(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده
در این پایان‌نامه، شبیه‌سازی درمان ملانومای چشم با بهره گرفتن از پرتو پروتون، به‌عنوان یک روش درمانی مطلوب بررسی شده است؛ به‌همین منظور ابتدا با بهره گرفتن از پرتوهای تک انرژی پروتون، محدودۀ انرژی مورد نیاز جهت درمان یک تومور چشمی محاسبه شده و با توجه به نتایج محاسبات دوزیمتری، به نحوۀ ساختن SOBP به روش ماتریسی پرداخته شده است؛  سپس شبیه‌سازی و تحلیل یک نازل پروتونی، جهت آماده‌سازی پرتو اولیه با انرژی بالا و انجام محاسبات دوزیمتری و ایجاد SOBP به‌منظور تولید دوز یکنواخت در منطقۀ تومور، در دو جهت عمقی و عرضی انجام گرفته است. برای داشتن شرایط بهینه در درمان در روش سوم، با بهره گرفتن از انتقال‌دهندۀ برد و با پرتوهایی با انرژی اولیۀ پایین، به شبیه‌سازی پیش از درمان پرداخته شده است. همچنین اثر تعریف محیط واقعی بافت چشم بر روی محاسبات دوزیمتری و نحوۀ طراحی خط پرتو مطالعه شده است. طبق نتایج به دست آمده، اختلاف بیشینه دوز در بافت واقعی نسبت به تعریف آب به‌عنوان مادۀ معادل چشم در روش اسکن پرتو به‌عنوان یک روش ایده‌آل از حدود 15% تا 31% و در روش انتقال‌دهندۀ برد از 12% تا 15% می‌باشد. انتقال پیک براگ در عمق نیز در آب نسبت به بافت واقعی تنها حدود mm2/0 می‌باشد که در قیاس با عدم‌قطعیت موجود در سیستم پروتون‌تراپی قابل چشم‌پوشی است. به‌علاوه اختلاف ضرایب وزنی بهینه‌کنندۀ پیک‌های براگ در بافت واقعی نسبت به آب، در روش اسکن پرتو از حدود 1% تا 18% و در روش انتقال‌دهندۀ برد تا حدود 7% می‌باشد. میزان اختلاف‌ها در نتایج، با تغییر روش تحویل پرتو و با روش‌های کنش‌پذیر کاهش می‌یابد و از آنجایی که در سیستم‌های پروتون‌تراپی از روش دوم برای درمان تومورهای چشمی استفاده می‌شود، تفاوت‌ها قابل صرف‌نظر است. مطابق با نتایج این رساله می‌توان گفت که استفاده از فانتوم آب،  دقت کافی جهت انجام طراحی پیش از درمان را دارا است.

 

کلید واژه: پروتون‌تراپی، ملانومای چشم، پیک براگ، SOBP، ضرایب وزنی.

 

 

فهرست مطالب
عنوان                                                                                                                               صفحه

     فصل اول تومورها و روش‌های مختلف درمان با پرتو

1-1-تعریف تومور و انواع آن. 2

1-2-پرتودرمانی…….. 3

1-2-1-مزایای پرتودرمانی….. 3

1-2-2-فرآیند کلی پرتودرمانی   4

1-2-3-انواع پرتودرمانی………….   4

1-3-مقایسۀ فوتون‌تراپی و پروتون‌تراپی.. 8

1-4-توزیع دوز برحسب عمق برای ذرات مختلف.. 11

1-5-تومورهای چشم  12

1-5-1-ملانوما…. 13

1-5-2-روش‌های مختلف درمان تومورهای چشمی.. 14

     فصل دوم مشخصات فیزیکی و زیستی پروتون‌ها و روش به‌کارگیری آن‌ها در پروتون‌تراپی

2-1-تاریخچۀ پروتون‌تراپی.. 21

2-2-انواع مختلف برهم‌کنش پروتون با ماده 24

2-2-1-تئوری توقف پروتون.. 25

2-2-2- تئوری پراکندگی پروتون.. 31

2-2-3-برهم‌کنش‌های هسته‌ای پروتون.. 37

2-2-4-توزیع دوز عمقی پروتون و پیک براگ… 41

2-3-مشخصات فیزیکی دوز پروتون جهت طراحی درمان. 43

2-4-تحویل پرتو با بهره گرفتن از سیستم پراکندگی کنش‌پذیر 44

2-4-1-روش‌های مدولاسیون برد پروتون.. 45

2-4-2-روش‌های پراکندگی پروتون.. 52

2-5-تحویل پرتو با بهره گرفتن از سیستم اسکن مغناطیسی.. 56

2-6-کمیت‌های فیزیکی پایه در پروتون‌تراپی.. 59

2-6-1-سینماتیک پروتون.. 59

2-6-2-ارتباط بین آهنگ دوز و جریان پرتو پروتون.. 60

2-7-اثرات زیستی پروتون‌. 62

    فصل سوم مشخصات فیزیکی شتاب‌دهنده‌های پروتونی

3-1-مقدمه 65

3-2-سیکلوترون. 66

3-2-1-سیستم بسامد تابشی (RF) 67

3-2-2-میدان مغناطیسی.. 68

3-2-3-چشمۀ پروتونی.. 69

3-2-4-معرفی پارامترهای مرتبط با فرآیند درمان در پروتون‌تراپی برای یک سیکلوترون.. 70

3-2-5-معرفی پارامترهای توصیف‌کنندۀ مشخصات تعدادی از شتاب‌دهنده‌های سیکلوترونی.. 71

3-3-سینکروترون. 72

3-4-شتاب‌دهنده‌های خطی برپایۀ پروتون‌تراپی.. 74

3-5-سیکلوترون لابراتوار هاروارد (HCL) 74

3-5-1-مشخصات فنی سیکلوترون HCL. 75

3-5-2-سیستم شکل‌دهندۀ پرتو پروتونی برای HCL جهت درمان تومورهای چشمی.. 76

    فصل چهارم شبیه‌سازی نازل و محاسبات دوزیمتری در پروتون‌تراپی تومورهای چشمی

4-1-مقدمه 78

4-2-استفاده از روش اسکن پرتو پروتون جهت تحویل دوز به تومور چشمی.. 78

4-2-1-بررسی اثر تعریف بافت تومور روی تخلیۀ دوز و پیک براگ… 81

4-2-2-نحوۀ محاسبۀ ضرایب وزنی بهینه، جهت ساختن SOBP در شبیه‌سازی درمان.. 83

4-2-2-1-محاسبۀ SOBP برای پروتون‌های تحویلی در روش اسکن پرتو. 85

4-3-شبیه‌سازی نازل HCL. 87

4-3-1-انرژی اولیۀ پرتو پروتون.. 89

4-3-2-کاهندۀ انرژی (انتقال‌دهندۀ برد) در نازل.. 91

4-3-3-صفحات آلومینیومی در نازل.. 92

4-3-4-طیف پرتو خروجی از نازل.. 94

4-3-5-محاسبات دوزیمتری در فانتوم چشم به کمک طیف خروجی از نازل.. 95

4-3-6-بررسی آهنگ دوز تحویلی به تومور چشم براساس جریان خروجی از شتاب‌دهنده 98

4-4-استفاده از روش انتقال‌دهندۀ بردجهت تحویل دوز به تومور چشمی.. 99

4-4-1-بررسی اثر تعریف بافت تومور روی تخلیۀ دوز و پیک براگ… 102

4-4-2-محاسبۀ SOBP برای پروتون‌های تحویلی در روش انتقال‌دهندۀ برد. 104

4-4-3-تعیین پارامترهای درمانی برای SOBP. 107

4-5-بررسی میزان نوترون‌های ثانویۀ تولید شده در نازل HCL. 108

4-6-نتیجه‌گیری.. 109

4-7-پیشنهادات.. 112

فهرست مراجع ……………………………………………………………………………………………………………………………………311

فهرست جدول‌ها

عنوان                                                                                                                               صفحه

جدول ‏2‑1. فهرستی از مراکز پروتون‌تراپی [33] 23

جدول 2‑‏2. برد پروتون متناظر با انرژی جنبشی ذرۀ فرودی [39] 29

جدول ‏2‑3. درصد ذرات ثانویۀ تولید شده طی برخوردهای ناکشسان پروتون‌های 150MeV با هستۀ اتم اکسیژن [48] 38

جدول 3-1. بخشی از پارامترهای اصلی و توصیف‌کنندۀ مشخصات فیزیکی شتاب‌دهنده برای تعدادی از سیکلوترون‌ها در IBA، ACCEL و JINR LNP [105]……………………………………………………………………………………………………………………………………..74

جدول 4-1. عناصر سازندۀ ترکیبات به‌کار گرفته شده در فانتوم چشم در روش اسکن مغناطیسی پرتو [119]…………… 82

جدول 4-2. ضرایب وزنی بهینه‌کنندۀ پرتوهای تابیده شده به فانتوم چشم و آب جهت ساختن SOBP در روش اسکن پرتو ………………  ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………89

جدول 4-3. مشخصات کلی نازل شبیه‌سازی شده براساس نازل HCL……………………………………………………………………………….93

جدول 4-4. انرژی متوسط پرتو پروتون روی سطح خروجی لگزان به‌عنوان مادۀ کاهندۀ انرژی………………………………………..96

جدول 4-5. انرژی متوسط طیف نهایی پرتو پروتون پس از خروج از نازل………………………………………………………………………….99

جدول 4-6. ضرایب وزنی جهت بهینه‌سازی پیک‌های براگ‌ اولیه متناظر با ضخامت‌های مختلف استوانۀ لگزان…………….102

جدول ‏4‑7. ساختارهای داخلی چشم و ابعاد آن‌ها [104] 100

جدول ‏4‑8. ترکیبات اصلی ساختارهای داخلی چشم، نسبت جرم اتمی و چگالی آن‌ها [104] 100

جدول 4-9. انرژی متوسط پروتون خروجی از انتقال‌دهندۀ برد متناظر با ضخامت‌های مختلف ستون آب…………………….106

جدول ‏4‑10. ضرایب وزنی بهینه کنندۀ پیک‌های اولیه جهت ساختن SOBP یکنواخت… 105

جدول ‏4‑11. تعیین پارامترهای درمانی برای SOBP ایجاد شده در روش اسکن پرتو. 107

جدول ‏4‑12. تعیین پارامترهای درمانی برای SOBP ایجاد شده در روش انتقال دهندۀ برد.

 

107

 

فهرست شکل‌‌ها

عنوان                                                                                                                               صفحه

شکل 1-1. پرتودرمانی با شدت مدوله شده با بهره گرفتن از فوتون (IMRT) 9

شکل 1-2. مقایسۀ توزیع دوز بین روش درمانی IMRT در سمت چپ وIMPT  در سمت راست… 10

شکل 1-3. افزایش دوز دریافتی توسط بافت سالم در ناحیۀ ابتدایی و انتهایی در فوتون‌تراپی در مقایسه با پروتون‌تراپی…. 10

شکل 1-4. نمودار توزیع دوز عمقی نسبی ذرات مختلف در فانتوم آب [4] 12

شکل 1-5. نمای کلی از یک سیستم پروتون‌تراپی برای تومورهای چشمی [13] 18

شکل 2-1. نمودار تغییرات توان توقف برحسب انرژی پروتون و الکترون فرودی برای مواد مختلف [38]…………………………27

شکل 2-2. نمودار تغییرات برد پروتون برحسب انرژی در مواد مختلف [39]…………………………………………………………………….28

شکل 2-3. نمودار دوز عمقی برای پرتو پروتون و پیک براگ و نمایش برد و پهن‌شدگی انرژی [4]………………………………..29

شکل 2-4. نمایش پاشیدگی برد براساس  [38]………………………………………………………………………………………………………..30

شکل 2-5. پاشیدگی برد پروتون برحسب انرژی پرتو فرودی در مواد مختلف [40]…………………………………………………………30

شکل 2-6. نمای کلی از پراکندگی رادرفورد. 31

شکل 2-7. نمایش زاویۀ پراکندگی و میزان انرژی از دست رفته برای پروتون‌های MeV160 در مواد مختلف [39] 32

شکل 2-8. پراکندگی کولنی چندگانه برای پروتون ناشی از یک ورقۀ نازک… 33

شکل 2-9. بررسی دقت فرمول هایلند در مقایسه با اندازه‌گیری‌های تجربی برای زاویۀ پراکندگی پروتون [45] 34

شکل 2-10. نمودار شار پروتون برحسب انرژی جهت بررسی ضخامت‌های مختلف لگزان از 5 تا 9 سانتیمتر که به‌وسیلۀ کد MCNPX محاسبه شده است. 36

شکل 2-11. نمایی از یک سیستم شکل‌دهندۀ پرتو پروتون با بهره گرفتن از کاهش‌دهنده‌های دوتایی؛ در این سیستم S1 پراکنندۀ اول، RM مدولاتور برد، SS پراکنندۀ دوم، AP، موازی مخصوص بیمار و RC متعادل کنندۀ برد جهت هماهنگی برد پروتون با مرزهای انتهایی تومور با بافت سالم است. 36

شکل 2-12. نمایش سهم پروتون‌های اصلی و ثانویه در توزیع دوز کل در پیک براگ… 39

شکل 2-13. سطح مقطع برهم‌کنش ناکشسان برحسب برد پروتون فرودی [40] 39

شکل 2-14. احتمال رخ دادن برهم‌کنش ناکشسان برحسب برد پروتون فرودی با انرژی اولیۀ MeV 209 [40] 40

شکل 2-15. نمودار توزیع دوز برحسب عمق و پیک براگ و نمایش انباشت هسته‌ای [4] 40

شکل 2-16. نمایش سهم هر کدام از پدیده‌های فیزیکی در شکل‌گیری پیک براگ [4] 41

شکل 2-17. مجموعه ای از پیک براگ‌های اندازه‌گیری شده برای پروتون‌هایی با انرژی MeV 69 تا MeV 231. 42

شکل 2-18. شکل پیک براگ در صورت حضور (منحنی مشکی) و عدم حضور (نقطه‌چین) برهم‌کنش‌های هسته‌ای [51] 42

شکل 2-19. نمایش پارامترهای فیزیکی توصیف‌کنندۀ توزیع دوز SOBP [4] 44

شکل 2-20. نمایش توزیع دوز عرضی و پارامترهای فیزیکی توصیف‌کنندۀ آن [4] 44

شکل 2-21. SOBP با پهناهای مختلف وابسته به تعداد پیک براگ‌های به‌کار گرفته شده [4] 46

شکل 2-22. نمایش کلی از برهم‌نهی پیک براگ‌های بهینه شده با فاکتورهای وزنی و تشکیل SOBP. 46

شکل 2-23. نمونه‌هایی از انتقال‌دهنده‌های برد که جهت مدولاسیون در مسیر پرتو پروتون قرار داده می‌شوند. 48

شکل 2-24. نمونه‌ای از چرخ مدولاتور برد. 49

شکل 2-25. نمودار شار نوترون برحسب فاصلۀ عرضی از ایزوسنتر [57] 49

شکل 2-26. مقایسۀ شار نوترون تولید شده در صورت حضور و عدم حضور چرخ مدولاسیون برد [57] 50

شکل 2-27. نمایی از یک فیلتر شیاردار در جهت‌های مختصاتی مختلف در دستگاه دکارتی[69] 51

شکل 2-28. نمایش یک فیلتر مدوله کنندۀ برد زمانی که محور آن به اندازۀ θ درجه چرخش داشته باشد. 51

شکل 2-29. نمایی از یک سیستم پراکندگی ساده با یک پراکنندۀ مسطح.. 53

شکل 2-30. نمایی از سیستم پراکندگی دوگانه با بهره گرفتن از پراکنندۀ منحنی‌شکل.. 53

شکل 2-31. نمایی از یک پراکنندۀ منحنی‌شکل که ترکیبی از سرب و لگزان در کنار یک‌دیگر است. 54

شکل 2-32. نمایی از سیستم پراکندگی دوگانه با بهره گرفتن از پراکنندۀ دوحلقه‌ای.. 55

شکل 2-33. نمایش توزیع دوز ایجاد شده توسط هر بخش از پراکنندۀ دو حلقه‌ای و برهم‌نهی آن‌ها [81] 55

شکل 2-34. نمایی از سیستم پراکندگی دوگانه با بهره گرفتن از حلقه‌های مسدودکننده 56

شکل 2-35. توزیع دوز ایجاد شده توسط حلقه‌های مسدودکننده در سیستم پراکندگی دوگانه [82] 56

شکل 2-36. نمای کلی از سیستم شکل‌دهندۀ پرتو که در اصلاح رابطۀ آهنگ دوز ( معادلۀ (‏2‑34) ) به‌کار گرفته شده است. 61

شکل 2-37. نمایش وابستگی fMOD به زمان حضور عمیق ترین پیک در مدولاسیون برد [4] 62

شکل 3-1. میانگین میدان مغناطیسی به‌صورت تابعی از شعاع مدار پروتون در سیکلوترون IBA (بالا) [103]  و سیکلوترون PSI (پایین) [102] ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..69

شکل 3-2. شکل شماتیک از چشمۀ یونی مورد استفاده در یک سیکلوترون [4]………………………………………………………………70

شکل 3-3. بازده سیستم انتخاب انرژی مربوط به سیکلوترون IBA برحسب برد پروتون‌های ورودی به نازل [104] 71

شکل 3-4. نمای کلی از یک چرخه در سینکروترون که شامل تزریق پروتون‌های MeV 2 یا MeV 7، شتاب پروتون‌ها تا انرژی دلخواه در زمانی کمتر از 5/0 ثانیه، خروج آهستۀ پروتون‌های شتاب داده شده به خط پرتو در زمانی بین 5-5/0 ثانیه و در آخر کاهش سرعت و تخلیۀ پروتون‌های استفاده نشدۀ باقی‌مانده [4] 73

شکل 3-5. نمای کلی از نازل HCL که برای درمان تومورهای چشمی به‌کار گرفته شده است و به‌ترتیب شامل چرخ مدولاتور برد (K)، موازی‌ساز اول (F)، انتقال‌دهندۀ برد با ضخامت متغیر (L)، کاهندۀ انرژی با ضخامت ثابت (G)، موازی‌ساز دوم (H)، آشکارساز نظارت (B)، صفحات آشکارساز یونی (J)، محفظۀ خالی ©، موازی‌ساز مخروطی شکل (D) و موازی‌ساز مخصوص بیمار (E) می‌باشد [114]……………………………………………………………………………………………………………………………………….78

شکل 4-1. نمای کلی از فانتوم شبیه‌سازی شده و مورد استفاده در محاسبات دوزیمتری در روش اسکن مغناطیسی پرتو. 79

شکل 4-2. نمونه‌ای از پیک‌های براگ‌ تشکیل شده در فانتوم چشم با ترکیبات واقعی تومور در روش اسکن پرتو………….80

شکل 4-3. توزیع دوز نسبی برحسب عمق برای پروتون MeV 32 و MeV 24 و مقایسۀ آن‌ها در دو فانتوم چشم با ترکیبات واقعی تومور (نقطه‌چین) و آب (منحنی مشکی)………………………………………………………………………………………………………81

شکل 4-4. منحنی ایزودوز نسبی مربوط به تابش پرتو پروتون با انرژی MeV 32 در فانتوم آب ( منحنی قرمز رنگ) و محیط چشمی (منحنی نقطه‌چین)…………………………………………………………………………………………………………………………………………82

شکل 4-5. نمایی از یک ماتریس  به‌عنوان ماتریس توصیف‌کنندۀ پیک‌های براگ مشارکت‌کننده در تولید SOBP تعداد ستون‌ها بیانگر تعداد پیک‌ها و تعداد سطرها بیانگر تعداد وکسل‌ها است.. 83

شکل 4-6. تعیین درایۀ مربوط به بیشینه مقدار دوز برای هر پیک براگ ………………………………………………………………………….84

شکل 4-7. معادلۀ ماتریسی جهت محاسبۀ ضرایب وزنی در این شکل، ماتریس‌ها از چپ به راست به‌ترتیب برابر با ماتریس مربوط به پیک‌های براگ، ماتریس ضرایب وزنی و ماتریس مربوط به بخش مسطح SOBP می‌باشند. ماتریسی که دور آن خط کشیده شده، ماتریس مجهول مربوط به ضرایب وزنی است…………………………………………………………………………………………..84

شکل 4-8. SOBP حاصل از برهم‌نهی پیک‌های براگ بهینه شده داخل تومور در هر دو فانتوم منحنی مشکی مربوط به آب و منحنی نقطه‌چین مربوط به محیط چشمی است………………………………………………………………………………………………………….86

شکل 4-9. بررسی میزان یکنواختی توزیع دوز  SOBP به دست آمده با ضرایب وزنی بهینه شده به کمک فانتوم آب در محیط چشمی با ترکیبات واقعی تومور (منحنی نقطه‌چین)………………………………………………………………………………………………….87

شکل 4-10. نمای کلی از نازل شبیه‌سازی شده با کد MCNPX به‌عنوان سیستم کنش‌پذیر جهت تحویل پرتو پروتون به تومور………………………………………………………………………………………………………..          .           …        …                         88

شکل 4-11. توزیع دوز برحسب عمق برای پرتو پروتون تک انرژی MeV 159 در فانتوم سادۀ آب که بردی در حدود cm18 دارد…………………………………………………………………………………………………   ……….                   …              ……       .90

شکل 4-12. توزیع دوز عرضی گاوسی شکل برای پرتو پروتون تک انرژی MeV 159 در فانتوم سادۀ آب…………………….90

شکل 4-13. منحنی ایزودوز برای پرتو پروتون تک انرژی MeV 159 در فانتوم سادۀ آب. همان‌طور که از شکل نیز مشخص است، جهت تابش پرتو موازی محور Y می‌باشد…………………………………………………………………………………………….               ..90

شکل 4-14. شار پروتون برحسب انرژی روی سطح خروجی لگزان که از سمت راست به چپ به ترتیب متناظر با ضخامت‌های 3/9، 55/9 و 8/9 سانتیمتر برای استوانۀ لگزان می‌باشد………………………………………………………………………………………           …91

شکل 4-15. توزیع زاویه‌ای و میزان واگرایی پرتو پروتون بعد از عبور از لگزان روی سطح خروجی لگزان………………………92

شکل 4-16. مقایسۀ منحنی ایزودوز برای سطوح 56% و 89% در فانتوم آب در صورت حضور (منحنی قرمز) و عدم حضور (منحنی مشکی) صفحات آلومینیومی…………………………………………………………………………………………………………………………………….93

شکل 4-17. مقایسۀ توزیع دوز عرضی در بخش ورودی فانتوم آب در صورت حضور (منحنی قرمز) و عدم حضور (منحنی مشکی) صفحات آلومینیومی………………………………………………………………………………………………………………          ……………      .93

شکل 4-18. شار پروتون برحسب انرژی روی سطح خروجی نازل، نمودارها از راست به چپ متناظر با استوانۀ لگزان به ضخامت‌های 3/9، 55/9 و 8/9 سانتیمتر می‌باشند………………………………………………………………………………………………………………..94

شکل 4-19. توزیع زاوبه‌ای و میزان واگرایی طیف پروتون روی سطح خروجی نازل و قبل از ورود به فانتوم متناظر با لگزان به ضخامت 55/9 سانتیمتر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..95

شکل 4-20. نمایی از فانتوم مورد استفاده جهت انجام محاسبات دوزیمتری برای طیف خروجی از نازل……………………..96

شکل 4-21. توزیع دوز عمقی و پیک‌های براگ اولیه در فانتوم چشم محتوای آب ناشی از طیف‌های خروجی از نازل، از راست به چپ به‌ترتیب متناظر با ضخامت‌های 3/9، 55/9 و 8/9 سانتیمتر…………………………………………………………………………96

شکل 4-22. توزیع دوز عمقی با درنظرگرفتن وزن مناسب برای هر کدام از طیف‌های خروجی از نازل و SOBP حاصل از برهم‌نهی پیک‌های براگ‌ بهینه شده با ضرایب وزنی…………………………………………………………………………………………………………….97

شکل 4-23. توزیع دوز عرضی بهینه شده با ضرایب وزنی. نقطۀ cm 4/0- در محور افقی نمودار، نقطۀ شروع فانتوم شبیه‌سازی شده است؛ از این‌رو دوز عرضی اندازه‌گیری شده نامتقارن دیده می‌شود…………………………………………………………98

شکل 4-24. سطح مقطع طولی مدل واقعی چشم برای شبیه‌سازی درمان در روش انتقال‌دهندۀ برد…………………………..99

شکل 4-25. توزیع دوز برحسب عمق و پیک‌های براگ اولیه در مدل واقعی چشم در روش انتقال‌دهندۀ برد پیک‌ها از راست به چپ به‌ترتیب متناظر با ضخامت‌های 3 تا 75/3 سانتیمتر ستون آب می‌باشند…………………………………………………..102

شکل 4-26. مقایسه‌ای بین توزیع دوز نسبی برحسب عمق و پیک‌های براگ‌ در دو  فانتوم چشم با ترکیبات واقعی و آب  از راست به چپ متناظر با ضخامت‌های 3، 35/3 و 65/3 سانتیمتر ستون آب…………………………………………………………………..103

شکل 4-27. مقایسه ای بین منحنی ایزودوز نسبی در فانتوم چشم با ترکیبات واقعی (نقطه‌چین) و آب (منحنی قرمز) مربوط به طیف پروتونی خروجی از ستون آب به ضخامت 3 سانتیمتر………………………………………………………………………………..104

عنوان:
 طراحی و ساخت یک واحد رآکتور بی هوازی ترکیبی در شهرستان خوی و امکان سنجی استفاده از یک کویل داخلی ، آبگرمکن بیوگاز سوز و آبگرمکن خورشیدی در ساختمان آن
 
استاد راهنما :
دكتر محمدعلی اشجاری
 
بهمن ماه 1393
 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

فصل اول کلیات تحقیق 2

1-1 تحلیل مساله و ضرورت انجام تحقیق 2

1-2 بیوگاز و مشخصات آن 3

1-3 انواع واحدهای بیوگاز 4

1-4 زیست توده 5

1-5 کارآیی منابع و نگرش اجتماعی 6

1-6 رآکتور ترکیبی بیوگاز 7

فصل دوم مروری بر کارهای انجام شده 8

2-1 تاریخچه بیوگاز 8

2-2 موقعیت تحقیق حاضر به لحاظ تجربی 11

2-3 موقعیت تحقیق حاضر به لحاظ تجهیز 11

2-3-1 همزن 12

2-3-2 سرپوش گازی 12

2-3-3 کویل داخلی 13

2-3-4 آبگرمکن بیوگازسوز 13

2-3-5 آبگرمکن خورشیدی 13

2-4 موقعیت تحقیق حاضر به لحاظ علمی 14

2-5 موقعیت تحقیق حاضر به لحاظ تحلیلی 14

2-6 موقعیت تحقیق حاضر به لحاظ نرم افزاری 14

2-7 موقعیت تحقیق حاضر به لحاظ سخت افزاری 15

2-8 زمان کار دستگاه ها 15

2-9 فرآیند رآکتور ترکیبی بیهوازی 16

2-9-1 رآکتور اول :رآکتور بیهوازی ترکیبی چینی و هندی 17

2-9-2 رآکتور دوم: رآکتور بی هوازی ترکیبی بیوگاز هندی و چینی کویلدار با آبگرمکن بیوگاز سوز 18

2-9-3 رآکتور سوم : رآکتور هیبریدی ترکیبی بیوگاز هندی و چینی کویدار با آبگرمکن بیوگازسوز و خورشیدی 19

فصل سوم مواد و روش ها 20

3-1 روش حل معادلات رآکتور نوع اول: رآکتور بی هوازی ترکیبی چینی و هندی 20

3-1-1 بار حرارتی جدارها 21

3-1-2 اتلاف حرارتی ازطریق نفوذ هوا 21

3-1-3 بار ناشی از آبگرم مصرفی 22

3-1-4 بار ناشی از پخت و پز و روشنایی 22

3-1-5 مقدار بیوگاز مورد نیاز و تولید شده 23

3-1-6 مقدار مواد اولیه یا خوراک روزانه 25

3-1-7 روش طراحی هاضم و محاسبه حجم آن 25

3-1-8 روش محاسبه حجم مخزن خروجی یا نگهدارنده گاز 26

3-1-9 روش محاسبه قطر لوله ورودی مخزن هاضم 26

3-1-10 روش محاسبه قطر لوله خروجی مخزن دایجستر 27

3-1-11 حل معادلات حاکم و روش ساخت همزن 28

3-1-12 روش محاسبه ابعاد سرپوش گازی و بیوگاز تولیدی 30

3-1-13 مقدار بیوگاز تولیدی با اضافه شدن همزن 31

3-1-14 مقدار بیوگاز تولیدی با اضافه شدن سرپوش 32

3-1-15 مقدار بیوگاز تولید شده 32

3-2 روش طراحی رآکتور نوع دوم: رآکتور بیهوازی ترکیبی چینی وهندی کویلدار با آبگرمکن بیوگازسوز 33

3-2-1 بار حرارتی ساختمان 33

3-2-2 کویل داخلی و نسبت گاز مصرفی به تولیدی و مجموع بارهای ساختمان 33

3-2-3 مقدار بیوگاز ، خوراک و طراحی دایجستر ، همزن و سرپوش 34

3-2-4 بیوگاز تولید شده خالص 34

3-2-5 ظرفیت حرارتی آبگرمکن و مقدار آبگرم مورد نیاز 35

3-3 روش طراحی رآکتور نوع سوم : رآکتور هیبریدی بیوگاز و آبگرمکن خورشیدی 35

3-3-1- ظرفیت حرارتی آبگرمکن خورشیدی و مقدار آبگرم مورد نیاز 36

3-3-2 ثابت خورشیدی 36

4-3-3 مقدار تابش تابش خورشیدی 37

3-3-4 زاویه های مورد نیاز محاسبات 38

3-3-5 ساعات طلوع و غروب خورشید و طول روز 42

3-3-6 جهت تابش خورشید 43

3-3-7 میزان تابش خورشیدی بر روی صفحه افقی در سطح خارجی جو 43

3-3-8 بیان انرژی و متوسط ماهانه انرژی خورشیدی جذب شده 45

3-3-9 مقدار انرژی دریافتی و سطح مورد نیاز 46

3-3-10 سطح مورد نیاز برای کلکتور خورشیدی 47

3-4 روش های اندازه گیری و ابزار ها 48

3-5 روش محاسبه مقدار هزینه ها و بازگشت سرمایه 49

3-6-روش اعتبار سنجی نتایج 52

فصل چهارم طراحی و نحوه انجام محاسبات 53

4-1 مقدمات برنامه 53

4-2 بیان مسئله 54

4-3 طراحی رآکتور نوع اول 54

4-3-1 مقدمات طراحی 54

4-3-2- مشخصات ساختمان 56

4-3-3 ضرایب انتقال حرارت و بارهای حرارتی 56

4-3-4 مقدار بیوگاز مورد نیاز برای جبران بارها 58

4-3-5 طراحی هاضم 58

4-3-6 طراحی همزن 59

4-3-7 طراحی سرپوش 59

4-3-8 مقدار تولید بیوگاز در رآکتور نوع اول 60

4-3-9 مقدار انرژی تولید شده توسط بیوگاز در رآکتور نوع اول 60

4-3-10 هزینه ها و زمان بازگشت سرمایه 61

4-4 فلوچارت برنامه EES رآکتور اول 61

4-5 طراحی رآکتور نوع دوم 63

4-5-1 مقدار بارهای حرارتی 63

4-5-2 محاسبات 63

4-6 فلوچارت برنامه EES رآکتور دوم 64

4-7 طراحی رآکتور سوم 65

4-7-1 محاسبه مقدار دبی آبگرمکن خورشیدی برای کویل داخلی 65

4-7-2 زاویه های مورد نیاز محاسبات 66

4-7-3 ساعات طلوع ، غروب و طول روز 66

4-7-4 مقدار متوسط ماهانه تابش روزانه 66

4-7-5 بدست آوردن سطح مورد نیاز آبگرمکن خورشیدی (Ac) 67

4-7-6 بازدهی گردآورنده 67

4-7-7 مقدار بیوگاز تولید شده 67

4-7-8- محاسبه هزینه های رآکتور هیبریدی بیوگاز و آبگرمکن خورشیدی 68

4-8 فلوچارت برنامه EES رآکتور سوم 68

4-8 انتخاب رآکتور مناسب و اتمام برنامه 69

4-9 فلوچارت برنامه EES (کل پایان نامه) 69

فصل پنجم مدل سازی و ساماندهی نتایج نرم افزاری 70

5-1 حل مسئله برای رآکتور نوع اول : رآکتور بیهوازی ترکیبی چینی و هندی 70

5-2 حل مسئله برای رآکتور نوع دوم : رآکتور بیهوازی ترکیبی چینی و هندی کویلدار با آبگرمکن بیوگازسوز 78

5-3 حل مساله برای رآکتور نوع سوم : رآکتور هیبریدی بیوگاز و آبگرمکن خورشیدی 82

فصل ششم طراحی و ساخت تجربی رآکتور بی هوازی ترکیبی در روستای فیرورق 90

6-1 مقدمات طرح 90

6-2 مشخصات منطقه 91

6-3 تاثیر شرایط آب و هوایی منطقه بر تولید 92

6-4 مشخصات خانوار 92

6-5 ابعاد دایجستر و محاسبه قطر لوله ای ورودی 93

6-6- هم زن مکانیکی 96

6-7 سرپوش گازی 98

6-8 زمان بندی ساخت رآکتور آزمایشگاهی 100

فصل هفتم نتایج تجربی 101

7-1- نتایج تجربی رآکتور نوع اول احداث شده 101

7-2 مقایسه نتایج تجربی با محاسبات علمی 104

7-3 مقایسه رآکتور ها 109

7-4 انتخاب رآکتور مناسب 111

فصل هشتم بحث و نتیجه گیری 113

8-1 دما 113

8-2- ظرفیت اسمی رآکتور 113

8-3 از دیدگاه زیست محیطی 114

 

8-4 ارتقای علمی 115

8-5 تولید انرژی 115

8-6 صرفه جویی در وقت 116

8-7 پیشنهادات برای تحقیقات جدید 116

فهرست منابع فارسی 118

فهرست منابع انگلیسی 121

پیوست الف- زمانبدی انجام پروژه رآکتور ترکیبی 123

پیوست ب هزینه های غیر مالی پروژه 124

پیوست ج- هزینه های مالی پروژه 124

فهرست جدول ها

جدول 2-1 مقایسه ویژگی ها و نقاط ضعف و قوت دو مدل هندی و چینی با مدل ترکیبی 16

جدول 3-1 خواص انواع مواد خوراک 25

جدول 3-2 انتخاب مشخصات هاضم چینی 27

جدول 3-3 انتخاب مشخصات هاضم هندی 27

جدول 3-4 مقدار روز و زاویه انحراف خورشید برای روز متوسط ماه 39

جدول 3-5 متوسط ماهانة تابش روزانة سطح خارجی جو 40

جدول 3-6 ترخ گازبهای خانگی در سال 1393 51

جدول 3-7 نتایج ارائه شده در مقاله دکتر عمرانی 52

جدول 4-1 مشخصات اقلیمی شهر خوی 54

جدول 4-2 مقدار ضریب انتقال حرارت جدار ها 57

جدول 4-3 مقدار ارزش حرارتی سوختها 57

جدول 4-4 مقدار بیوگاز تولیدی برای هر کیلوگرم خوراک در روز برای روزهای متوسط ماه ها 59

جدول 5-1 مشخصات ساختمان 70

جدول 5-2 مشخصات هاضم چینی 73

جدول 5-3 مشخصات هاضم هندی 73

جدول 5-4 هزینه های رآکتور ترکیبی چینی و هندی 76

جدول 5-5 جدول هزینه های صرفه جویی شده و درآمد ها رآکتور بی هوازی ترکیبی چینی و هندی 77

جدول 5-6 مقدار زوایا برای روز متوسط فروردین ماه 83

جدول 5-7 زوایا برای روز متوسط در طول سال در مدار 38 درجه 84

جدول 5-8 متوسط ماهانه تابش روزانه بر روی صفحة افقی برای خوی 85

جدول 5-9 مشخصات تابش در شهر خوی 86

جدول 5-10 مشخصه های محاسبه سطح و راندمان 86

جدول 5-11 هزینه های رآکتور هیبریدی بیوگاز و آبگرمکن خورشیدی 89

جدول 5-12 جدول هزینه های صرفه جویی شده و درآمد های رآکتور هیبریدی (تومان) 89

جدول 7-1 میزان بیوگاز تولید شده در شرایط آزمایش 102

 

 

فهرست شکل ها

شکل1-1 واحد مخزن گاز ثابت یا دایجستر چینی 4

شکل 1-2 واحد مخزن گاز شناور یا دایجستر هندی 5

شکل 2-1 رآکتور نوع اول : رآکتور بی هوازی ترکیبی چینی و هندی 17

شکل 2-3 رآکتور نوع سوم : رآکتور بیهوازی هیبریدی 19

شکل 3-1  تولید بیوگاز از فضولات تازه گاو بستگی به زمان اقامت و دمای دایجستر 23

شکل 3-2 زوایای مختلف خورشیدی 41

شکل 3-3 تابش مستقیم بر روی سطوح افقی و شیبدار 43

شکل 3-4 کنتور گاز ، تجهیز اندازه گیری دبی بیوگاز 49

شکل 3-5 تجهیزات اندازهگیری دما و فشار 49

شکل 4-1 روزها و ساعات کار سیستم و منزل 55

شکل 4-2 ابعاد و موقعیت طرح 56

شکل 4-3 فلوچارت رآکتور اول 62

شکل 4-4 فلوچارت رآکتور دوم 64

شکل 4-5 فلوچارت رآکتور سوم 68

شکل 4-6 فلوچارت کلی نرم افزار 69

شکل 5-1 تلفات حرارتی جدار ها (ساعتی) در طول سال برای روز متوسط هر ماه 71

شکل 5-2 تلفات حرارتی جدار ها (ماهانه) برای تمام ماه ها در طول سال 71

شکل 5-3 مقدار بیوگاز مورد نیاز (روزانه) برای تامین انرژی ساختمان در طول سال 72

شکل 5-4 مقدار بیوگاز مورد نیاز (ماهانه) برای تامین انرژی ساختمان در طول سال 72

شکل 5-5 تولید روزانه بیوگاز توسط تجهیزات رآکتور بی هوازی ترکیبی چینی و هندی 74

شکل 5-6تولید ماهانه بیوگاز توسط تجهیزات رآکتور بی هوازی ترکیبی چینی و هندی 74

شکل 5-7 مقایسه تولید و مصرف در رآکتور نوع اول 75

شکل 5-8 تلفات حرارتی کویل داخلی رآکتور بی هوازی کویلدار با آبگرمکن بیوگازسوز (ساعتی) 78

شکل 5-9 تلفات حرارتی کویل داخلی رآکتور بی هوازی کویلدار با آبگرمکن بیوگازسوز (روزانه) 79

شکل 5-10 تلفات حرارتی کویل داخلی رآکتور بی هوازی کویلدار با آبگرمکن بیوگازسوز (ماهانه) 79

شکل 5-11 مقدار بیوگاز مورد نیاز روزانه روز متوسط هر ماه تولید شده در سیستم ساده و کویل دار 80

شکل 5-12 مقدار بیوگاز مورد نیاز ماهانه در سیستم ساده و کویل دار 80

شکل 5-13 تولید روزانه بیوگاز توسط رآکتور بی هوازی ترکیبی چینی و هندی کویلدار با آبگرمکن بیوگازسوز 81

شکل 5-14 تولید ماهانه بیوگاز توسط رآکتور بی هوازی ترکیبی چینی و هندی کویلدار با آبگرمکن بیوگازسوز 81

شکل 5-15 تولید ماهانه بیوگاز توسط رآکتور بی هوازی ترکیبی چینی و هندی کویلدار با آبگرمکن بیوگازسوز 82

شکل 5-16 تولید روزانه بیوگاز توسط رآکتور هیبریدی بیوگاز و آبگرمکن خورشیدی 87

شکل 5-17 تولید ماهانه بیوگاز توسط رآکتور هیبریدی بیوگاز و آبگرمکن خورشیدی 87

شکل 5-18 مقایسه بیوگاز تولید شده و مورد نیاز رآکتور سوم 88

شکل 6-1 پیش بینی تولید بیوگاز در طول ماه های سال برای شهر خوی 92

شکل 6-2 حفر گودال رآکتور سمت راست به تاریخ 24/2/93 و سمت چپ به تاریخ 6/3/93 94

شکل 6-3 سنگ چینی و بتن ریزی کف مخروطی به تاریخ 8/3/93 94

شکل 6-4 قالب بندی و بتن ریزی رآکتور به تاریخ 9/3/93 94

شکل 6-5 قالب بندی و بتن ریزی سقف گنبدی به تاریخ 10/3/93 95

شکل 6-6 قالب بندی و بتن ریزی مخزن خروجی به تاریخ 11/3/93 96

شکل 6-7 حوضچه ورودی تصویر سمت راست مورخه 12/3/93 و مخزن خروجی 14/4/93 96

شکل 6-8 جزئیات مهار همزن 97

شکل 6-9 جزئیات اندازه همزن 97

شکل 6-10 نحوه اتصال شفت همزن به بلبرینگ مورخه 18/3/93 98

شکل 6-11 همزن مکانیکی و دفن دایجستر در محوطه مورخه  18/3/93 98

شکل 6-12 سرپوش گازی و نحوه آب بندی آن تصویر سمت راست مورخه 17/3/93 99

شکل 7-1 دما و فشار اندازه گیری شده تجربی دایجستر 101

شکل 7-2 میزان تولید بیوگاز به دست آمده از نتایج تجربی برای کل خوراک موجود 103

شکل 7-3 میزان تولید بیوگاز به دست آمده از نتایج تجربی برای واحد خوراک 103

شکل 7-4 مقایسه نتایج تجربی با محاسبه شده مورد نیاز ماهانه 104

شکل 7-5 مقایسه نتایج تجربی با محاسبه شده مورد نیاز هفتگی 104

شکل 7-6 برآورد مقدار تولید در سیستم ترکیبی ساخته شده برای روستای فیرورق 106

شکل 7-7 مقایسه میزان تولید بیوگاز نتایج تجربی و برآورد شده 106

شکل 7-8 نتایج صحیح آزمایش دکتر عمرانی 108

شکل 7-9 میزان فزایش تولید بیوگاز به دلیل تجهیزات به کار گرفته شده بر حسب درصد 108

شکل7-10 تحلیل انرژی برای رآکتور اول 109

شکل 7-11 تحلیل انرژی برای رآکتور دوم 110

شکل7-12 تحلیل انرژی برای رآکتور سوم 110

شکل 7-13 مقایسه رآکتور های نوع اول ، دوم و سوم 112

 

 

چکیده

این پایان نامه به بررسی و تحلیل طراحی رآکتور های بی­هوازی می ­پردازد. سه رآکتور جهت افزایش راندمان پیشنهاد داده شده اند. تمام محاسبات طراحی هر سه رآکتور در نرم افزار EES انجام گردیده است. رآکتور اول، ساخت و بهره برداری یک رآکتور بیوگاز ترکیبی هندی و چینی است. هدر رفت گاز از مخزن خروجی و سفت شدن محلول از دلایل  کم بودن راندمان در هاضم­‌های بیوگاز می­باشند. در طراحی و ساخت رآکتور موجود برای افزایش بازده ، از همزن مکانیکی جهت افزایش تولید و از سرپوش گازی برای استحصال بیوگاز حوضچه خروجی استفاده گردیده است. در رآکتور دوم کویل آبگرم داخلی و آبگرمکن بیوگازسوز تجهیزات ضمیمه شده به رآکتور اول هستند. در رآکتور سوم تجهیز آبگرمکن خورشیدی، به رآکتور دوم اضافه شده است. این رآکتورها با یکدیگر مقایسه گردیده و رآکتور ایده‌آل برای منطقه طراحی انتخاب و ساخته شده است. رآکتورها ، با مدت زمان اقامت 117روز با حجم هاضم 9600 لیتر فضولات که با نسبت یک به یک با آب مخلوط شده اند، طراحی شده اند. هاضم ساده توانایی تولید متوسط بیش از یک مترمکعب گاز را در روز داراست. رآکتور اول با بتن مسلح در مرز شمال غربی کشور (شهرستان خوی-شهر فیرورق) احداث گردیده است. حجم مخزن خروجی دو مترمکعب و سرپوش گازی به حجم 350 لیتر می باشد. در ابتدا میزان بارگیری مخزن 12 تن مخلوط است که از آن پس به صورت متناوب با مقدار خوراک روزانه 40 کیلوگرم فضولات گاوی می باشد. براساس آزمایش‌ها و اندازه‌گیری‌های تجربی میزان گاز خروجی با به کار بردن همزن 5/6 درصد ، سرپوش 21 درصد و همزن و سرپوش 5/27درصد افزایش می یابد. نتایج تجربی بر حسب تعداد روزهای آزمایش 1 تا 117 روز ارائه شده است. مدل‌سازی نتایج علمی و تجربی در طول یک سال انجام گرفته است که در راستای آن نیاز انرژی ساختمان و انرژی گاز تولید شده بررسی شده  است.

 

واژه‌گان کلیدی: تبدیل انرژی ، طراحی رآکتور بی‌هوازی ، سیستم بیوگاز، تامین انرژی ، بیوگاز

 

پایان نامه برای دریافت مدرک کارشناسی ارشد
رشته مهندسی صنایع گرایش صنایع
 
شهریور 1393
 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

 

در سالهای اخیر، مدیریت زنجیره تأمین یک عامل کلیدی برای دستیابی به مزیتهای رقابتی به شمار می­رود. خدمت بهتر به مشتری، افزایش درآمد و کاهش هزینه ها، ثمره استفاده از این فلسفه است. سازمانها می توانند از طریق هدف گذاری، شناسایی و تعریف معیارها و ارزیابی عملکرد مستمر، بهبود عملکردشان را مدیریت کنند. این ارزیابی ها دید مناسبی درباره وضعیت کسب وکار پدید می آورد. به منظور اجرای یک سیستم ارزیابی عملکرد، تدوین وتعریف شاخص های مناسب در سطوح مختلف زنجیره ضروری می­باشد. در این پژوهش با بهره گرفتن از یک روش نوین به تعیین شاخص­های اندازه ­گیری و استراتژی­های سازمان درقالب کارت امتیازی متوازن می­پردازیم. در این روش که تلفیقی از کارت امتیازی متوازن، تحلیل مسیر، تئوری بازی­های مشارکتی و تئوری بازی­های تکاملی می­باشد، برنامه استراتژیک سازمان تعیین می­گردد. این روش علاوه بر توجه به تمام جوانب سازمان و تعیین وضعیت فعلی سازمان برنامه­ای جهت فعالیت­های آینده سازمان نیز ارائه می­دهد. پس از معرفی کامل این روش، آ­ن­را در یک کارخانه بزرگ صنایع غذایی پیاده سازی می­نماییم و نتایج آن­را بررسی می­کنیم.

کلمات کلیدی : ارزیابی عملکرد – کارت امتیازی متوازن – فرآیند تحلیل مسیر- تئوری بازی­های مشارکتی – ارزش شیپلی – تئوری بازی­های تکاملی

 

 

 

فهرست مطالب                                                                     شماره صفحه

فصل اول – کلیات موضوع. 1

1-1- مقدمه. 2

1-2- معرفی موضوع پایان نامه . 3

1-3- هدف از انتخاب موضوع. 4

1-4- مروری کلی بر ادبیات موضوع. 4

1-5- جنبه­ های نوآوری موضوع. 8

1-6- کاربران نتایج. 9

1-7- روش و متدولوژی تحقیق.. 9

1-8- جمع بندی.. 10

فصل دوم – مفاهیم کلی و مرور ادبیات.. 11

2-1- مقدمه. 12

2-2- ارزیابی عملکرد. 12

2-2-1- تعاریف و مفاهیم ارزیابی عملکرد. 12

2-2-2- اهداف ارزیابی عملکرد. 14

2-2-3- مبانی نظری و پیشینه ارزیابی عملکرد. 14

2-2-4- ارزیابی عملکرد در زنجیره تامین.. 20

2-3- کارت امتیازی متوازن. 24

2-4- تحلیل مسیر. 29

2-4-1- مفاهیم و تعاریف تحلیل مسیر. 29

2-4-2- انواع روابط بین متغیرها در نمودار مسیر. 30

2-4-3- مروری بر ادبیات موضوعی تحلیل مسیر و ارزیابی عملکرد. 31

2-5- تئوری بازی­ها 33

2-5-1- فرضیات اساسی و مفاهیم پایه­ای.. 33

2-5-1-1- عناصر اصلی در هر بازی.. 33

2-5-1-2- تعاریف.. 34

2-5-1-3- فرضیات اصلی.. 35

2-5-1-3-1- عاقل بودن بازیکنان. 36

2-5-1-3-2- هوشمندی بازیکنان. 36

2-5-2- طبقه ­بندی بازی­ها 37

2-5-2-1- طبقه بندی بر اساس تعداد بازیکنان. 37

2-5-2-2- طبقه بندی بر اساس ایستایی و پویایی.. 38

2-5-2-3- طبقه بندی بر اساس اطلاعات.. 38

2-5-2-4- طبقه بندی بر اساس برد کل بازی.. 39

2-5-2-5- طبقه بندی بر اساس همکاری و عدم همکاری.. 39

2-5-2-4- طبقه بندی بر اساس تعداد دفعات بازی.. 40

2-5-3- پیدا کردن جواب و حل بازی.. 40

2-5-3-1- تعادل استراتژی غالب.. 40

2-5-3-2- تعادل نش… 41

2-5-4- مروری بر ادبیات نظریه بازی­ها 41

2-6- تئوری بازی­های مشارکتی.. 47

2-6-1- ارزش شیپلی.. 48

2-6-2- کاربرد ارزش شیپلی در ارزیابی عملکرد. 49

2-7- تئوری بازی­های تکاملی.. 50

2-7-1- کاربرد تئوری بازی­های تکاملی در ارزیابی عملکرد. 55

2-8- جمع بندی.. 55

فصل سوم – متدولوژی پژوهش… 57

3-1- مقدمه. 58

3-2- متدولوژی.. 58

3-2-1- گام اول: شناسایی استراتژی­ها 61

3-2-2- گام دوم: تعیین روابط مابین استراتژی­ها به وسیله تحلیل مسیر. 63

3-2-3- گام سوم: تعیین اوزان مسیرهای استراتژیک با بهره گرفتن از ارزش شیپلی.. 65

3-2-4- گام چهارم: تعیین مسیر استراتژیک بهینه. 67

3-3- جمع بندی.. 69

فصل چهارم – نتایج و مطالعه موردی.. 71

 

4-1- مقدمه. 72

4-2- گام اول: شناسایی استراتژی­ها در زنجیره تامین مورد مطالعه. 73

4-3- گام دوم: تعیین روابط مابین استراتژی­ها به وسیله تحلیل مسیر. 75

4-4- گام سوم: تعیین اوزان مسیرهای استراتژیک با بهره گرفتن از ارزش شیپلی.. 79

4-5- گام چهارم: تعیین بهترین مسیر استراتژیک با بهره گرفتن از تئوری بازی­های تکاملی.. 83

4-6- جمع بندی.. 89

فصل پنجم – نتیجه­گیری و پیشنهادات آتی.. 91

5-1- مقدمه. 92

5-2- جمع بندی تحقیق.. 92

5-3- دستاوردهای تحقیق.. 94

5-4-پیشنهاد برای تحقیقات آتی.. 95

پیوست.. 96

فهرست مراجع. 98

واژه نامه فارسی به انگلیسی.. 104

واژه نامه انگلیسی به فارسی.. 105

 

 

 

 

 

فهرست جدول­ها                                                                   شماره صفحه

جدول 2-1- مدلهای ارزیابی عملکرد. 18

جدول 2-2- مقالات بررسی شده در ارزیابی عملکرد زنجیره تامین.. 21

جدول 2-3- دسته­بندی موضوعی مقالات.. 23

جدول 2-4- چارچوب کلی ارزیابی عملکرد زنجیره تامین صنایع غذایی مبتنی بر BSC، بیلگاردی و بوتانی(2010) 28

جدول 2-5- طرح مربع لاتین برای یک بازی چهار نفره تکاملی.. 51

جدول 3-1- طرح مربع لاتین برای یک بازی تکاملی با داده­های حاصل از ارزش شیپلی.. 68

جدول 4-1- استراتژی­های مورد بحث در مطالعه موردی.. 74

جدول 4-2- اطلاعات شاخص­های اندازه ­گیری مربوط به هر استراتژی.. 76

جدول 4-3- نتایج آماری مدل تحلیل مسیر. 77

جدول 4-4- مسیرهای استراتژیک… 79

جدول 4-5- مقادیر V(Si) محاسبه شده به وسیله AHP فازی.. 79

جدول 4-6- ارزش ائتلاف­های مسیرهای مدل. 80

جدول 4-7- طرح مربع لاتین نهایی با بهره گرفتن از مقادیر شیپلی بدست آمده 82

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  فهرست شکل ها                                                                 شماره صفحه

 

شکل 2-1- فرآیند دوار ارزیابی عملکرد. 13

شکل 2-2- شمای کلی مدل BSC ارائه شده توسط نورتن و کاپلان. 24

شکل 3-1- الگوریتم کلی روش این مطالعه جهت ارزیابی عملکرد. 35

شکل 3-2- مدل اولیه تحلیل مسیر. 64

شکل 4-1- مدل نهایی حاصل از تحلیل مسیر. 78

 

فصل اول
کلیات موضوع

 

 
1-1-مقدمه
در عصر کنونی تحولات شگرف دانش مدیریت وجود نظام ارزشیابی را اجتناب ناپذیر نموده است، بگونه ای که فقدان نظام ارزیابی در ابعاد مختلف سازمان اعم از ارزیابی در استفاده از منابع و امکانات، کارکنان، اهداف و استراتژی ها را به عنوان یکی از علائم بیماری­های سازمان قلمداد می­نماید. نظام ارزشیابی مناسب می ­تواند سازمان را از وضعیت جنبه­ های مختلف کاری خود آگاه سازد و برنامه ­ریزی­های آتی را برای مدیران سازمان آسان­تر و با نگرش بیشتر به وضعیت سازمان هدف ریزی نماید.

همواره در طراحی یک سیستم ارزیابی عملکرد[1] می بایست به این نکته توجه داشت که، سیستم ارزیابی عملکرد وقتی مناسب است که متوازن بوده و ابعاد مختلف را در فرآیند های سازمان پوشش دهد. از این رو سیستم ارزیابی عملکرد مناسب می بایست علاوه بر شاخص های مالی شاخص های غیر مالی را نیز در بر بگیرد. در این حالت است که دید مناسبی از عملکرد سازمان و در پی آن عملکرد زنجیره تامین به دست خواهد آمد.

ابزارهای مختلفی در ابعاد مختلف ارزیابی عملکرد در مطالعات گذشته به کار برده شده­است. اکثر ابزارها به مدیران سازمان­ها این امکان را می­ دهند تا شاخص­های مناسب را جهت اندازه ­گیری در پیکره سازمان خود جاری سازند. اما نگاه به آینده و برنامه ­ریزی استراتژیک یکی از الزاماتیست که در پی یک سیستم ارزیابی عملکرد قرار دارد.

در این فصل به معرفی کلی موضوع و دلایل انتخاب آن می­پردازیم. پس از مشخص شدن اهمیت موضوع، روش و متدولوژی تحقیق و کاربران این پایان نامه بیان می­شود.

 

1-2- معرفی موضوع پایان نامه

این پایان نامه با عنوان “طراحی یک سیستم مدیریت عملکرد با بهره گرفتن از کارت امتیازدهی متوازن و تئوری بازی های تکاملی”  به منظور تعیین بهترین ترکیب استراتژی یک سازمان در راستای بهبود عملکرد خود در زنجیره تامین[2] انتخاب شده است. این استراتژی ها و شاخص های اندازه گیری در قالب 4 جنبه کارت امتیازی متوازن (BSC)[3] یعنی مالی[4]، مشتریان[5]، فرآیند داخلی[6] و رشد و یادگیری[7] مورد بررسی قرار گرفته­اند. پس از بررسی زنجیره تامین مورد نظر و انتخاب بهترین گزینه­های استراتژیک در هر یک از 4 جنبه مذکور به تعیین نوع رابطه علی و معلولی[8] بین هر یک از استراتژی­های یک معیار BSC با استراتژی­های معیار بعدی پرداخته شده است. در نهایت با بهره گرفتن از تئوری بازی های مشارکتی[9] و تئوری بازی های تکاملی[10] به بهترین ترکیب استراتژی دست خواهیم یافت. مطالعات میدانی مربوطه در این پایان نامه با بهره گرفتن از اطلاعات یک کارخانه بزرگ تولیدی صنایع غذایی انجام و این روش در آن کارخانه پیاده سازی شده است.

1-3- هدف از انتخاب موضوع

یکی از مباحثی که می ­تواند نقش بسزایی در موفقیت یک سازمان داشته باشد درک درست از عملکرد و در پی آن برنامه ­ریزی مناسب برای آینده آن سازمان می­باشد. ارزیابی و مدیریت عملکرد علاوه بر روشن ساختن وضعیت موجود یک سازمان می ­تواند برنامه استراتژیک آن سازمان برای آینده سازمان را نیز مشخص نماید.

با توجه به پویایی زنجیره تامین و افزایش روزافزون رقبا، سازمان­ها بیش از پیش به دنبال یک سیستم ارزیابی عملکرد اثربخش می­باشند. برنامه استراتژیکی که تمام جوانب را در نظر گرفته و به صورت پویا تدوین شده باشد می ­تواند راهگشای سازمان­ها در بهبود عملکرد هرچه بیشترشان در زنجیره تامین باشد.

در عصر کنونی تحولات شگرف دانش مدیریت وجود نظام ارزشیابی را اجتناب ناپذیر نموده است، بگونه ای که فقدان نظام ارزیابی در ابعاد مختلف سازمان اعم از ارزیابی در استفاده از منابع و امکانات، کارکنان، اهداف و استراتژی ها را به عنوان یکی از علائم بیماری­های سازمان قلمداد می­نماید.

تمامی نکات ذکر شده در فوق باعث انتخاب مبحث ارزیابی عملکرد با بهره گرفتن از کارت امتیازی متوازن گردید. همچنین به جهت پویایی اطلاعات و تضاد بین افراد در رابطه با تصمیم گیری در رابطه با اهداف سازمان و زنجیره تامین، تئوری بازی­ها جهت تحلیل مورد استفاده قرار گرفته است.

 

1-4- مروری کلی بر ادبیات موضوع

ارزیابی و مدیریت عملکرد یکی از مفاهیم شناخته شده در بین پژوهشگران و محققان می­باشد. کاربرد کارت امتیازی متوازن در بین ابزارهای گوناگون ارزیابی عملکرد نیز در بین مطالعات بسیار به چشم می­خورد. در این میان مطالعات چندانی در رابطه با بهره گرفتن از تئوری بازی­ها در مبحث ارزیابی عملکرد به چشم نمی­خورد. در این بخش کلیاتی از مطالعات انجام گرفته در رابطه با ارزیابی عملکرد و ابزارهای مختلف آن خدمتتان ارائه می­شود.

از ابتدایی ترین مطالعات صورت گرفته در حوزه ارزیابی عملکرد مدل سینک وتاتل[11] (1989) می باشد، که در این مدل عملکرد یک سازمان ناشی از روابط پیچیده بین هفت شاخص عملکردی اثربخشی، کارایی، کیفیت، بهره وری، کیفیت زندگی کاری، نوآوری و سودآوری است.

کیگان[12] در سال 1989 ماتریس ارزیابی عملکرد را معرفی نمود. نقطه قوت این مدل آن است که جنبه های مختلف عملکرد سازمان، شامل جنبه های مالی و غیر مالی و جنبه های داخلی و خارجی به صورت یکپارچه مورد توجه قرار می گیرد. اما این مدل به خوبی روابط بین جنبه های مختلف عملکرد سازمانی را نشان نمی دهد.

چارچوب «نتایج و تعیین کننده ها» در سال 1991 توسط فیتزگرالد و همکارانش[13] معرفی شد که مشکل ماتریس عملکرد را بر طرف می کند. این چارچوب بر این فرض استوار است که در هر سازمانی دو نوع شاخص عملکرد پایه وجود دارد. شاخص هایی که به نتایج مربوط می شوند و آنهایی که بر تعیین کننده های نتایج تمرکز دارند.

در سال 1991 مدل دیگری به نام مدل هرم عملکرد توسط لینچ کراس معرفی شد، که چگونگی ایجاد این رابطه را نشان می دهد. هدف هرم عملکرد ایجاد ارتباط بین استراتژی سازمان و عملیات آن است.

یکی از چارچوب های مطرح ارزیابی عملکرد، مدل تعالی سازمان (EFQM)[14] (1992) است که شامل عواملی است که به دو گروه اصلی «توانمندسازها» و «نتایج» تقسیم می شود.

نیلی و همکارانش[15] در سال 1995 مرور بسیار خوبی در زمینه ارزیابی عملکرد ارائه داده اند و تحقیقات بسیاری به آن ارجاع شده است؛ از جمله ملاحظات کلیدی مدنظر در این مطالعات به شرح زیر است:

فاکتور های موثر در پیاده سازی موفقیت آمیز سیستم های ارزیابی عملکرد چیست؟
فاکتورهای شکل دهنده ارزیابی سیستم های اندازه گیری عملکرد کدامند؟
نحوه حمایت و پشتیبانی از سیستم های ارزیابی عملکرد در هر زمان به گونه ای که با محیط های پویا و استراتژی های متغیر مطابق باشد، چگونه است؟
یکی از مشهورترین و شناخته شده ترین مدل های سیستم اندازه گیری عملکرد، که در این پایان نامه نیز از آن استفاده شده است، مدل کارت امتیازدهی متوازن می باشد که در سال 1992 توسط کاپلان و نورتن[16] مطرح و سپس گسترش و بهبود یافت. این مدل پیشنهاد می کند که برای اندازه گیری عملکرد هر سازمانی از یک سری شاخص های متوازن در چهار بعد سازمان استفاده شود که عبارتند از مالی، مشتریان، فرآیند داخلی و رشد و یادگیری.

مدل SCOR[17] (2005) یک مدل مرجع فرآیندی است که توسط انجمن زنجیره تامین (SCC)[18] برای مدیریت و ارزیابی پیکره زنجیره تامین توسعه یافته است. این مدل برنامه های عملیاتی و شاخص های فراوانی را جهت برآوردن اهداف استراتژیک سازمان در اختیار مدیران قرار می دهد. پنج فرآیند اصلی این مدل عبارتند از: برنامه ریزی، منابع، تولید، تحویل و بازگشت.

علاوه بر مطالعات و مدل های نام برده شده، مدل های دیگری نیز مطرح شده اند، که ازجمله آنان می توان به مدل های فرآیند کسب و کار (1996)، مدوری و استیپل (2000)، تحلیل ذی نفعان 2001، مالکوم بالدریچ (1988)، اندازه گیری عملکرد یکپارچه (1997) و منشور عملکرد (2002) اشاره نمود. تمامی مدل های مذکور به بررسی و تبیین شاخص های عملکردی می پردازند و برای تحلیل شاخص ها می بایست از روش ها و تکنیک های تصمیم گیری بهره برد.

فرآیند تحلیل مسیر[19] که در این پایان نامه از آن بهره گرفته شده است یک روش تحلیل چند متغیره می­باشد که برای بررسی یک مجموعه از روابط که به صورت شکل مدل علیتی خطی نمایش داده می­شوند، استفاده می­گردد. از کاربردهای این مفهوم در رابطه با ارزیابی عملکرد و تعین روابط علی و معلولی میان معیارهای کارت امتیازدهی متوازن می­توان به مطالعلت آقایان کانجی و سا[20] اشاره نمود. کانجی و سا درسال 2002 تحلیل مسیر را برای تحلیل کارت امتیازی کسب و کار ارائه شده توسط کانجی مورد استفاده قرار دادند. به علت اینکه آنها از داده­های جزئی متقاطع استفاده کرده بودند، روش آنها قادر نیست تا روابط داخلی بین هر چارچوب موجود را تعیین کند. برنی و همکارانش[21]در سال 2009 روش چند متغیره تحلیل مسیر با داده­های طولی را برای تحلیل عوامل سازمانی مورد استفاده قرار داده­اند. آنها در این رویکرد پس از شناسایی مؤلفه­ های مؤثر، ترسیمی از روابط علی و معلولی را مورد نظر قرار داده و سپس در قدم اول با بررسی همبستگی[22] میان عوامل، روابط را با فرض­های آماری تحت آزمون t دوطرفه مورد سنجش قرار داده و در نهایت به کمک رگرسیون مقادیر ارتباط را مورد نظر قرار داده­اند.

در سال 2013 جعفری و همکارانش[23] با بهره گرفتن از تحلیل مسیر و تئوری بازی­های مشارکتی به تعیین روابط علیتی شاخص­های توسعه­ای علم و فناوری در بخش خصوصی صنعتی پرداختند. در این مطالعه پس از تعیین شاخص­های مورد نظر در قالب کارت امتیازی متوازن و تعیین روابط علی میان آنها توسط فرآیند تحلیل مسیر بهترین ترکیب شاخص ها را با بهره گرفتن از ارزش شیپلی[24] که یک مفهوم مهم در تئوری بازی­های مشارکتی می­باشد، تعیین نمودند.

در سال 2011 دکتر نایینی و همکارانش[25] با تلفیق تئوری بازی­های تکاملی و کارت امتیازی متوازن یک روش جدید را در ارزیابی عملکرد معرفی نمودند. در این مقاله این روش در یک زنجیره تامین محیطی اجرا گردید.

 

1-5- جنبه­ های نوآوری موضوع

تلفیق ابزارهای مختلف در کنار کارت امتیازی متوازن جهت تعیین بهترین استراتژی­ها
این ابزارها شامل فرآیند تحلیل مسیر، تئوری بازی­های مشارکتی و تئوری بازی­های تکاملی می­باشند. هر یک از این ابزار­ها به نحوی ما را در رسیدن به ترکیب استراتژیک مناسب یاری می­نمایند. الگوریتم ارائه شده در این پژوهش برای اولین بار می­باشد که مورد استفاده قرار می­گیرد.

مشخص نمودن مسیر­ها و ترکیب­های نا مناسب استراتژیک قبل از ورود به مراحل تصمیم ­گیری با بهره گرفتن از فرآیند تحلیل مسیر
تعیین میزان همبستگی و نوع همبستگی میان شاخص­ها در ارزیابی عملکرد پیشینه زیادی دارد. اما استفاده از این موضوع به وسیله تحلیل مسیر و پیرو آن استفاده از تئوری باز­ها یک ابتکار جدید در این مطالعه به حساب می­آید. مسیرهایی که ارتباط معنا داری بین مؤلفه­ های آن وجود ندارد، باعث طولانی تر شدن اجرای الگوریتم تئوری بازی­های تکاملی برای پیدا کردن جواب بهینه می­گردند. با بهره گرفتن از تحلیل مسیر این مسیر­ها پیدا شده و حذف می­شوند.

استفاده از مقادیر ارزش شیپلی به عنوان ورودی در تئوری بازی­های تکاملی
در تنها مطالعه پیشین که از تئوری بازی­های تکاملی استفاده شده بود، مقادیر ورودی در طرح مربع لاتین داده هایی جمع آوری شده از سطح نخبگان بود، اما در این مطالعه از مقادیر شیپلی استفاده شده است. این امر دقت الگوریتم را در رسیدن به جواب بهینه بیشتر می­نماید.

 

فهرست مطالب
عنوان                                           صفحه

فصل اول:  تعاریف وكلیات

اداره 2

نظام یا سیستم 2

تاریخچه نظام اداری در جهان 2

نگاهی به ساختار نظام اداری در ایران 2

دوران قبل از اسلام 3

نظام اداری مادها 3

دوران هخامنشیان 3

دوران تسلط مقدونی ها بر ایران 4

دوره اشکانیان 4

دوران ساسانیان 4

سیستم اداری ایران بعد از ورود اسلام 4

دوران امویان 4

دوران عباسیان 5

دوران تیموریان 5

دوران صفویان 5

دوران افشاریان 5

دوران قاجاری ها 5

دوران پهلوی 5

جمهوری اسلامی ایران 6

فصل دوم: بررسی نمونه های مشابه

شهرداری تهران 7

ساختمان شهرداری تبریز 10

ساختمان جدید مرکز تلویزیونی چین 12

ساختمان اداری سویس ری 16

مراحل طراحی بنا 18

فصل سوم: مبانی نظری طرح

ضرورت تغییر سیستم‌ها و روش های انجام کار دستگاه های اداری 22

-کاهش و حذف مراحل زائد بعضی از روش های انجام کار 22

-افزایش حجم مکاتبات و مسئولیتها و وظایف پیش‌بینی نشده و تغییر وظایف وزاتخانه‌ها 22

-ارائه خدمات بهتر و زدودن بوروکراسی موجود و تحقق یک نظام اجرایی پویا 22

-اعمال سیستم توسط مدیران به دلیل فقدان روش های مدرن و معین 22

-نقش روش های نوین و مکانیزه اداری در بهبود نظام اداری 22

-تسریع در انجام امور و دسترسی به اطلاعات و آمار و بالا رفتن آگاهی‌ها 22

-جلوگیری از ازدیاد و بروکراسی و کاغذ بازی 23

-کارایی مؤثر مدیریت واحدهای اداری و برنامه‌ریزی و افزیش کیفیت و راندمان 23

-صرفه جویی در زمان و نیروی انسانی و سایر هزینه‌های مربوطه 23

-تحول نسبی در نظام اداری 23

-هدایت خدمات دولتی از کانالی صحیح‌تر به مجرای اجرایی 23

-تسریع در انجام کار ارباب رجوع 23

-کاهش مراجعات مکرر ارباب رجوع 23

ضرورت توجه به نحوه استقرار اجزای سازمانی در مجموعه‌های اداری 23

-ایجاد رفاه و راحتی برای کارکنان در محل کار 24

-افزایش بازدهی و سهولت انجام کار 24

-کاهش زمان انجام کار 24

-جلوگیری از تراکم و وقفه در کارها 24

-کاهش هزینه‌های سرمایه‌ای 24

-حداکثر استفاده از جا و مکان در تسهیل جریان امور 24

-ایجاد تسهیلات و ارائه خدمات بهتر و بیشتر به ارباب رجوع 25

-عوامل مؤثر بر طرح جا و مکان و نحوه استقرار سازمان اداری 25

-محل استقرار کارکنانی که کارشان با هم ارتباط دارد نزدیک هم باشد . 25

-تجهیزات و وسایل کار باید نزدیک محل کار و دسترس کارکنان باشد. 25

-طرز استقرار میز و وسایل کارکنان و میز مدیر به نحوی باشد که توالی انجام کار رعایت گردد. 26

بررسی کمیت سطوح در یک ساختمان اداری 26

برنامه کالبدی یک ساختمان اداری 27

تقسیم بندی 4 گانه بر اساس الگوهای کلی ارتباطی 27

الگوی ناحیه ای 28

الگوی خطی 28

الگوی شعاعی 28

الگوی حیاط مرکزی 28

فصل چهارم: بسترطرح ومطالعات سایت

استان ایلام 33

بررسی موقعیت شهرستان ایلام 33

وضعیت اقتصادی 33

بررسی وضعیت اقلیمی استان ایلام 35

آب و هوای منطقه 35

پراكندگی بارش در استان ایلام 37

دمای هوا در استان ایلام 38

میزان بارندگی 38

روزهای یخبندان 39

بادهای مسلط 39

رطوبت نسبی 39

ادبیات قومی استان 39

صنایع دستی 40

فصل پنجم: استانداردها و ریز فضاها

مساحت، جمعیت اداری و مساحت سرانه 42

مساحت زیر بنا 42

جمعیت اداری 42

مساحت سرانه 42

مساحت سرانه زیر بنا 42

مساحت سرانه زیربنا 42

مساحت سرانه خالص زیر بنا 43

ضریب گردش طبقات تیپ 43

سهم تاسیسات از زیر بنا 43

سرانه مصرف گرما (سرما) 43

 

سرانه پارکینگ( سرپوشیده) 44

ضرایب گردش 44

ضریب گردش افقی 44

ضریب گردش عمودی 44

مساحت سرانه ناخالص زیربنا 44

ملاحظات برنامه ریزی 45

فضا و مصالح 45

ساختارهای سقف 47

طراحی مدولار 49

شبکه های طراحی 49

شبکه های شکل دهی عمودی 50

ستون ها 50

شبکه شکل دهی افقی 50

شبکه های اثاثیه 50

شبکه های ساختمانی و تاسیساتی 51

تعیین قطعات منظم برای فضاهای کار 51

سیرکولاسیون 53

راهروها 53

پلکان ها 54

مبلمان اداری 54

وسایل و لوازم کار اداری 57

الف)  موقعیت ها 57

ب)  انتخاب اثاثیه 57

وسایل کار درایران 57

ملاحضات در چیدمان 57

تنظیم فضا با تغییرات 59

طراحی محل و میدان کار از دیدگاه آنتروپومتری 60

عملکرد فضائی و محدودیت ها 60

آثار عوامل طبیعی بر انسان 61

دمای محیط 61

سرو صدا 62

نور 62

نور طبیعی 62

نور مصنوعی 63

رنگ 64

بافت 66

دید های خارجی و داخلی 68

زیبا شناسی 69

فرم 70

حفاظت و امنیت 70

الف)  حفاظت 70

ب)  توصیه های حفاظت و ایمنی 70

اقدامات آکوستیکی 71

توصیه‌های روان شناسی محیط کار 72

ازدحام و مسائل مربوط به فضای شخصی 73

فصل ششم: سیر تکوین ایده وروند طراحی

سیرتکوین ایده 77

شهرایلام 79

تحلیل سلیت 79

فصل هفتم: آلبوم نقشه ها وتصاویر مربوط

منابع وماخذ 90

 

چکیده
نظام اداری با توجه به نقش خدمات رسانی به جامعه اداری پیچیدگیهای فراوانی دارد و لازم است در کنار نیروی انسانی ورزیده و آموزش دیده از تکنولوژی، بعنوان یک ابزار کارآمد استفاده نمائیم و روش های مکانیزه را به خدمت بگیریم، زیرا روش های مکانیزه تا حدود زیادی می تواند در تحول و افزایش راندمان کار مؤثر باشند .

ضرورت توجه به نحوه استقرار اجزای سازمانی در مجموعه‌های اداری یکی از معضلات نظام اداری کشور روش های اجرای آن می‌باشد این روشها از آنجا که اغلب قدیمی بوده و هیچگاه بصورت مستقل و هماهنگ باسایر سازمانها مورد بررسی قرار نگرفته‌اند ، موجب آن گردیده که سازمانهای اداری کشور با روش های فعلی پویایی لازم را نداشته و دارای کارایی لازم با نیازهای جامعه نباشند . بررسی روش های اداری کشور و بکار بردن روش های نوین بجای روش های قدیمی و سنتی از اموری است که جهت تحول سیستم اداری لازم بنظر می رسد .

طرح جا و مکان از اولین موضوعاتی است که در تجزیه و تحلیل سیستم‌ها و روش های اداری مورد نیاز در یک مجتمع اداری – خدماتی پرداخته شود .

_ فراهم کردن زمینه های مناسب اشتغال فکری، بدنی و… نسل جوان

_رفع تبعیض در کلیه نهادها و سازمانها

_ مدیریت خردمندانه به جای خار چشم مردم بودن؛ به طوری که مردم مدیران را شریک و همدرد خود حس کنند.

_تأمین حداقل معیشت برای مردم

در این رساله سعی شده است تا به مبانی نظری ضروری برای ایجاد مجموعه فرهنگی-اجتماعی-تفریحی مرکز محله، که دارای دو عملکرد برجسته بالا بردن سطح فرهنگی مردم محله و پرکردن اوقات فراغتشان است، دست پیدا کنیم. در واقع هدف این طرح کالبد بخشیدن به این عملکردها در قالب یک طرح واحد است.

هدف این مجموعه از یک سو جبران کمبود فضاهای فرهنگی در محله شاه حسینی، و پاسخگویی به احتیاجات مردم بومی در بهره مندی از فضاهای تفریحی، آموزشی و گذران اوقات فراغت در فضایی مناسب، و از طرف دیگر ساماندهی محدوده ای از بافت محله است که دچار اختلالات فیزیکی و کالبدی و کمبود تسهیلات شهری و فرهنگی و….. می باشد.

این مرکز طوری در نظر گرفته می شود که همه افراد از هر طبقه و هر سنی امکان استفاده از آن را دارند. هم محل گردهمایی و هم اندیشی بزرگسالان است و هم محل تفریح و گذران اوقات فراغتشان است، همچنین محل بازی بچه ها و آموزش و مسابقات آن ها؛ و همه این ها در یک مجموعه واحد باید گنجانده شود.

در این مرکز فضاهای تفریحی در همجواری با فضاهای آموزشی، فرهنگی و نمایشی تداخلی هوشمندانه دارند تا از این طریق تعاملی ثمربخش میان افرادی که از این مجموعه بهره برداری خواهند کرد، به وجود آید.

در این مجموعه فضاهای لابی گفتمان، کافی شاپ،بخش آموزشی، خانه کتاب و سایت کامپیوتر، خانه ورزش، خانه سلامت، خانه رفاه و خدمات اجتماعی،خانه قرآن و عترت، سایت مدیریتی و اداری، آمفی تئاتر، خانه کودک و فضای سبز مناسب و منظره سازی در برنامه کار طراحی قرار دارد.

توجه خاص به فضاهای باز و شفاف، حرکت ها و چرخش ها و دیدها، حضور در فضاهای باز و بسته عمومی و درمعرض دید قرار دادن فعالیت های بهره برداران مجموعه به رهگذران و به رخ کشیدن پویایی مرکز، از نکاتی است که در همه بخش های پروژه لحاظ شده است.

در بخش مطالعات این رساله از منابع مختلف کتابخانه ای بهره گرفته ایم که از مهمترین آن ها می توان به کتابخانه دانشکده هنرهای زیبا، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، کتابخانه دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهیدبهشتی، کتابخانه ملی و مرکز اسناد ایران و …. اشاره نمود.

تحقیقات محلی نیز که مربوط به بررسی فرهنگ مردم محله مورد مطالعه و آسیب های اجتماعی ای که با آن دست و پنجه نرم می کنند بوده، از طریق مصاحبه حضوری و پرکردن پرسشنامه در محله و نیز با مسئولان و متخصصین امر صورت گرفته است.

اطلاعاتی از قبیل سایت، کروکی، عکس و … نیز با حضور در محل برداشت شده است.

اطلاعات مربوط به مطالعات استان هرمزگان، شهر بندرعباس و محله شاه حسینی، از قبیل اطلاعات مربوط به پیشینه تاریخی و اقتصاد و اقلیم و ….از طریق ادارات ذیربط چون اداره مسکن و شهرسازی، معاونت برنامه ریزی استانداری، شهرداری، اداره هواشناسی و …..احصاء شده است.

در نهایت و پس از احصاء معضلات و آسیب های اجتماعی محله و با عنایت به مبانی نظری گردآوری شده برای ارائه بهترین گزینه در راستای تولید برنامه راهبردی در جهت حل مسأله و پاسخ به فرضیه های پژوهش و کاهش آسیب های اجتماعی محله، از روش «ماتریس تهدیدات، فرصت‌ها، نقاط ضعف و نقاط قوت» بهره برده ایم.

 

 

 

 

فصل اول : کلیات تحقیق

1-1. بیان مساله:

امروزه موضوع امنیت شهری، یكی از مسائل مهم در شهرها می باشد. عوامل متعددی در ایجاد شهر امن موثر می باشند. یك عامل موثر در امنیت شهری، پیشگیری از جرم و ناهنجاری اجتماعی است. با توجه به مطالعات صورت گرفته، عوامل اجتماعی مانند فقر، بیكاری، ناهماهنگی اجتماعی، میزان بالای جمعیت جوان و … باعث ایجاد محیطی مستعد و در معرض جرم و ناهنجاری رفتاری می شود، اما فاكتورهای اجتماعی تنها عوامل و جنبه های تعیین كننده جرائم و ناهنجاری های اجتماعی نیستند، طرح و كالبد فیزیكی فضا، نقش مهمی در توسعه یا پیشگیری از جرم و ناهنجاری دارد.(  خاموشی،1387:7)

در آغاز سده ی 21 ،دوره جدیدی از حیات بشر آغاز شده و ناشناس ماندن، بیگانگی اجتماعی، بی خبری، فقر فرهنگی و نداشتن امنیت روانی یا پشتوانه های اجتماعی از پدیده هایی بوده كه موجبات دل مشغولی بیشتر جامعه شناسان گردیده! آنچه كه در شرایط حاضر در شهرهای كشور و از جمله شهر بندرعباس مطرح است، اینست كه از زمان تغییر تركیب جمعیتی شهرها و متراكم شدن آن ها، شاهد نوعی تغییرات در روابط همسایگی و محلی بوده ایم. به عبارت دیگر مهاجرت از نقاط مختلف كشور و ساكن شدن در یك محله از یك سو سبب بروز  اختلاط فرهنگی شده و از سویی دیگر انگیزه ها برای تماس و ارتباط بین همسایگان را از بین برده است. معضل دیگر شهرهای امروز بافت های فرسوده پراكنده در سطح شهر است – بافت مساله دار شهری و بافتی كه با معضلات چندی دست و پنجه نرم می كند- كه این امر نهایتا منجر به كاهش منزلت اجتماعی و اعتبار محله در نزد ساكنین شهر می شود.

همه این مسائل می تواند زمینه ساز   آسیب های اجتماعی ای چون فرار ، طلاق ، اعتیاد ، خشونت ، روسپیگری و … که می توان از آنها به عنوان انحراف از هنجارهای اجتماعی نام برد و دیگر مشکلات و بزهکاری ها شوند. هنگامی که انحراف و بزهکاری در افراد جامعه رخ می نماید ، عوارض آن محدود به فرد نمانده، بازتاب آن به جامعه باز خواهد گشت و گاه حتی به یک جامعه نیز محدود

 

نمی ماند. تاثیر ناهنجاری براساس نوع فرهنگ و میزان پایبندی افراد به آن فرهنگ متفاوت بوده و می تواند گاه به سرعت با الگوسازی به صورت یک اپیدمی نمایان شود.

یکی از راه حل های مناسب که امروزه مورد اجماع عالمان اجتماعی است، پدید آمدن حرکت های اجتماعی با مشارکت محله هاست که سبب بالا رفتن تعلق اجتماعی شهروندان می شود. هر گونه اقدامی که منجر به بالا رفتن توانمندی اجتماعی و فرهنگی شهروندان خصوصـا در سطح محـلات گردد، می تواند نتایج مثبتی در کاهش آسیب های اجتماعی به دنبال داشته باشد و طرح حاضر نیز در واقع به دنبال دستیابی به چنین نتایجی در سطح یكی از محلات قدیمی و فرسوده شهر بندرعباس به نام محله شاه حسینی است.

بر همین اساس است که تشکیل مجموعه‌ای با عنوان مركز محله براساس ضوابط محله‌ای می‌تواند مشارکت مردم در امور فرهنگی و اجتماعی را به همراه داشته باشد و همچنین با ارائه آموزش های مورد نیاز و حتی برگزاری دوره های فنی و حرفه ای در این مركز به افزایش سطح فرهنگ عمومی و توانمندی گروه های مختلف ساكن در محله كمك نماید.

این مركز می تواند و باید پذیرای گروه های مختلف اجتماعی و سنی جامعه ساكن در محله باشد، به این منظور و برای ترغیب اهالی به آمدن به این مركز و حتی در پایین ترین سطح گذران اوقات فراغتشان در آنجا و داشتن تعامل با هم محله ای های خود، باید كاربری های تفریحی و تجاری متنوع فرهنگی را نیز در مجموعه گنجاند!

در مرکز محله می توان با یك برنامه ریزی اساسی به تجمع دوستان، عدالت اجتماعی،تاثیرپذیری، نظارت و تقویت انسجام اجتماعی، همفكری و مشاوره تخصصی و ارائه راهكارهای موثر در كاهش آسیب های اجتماعی دست یافت و در بالاترین سطح هدف مطلوب این است كه محله به پایداری اجتماعی برسد. بنابراین سئوال اصلی این تحقیق آن است که “آیا طراحی یك مركز فرهنگی- اجتماعی – تفریحی در محله می تواند گام موثری در راستای كاهش آسیب های اجتماعی آن محله بردارد؟”

 

 
1-2.  ضرورت و اهمیت تحقیق .

آسیب های اجتماعی در مفهوم عام خود کم و بیش در کلیه جوامع بشری نمود دارند و این مسایل به هر مقیاس و اندازه ای که در جامعه وجود داشته باشند، دربردارنده ی هزینه های فردی و اجتماعی در شرایط کنونی و آینده خواهند بود. علاوه بر هزینه های مستقیمی که این پدیده های اجتماعی به دنبال دارند، هزینه های غیرمستقیمی چون تأثیرگذاری در فرایند تولید و خدمات، آلوده کردن محیط اجتماعی، فراهم سازی زمینه انحراف نسل جدید و نیز هزینه های درمان، پیشگیری و… که بر دوش جامعه گذاشته می شود را به دنبال خواهد داشت و از همه مهم تر بنیان خانواده ها را به عنوان ستون و اساس جامعه به خطر خواهد انداخت. با توجه به جایگاه این پدیده ها و هزینه های آن، پرداختن بدان امری ضروری است.

یكی از عوامل مؤثر در وقوع جرم، محیط اجتماع و زندگی است و بررسی موضوعاتی همچون كیفیت و نحوه معماری مسكن و چگونگی شهرسازی در جوامع و شهرهای مختلف یك كشور و یا محله‌های متفاوت یك شهر مبین تأثیرگذاری محیط بر بزهكاری است. نوع و كیفیت معماری و شهرسازی در كاهش یا افزایش وقوع جرایم تأثیر بسیاری دارد؛ هرچند در تصویب قوانین به این موضوع توجه چندانی نشده است، به گونه‌ای كه امروزه درصد قابل توجهی از جرایم مخل نظم، امنیت و آسایش عمومی‌افراد ناشی از همین موضوع؛ یعنی بی‌توجهی به معماری و شهرسازی صحیح و اصولی است و فقدان ضمانت اجرایی كیفری مؤثر در قوانین مربوط به شهرسازی و معماری مشكل را مضاعف نموده است.

در بررسی تاریخی موضوع آشكار می‌گردد كه نقش معماری و شهرسازی در كاهش وقوع جرایم مورد توجه برخی قانون‌گذاران بوده است. به عنوان مثال، در قانون «حمورابی» كه مشتمل بر جرایم متعددی است، به این موضوع پرداخته شده است. ماده 22 این قانون مقرر داشته بود: «اگر یک معمار برای كسی خانه‌ای بسازد و در اثر اهمال او _حتی بعد از چند سال_ خانه خراب شود و موجب مرگ صاحب آن گردد، سازنده خانه را باید كشت؛ اما چنانچه خرابی خانه سبب مرگ پسر صاحبخانه شود، پسر سازنده محكوم به مرگ خواهد شد.» این ماده قانونی اگرچه دارای ایرادهایی از جمله مخالفت با اصل شخصی بودن مجازات‌ها و عدم تناسب مجازات با عمل ارتكابی است؛ اما بیانگر اهمیت نوع و كیفیت معماری و نقش آن در جرایم (اعم از كاهش یا افزایش) در آن دوران بوده و نوعی عامل بازدارنده برای جلوگیری از اهمال معمار به شمار می‌آمده كه خود باعث پیشرفت معماری و شهرسازی می‌شود.

شهرسازی و نیز معماری ساختمان‌ها رابطه مستقیمی با جرم دارد.از این روست كه برخی كشورها در حوزه معماری جنایی به گونه‌ای علمی عمل می‌كنند و در طراحی ساختمان‌ها و شهرها توجه ویژه‌ای به این موضوع دارند كه این توجه سبب جلوگیری از بروز جرم و جنایت تا حد ممكن می‌شود.[1]

رفتار انسانی در محیط، تحت تأثیر طراحی آن محیط قرار دارد. این نظریه تأکید دارد که با بهینه سازی فرصت های ناظر، تعریف مشخص و واضح از قلمرو و ایجاد تصویری مثبت از محیط می توان مجرمان را از ارتکاب جرم بازداشت. موضوع كاهش آسیب های اجتماعی یك موضوع موقتی تلقی نمی شود، بلكه به صورت بخشی از زندگی ساكنین محلات ظاهر می شود.