده قرار گرفت. از دهه­ی 1930 محققان مختلف علمی به تحقیق، تحلیل، سنجش و اهمیت کیفیت زندگی در مناطق مختلف جغرافیایی روی آوردند و سعی در تبیین کیفیت زندگی در مناطق شهری و ایالات متحده و هم‌چنین مربوط به ملت‌های مختلف در ایالات متحده مورد ارزیابی قرار دهند. تاریخچه پژوهش در کیفیت زندگی به تحقیقات جامعه‌شناختی برمی­گردد و در زمینه بهداشت روانی از دهه 1960 میلادی به دنبال نهضت مؤسسه زدایی آغاز گردیده است(زکی، 1387).

گرچه مفهوم کیفیت زندگی از اواخر قرن بیستم مورد توجه جامعه‌شناسان قرار گرفته است، اما ریشه‌های آن در جامعه‌شناسی را می‌توان تا اواسط قرن بیستم پی گرفت. در جامعه‌شناسی اولین اثر مهم درباره کیفیت زندگی از آگبرن[1] (1946) می­باشد که درباره حیات روستایی در ایالات متحده نوشته شده است. در دهه 1960 هنگامی که جامعه‌شناسان علیه چیرگی شاخص‌های اقتصادی واکنش نشان دادند، مفهوم کیفیت زندگی در پژوهش‌های اجتماعی اهمیت یافت اما تا آن هنگام تمام شاخص‌های کیفیت زندگی، عینی بودند. در دهه 1970 شاخص های ذهنی هم برای سنجش کیفیت زندگی اضافه شدند. اولین بار کمپبل و همکاران در اثر خود در سال 1976 به شاخص‌های ذهنی و روان‌شناختی کیفیت زندگی توجه کردند[2] (کمپبل، 1976).

مراکز تحقیقاتی گوناگونی هم‌اکنون به سنجش کیفیت زندگی در سطح ملی و بین‌المل می‌پردازند. در ایالات متحده آمریکا از دهه 1960 انستیتو تحقیقات اجتماعی در دانشگاه میشیگان و مرکز نظرسنجی شیکاگو کیفیت زندگی را می­سنجند و از سال 1995 با تأسیس انجمن بین المللی پژوهش‌های کیفیت زندگی[3]، سنجش این مفهوم به خوبی نهادینه شده است[4] (فیلیپس، 2006).

توجه به مفهوم کیفیت زندگی در مجامع علمی و نیز در میان سیاست‌گذاران روبه فزونی است و این مفهوم در بسیاری از حوزه‌های علوم‌ اجتماعی و بهداشتی مورد استفاده قرار می­گیرد. به واقع می‌توان گفت که کیفیت زندگی مفهومی بین رشته‌ای در علوم اجتماعی است.

توجه به مفهوم کیفیت زندگی مرهون رشد دیدگاه‌های کمتر اقتصادی درباره کیفیات زندگی اجتماعی است. مفهوم کیفیت زندگی سعی می­ کند شرایط زندگی مردم را در زمینه اجتماعی خود آنها بررسی کند. به همین دلیل شاخص‌‌‌هایی را برای سنجش این مفهوم انتخاب می­ کند که وابستگی زیادی به زمینه پژوهش دارند(نوغانی، 1388).

تعریف مساله و بیان سؤالهای اصلی تحقیق:

کیفیت زندگی از مسایل پیش روی جهان امروز و از مباحث اساسی در تکوین سیاست‌گذاری اجتماعی به شمار می‌رود. بدون شک در طول سه دهه اخیر، کیفیت زندگی، به عنوان جانشینی برای رفاه مادی، به اصلی‌ترین هدف اجتماعی کشورهای مختلف تبدیل شده است. امروزه کیفیت زندگی، یکی از چارچوب‌های نظری مورد قبول در بررسی شرایط زندگی جوامع مختلف به شمار می‌رود. مطابق آمارهای موجود، نزدیک به نیمی از مردم جهان، ساکن شهرها می‌باشند و انتظار افزایش آن در دهه‌‌های آینده وجود دارد، در حالت کلی این موضوع را می‌توان ناشی از تلاش مردم برای ارضای نیازهای خود و وجود امکانات مناسب زندگی شهری در شهرها دانست. شهر به عنوان یک سامانه دارای عناصر گوناگونی است و به صورت مداوم بر آنها اثر می‌گذارد و یا از آنها تاثیر می‌پذیرد. این سامانه دارای تقسیمات کوچکتری زیر عنوان محله می‌باشد. این پژوهش با بهره‌گیری از ابعاد مختلف کیفیت زندگی به بررسی وضعیت کیفیت زندگی سرپرستان خانوار ساکن در محله‌های مختلف شهر زنجان می‌پردازد. 

گرچه مفهوم کیفیت زندگی کاربردهای فراوانی دارد، اما ارائه تعریفی روشن و جامع برای آن دشوار است چون در زمینه‌های گوناگون و با کاربردهای متفاوتی به کار گرفته شده است. خود مردم معمولاً تصویر روشنی از کیفیت زندگی خود در ذهن دارند. آنها معمولاً می­دانند که اگرچه شرایطی رخ دهد در زندگی احساس خوشبختی خواهند داشت. به عنوان مثال درآمد بیشتر، داشتن خانه (یا خانه بزرگتر) اتومبیل خوب، تعطیلات فراوان و غیره. همچنین مردم معمولاً به صراحت می­گویند که اگرچه شرایطی رخ دهد، همگان احساس خوشبختی (کیفیت زندگی جمعی) خواهند کرد. به عنوان مثال وجود محله یا شهری آرام و زیبا، نبود ترافیک، نبود بیکاری و فقر، وجود امکانات درمانی برای همه و غیره.

در واقع در هنگام تعریف کیفیت زندگی، از آنجایی که قرار است وضعیت مطلوب تصویر شود تا موقعیت کنونی با آن مقایسه شود، مسأله تا حدی فلسفی می­شود. هنوز فلاسفه توافقی درباره شهر آرمانی، جایی‌که همگان در آن خوشبخت هستند، ندارند. چنین بحثی اساساً ریشه‌های ایدئولوژیک و دینی دارد چرا که قرار است خوب و بد را تعیین کند.

نکته دیگر آنکه هنوز فلاسفه توافقی درباره افضل بودن برابری یا عدالت ندارند. آیا دولت باید از ناتوانان حمایت کند؟ کدام جامعه بهتر است؟ جامعه‌ای که در آن افراد آزادند تا کام خود را برآرند یا جامعه‌ای که دولت در آن اعمال قدرت می­ کند و از حقوق همگانی حفاظت می­ کند؟

آیا شرایط برای همگان باید برابر باشد، آیا تمام انواع نابرابری مذموم است؟ به هرحال تعاریفی که هم‌اکنون ارائه می­شود بازتاب کیفیات و کمیابی مطلوب جامعه انسانی است که البته می‌تواند در طول زمان تغییر کند.

ویژگی مفهوم کیفیت زندگی آن است که می ­تواند شامل تمام کیفیات (مفاهیم) جامعه‌شناختی شود. یعنی گستره بزرگی از مفاهیم جامعه‌شناختی می­توانند در چتر کیفیت زندگی قرار بگیرند. اما وجه مهم این مفهوم آن است که معمولاً برای بررسی عملکرد و نتایج سیاست‌ها و برنامه‌ها مورد استفاده قرار می­گیرد به همین خاطر معمولاً در هر زمینه بنابر انتظارات سیاست‌گذاران و مجریان برنامه‌های اجتماعی تعریف می­شود. برخی مؤلفان کیفیت زندگی را تنها احساس خوشبختی دانسته اند(میلبراث[1]، 1978).

سازمان بهداشت جهانی کیفیت زندگی را بهزیستی در حوزه‌های اجتماعی، روانی و فیزیکی می‌داند و آن را چنین تعریف می­ کند: «کیفیت زندگی ادراک فرد از موقعیت زندگی خود در چهارچوب نظام‌های فرهنگی و ارزشی است که در آن زندگی می­ کند و با اهداف، معیارها، و دغدغه‌های او رابطه دارد. این امر بسیار گسترده است و به شیوه‌ای پیچیده تحت تأثیر سلامت فیزیکی، حالت روانی، و میزان استقلال و روابط او با جنبه‌های مهم محیط وی قرار دارد(هوکوگروپ،[2] 1993).

با توجه به تعاریف ارائه شده، می‌توان گفت که اصولاً کیفیت زندگی مفهومی پیچیده و چندبعدی است که با وضعیت جمعیت در یک مقیاس جغرافیایی خاص(مانند روستا، شهر، و یا کشور) در رابطه است و از این رو، هم به شاخص‌های ذهنی یا کیفی و هم به شاخص‌های عینی و کمی متکی است(کوکبی، ۱۳۸۵).

استان زنجان که از آن به عنوان فلات زنجان نیز نام برده می شود، در قسمت مرکزی و شمال غربی کشور، و مابین35 درجه و 25 دقیقه تا 37 درجه و15 دقیقه عرض شمالی و 47درجه و 1 دقیقه تا 49 درجه و 52 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ واقع شده است. این استان با هفت استان هم‌مرز می‌باشد به طوریکه از شمال به شهرستان خلخال از استان اردبیل، و شهرستان رودبار از استان گیلان، از شمال شرقی و شرق به شهرستان‌های تاکستان و بوئین زهرا و قزوین از استان قزوین، از جنوب به شهرستان همدان از استان همدان، از جنوب غربی به شهرستان بیجار از استان کردستان و از مغرب به شهرستان تکاب از استان آذربایجان غربی و از شمال غرب به شهرستان‌های میانه

از سوی دیگرتصفیه خانه فاضلاب شهری از نوع هوازی مقادیر قابل توجه ای لجن مازاد تولید می نماید که چنانچه این مقادیر رو به افزایش به نحو مناسبی مدیریت نشوند مشکلات زیست محیطی در آب و خاک و هوا و احتمال بروز بیماریها را برای جوامع شهری در بر دارد. با توجه به اهمیت دو موضوع مطرح شده یعنی زباله شهری و لجن می توان با ترکیب کردن این دو طی فرایندی، کود ترکیبی (co-composting) بدست آورد که مشکل زباله شهری و تصفیه خانه را حل کند و در نهایت کود تولیدی برای مصارف کشاورزی و …. به کار گرفته شود. در تحقیق حاضر با هدف بررسی فاکتورهای مؤثر در تولید کمپوست ترکیبی از قبیل نرخ هوادهی، اندازه ذرات، درصد رطوبت، فلزات سنگین و … در دو پایلوتی از جنس pelexiglass  به ارتفاع 1 متر و قطر 20 سانتیمتر انجام گردید. در هر مرحله از ترکیب 1:1:3 زباله به لجن به خرده چوب  (جهت ایجاد تخلخل مناسب) استفاده شد. در مرحله اول که در فصل زمستان راه اندازی شد اندازه ذرات کمتر از mm 10، درصد رطوبت اولیه 78 درصد، توده بدون زیر و رو شدن و نرخ هوادهی مختلف مورد مطالعه قرار گرفت. مرحله دوم که در فصل تابستان راه اندازی شد نرخ  هوادهی 3 برابر ، رطوبت10درصد نسبت به مرحله اول كاهش و اندازه ذرات تا 4 برابر مرحله اول افزایش یافت. با توجه به میزان تجزیه بالا عمل زیر و رو کردن مواد هر 6-4 روز یکبار مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی نشان داد که زمان بعمل آوری کمپوست در شرایط تابستان چهار روز کمتر از مرحله اول و نرخ کاهش  نیز سریعتر از مرحله اول ثبت شد و از طرفی ترکیب زباله با لجن فاضلاب به نسبت 1:3 شرایط مناسبی جهت فرایند کمپوست می باشد.

با افزایش ابعاد ذرات، فرایند هوادهی به کمپوست افزایش و در نهایت زمان بلوغ رسیدن کمپوست به 5/12 درصد افزایش یافت. با توجه به افزایش دما در مرحله دوم از احتمال متعفن شدن یا بی هوازی شدن کمپوست با افزایش نرخ هوادهی جلوگیری شد.

نتایج لجن نشان داد که میزان مواد آلی در مراحل اول و دوم به ترتیب 30 و 25 درصد کاهش یافت و میزان فلزات سنگین در کمپوست ترکیبی نشان داد که محصول تولیدی در حد استاندارد قرار دارد.

فصل اول: مقدمه

1-1- کلیات

امروزه در اقصی نقاط دنیا شاهد پیشرفت روز افزون ملل مختلف در کلیه زمینه ها، بالاخص اقتصادی می‌باشیم. در هیچ دوره ای جهان چنین دگرگونی سریعی را بر خود ندیده است. از مشخصه های این نظام نوین، تولید بیش از پیش که نتیجه آن مصرف گسترده است، می باشد. این مصرف نتیجه ای جز تولید انبوه مواد ناخواسته یا به عبارت ساده تر، زباله در پی نخواهد داشت. زباله در جوامع شهر نشین، علی الخصوص شهرهای بزرگ که بافت جمعیتی آنها به صورت متمرکز می باشد، به عنوان یک محصول ناخواسته و منفور که در اسرع وقت می بایست آن را از محیط زندگی شخصی دور کرد، تعریف می شود.

امروزه پس از تجارب و آزمایش های طولانی مشخص شده است که ارزشمندترین و مؤثرترین کودها و تقویت کننده ها از انسان بدست می آید. چینی ها قبل از ما این اصل را رعایت می کردند و مدفوعات انسانی را به زمین هایشان بازگشت می دادند[33]. واقعیت اینست که بحرانهای زیست محیطی با وارد کردن خسارات جانی و مالی جبران ناپذیر به انسانها هشدار می دهند که دیگر توان خود پالایی از تن خسته طبیعت بدر آمده است. با این باور مدتهاست که کشورهای پیشرفته به منظور حفاظت از محیط زیست، عملیات تصفیه مواد زائد نظیر فاضلابها را قبل از دفع اجباری نموده اند[32].

تصفیه فاضلابها همواره با تولید دو بخش مجزای پساب و لجن همراه می باشد، از این میان پسابها غالباً کیفیتی مطلوب جهت دفع به محیط دارند در حالیکه لجنها بدلیل آلودگی بسیار زیاد نیاز به تصفیه و تثبیت بیشتر دارند. در یک تصفیه خانه فاضلاب شهری، تأسیسات تصفیه و تثبیت لجن به مراتب حساستر، تخصصی تر و پر هزینه تر از سایر واحدها می باشند، چنانچه به عنوان مثال حدود 30 درصد از کل هزینه احداث تصفیه خانه گرگان به واحد تثبیت لجن اختصاص یافت. بر این اساس بایستی توجهات خاصی بر بهینه سازی فنی و اقتصادی روش های تصفیه و تثبیت لجن معطوف گردد[32].

در کشورهای پیشرفته چندین سال است که تحقیقات جهت انتخاب الگوی بهینه تصفیه و تثبیت لجن شروع شده است. اینکار بایستی در کشور ما نیز همگام با گسترش صنعت فاضلاب، مورد عنایت مسئولین و متخصصین قرار گیرد. با توجه به اهمیت دو موضوع مطرح شده یعنی زباله شهری و لجن می توان با ترکیب کردن این دو طی فرایند، کود ترکیبی (co-composting) بدست آورد که مشکل زباله شهری و تصفیه خانه را حل کند.

2-1- ضرورت انجام تحقیق

 

یکی از روش های مؤثر در خنثی نمودن اثرات نامطلوب زباله ها و لجن، تبدیل آنها به کود کمپوست و استفاده مجدد از آنها به عنوان کودآلی (گیاهی) در کشاورزی است. در بیشتر کشورهای جهان، اقتصادی بودن این روش نسبت به سایر روش ها به اثبات رسیده است، بخصوص در مناطق کشاورزی و اطراف شهرهای کوچک (به طرق غیر صنعتی)، که حتی پایین بودن هزینه حمل و نقل، فراوانی مواد آلی و نیروی انسانی ارزان، می تواند بسیار اقتصادی باشد[10].

البته ذکر این مطلب ضروری است که کمپوست ترکیبی باید کاملاً در شرایط مناسب و بهداشتی تهیه و مصرف شود، زیرا زباله یک ترکیب نامتجانس است و کلیه اجزاء تشکیل دهنده آن قابلیت کمپوست شدن را ندارند و از طرفی بعضی از مواد متشکله زباله چنانچه با خاک مخلوط شوند، موجب نزول کیفیت آن می گردد و تعدادی از آنها موجب آلودگی خاک شده، از طریق جذب در گیاهان به انسانها و حیوانات انتقال می یابد که این خود موجب زیان های جبران ناپذیری می گردد و همچنین لجن دارای مقدار زیادی فلزات سنگین است که خود موجب نزول کیفیت لجن می گردد[10].

3-1- اهداف تحقیق

کمپوست ترکیبی فرآیندی است که خواه ناخواه با توجه به مشکلات عدیده ناشی از دفع نامناسب زباله‌های شهری ومشکلات لجن در تصفیه خانه ها در آینده ای نزدیک رشد و توسعه خواهد یافت. کمپوست فرآیندی سهل و ممتنع است. ساده به آن جهت که نیاز به دستگاه ها و تجهیزات پیچیده الکترونیکی و مکانیکی ندارد و با کمترین امکانات در تمامی مناطق با اقلیم های متفاوت و با هر ظرفیتی قابل اجرا است و ممتنع به آن خاطر که فرآیند یک فرآیند بیولوژیکی است. یعنی با موجودات زنده می بایست سروکار داشت و شرایط مناسب را برای تغذیه و رشد آنها می باید تأمین نمود. از این رو شناخت فاکتورها و عوامل موثر بر حیات، تغذیه ورشد این موجودات بسیار اساسی و مهم می باشد و کوچکترین بی اطلاعی از این امر موجب تولید محصولات ناخواسته در فرآیند کمپوست ترکیبی خواهد شد که موضوع اصلی ما در این رساله می باشد.

4-1- فرضیات تحقیق

آگهیاقامت گرجستان بازاریابی ویروسی
جستجو برای:
جستجو …
کلمات کلیدی بیشتر جستجو شده :
فیزیولوژیکیکاهش ارزشمشاور خارجیولی خاص

 

اهمیت موضوع…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 6

پیشینه علمی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………….. 6

سؤالات تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………… 9

فرضیه های کلی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………….. 10

ضرورت انجام تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………… 10

مراحل و روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………. 11

جامعه آماری تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………… 12

نوآوریهای تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………….. 13

فصل اول: تعاریف و مفاهیم بنیادین………………………………………………………………………. 15

مقدّمه………………………………………………………………………………………………………………….. 16

1-1- واژه شناسی………………………………………………………………………………………………… 17

1-1-1- تعریف لغوی تربیت………………………………………………………………………………………………………………….. 17

1-1-2- تعریف اصطلاحی تربیت…………………………………………………………………………………………………………… 19

1-1-3- اهمیت و ضرورت تربیت دینی دانش آموزان……………………………………………………………………………….. 21

1-1-3-1- نقش ایمان در تربیت دینی……………………………………………………………………………………………… 24

1-1-3-2- جایگاه تربیت دینی و نقش آن در آرامش روان………………………………………………………………….. 26

1-2- اصول و مبانی تربیت دینی…………………………………………………………………………… 28

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 28

1-2-1- اصول و مبانی تربیت دینی……………………………………………………………………………………………………….. 28

1-2-1-1- اصل سهولت………………………………………………………………………………………………………………….. 28

1-2-1-2- اصل تدریج……………………………………………………………………………………………………………………. 29

1-2-1-3- اصل مداومت و استمرار…………………………………………………………………………………………………… 30

1-2-1-4- اصل آگاهی بخشی…………………………………………………………………………………………………………. 30

1-2-1-5- اصل تفاوتهای فردی……………………………………………………………………………………………………….. 30

1-2-1-6- اصل اعتدال…………………………………………………………………………………………………………………… 31

1-2-1-7- اصل احترام……………………………………………………………………………………………………………………. 32

1-2-1-8- فراهم آوردن زمینه برای به فعلیت رسیدن تواناییهای بالقوهی فرد………………………………………. 32

1-2-1-9- توجه به سیر رشد كودكان و نوجوانان در ابعاد شناختی و عاطفی و تأثیر عامل سن در این رابطه 33

1-2-1-10- رابطه تربیت دینی و عادت…………………………………………………………………………………………. 34

1-2-1-11- توجه به رشد عقلی كودك و نقش تعقّل و استدلال در تربیت دینی………………………………….. 35

1-2-1-12- نقش الگو در تربیت دینی……………………………………………………………………………………………… 36

1-3- عوامل مؤثر در تربیت………………………………………………………………………………….. 37

1-3-1- عامل وراثت……………………………………………………………………………………………………………………………..   37

1-3-2- گزینش همسر…………………………………………………………………………………………………………………………. 39

1-3-3- بارداری…………………………………………………………………………………………………………………………………… 40

1-3-4- شیر……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 41

1-3-5- غذا………………………………………………………………………………………………………………………………………… 41

1-3-6- خانه و خانواده…………………………………………………………………………………………………………………………. 41

1-3-7- رفاقت و معاشرت…………………………………………………………………………………………………………………….. 42

1-3-8- مدرسه……………………………………………………………………………………………………………………………………. 43

1-3-9- اجتماع کلان…………………………………………………………………………………………………………………………… 44

1-3-10- رسانه ها………………………………………………………………………………………………………………………………… 46

1-3-11- شغل و کار……………………………………………………………………………………………………………………………. 46

1-3-12- عبادت…………………………………………………………………………………………………………………………………. 47

1-4- دین……………………………………………………………………………………………………………. 48

1-4-1- واژهی دین از نظر لغت…………………………………………………………………………………………………………….. 48

1-4-2- تعریف دین در اصطلاح…………………………………………………………………………………………………………….. 49

1-4-3- تعاریف ماهوی دین………………………………………………………………………………………………………………….. 50

1-4-4- تعاریف روانشناختی و جامعهشناختی از دین………………………………………………………………………………. 51

1-4-5- دین از نظر دانشمندان غرب……………………………………………………………………………………………………… 52

1-4-6- شناخت حقیقت دین………………………………………………………………………………………………………………… 53

1-5- تربیت دینی………………………………………………………………………………………………… 55

1-5-1- اهداف تربیت دینی در آموزش و پرورش…………………………………………………………………………………….. 57

1-5-2- مراحل تربیت دینی از دیدگاه حضرت رسول اکرم (ص)………………………………………………………………. 59

1-5-2-1- مرحلهی سیادت…………………………………………………………………………………………………………….. 59

1-5-2-1-1- میل شدید به بازی………………………………………………………………………………………………. 59

1-5-2-1-2- فرماندهی و ادارهی دیگران…………………………………………………………………………………….. 60

1-5-2-2- مرحلهی اطاعت……………………………………………………………………………………………………………… 61

1-5-2-2-1- ادب پذیری………………………………………………………………………………………………………….. 61

1-5-2-2-2- آموزش پذیری……………………………………………………………………………………………………… 61

1-5-2-3- مرحلهی وزارت……………………………………………………………………………………………………………….. 62

1-5-2-3-1- رشد جهشی احساسات………………………………………………………………………………………….. 62

1-5-2-3-2- گرایش به درستکاری…………………………………………………………………………………………….. 62

1-5-2-3-3- شایستگی مشورت………………………………………………………………………………………………… 63

1-5-2-3-4- ابراز وجود…………………………………………………………………………………………………………….. 63

1-5-3- اوصاف تربیت دینی………………………………………………………………………………………………………………….. 63

1-5-3-1- شمول و فراگیری……………………………………………………………………………………………………………. 63

1-5-3-2- وحدت هدف و مسیر………………………………………………………………………………………………………. 64

1-5-3-3- اجتهاد پذیری………………………………………………………………………………………………………………… 65

1-5-3-4- آینده گرایی…………………………………………………………………………………………………………………… 66

نتیجه بحث…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 66

1-5-4- ریشه های تربیت ناپذیری دینی…………………………………………………………………………………………………. 67

1-5-4-1- آسیب های وراثتی………………………………………………………………………………………………………….. 67

1-5-4-2- آسیب های محیطی………………………………………………………………………………………………………… 67

1-5-4-3- آسیب های ناشی از تغذیه……………………………………………………………………………………………….. 68

1-5-4-4- آسیبهای ناشی از مربیان…………………………………………………………………………………………………. 68

1-5-4-5- روش های آسیب زا……………………………………………………………………………………………………………. 68

1-6- معرفی استان کرمانشاه………………………………………………………………………………… 70

1-6-1- موقعیت و وسعت……………………………………………………………………………………………………………………… 70

1-6-2- آب و هوا…………………………………………………………………………………………………………………………………. 70

1-7- آشنایی با فرهنگ و نژاد استان کرمانشاه………………………………………………………. 72

1-7-1- جمعیت………………………………………………………………………………………………………………………………….. 72

1-7-2- نژاد………………………………………………………………………………………………………………………………………… 73

1-7-3- زبان گویش…………………………………………………………………………………………………………………………….. 73

1-7-3-1- گویش کردی کلهری………………………………………………………………………………………………………. 73

1-7-3-2- گویش کردی اورامی……………………………………………………………………………………………………….. 74

1-7-3-3- گویش کردی سورانی……………………………………………………………………………………………………… 74

1-7-3-4- گویش لکی……………………………………………………………………………………………………………………. 74

1-7-4- مذهب……………………………………………………………………………………………………………………………………. 74

1-8- مقتضیات دورهی نوجوانی…………………………………………………………………………….. 76

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 76

1-8-1- نیازهای دورهی نوجوانی……………………………………………………………………………………………………………. 76

1-8-1-1- نیاز به مهربانی و محبت…………………………………………………………………………………………………. 77

1-8-1-2- نیاز به امنیت و آسایش خاطر………………………………………………………………………………………….. 77

1-8-1-3- نیاز به احساس تعلق داشتن و مورد قبول گروه همسالان واقع شدن…………………………………….. 78

1-8-1-4- نیاز به قابلیت و احترام……………………………………………………………………………………………………. 79

1-8-1-5- نیاز به استقلال………………………………………………………………………………………………………………. 79

1-8-1-6- نیاز به تشخیص و قدردانی………………………………………………………………………………………………. 79

1-8-1-7- نیاز به مذهب و فلسفهی حیات……………………………………………………………………………………….. 80

1-8-1-8- نیاز به داشتن هدفی مشخص در زندگی…………………………………………………………………………… 80

1-8-1-9- نیاز به احساس هویت و شناخت خود……………………………………………………………………………….. 80

1-8-1-10- نیاز به احساس رشد، کمال و خودشکوفایی…………………………………………………………………….. 81

1-8-2- جامعه آماری تحقیق و بررسی نیازهای دورهی نوجوانی با مطالب کتاب درسی………………………………. 81

فصل دوم: تحلیل ، نقد و بررسی داده های جامعه آماری…………………………………………. 83

2-1- اصول حاکم بر برنامهی قرآن و تعلیمات دینی دورهی متوسطه………………………. 84

2-2- معرفی کتاب دین و زندگی (1)…………………………………………………………………….. 86

2-3- نقد و برسی محتوای کتاب دین و زندگی (1)………………………………………………… 87

2-4- بررسی شیوه های مرسوم در تحلیل آمار……………………………………………………….. 93

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 93

2-4-1- شیوه پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………….. 93

2-4-2- جامعهی آماری………………………………………………………………………………………………………………………… 94

2-4-3- معیارهای جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………….. 94

2-4-4- جنسیت………………………………………………………………………………………………………………………………….. 94

2-4-4-1- رشته تحصیلی……………………………………………………………………………………………………………….. 94

2-4-4-2- سن………………………………………………………………………………………………………………………………. 95

2-4-4-3- وضعیت اقتصادی……………………………………………………………………………………………………………. 95

2-5- بررسی سؤالات طراحی شده…………………………………………………………………………. 96

2-5-1- روایی ابزار اندازه گیری……………………………………………………………………………………………………………… 96

2-5-2- اعتبار پرسشنامه………………………………………………………………………………………………………………………. 96

2-5-3- روش آماری تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………………………………………………………………………………. 97

2-5-4- آمار توصیفی……………………………………………………………………………………………………………………………. 98

2-5-4-1- ویژگی‌های جمعیت شناختی پاسخدهندگان…………………………………………………………………….. 98

2-5-5- توزیع فراوانی و درصد پاسخ به سؤالات پرسشنامه…………………………………………………………………….. 100

2-5-6- تناسب محتوای کتاب با نیاز دانش آموزان………………………………………………………………………………… 136

2-5-7- نیاز های اساسی دانش آموزان…………………………………………………………………………………………………. 137

2-5-8- اندیشه، اخلاق و اعمال دانش آموزان……………………………………………………………………………………….. 137

2-5-9- آمار استنباطی………………………………………………………………………………………………………………………. 138

2-5-10- فرضیات پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………. 139

2-5-10-1- فرض اول………………………………………………………………………………………………………………….. 139

2-5-10-2- فرض دوم…………………………………………………………………………………………………………………. 140

2-5-10-3- فرض سوم………………………………………………………………………………………………………………… 141

2-5-11- تجزیه و تحلیل متغیّرهای تحقیق…………………………………………………………………………………………. 142

2-5-11-1- متغیّر تناسب محتوای کتاب با نیاز دانش آموزان…………………………………………………………… 143

2-5-11-2- متغیّر نیاز های اساسی دانش آموزان……………………………………………………………………………. 143

2-5-11-3- متغیّر اندیشه، اخلاق و اعمال دانشآموزان…………………………………………………………………….. 143

نتیجه فصل………………………………………………………………………………………………………… 144

نتایج و دستاوردهای تحقیق………………………………………………………………………………… 145

محدودیتهای تحقیق……………………………………………………………………………………………. 148

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………….. 149

الملخص…………………………………………………………………………………………………………….. 154

Abstract………………………………………………………………………………………………………… 155

چکیده

پژوهش پیش رو با هدف بررسی میزان تناسب محتوای کتاب دین و زندگی (1) با نیاز دانش آموزان شهر کرمانشاه انجام شده است. در این پژوهش ضمن تعریف لغوی و اصطلاحی تربیت، دین، تربیت دینی و ذکر عوامل مؤثر بر تربیت دینی، نقش ایمان در تربیت دینی، نقش تربیت دینی بر آرامش روانی، اصول و مبانی تربیت دینی و همچنین توجه به اهداف، روش­ها، مراحل تربیت دینی و اصول حاکم بر برنامه ­های دینی و قرآن دوره­ی متوسطه، به معرفی کتاب دین وزندگی (1) و نقد و بررسی آن پرداخته شده است.

نمونه­ی مورد نظر در این پژوهش شامل 472 نفر دانش آموز دختر و پسر مناطق سه­گانه دبیرستان­های شهر کرمانشاه است که با روش نمونه گیری تصادفی ساده، از میان تمام دبیرستان­های شهر کرمانشاه انتخاب گردیده است.

با توجه به داده­ ها و تحلیل آن­ها نتایج زیر به دست آمد:

میان محتوای کتاب دین و زندگی سال اول دبیرستان و نیاز های دانش آموزان رابطه مستقیم و بیشتر تناسب وجود دارد.

مطالب مطرح شده در کتاب دین و زندگی تا اندازه زیادی در پاسخ گویی نیازهای اساسی دانش آموزان موفق بوده است.

طرح مطالب دین وزندگی تا اندازه زیادی بر ا­ندیشه ، اخلاق و اعمال دانش آموزان مؤثر بوده است.

مقدّمه
بشر در عصر حاضر در چالش با بزرگترین بحران­ها می­باشد. و همواره از بحر­انی به بحران دیگر نقل مکان می­ کند. و بساری از جوامع نیز بحران­های خود را به جوامع دیگر صادر می­ کنند که بعضی از این بحران­ها در جهان بیرونی و واقعی است و بعضی دیگر بحران­های درونی است که به مراتب شدیدتر، پیچیده­تر و فاجعه آمیز­تر است؛ مانند بحران هویتی، بحران معنویت، بحران ارزش­ها، بحران در انتخاب هدف، بحران در کلّیّت خویش، بحران در معرفت دینی، بحران در آیین اخلاق و آداب اسلامی و…

از همه­ی این بحران­ها مصیبت­ بارتر که بنیان درون و بیرون آدمی را از هم گسسته و او را به تباهی کشانیده، همان بحران در “تربیت دینی” در قالب حس مذهبی و نیاز خداجویی اوست. بحرانی که وحدت درونی او را به تفرقه و تشتّت کشانده و دل او را به اضطراب دائمی مبتلا ساخته و باعث گم گشتگی انسان از آیین حنیف و فطرت الهی شده است.

تنها راه فرار از این بحران­ها و بن بست­ها روی آوردن عمیق و عاشقانه به خویشتن خویش و فطرت اصلی و ازلی است. یعنی روی آوردن به همان کلّیّت و وحدتی که آدمی در آن شکل گرفته است. در حالی که شرایط کنونی از انسان فقط قطعاتی از پاره­های انسانی به جای مانده است؛ انسانی که از جامعیّت، سیّال بودن و کلّیّت خویش خارج گشته است.

در حال حاضر انسان “دین” را که وحدت بخش ابعاد پراکنده و متفرق زندگی بشر می­باشد، از دست داده است و بینش الهی را که افق حیات را از ازل تا ا­بد در برابر او می­گشاید، رها ساخته و به بینش تنگ نظرانه­ی علم جزم اندیش بسنده کرده و تراکم اطلاعات بیرونی را جایگزین تحول معرفت بیرونی نموده است.

امروزه فرهنگ بشریت سطحی و دانش او خطرناک شده است؛ زیرا از لحاظ تکنیک و صنعت پیشرفت نموده و از نظر معنا و هدف به غایت فقیر و ضعیف گشته است و هم­چنین یکپارچگی، وحدت و تعادل روانی انسان که از ایمان الهی، شوق دینی و احساس عرفانی بر­می­خاست، از میان رفته است.

تفاوت عظیمی است میان انسانی که دین ندارد و انسانی که دین خود را گم کرده یا آن را درک نکرده است. اقوام فراوانی هستند که دین دارند اما آن را گم کرده و از آن غافل مانده­اند، انسان دین گم کرده یا غافل شده­ی از آن در واقع هویت بشری و الهی خویش را گم کرده است؛ به همین د­لیل نه تنها از طبیعت و از خدا گسسته، بلکه از خود نیز گسسته است. زیرا وقتی کسی خدا را نمی­شناسد، چگونه می ­تواند خود را بشناسد؟ و چون خود را نمی­شناسد، چگونه می ­تواند دیگران را بشناسد؟ و بر همین اساس است که امام علی (ع) می­فرمایند: “مَعرِفَهُ النَّفسِ أنفَعُ المَعارِفِ”[1] “شناخت خود، سودمندترین شناخت­هاست”. و یا در جای دیگر امام باقر (ع) می­فرمایند: “و لا مَعرِفَهَ کَمَعرِفَتِکَ بِنَفسِکَ”[2] “هیچ شناختی همچون شناخت وجود خود نیست”.

بنابراین وضعیت تعلیم و تربیت در جا­معه­ی معاصر نیز به این گرفتاری بیشتر دامن زده است و تنها تکیه­گاهی که ممکن است این وضع را تعدیل بخشد و امیدی تازه در روح

بخش اول: كلیات و مفاهیم ………………………… 5

مبحث اول) روند تاریخی نفت………………………… 6

مبحث دوم) اقتصاد و مالكیت نفت…………………….. 12

گفتار اول: اقتصاد نفت

گفتار دوم: مالكیت نفت…………………………… 14

بند اول ـ مالكیت نفت از دیدگاه حقوق اسلام

بند دوم ـ مالكیت نفت از دیدگاه حقوق ایران…………. 15

بند سوم ـ مالكیت نفت از دیدگاه حقوقی كشورهای غرب…… 17

بخش دوم: تعریف و اقسام قراردادهای بین المللی نفت و گاز، وجوه اشتراك و افتراق آنها……………………………. 19

مبحث اول) تعریف

گفتار اول: سیستم‌های حقوقی قراردادهای بین المللی نفت و گاز    20

بند اول ـ سیستم‌های امتیازی ……………………… 21

بند دوم ـ قراردادهای امتیازی نوین………………… 22

بند سوم ـ متن امتیاز نامه ………………………. 25

بند چهارم ـ انواع امتیاز نامه

گفتار دوم: سیستم‌های قراردادی…………………….. 31

بند اول ـ قراردادهای مشاركت در تولید

بند دوم ـ قراردادهای مشاركت در سرمایه‌گذاری………… 34

بند سوم ـ قراردادهای خدماتی …………………….. 35

مبحث دوم) اقسام قراردادهای بین المللی نفتی ایران، وجوه اشتراك و افتراق آنها …………………………………… 39

گفتار اول: اقسام

 

گفتار دوم: وجوه اشتراك و تمایز قراردادهای بین‌المللی نفتی     49

 

فصل دوم
ویژگی‌ها و مكانیزمهای قراردادهای بین المللی نفتی ایران

بخش اول: ویژگیهای قراردادهای اولیه نفتی ایران تا قبل از ملی شدن صنعت نفت ایران ………………………………… 54

مبحث اول) ویژگیهای قرارداد 1901 دارسی

مبحث دوم) ویژگیهای قرارداد 1933 شركت نفت ایران و انگلیس 59

مبحث سوم) ویژگیهای قرارداد نفتی ایران و شوروی …….. 63

مبحث چهارم) ویژگیهای قرارداد الحاقی گس-‌گلشائیان……. 64

بخش دوم: ویژگیهای قراردادهای بین‌الملی نفتی ایران پس از ملی شدن صنعت نفت ایران…………………………………. 67

مبحث اول) ویژگیهای اصل ملی شدن صنعت نفت ایران

گفتار اول: ویژگیهای قرارداد كنسرسیوم 1954…………. 70

مبحث دوم) ویژگیهای سایر قراردادها ……………….. 75

گفتار اول: ویژگیهای قراردادهای پنج گانه خلیج فارس

گفتار دوم: ویژگیهای قراردادهای شش گانه……………. 78

گفتار سوم: ویژگیهای قرارداد فروش و خرید نفت (كنسرسیوم دوم 1973) ……………………………………………… 84

بخش سوم: ویژگیهای قرار دادهای بین المللی نفتی ایران پس از انقلاب اسلامی ایران …………………………………… 87

مبحث اول) تا قبل از اجرای برنامه اول توسعه اقتصادی

مبحث دوم)   پس از اجرای برنامه اول توسعه اقتصادی ….. 88

گفتار اول: ویژگیهای تحولات قانونی قراردادهای  نفتی ایران

گفتار دوم: ویژگیهای قراردادهای منعقد شده بیع متقابل… 92

بخش چهارم: بررسی تحلیلی مكانیسم‌های عملیات اكتشاف، توسعه و بهره‌برداری در قراردادهای

……. بین المللی نفتی ایران و مقایسه آن با مكانیسم‌های مشابه جهانی …………………………………. 95

مبحث اول) مكانیسم‌های عملیات اكتشاف، توسعه و بهره‌برداری در قراردادهای نفت و گاز ایران

گفتار اول: عملكرد در قالب قراردادهای مشاركت در تولید نفت ایران ……………………………………………… 100

گفتار دوم: عملكرد در قالب قراردادهای انجام خدمت یا پیمانكاری نفت ایران ………………………………………… 105

گفتار سوم: عملكرد در قالب سایر قراردادهای اكتشاف و توسعه و بهره‌برداری نفت ایران …………………………… 107

مبحث دوم) مقایسه با مكانیسم‌های مشابه در جهان ……… 112

گفتار اول: شیوه توسعه مشركت منابع نفت و گاز ………. 113

گفتار دوم: شیوه تعیین یك مقام مشترك ……………… 114

گفتار سوم: شیوه عملیات به روش Unitization……………. 115

فصل سوم
117
….. قانون حاكم و روش‌های حل اختلافات در قراردادهای بین‌المللی نفت و گاز

بخش اول: قانون حاكم بر قراردادهای بین‌المللی نفتی و شرط ثبات 118

مبحث اول) تعیین قانون حاكم و تحولات آن در قراردادهای بین‌المللی نفتی ایران و قیاس با

…… قراردادهای نفتی كشورهای نفت خیر جهان

مبحث دوم) شرط ثبات و نقش آن در آراء بین‌المللی قضایی .. 131

بخش دوم: روش رسیدگی به اختلافات ناشی از سلب مالكیت و ملی كردن 142

 

مبحث اول) مفهوم و اقسام سلب مالكیت

گفتار اول: سلب مالكیت و مصادیق آن ……………….. 143

بند اول ـ سلب مالكیت در حالت اضطرار به شرط پرداخت غرامت (ضبط اموال)

بند دوم ـ سلب مالكیت بدون جبران خسارت (مصادره اموال) . 144

گفتار دوم: سلب مالكیت غیرمستقیم و ملی كردن ……….. 146

بند اول ـ سلب مالكیت غیر مستقیم

بند دوم ـ ملی كردن موضوع مالكیت …………………. 147

بند سوم ـ پرداخت غرامت به صاحب امتیاز ……………. 150

بند چهارم- آثار حقوقی عمل ملی كردن……………….. 152

مبحث دوم) مراجع حل و فصل اختلافات ناشی از قراردادهای بین‌المللی نفت و گاز……………………………………… 153

گفتار اول: روش رجوع به دادگاه

گفتار دوم: روش سازش ……………………………. 155

گفتار سوم: روش رجوع به داوری

بند اول ـ حل و فصل اختلافات بین‌المللی نفتی به روش سازش در دعوی سافایر………………………………………… 157

بند دوم ـ بررسی تجزیه و تحلیل قانون حاكم به روش رجوع به داوری بین‌المللی

….. و سازش نفتی طی دو دعاوی خمكو و كنسرسیوم نفتی 1973 ایران

بند سوم- نمونه حل و فصل اختلافات بین المللی نفتی ایران

…… به روش رجوع به دادگاه بین‌المللی لاهه و سازش …. 162

 
فصل چهارم
164
….. بررسی تطبیقی برخی شرایط و مقررات حاكم برقراردادهای بین‌المللی نفت و گاز

بخش اول: بررسی تطبیقی «درآمد و فروش نفت» در قراردادهای بین المللی نفت و گاز ………………………………. 165

مبحث اول) شرایط مالی در قراردادهای بین‌المللی نفت و گاز

گفتار اول: روش تعیین قیمت نفت …………………… 169

گفتار دوم: چگونگی پرداخت حق الامتیاز در قراردادهای نفتی   173

گفتار سوم: مالیات در قراردادهای بین‌المللی نفتی ……. 180

بند اول ـ نمونه پرداخت مالیات در قرارداد كنسرسیوم ایران 1333 183

بند دوم ـ چگونگی پرداخت مالیات در سایر نقاط خاورمیانه. 184

بند سوم ـ ادوار سه گانه تقسیم منافع در قراردادهای نفتی تا قبل از انقلاب اسلامی……………………………………. 186

مبحث دوم) شرایط غیرمالی در قراردادهای بین‌المللی نفت و گاز    188

گفتار اول: مسئله استرداد تدریجی اراضی در قراردادهای بین‌المللی نفتی………………………………………….. 195

گفتار دوم: مسئله استخدام اتباع كشور طرف قرارداد……. 200

گفتار سوم: مسئله ترك قرارداد یا امتیاز …………… 202

گفتار چهارم: مسئله مباشرت دولت در قراردادهای نفتی …. 206

گفتار پنجم: مسئله حق انتخاب هیئت مدیره شركت نفتی در قراردادهای بین‌المللی نفتی ………………………………… 207

مبحث سوم) منافع مخصوص در قراردادهای بین‌المللی نفت و گاز 211

گفتار اول: بررسی منافع مخصوص در قراردادهای نفتی ایران 212

گفتار دوم: چگونگی منافع مخصوص در سایر كشورهای خاورمیانه  215

بخش دوم: بررسی تطبیقی نرخ بازگشت سرمایه در قراردادهای بین‌المللی نفت و گاز …………………………………….. 220

مبحث اول) نرخ بازگشت سرمایه در قراردادهای نفتی «مشاركت در تولید» ……………………………………………… 221

گفتار اول: نرخ بازگشت سرمایه در انواع «قراردادهای مشاركت در تولید كشورهای جهان» ……………………………. 222

گفتار دوم: نرخ بازگشت سرمایه در «قراردادهای بین‌المللی نفتی

…… پیمانكاری خرید خدمات بیع متقابل ایران» …….. 223

بخش سوم: بررسی قراردادهای بین‌المللی نفت و گاز جمهوری آذربایجان ……………………………………………… 224

مبحث اول) نظام سرمایه‌گذاری در قراردادهای نفتی جمهوری آذربایجان ……………………………………………… 225

مبحث دوم) نفت و گاز فلات قاره جمهوری آذربایجان و سهام شركت سوكار

…… در «شركت مشاركت در تولید»…………………. 226

 

ـ نتیجه‌گیری …………………………………… 229

‍پیوست‌ها ……………………………………. 235

فهرست منابع و مآخذ …………………………….. 247

منابع فـارسی
منابع انگلیسی…………………………… 249
 

مقدمه :

به دلیل اهمیت نفت كه یك منبع حیاتی است قراردادهای منعقده نفتی نیز از اهمیت خاصی بر خوردار است، اینكه اكثر قرارداد های نفتی جنبه بین المللی دارد لذا این قرار دادها بویژه با توجه به تحولات سیاسی و اقتصادی در جهان درخور تغییرات و دگرگونی‌هایی بوده است كه هر كدام از جنبه های خاصی  حائز اهمیت و مطالعه می باشد، از بررسی ابتدایی ترین قرار داد های نفتی كه تحت عنوان “امتیاز Concession ” با دولتهای صاحب نفت به امضاء‌  می رسیده تا قرار دادهای متداول امروزی می‌تواند زوایای مختلف این قرار دادها را مشخص نماید، لذا این رساله بر آن است كه به بررسی تطبیقی قرار دادهای بین المللی نفتی ایران با قرار دادهای نفتی سایر كشور ها بپردازد و ابعاد مهم حقوقی آنها را مشخص و مقایسه نماید، به منظور تحقق واقعی این بررسی تطبیقی ابتدائاً بر آن می‌باشم كه به تعریف كلی و سپس بررسی ویژگی های قرار دادهای بین المللی نفتی در كلیه مراحل سه گانه اكتشاف، تولید و بهره برداری بپردازم،‌ در راستای نیل به این مقصود به معرفی و بررسی ویژگیهای اقسام قرار داد های بین المللی نفتی ایران اقدام گردیده و از ابتدایی ترین قرار داد امتیاز نفتی كه معروف به قرار داد  دارسی منعقده به سال 1901 می باشد تا آخرین نوع قرار دادهایی كه هم اكنون درصنعت نفت ایران متداول گشته و به قرار دادهای“بیع متقابل Buy  Back ” موسوم گردیده است را تحلیل نموده لذا بررسی و ارزیابی اینگونه قرار دادهای نفت و گاز از منظر حقوق بین الملل مد نظر قرار گرفته است.

در نگاهی كلی مشاهده می گردد كلیه قرار دادهای بین المللی نفتی ایران در دو دسته اصلی تقسیم بندی و جای  می گیرند. دسته اول موسوم به قرار دادهای“ مشاركت در تولید Production  Shairing ” می‌باشند كه تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران منعقد می گردیده است و دسته دیگر از قرار دادها كه پس از استقرار جمهوری اسلامی ایران با تشكیل وزارت نفت و به منظور حفظ، توسعه و بهره برداری ذخایر نفت و گاز انعقاد یافته كه اینگونه از قرار دادهای نفت و گاز عمدتاً در قالب قرار دادهای خرید خدمات پیمانكاری بوده است، برای نمونه می توان به قراردادهای توسعه میدان نفتی پارس جنوبی اشاره نمود فازهای متعدد آن در قالب عقد قرار دادهای بین المللی بیع متقابل تحت اجرا می باشد كه مورد پژوهش و تحلیل قرار می گیرد.

لازم به یاد آوری است برخلاف قرار دادهای مشاركت درتولید كه هم اكنون بر اساس قوانین مصوب داخلی انعقاد آن ممنوع می باشد لیكن قرار دادهای خرید خدمات خارجیان موسوم به پیمانكاری كه اولین بار در اوت 1966 ( مرداد ماه 1345 ) تحت عنوان “ اراپ ERAP ” بین شركت ملی نفت ایران و شركت دولتی تحقیقات و فعالیتهای نفتی فرانسه منعقد گردید، هم اكنون نیز مشابه آن  به عنوان خرید خدمات پیمانكاری منعقد می گردد، طی فصلهای متعدد علل اصلی عقد در قالب اینگونه قرار دادها و انواع آن ذكر می گردد، مزایا، معایب ویژگیهای این نوع جدید قراردادی كه بیع متقابل نام گرفته است و از گونه قراردادهای خرید خدمات می باشد با قرار دادهایی از این دسته كه تا قبل از  وقوع انقلاب اسلامی تحت  عناوین دیگر منعقد می گردید مورد ارزیابی قرار گرفته است.

این رساله بر آن می باشد تا ضمن تطبیق انواع قرار دادهای نفتی ایران با یكدیگر ابتدائاً ابهامات این گونه قرار دادها را بررسی نموده و سپس به مقایسه قرار دادهای بین المللی ایران با سایر قراردادهای بین المللی كه دیگر كشورهای نفت خیز جهان تاكنون منعقد نموده اند و یا هم اكنون می نمایند پرداخته، تجزیه و تحلیل حقوقی به عمل آورد و تا انتهای رساله بتواند در خصوص نظام حقوقی اقسام قراردادهای بین المللی نفت و گاز بررسی تطبیقی مفیدی ارائه نماید، جهت نیل به این هدف، رساله در چهار فصل مجزا به شرح ذیل تدوین گردیده است:

فصل اول معرفی كلی نفت و اقسام قراردادهای بین المللی نفت وگاز و وجوه اشتراك و افتراق آنها را شامل می گردد

فصل دوم به ویژگی ها و مكانیزمهای قراردادهای بین المللی نفتی  ایران و بررسی اقسام این عملكرد‌ها اختصاص یافته است.

فصل سوم  ماهیت حقوقی قانون حاكم و روش های حل اختلاف در قراردادهای بین المللی نفت وگاز را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می دهد.

فصل چهارم اهم برخی شرایط و مقررات حاكم بر قراردادهای بین المللی نفت و گاز را مد نظر داشته به منظور مقایسه این مختصات، به پژوهشی تطبیقی در مفاد قراردادهای سایر كشورهای نفت خیز مبادرت می نماید لذا در بخش پایانی این فصل با طرح نمونه ای از قراردادهای بین المللی نفت و گاز جمهوری آذربایجان طی دو مبحث نظام  سرمایه گذاری در قراردادهای نفتی جمهوری آذربایجان و همچنین چگونگی انعقاد این نوع از قراردادهای بین المللی نفتی در  قالب “مشاركت در تولید” آن كشور مورد بررسی قرار می گیرد.

جهت تدوین این رساله كه به روش كتابخانه‌ای تهیه گردیده دو روش توصیفی تحلیلی بكار برده شده است، در آخر پایان نامه به نتیجه گیری كلی پرداخته، پس از آن “پیوستها” شامل جداولی كه در متن رساله به آنها اشاره گردیده و مورد استناد بوده اند آمده و در انتها با ارائه فهرست اهم  منابع و مآخذی كه برای تهیه این رساله مورد استفاده قرار گرفته اند به این وظیفه پژوهشی خاتمه بخشیده شده است.

 

 

بخش اول:

كلیـات و مفاهیــم

 

كلمه “نفت” در زبانهای متداول امروز دارای بار معنایی ویژه خود می‌باشد در زبانهای فرانسه و انگلیسی نفت را پترول Petrol و پترولیوم Petroleum می‌خوانند كه از پیوستگی دو كلمه با ریشه “Petros” بمعنی سنگ و “Oleum” بمعنی روغن، واژه تركیبی (روغن سنگ) بدست می‌آید.

نفت منشاء آلی فسیلی دارد و از دو ماده كربن و هیدروژن تشكیل می‌گردد، دلیل اطلاق «مواد هیدروكربوریی به مواد نفتی نیز همین تركیب كربن و هیدروژن است. مایع نفت به عقیده بعضی از دانشمندان در اثر قرار گرفتن بقایای حیوانات و نباتات ذره‌بینی بنام “پلانكتون” در لایه‌های رسوبی زمین و انجام فعل و انفعالات شیمیایی تحت فشار زیاد و حرارت بوجود می‌آید این لایه‌ها كه نفت درآنها جمع می‌شود، در طبقات سنگهای آهكی متخلخل و سنگهای ماسه‌ای قرار دارند، كه در اصطلاح آنها را لایه نفت‌زا یا «مادر سنگ»