فصل اول : کلیات تحقیق
1-1-مقدمه ————————————————————5-3
1-2-ضرورت تحقیق——————————————————-6
1-3-بیان مسئله ———————————————————7-6
1-4-سوالات تحقیق ——————————————————8
1-5-اهداف اساسی از انجام تحقیق ———————————————9-8
1-6-فرضیه های تحقیق —————————————————9
1-7-متغیر های تحقیق —————————————————-10
1-8-تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی —————————————–10
1-8-1-آموزش———————————————————10
1-8-2-آموزش ترکیبی—————————————————11-10
1-8-3-آموزش سنتی—————————————————-12-11
1-8-4-یادگیری ——————————————————–12
1-8-5-خلاقیت———————————————————13
1-8-6-انگیزش———————————————————14
فصل دوم: ادبیات و پیشنه تحقیق
2-1-مقدمه———————————————————-16
2-2-زمینه های نظری تحقیق ———————————————16
2-2-1-آموزش——————————————————-17-16
2-2-2-یادگیری ——————————————————18-17
2-2-3-روشهای تدریس————————————————-18
2-2-4-آموزش معمول(سنتی)———————————————-19-18
2-2-5-آموزش ترکیبی————————————————–21-19
2-2-6-خلاقیت——————————————————-22-21
2-2-7-انگیزش——————————————————-23-22
2-2-8-تفاوت های کلی آموزش ترکیبی و سنتی———————————-24
2-2-9-مقایسه نقش اساتید و فراگیران در محیط های آموزش سنتی و ترکیبی—————24
2-2-10-مقایسه نقش فراگیران در محیط های آموزش سنتی و ترکیبی——————–25
2-2-11- مقایسه رویکرد های مختلف آموزشی———————————–26
2-2-12-طبقه بندی های یادگیری——————————————-27
2-2-13-تاریخچه آموزش ترکیبی——————————————–30-28
2-2-14-مروری بر تحقیقات انجام شده در ارتباط با موضوع تحقیق———————-31
2-2-14-1-تحقیقات انجام شده در داخل کشور ———————————-32-31
2-2-14-2- تحقیقات انجام شده در خارج از کشور———————————33-32
2-2-15-مرکز بین المللی آموزش زبان فارسی دهخدا——————————-34-33
فصل سوم : روش پژوهش
3-1-مقدمه———————————————————–37-36
3-2-روش تحقیق ——————————————————38-37
3-3-قلمرو مکانی و زمانی تحقیق——————————————–38
3-4-جامعه آماری ——————————————————39
3-5- نمونه تحقیق و روش نمونه گیری—————————————–39
3-6-متغیر های تحقیق—————————————————40
3-7-روش گردآوری اطلاعات ———————————————-40
3-8-ابزار تحقیق ——————————————————41-40
3-9- روایی و پایایی آزمون ————————————————42
3-10- روش تجزیه و تحلیل داده ها——————————————43
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
4-1-مقدمه ———————————————————-45
4-2-روش تجزیه و تحلیل داده ها ——————————————-45
4-3-شاخصه های آماری ————————————————-46
4-3-1-آمار توصیفی خلاقیت———————————————-50-47
4-3-2-آمار توصیفی انگیزش ———————————————-52-51
4-3-3-آمار توصیفی یادگیری ———————————————54-53
4-4- آمار استنباطی —————————————————-66-55
4-5-خلاصه و جمع بندی ————————————————66
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1-مقدمه———————————————————68
5-2-تبیین یافته ها —————————————————-74-69
5-3- محدودیت های پژوهش ———————————————75
5-4-پیشنهادات ——————————————————77-76
فهرست منابع و مآخذ ——————————————-80-78
پیوست ها —————————————————81
پیوست شماره 1 ——————————————————-89-82
پیوست شماره 2 ——————————————————-95-90
چکیده انگلیسی ———————————————— 96
فهرست جداول
عنوان شماره صفحه
2-1-تفاوت کلی آموزش سنتی و ترکیبی—————————————24
2-2-مقایسه نقش اساتید در محیط های آموزش سنتی و ترکیبی————————24
2-3-مقایسه نقش فراگیران در محیط های آموزش سنتی و ترکیبی ———————-25
2-4- مقایسه رویکرد های مختلف آموزشی————————————–26
3-1-طرح پیش آزمون و پس آزمون با دو گروه آزمایش و گواه ————————-38
4-1-فراوانی گروه آزمایش و گواه ——————————————-46
4-2-توصیف آماری نمرات پیش آزمون خلاقیت ———————————-47
4-3-توصیف آماری نمرات پس آزمون خلاقیت ———————————-49
4-4-توصیف آماری نمرات مرحله پیش آزمون و پس آزمون انگیزش ———————51
4-5- توصیف آماری نمرات مرحله پیش آزمون و پس آزمون انگیزش ——————–53
4-6-نتایح آزمون گالموگروف اسمیرنف برای بررسی نرمال بودن داده های خلاقیت ———–55
4-7-نتیجه آزمون لوین برای بررسی همگنی ورایانس خلاقیت ————————56
4-8-نتایج تحلیل کوریانس نمرات خلاقیت ————————————57
4-9-نتایج تحلیل کوریانس نمرات اصالت ————————————-58
4-10- نتایج تحلیل کوریانس نمرات بسط ————————————-59
4-11- نتایج تحلیل کوریانس نمرات سیالی————————————-60
4-12- نتایج تحلیل کوریانس نمرات انعطاف ————————————61
4-13- نتایح آزمون گالموگروف اسمیرنف برای بررسی نرمال بودن داده های انگیزش ———-62
4-14- نتیجه آزمون لوین برای بررسی همگنی ورایانس انگیزش ———————–63
4-15- نتایج تحلیل کوریانس انگیزش —————————————-63
4-16- نتایح آزمون گالموگروف اسمیرنف برای بررسی نرمال بودن داده های یادگیری ———-64
4-17- نتیجه آزمون لوین برای بررسی همگنی ورایانس یادگیری ———————–65
4-18- نتایج تحلیل کوریانس یادگیری —————————————-65
فهرست نمودار ها
عنوان شماره صفحه
4-1- مقایسه نمرات گروه آزمایش و گواه در مرحله پیش آزمون خلاقیت ——————-48
4-2-مقایسه نمرات گروه آزمایش و گواه در مرحله پس آزمون خلاقیت ——————–50
4-3-مقایسه تصویری میانگین نمرات گروه آزمایشی و گواه در مزحله پیش و پس آزمون انگیزش—-52
4-4-مقایسه تصویری میانگین نمرات گروه آزمایش و گواه در دو مرحله پیش و پس آزمون یادگیری –54
چکیده:
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی آموزش به شیوه معمول و ترکیبی بر خلاقیت، انگیزش و یادگیری زبان آموزان غیرایرانی مرکز دهخدا می باشد. روش تحقیق کاربردی و به روش شبه تجربی می باشد، جامعه آماری تحقیق شامل کلیه زبان آموزان غیرایرانی حاضر در ایران به تعداد 2400 نفر در سال تحصیلی 1393-1394 میباشد که 40 نفر نمونه آماری به روش نمونه گیری تصادفی ساده جهت مطالعه انتخاب شدند. داده های تحقیق پس از جمع آوری بر اساس سوال های پژوهش و با استفاده از تحلیل کواریانس تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد که تفاوت معناداری بین آموزش به شیوه ترکیبی با اموزش به شیوه معمول بر خلاقیت، انگیزش و یادگیری وجود دارد.
واژگان کلیدی:
آموزش ترکیبی(نوین) ، آموزش سنتی ، خلاقیت ، انگیزش ، یادگیری ، دانشجویان غیر ایرانی ، مرکز آموزش زبان دهخدا
فصل اول
1-کلیات تحقیق
1-1- مقدمه
رشد و توسعه هر جامعه در همه ابعاد اقتصادی، فرهنگی و سیاسی متاثر از نیروی انسانی آن است و در این میان آموزش از عوامل اساسی تربیت نیروی انسانی به شمار می رود . آموزش و یادگیری دوفعالیت عمده هستند که انسان از آغاز زندگی با آن مواجه بوده است . نقش و اهمیت آموزش و یادگیری در حال حاضر – بویژه در جوامع پیشرفته- امری بدیهی و آشکار است چنانچه میزان اقدامات و توجهات جهانی در کشور های مختلف بر ضرورت آن دلالت دارد.(میرزابیگی، 1384).
پیشرفت های علمی و فناوری سریع همراه با تغییرات در ساختار جامعه، نظام های آموزشی را در کل و روش های اموزشی را به طور خاص تحت تاثیر قرار می دهند یک چنین رویدادی تلاشها و نیاز های جدیدی را بر حسب فرایند های یاددهی یا یادگیری بوجود می اورد.(بایراک5، 2008).
یادگیری و سپردن آموخته به ذهن از جمله مسائلی است که پیوسته برای دانش پژوهان و دانش اموزان مطرح بوده و تاکنون روش ها و راههای مختلفی برای بهتر یادگرفتن و خوب آموختن از سوی صاحب نظران مطرح شده است. تجربه نشان داده است که بسیاری از دانش آموزان ساعت ها مطالعه می کنند اما نتیجه ای که میگیرند رضایت بخش نیست و درصد آموخته ها پایین است . این افراد به علت بی خبری از روش های درست یادگیری و مطالعه، کوشش زیادی را برای یادگیری انجام می دهند و وقت و انرژی زیادی را تلف میکنند ، ولی به نتیجه مطلوب دست نمی یابند در صورتی که انها می توانستند با استفاده از راهبرد های صحیح یادگیری و مطالعه مطالب را بهتر و راحت تر یاد بگیرند و در امتحانات موفق باشند .(کرمی،1381).
موثر بودن آموزش معمولا با درجه تکمیل یا رسیدن به اهداف آموزشی انجام می شود و نتایج آموزش، تسلط در محتوای آموزش جدید است که با توانایی اخذ شده سنجیده می شود (پل جانویجز1 ،2010).
در دنیای مدرن امروزی آموزش وسیله مهمی شده است که افراد از طریق آن برای رسیدن به اهداف و دست آورد های شخصی و جستجوی مسیری برای زندگی بهتر تلاش می کنند (بایل2، دوفی3 و دانلوی4، 2003). بنابراین به منظور افزایش کیفیت آموزش، لازم است که آموزش بر اساس سبک یادگیری افراد نباشد و بر اساس رسیدن به یک هدف خاصی سنجیده شود (چن5، 2002) بطوری کلی باید فرصت هایی را فراهم کرد تا در آن به یادگیرندگان امکان کسب مهارت های فردی، مدیریت انگیزه ها و توانایی جستجو و یکپارچه سازی اطلاعات برای حل مسئله فراهم گردد برای این منظور باید از آخرین فنآوری روز جهت ارتقاء و موثر کردن برنامه های اجرایی در جهت دستیابی به نتایج مطلوب استفاده گردد(فورد6 و والش7، 1994)
یادگیری ترکیبی استفاده از مخلوطی از مواد آموزشی(رسانه ها و تکنولوژی آموزشی) گوناگون است و هدف آن کاربرد یک ترکیب درست برای هر یک از مشکلات تجاری و کسب و کاری است . از این جهت یادگیری ترکیبی موثرتر از آموزش های الکترونیکی صرف است . موضوع مهم یادگیری ترکیبی، انتخاب ترکیبی درست از مواد و روش های اموزشی است که با کمترین هزینه بیشترین تاثیر یادگیری را داشته باشد. سازمان ها باید از رویکرد و نگرش یادگیری ترکیبی در آموزش های خود استفاده نمایند تا بتوانند محتوای آموزشی مناسب و درست را در چارچوبی بهینه برای افراد شایسته و در زمان مناسب بکار گیرند . آموزش ترکیبی نوعی یادگیری عمیق است که از طریق تکنولوژی های متفاوت با تمرکز صورت میگیرد و علاوه بر پوشش دادن نقاط ضعف آموزش های استاد شاگردی و الکترونیکی صرف باعث اثربخشی و کاهش هزینه و صرفه جویی در زمان و یادگیری سریعتر و ماندگاری بیشتر مطالب در ذهن برای فراگیران را ایجاد نماید.(بره مقدم،آموزش های نوین به شیوه ترکیبی)
خلاقیت با عوامل ژنتیک و موروثی ارتباط دارد اما نمیتوان منکر نقش والدین، معلم و محیط آموزشی در فراهم آوردن شرایط بالقوه برای بروز خلاقیت در یادگیری دانش آموزان شد و در هزاره سوم میلادی و در عصر انفجار اطلاعات که تغییر و تحول مستمر و پر شتاب از عمده ترین جریان های حاکم بر حیات بشری و از مهمترین مشخصه های بارز آن است، فرایند خلاقیت بسترساز تغییر و تحول و درگرگونی عمیق است آموزش و یادگیری مبتنی بر خلاقیت یکی از شیوه های نوین یادگیری است که توانسته است سطح دانایی و دانش را در جامعه بالا ببرد و جامعه ای که در آن گردش امور مبتنی بر دست آورد ها، اطلاعات و شاخص های علمی باشد جامعه دانش محوری است.
اساس قدرت انسان ناشی از خلاقیت اوست و در حقیقت خلاقیت کشفی ناگهانی است و این تعریف به مقوله کشف و شهود نزدیکتر است و همچنین خلاقیت فرایندی مداوم و مستمر است و این مداومت در وجود فرد نوعی بی قراری، تلاش و کنکاش ایجاد میکند تا بدانجا که از خود چیز های تازه ای به ظهور می رساند.(چراغ چشم،1386)
شناسایی مفهوم انگیزش و آگاهی از انگیزه های مختلف و تاثیر آنها بر فرایند یادگیری دانش آموزان به معلم کمک می کند تا در طرح و اجرای برنامه های آموزشی خود روش های بهتری را بکار ببندد. اصطلاح انگیزش را میتوان به عنوان عامل نیرو دهنده، هدایت کننده و نگهدارنده رفتار تعریف کرد(سیف،1380)
انگیزش از مهمترین عناصر یادگیری در هر نوع محیط آموزشی است که حیطه وسیعی را در آموزش و پرورش در بر گرفته است به طور کلی انگیزش سطح انرژی و فعالیت افراد را افزایش می دهد آنها را به طرف اهداف خاصی جهت داده و فعالیت های ویژه ای را موجب می شود.(مصطفایی،1385)
1-2 – ضرورت تحقیق
مروری بر تحقیقات گذشته نشان می دهد که تاثیر آموزش به شیوه ترکیبی بطور جداگانه بر متغیر های خلاقیت، انگیزش و یادگیری در سازمان های دولتی و خصوصی انجام شده است و سازمان های مربوطه به دنبال این بودند تا با استفاده از انواع روش های آموزشی در افزایش کارایی و در نهایت اثربخشی سازمان هایشان برنامه ریزی کنند هر چند تحقیقاتی مرتبط با یادگیری ترکیبی و تاثیر آن بر انگیزش و خلاقیت انجام شده است اما خلاء پژوهشی مرتبط با مقایسه دو روش ترکیبی و معمولی و تاثیر آنها بر سه متغیر خلاقیت، انگیزش و یادگیری وجود دارد.
براین مبنا سوال اصلی تحقیق که هدف تحقیق را دنبال می کند این است که آموزش به شیوه معمول و ترکیبی چه میزان بر خلاقیت، انگیزش و یادگیری زبان آموزان غیر ایرانی مرکز دهخدا تاثیر دارد.
بدیهی است که بررسی این تاثیر می تواند به مدیران و دست اندرکاران آموزشی و سایر دستگاه های مرتبط کمک کند تا با استفاده از نتایج تحقیق به منظور استفاده از روش های مناسب جهت آموزش برنامه ریزی نمایند.
از آنجایکه آموزش ترکیبی با عنوان یک رویکرد جدید در آموزش در سالهای اخیر جنبه نوآورانه را در آموزش به خود اختصاص داده است و در کشور ما بیشتر در سازمان های دولتی و در ارتباط با کارکنان یا دانشجویان ایرانی و بومی انجام شده است . این تحقیق نیز در پی آن است تا تاثیر روش های آموزش ترکیبی و معمولی بر میزان خلاقیت، انگیزش و یادگیری زبان آموزان غیر ایرانی را بررسی نماید.
1-3 – بیان مسئله
دستیابی به اهداف عالی در آموزش و یادگیری دانشجویان با استفاده از روش های ترکیبی با قابلیت کاربرد چند رسانه های ها و دیگر وسایل کمک اموزشی حصول می یابد . استفاده از آموزش ترکیبی و تاثیر آن در خلاقیت، یادگیری و انگیزش دانشجویان امری بدیهی و روشن است . آموزش ترکیبی مهمترین بخش از آموزش های رسمی هر کشوری می باشد که همچون روش های قبلی سهم قابل توجه و مهمتری در آموزش ایفا می کند.
در حال حاضر در سیستم آموزشی کشور نواقص و کمبود هایی حس می شود که بایستی مرتفع گردند . یکی از این مشکلات عدم امکانات لازم از قبیل ضعف سخت افزار ها در مدارس و دانشگاه ها مانند نبود انواع وسایل ارتباطی آموزشی مثل کامپیوتر، پروژکتور و اینترنت و … می باشد. بعنوان مثال برخی از مدیران دانشگاه ها با توجه به امکانات موجود در دانشگاه خود اقدامی در جهت استفاده از روش ترکیبی انجام نمی دهند و از اهمیت آن غافل می شوند . و ناخواسته متولی اجرای روش های سنتی و معمول قبلی می گردند.
بنابراین تمام مسائل نیاز به این دارد که در این زمینه بررسی بیشتری شود تا بتوان تاثیر مثبت یا منفی استفاده از روش آموزش ترکیبی یا سنتی بر روی خلاقیت، انگیزش و یادگیری دانشجویان به ویژه دانشجویان غیر ایرانی را مورد بررسی قرار داد . لذا محقق مطلوب ترین و مناسب ترین راه را مقایسه استفاده از آموزش ترکیبی و آموزش سنتی می داند تا از این طریق بتوان برخی از مشکلات آموزشی مخصوص دانشجویان غیر ایرانی را به کمک یافته های پژوهش و استفاده از شویه های اصولی و انتخاب راه کار های مناسب و صحیح یاری داد. بنابرین اصلی ترین هدف محقق این هست که نگرش مسئولین آموزشی را در مورد استفاده و کابرد روش اموزش ترکیبی بر روی آموزش و خلاقیت و انگیزش زبان آموزان و دانشجویان غیر ایرانی مرکز دهخدا بر اساس پرسشنامه های استاندارد شده مورد مقایسه قرار دهد و از این طریق بتواند به نقاط قوت و ضعف برنامه های آموزش ترکیبی و سنتی در تمامی دانشگاه ها آگاهی یافت ، لذا این تحقیق هم با این هدف اجرا گردید تا از طریق تکمیل پرسشنامه های استاندارد به سوال های تحقیق پاسخ دهد .
1-4-سؤالات تحقیق
سؤال اصلی این تحقیق عبارت است از :“ آیا آموزش به شیوه معمول و ترکیبی بر میزان خلاقیت ، انگیزش و یادگیری زبان آموزان غیرایرانی تاثیر دارد؟“ ، برای پاسخگویی به سئوال اصلی تحقیق، شش سؤال فرعی مطرح شده است كه در طی مطالعه به آن پاسخ داده شده است:
سؤال فرعی اول: آیا آموزش به شیوه معمول بر میزان خلاقیت زبان آموزان غیرایرانی تاثیر دارد؟
سؤال فرعی دوم:: آیا آموزش به شیوه معمول بر میزان انگیزش زبان آموزان غیرایرانی تاثیر دارد؟
سؤال فرعی سوم: آیا آموزش به شیوه معمول بر میزان یادگیری زبان آموزان غیرایرانی تاثیر دارد؟
سؤال فرعی چهارم : آیا آموزش به شیوه ترکیبی بر میزان خلاقیت زبان آموزان غیرایرانی تاثیر دارد؟
سؤال فرعی پنجم:: آیا آموزش به شیوه ترکیبی بر میزان انگیزش زبان آموزان غیرایرانی تاثیر دارد؟
سؤال فرعی ششم: آیا آموزش به شیوه ترکیبی بر میزان یادگیری زبان آموزان غیرایرانی تاثیر دارد؟
1-5- اهداف اساسی از انجام تحقیق
هدف اصلی این تحقیق شناسایی تاثیر آموزش به شیوه معمول و ترکیبی برمیزان خلاقیت، انگیزش و یادگیری زبان آموزان غیر ایرانی شاغل به تحصیل در مرکز آموزش زبان فارسی دهخدا می باشد.
اهداف فرعی و ویژه این تحقیق عبارتند از :
تعیین تاثیر آموزش به شیوه معمول بر میزان خلاقیت زبان آموزان غیر ایرانی
تعیین تاثیر آموزش به شیوه معمول بر میزان انگیزش زبان آموزان غیر ایرانی
تعیین تاثیر آموزش به شیوه معمول بر میزان یادگیری زبان آموزان غیر ایرانی
تاثیر آموزش به شیوه ترکیبی بر میزان خلاقیت زبان آموزان غیر ایرانی
تاثیر آموزش به شیوه ترکیبی بر میزان انگیزش زبان آموزان غیر ایرانی
تاثیر آموزش به شیوه ترکیبی بر میزان یادگیری زبان آموزان غیر ایرانی .
با مطالعه ادبیات موجود در این زمینه و برای پاسخگویی به سوالات تحقیق یک فرضیه اصلی و 6 فرضیه فرعی مطرح گردیده است که تحقیق بدنبال بررسی آنها بوده است.
1-6-فرضیه های تحقیق
برای بررسی بهتر مسأله تحقیق و سوالات فرعی تحقیق، فرضیه های زیر مطرح شده است:
فرضیه اصلی: آموزش به شیوه معمول و ترکیبی بر میزان خلاقیت ، انگیزش و یادگیری زبان آموزان غیرایرانی تاثیر دارد.
فرصیه های فرعی عبارتند از:
فرضیه فرعی1- آموزش به شیوه معمول بر میزان خلاقیت زبان آموزان غیر ایرانی تاثیر دارد.
فرضیه فرعی2- آموزش به شیوه معمول بر میزان انگیزش زبان آموزان غیر ایرانی تاثیر دارد.
فرضیه فرعی3- آموزش به شیوه معمول بر میزان یادگیری زبان آموزان غیر ایرانی تاثیر دارد.
فرضیه فرعی4- آموزش به شیوه ترکیبی بر میزان خلاقیت زبان آموزان غیر ایرانی تاثیر دارد.
فرضیه فرعی5- آموزش به شیوه ترکیبی بر میزان انگیزش زبان آموزان غیر ایرانی تاثیر دارد.
فرضیه فرعی6- آموزش به شیوه ترکیبی بر میزان یادگیری زبان آموزان غیر ایرانی تاثیر دارد.
1-7-متغیرهای تحقیق
متغییر مستقل: آموزش به شیوه ترکیبی و شیوه معمول
متغییر وابسته: خلاقیت، انگیزش و یادگیری
1-8-تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی
1-8-1-آموزش
تعریف مفهومی:
آموزش بهمعنی آموختن، یاددادن و تعلیم در برابر تربیت میباشد. ( معین، محمد، 1385 )
آموزش تجربهای است مبتنی بر یادگیری و بهمنظور ایجاد تغییرات نسبتا پایدار در فرد، تا او را قادر به انجام کار و بهبود بخشی تواناییها، تغییر مهارتها، دانش، نگرش و رفتار اجتماعی نماید. (سیدجوادین، سید رضا؛ 1381)
مفهوم آموزش به آن قسمت از فعالیت های آموزشی که با حضور معلم در کلاس درس اتفاق می افتد .براون و اتکینس آموزش را بعنوان (( فراهم آوردن فرصت هایی برای اینکه دانش آموزان یاد بگیرند تعریف کرده اند . معمولا فعالیت هایی که معلم به قصدر آسان نمدن یادگیری در یادگیرندگان به تنهایی یا به کمک مواد آموزشی انجام میدهد آموزش می نامند گانیه آموزش را روند حل مسئله می داند که هدف آن تسهیل در یادگیری است و مسئول آن معلم است . بعبارت دیگر گانیه تسهیل یادگیری بوسیله حل مسئله با مسئولیت معلم را آموزش می داند .(عمادی،1391)
تعریف عملیاتی:
آموزش در لغت اسم مصدر از آموختن ، عمل آموختن و تعلیم دادن و به معنی انتقال دانش است.
در این تحقیق آموزش به معنای توانایی آموختن زبان فارسی توسط زبان آموزان غیر ایرانی مرکز دهخدا می باشد./
1-8-2-آموزش ترکیبی
تعریف مفهومی:
آموزش ترکیبی، ترکیب متفکرانه تجارب یادگیری حضوری و مجازی است.(مجله افق توسعه آموزش پزشکی – دوره چهار – شماره 1 – تابستان و پاییز سال 89)
آموزش ترکیبی، راه حل یادگیری است که تلفیقی از مولفه های رو در رو و بر خط را در کنار هم تدارک می بیند . این شیوه از یادگیری شامل تلفیق روش های آموزشی، رسانه ها، تجارب، مولفه های اطلاعاتی و آموزشی ، یادگیری همزمان و غیر همزمان و یادگیری خود آهنگ و خود -محور است (Baglien VG ، 2009)
آموزش ترکیبی آموزشی است که مکانیزم های مختلف یادگیری را استفاده کرده تا راه حل های کلی آموزش را به دست آورد. در این نوع آموزش هر آنچه به فراگیر کمک کند تا دانش و مهارت را بهتر بیاموزد می توان استفاده کرد مانند : نرم افزار های چند رسانه ای ، کتاب ها ، تمرین های خارج از کتاب و غیره . آموزش ترکیبی روندی مداوم است که سطوح مختلف و روش های گام اول توسعه ای تخصصی را با یکدیگر می امیزد . این روش به ما این امکان را می دهد که بین هزینه های آموزش و زمان پیشرفت این برنامه ها تعادل برقرار کرده و نتایج خوبی از کار خود بگیریم. ( مجله فرهنگ آموزش – سال چهارم / شماره 10 و 11 )
تعریف عملیاتی:
در این تحقیق آموزش ترکیبی همان آموزش مبتنی بر کاربرد مواد و وسایل آموزشی و استفاده چند رسانه ها در آموزش و نیز ترکیب روش های مختلف آموزشی مانند آموزش مجازی، الکترونیکی و غیر حضوری می باشد.
1-8-3-آموزش سنتی(شیوه معمول)
تعریف مفهومی:
منظور از آموزش به روش سنتی همان آموزش رودرروی كلاسی است که در تعامل بین معلم و دانش آموز شكل می گیرد و به اجرا در می آید . در این روش برنامه های کلاس درس توسط معلم طراحی و فعالیت های کلاسی معلم عمدتاً به کمك سخنرانی انجام، و در صورت وجود امكانات در مرکز آموزشی و علا قه و توانایی های معلم از شیوه های تدریس فعال و دیگر روش های متنوع تدریس استفاده می شود.
مفهوم یادگیری را میتوان به صورتهای مختلف تعریف کرد؛ کسب دانش و اطلاعات، عادتهای مختلف، مهارتهای متنوع و راههای گوناگون حل کردن مساله. همچنین، میتوان یادگیری را به عنوان فراگیری رفتارها و اعمال پسندیده، حتی به عنوان کسب رفتارها و اعمال مضر و ناپسند تعریف کرد. با این حال معروفترین تعریف از یادگیری به قرار زیر است:
یادگیری، به فرآیند ایجاد تغییرات نسبتا پایدار در رفتاری که حاصل تجربه است، گفته میشود و نمیتوان آن را به حالتهای موقتی بدن، مانند آنچه بر اثر بیماری، خستگی یا مصرف داروها پدید میآید، نسبت داد.(سیف، علیاکبر؛ 1387،)
تعریف عملیاتی:
در این تحقیق آموزش سنتی همان روش سخنرانی معلم محور در مدارس و دانشگاه ها می باشد.
1-8-4-یادگیری
تعریف مفهومی:
یادگیری عبارت است از تغییرات نسبتاً پایدار در رفتار بالقوه فرد که در اثر تجربه حاصل میشود. یادگیری عبارت است از تغییر در رفتار آزمودنی در برابر موقعیتی خاص، تغییری که حاصل تجربه های مکرر آزمودنی در چنین موقعیتی باشد و نتوان ان را ناشی از گرایش های فطری به پاسخ دادن بلوغ جنسی ، یا حالات گذاری آزمودنی از قبیل خستگی، اثر داروها و جز اینها دانست.(عمادی،1391)
یادگیری به فرایند ایجاد تغییر نسبتاْ پایدار در رفتار یا توان رفتاری که حاصل تجربه است گفته می شود و نمی توان آن را به حالتهای موقتی بدن مانند آنچه بر اثر بیماری، خستگی یا داروها پدید می آید نسبت داد.
یادگیری چیزی است که در نتیجة تجارب معین صورت می پذیرد و بیش از ایجاد تغییر در رفتار رخ می دهد ( السون و هرگنهان ، 1388 :ص 39 ).
فرایندی که به وسیلة آن دانش از راه تغییر شکل تجربه ایجاد می شود » تعریف کرده است ( سیف ، 1389 :ص 265 ).
تعریف عملیاتی:
یادگیری در همه موقعیتهای زندگی از جمله دانشگاه اتفاق میافتد. گرچه، یادگیری یک تغییر داخلی است ولی از تغییرات در رفتارهای قابل مشاهده، قابل استناد است. به طور مثال در این تحقیق میزان یادگیری زبان آموزان غیر ایرانی و همچنین تغییرات ظرفیت یادگیری آنها از طریق بررسی میانگین نمرات زبان آموزان در پرسشنامه ها و نیز پیشرفت تحصیلی آنها قابل مشاهده است.
1-8-5-خلاقیت
تعریف مفهومی:
خلاقیت creativity یا آفرینندگی فرایند ذهنی کشف ایده ها و مفاهیم. یا آمیزش ایده ها و مفاهیم موجود است که توسط فرایند بینش خودآگاه و یا ناخودآگاه تحریک می شود.در تعریف دیگر خلاقیت بازی با تخیل و امکانات است که در حین تعامل با عقاید،افراد و محیط منجر به اتباطات و نتایج جدید و معنادار می شوند.
خلاقیت یعنی رهایی از عادتهای ذهنی.
خلاقیت = توانایی تفكر + كشتن ویروسهای ذهنی.
خلاقیت یعنی نگاهی متفاوت به پدیدههایی كه سایر مردم نیز به آنها مینگرند.
خلاقیت یعنی فرآیند تغییر توسعه و تكامل در سازمانبندی حیات ذهنی.
خلاقیت عبارت است از برآیند حساسشدن به مسائل، نواقص، شكافهای دانش، عناصر مفقوده، ناهماهنگیها و شناسایی دشواریها، جستوجوی راهحلها، حدسزدنها، منظمكردنها، فرضیههایی دربارة نواقص آزمودن و دوباره آزمودن.
اما تعریفی كه اغلب دانشمندان بر آن اتفاقنظر دارند:
خلاقیت = تازگی + ارزش
تعریف عملیاتی :
استفاده از تستهای خلاقیت می باشد مانند تست خلاقیت تورنس یا تستهای مورد تائید در زمان تکمیل پرسشنامه .
1-8-6-انگیزش
تعریف مفهومی:
انگیزش، از نظر لغوی اسم مصدر و به معنی ترغیب و انگیختن است.
عوامل درونی که باعث می شود شخص در جهت نیل به هدف ها و منظور هایی که زمینه رفتاری وی را تشکیل می دهد ف اقدام کند . (عمادی،1391)
انگیزش تمایل به انجام کار در گرو توانایی فرد است تا بدان وسیله نوعی نیاز تأمین گردد. میتوان انگیزش را بر حسب رفتار عملی تعریف کرد. کسانی که تحریک شوند نسبت به کسانی که تحریک نشوند تلاش بیشتری مینمایند. ( پارسیان، علی . اعرابی، محمد ۱۳۸۸.)
مجموع متغیرهای پیچیده ارگانیزمی و محیطی که کنش آنها به فعالیت عمومی و جهتدار احساس و رفتار منجر میشود
تعریف عملیاتی:
انگیزه پیشرفت باعث می گردد که کار دشوار با موفقیت به انجام برسد و همچنین باعث تسلط یافتن، دستکاری کردن و انتظام بخشیدن اشیا، آدم ها و افکار می گردد.
در این تحقیق انگیزش دانشجویان غیر ایرانی با استفاده از پرسشنامه هرمنس اندازه گیری شده است.
فصل دوم
2-ادبیات و پیشینه تحقیق
2-1-مقدمه
اساساً یک تحقیق و تفحص علمی معمولاً بر بنیاد فراهم سازی هر گونه آگاهی در حوزه موضوع تحقیق استوار است و گردآوری هر گونه اطلاعات مرتبط به موضوع تحقیق و چگونگی ایجاد ارتباط بین آنها از اساسی ترین محور تحقیقات به شمار می رود. تحقیقات انجام شده نشانگر این موضوع است که آموزش و شیوه های مختلف آن و تاثیر آنها بر شاخص های یادگیری همیشه مورد توجه محققین و صاحب نظران علوم تربیتی در مراکز علمی و تحقیقاتی بوده است.
در این فصل شامل مبانی نظری تعاریف مفاهیم و رویکرد ها در نمورد اموزش یادگیری ………محقق در مورد پژوهش ها و تحقیقاتی که در زمینه پژوهش در داخل و خارج از کشور از سال های قبل تا به امروز صورت گرفته است بررسی انجام داده است تا مطمئن گردد که دیگران قبل از او چه کار هایی را در این زمینه انجام داده اند. سرانجام با مروری کلی بر تحقیقات انجام شده این فصل را به پایان رسانده و نتیجه گیری لازم را ارائه داده است.
2-2-زمینه های نظری تحقیق
2-2-1-آموزش
آموزش مترادف با واژه انگلیسی instruction می باشد . فعالیتی است که طی آن استعداد های بالقوه فرد پرورش می یابد . بدین ترتیب در هر فرصتی که فراگیر موضوعی را یاد بگیرد ممکن است نوعی آموزش صورت پذیرد. (محمد نژاد، همت . صالحی صدیقه، 1393)
آموزش بهمعنی آموختن، یاددادن و تعلیم در برابر تربیت میباشد.
آموزش ، وسیلة انتقال مواریث كهن فرهنگی ، اخلاقی ، دینی و عرفانی هر جامعه است . فرهنگ اقوام مختلف بر آموزش صحیح استوار است . هدف از آموزش و پرورش ، توسعه افكار انسانها و ایجاد ژرفنگری و خلاقیت ، خودآگاهی ، آزاداندیشی و تعالی در جامعه است . فرهنگی كه همراه با تفكر انسان انسان گرایانه به وسیلة آموزش انتقال بیاید ، به اسقرار روابط مطلوب و حسن تفهم و همبستگی فكری و پرورش اندیشهها و تعالی شخصیت انسان میانجامد .
آموزش ، موجب پرورش شعور اجتماعی در مسئولیت پذیری و آگاهی میگردد . آموزش ، انسانها را آرمان خواه ، هدف گرا ، مختار و سازنده میسازد . ابر مردان و دانشپروران تاریخ كه موجب پرورش و رشد افكار عمومی جامعه شدهاند ، ساخته و پرداختة فرهنگهایی هستند كه دانشرا با ابزار آموزش و به عنوان میراث یك قوم از نسلی به نسل دیگری انتقال دادهاند ، اكسیر آموزش باعث پیوند اندیشههای خلاق و قلبهای حساس شده و انسانها را به صورت خلقی یك دل و همسو برای سازندگی مرز و بومهایشان به پویایی در میآورد. آموزش ، چهرة معرفت و جوهر حقیقت جلا میبخشد . جهانشناسی ، جهاننگری توحیدی ، خداشناسی بر پایة آموزش استوار است .
برای رسیدن به این هدفها و موهبتها باید در جستجوی ابزار و روشهای كارساز و معقول برای انتقال آموزش باشیم . تا شیوهای اثر بخش ، هم آموزش دهنده و هم آموزش گیرنده با سهولت و احساس تعلق خاطر برانگیخته شده و با به زیر آوردن چرخ نیلوفری ، بشریت را از سرگردانیرهایی بخشد .
آموزش در ایران بیشتر معلم-محتوا محور بوده و کودک در جریان یادگیری بیشتر نقش انبار کنده دارد در سالهای اخیر وزارت آموزش و پرورش ایران در پی این بودهاست که تغییراتی اساسی در شیوهٔ آموزش کودکان به وجود آورد ولی این تغییرات بیشتر جنبه کمیتی داشته و کمتر به کیفیت آموزش توجه شدهاست.
2-2-2یادگیری
یکی از عناصر مهم هر نوع تربیتی یادگیری است.البته یادگیری در تمام طول زندگی انسان جاری است و به شیوه های مختلف روی می دهد.انسان بدون یادگیری تبدیل به این انسان متفکر و خلاق نمی شد.لذا توجه به این مقوله و شناخت کامل جوانب آن و فرایندهای دخیل در آن مارا کمک می کند که بهتر نیز آموزش دهیم چون نهایتاْ هدف آموزش یا تربیت٬ یادگیری است.
با توجه به اینکه هدف از آموزش آسان سازی یادگیری است، یادگیری یا آموختن را می توان فرایند پردازش اطلاعات و کسب اندیشه ها و مهارت های جدید یا کشف شهودی تعریف کرد که بر رفتار تاثیر می گذارد. تاثیر یادگیری بر رفتار معمولا پایدار است و در تجربیات فرد تغییر به وجود می آورد. یادگیری ممکن است شخصی، فردی یا اجتماعی و گروهی صورت گیرد که ویژگی خاصی به آن می بخشد. تفاوت یادگیری با آموزش در این است که آموزش را طرح ریزی کرده و با راهبردی در یک فرد یا گروهی از افراد ایجاد میکنند اما یادگیری به صورت شخصی ، فردی یا از طریق آموزش در یک گروه حاصل می شود .(محمد نژاد، همت . صالحی صدیقه، 1393)
تغییر در رفتار که در نتیجه تجربه اتفاق میافتد، قابل استناد به عوامل فیزیولوژیکی نظیر خستگی یا مصرف دارو و نیروهای مکانیکی، نظیر لغزیدن نیست. یادگیری در همه موقعیتهای زندگی از جمله مدرسه و کلاس اتفاق میافتد. گرچه، یادگیری یک تغییر داخلی است ولی از تغییرات در رفتارهای قابل مشاهده، قابل استناد است و فرایندی است که یک ارگانیسم به وسیلهی آن، رفتارش را در نتیجهی یک تجربه، تغییر میدهد(خوی نژاد، غلامرضا 1374)
یادگیری از دیدگاه ها نظریه ها و مکتب ها دارای تعریف های متفاوتی است اما روان شناسان یادگیری را دگرگونی های نسبتا دائمی می دانند که فرد در نتیجه تجربه توان و استعداد تازه ای را برای پاسخ دادن به دست می آورد . البته منظور از دگرگونی آن است که رفتار موجود زنده به مرور از شکلی به شکل دیگر در آید یا آنکه ناتوانی به توانایی تبدیل می شود . یادگیری ممکن است به صورت پنهان مانند حل مساله یا آشکار همچون نقاشی و بازی های آکروباتیک جلوه کند .(پارسا محمد ، 1387)
2-2-3- روش های تدریس
به مجموعه تدابیر منظمی که برای رسیدن به هدف، با توجه به شرایط و امکانات اتخاذ می شود “روش تدریس” گویند.
روش های تدریس شیوه معلم را در کلاس درس شکل می دهند و فرصت های مناسب را برای فراگیری دانشجویان و دانش آموزان پدید می آورند. در خصوص بکار گیری روش خاص تدریس یک معلم یا استاد ، هیچ متخصص یا هیچ منبع علمی کاربرد یک روش تدریس خاصی را به صورت تجویزی پیشنهاد نمیکند . معلمان و استادان می توانند بنا به هدفی که تدریس کرده اند از یک یا چند روش تدریس بصورت تلفیقی کمک بگیرند . (محمد نژاد، همت . صالحی صدیقه، 1393)
مهمترین روش های تدریس عبارتند از : روش تدریس توضیحی، روش تدریس مبتنی بر بیان تفکر، روش تدریس مبتنی بر سازمان دهنده، روش تدریس فرایندی ، روش تدریس شناختی، روش تدریس مبتنی بر تفکر انتقادی ، روش تدریس کشف مفاهیم ، روش تدریس بحث گروهی ، روش تدریس پرسش و پاسخ ، روش تدریس یورش فکری (بارش مغزی) ، روش تدریس مبتنی بر ایفای نقش، روش تدریس مبتنی بر کاوشگری ، روش تدریس بدیعه پردازی(یادگیری تفکر)، روش تدریس ساخت گرایی ، روش تدریس تفحص گروهی و روش تدریس مبتنی بر نظریه فراشناخت.
2-2-4-آموزش معمول (سنتی)
روان شناسان تربیتی و برنامه ریزان آموزشی فرایند آموزش و یادگیری را به دو دستةکلی معلم محور و یادگیرنده محور تقسیم کرده اند. دیدگاه کنونی به فرایند یادگیری، نشأت گرفته از الگوی کارخانه ای آموزش در آغاز قرن بیستم است که در آن معلمان بخش بیشتر ی از فعالیت ها را بر عهده دارند، در حالی که دانش آموزان صرفاً دریافت کنندگان منفعل اطلاعات به حساب می آیند. وی در ادامه می گوید، این بدان معنا نیست که روش سنتی ایراد سخنرانی در کلاس فاقد هرگونه ارزش است . این یك راهبرد مفید برای یادآوری اطلاعات است و البته نمی تواند برای مهارت های عالی تر شناختی و برای حل مسائل پیچیده مؤثر واقع شود . از نظر سیف( ١٣٨۶ ) در برنامه ریزی آموزشی سنتی یا معلم محور طراحی فعالیت های آموزشی معلم و فعالیت های یادگیری دانش آموزان عمدتاً به عهدة معلم است و در طراحی آموزشی هدف های آموزشی و یادگیری به طور دقیق مشخص می شوند .
منظور از آموزش به روش سنتی همان آموزش رودرروی كلاسی است که در تعامل بین معلم و دانش آموز شكل می گیرد و به اجرا در می آید . در این روش برنامه های کلاس درس توسط معلم طراحی و فعالیت های کلاسی معلم عمدتاً به کمك سخنرانی انجام، و در صورت وجود امكانات در مرکز آموزشی و علا قه و توانایی های معلم از شیوه های تدریس فعال و دیگر روش های متنوع تدریس استفاده می شود.
2-2-5-آموزش ترکیبی Blended Learning
آموزش ترکیبی، ترکیب متفکرانه تجارب یادگیری حضوری و مجازی است. اصل اساسی این رویکرد این است که ارتباطات شفاهی حضوری و ارتباطات نوشتاری مجازی را به طرز مناسبی تلفیق نماید، به طوریکه نقاط قوت هر یک از آنها در درون یک تجربه یادگیری اکتشافی مناسب با زمینه و اهداف مورد نظر آموزشی، ترکیب شوند.آموزش ترکیبی به کاربرد روش های جدید تفکر در خصوص طراحی دروس جهت سازگار نمودن ارزشها و فعالیت های سنتی آن هم با جذب امکانات و انتظارات تکنولوژیکی می پردازد.
واژه آموزش ترکیبی، توصیفی از الگوی تلفیق شده آموزش الکترونیکی و آموزش به شیوه سنتی است که در آن فعالیت ها و منابع الکترونیکی در کنار آموزش چهره به چهره مورد استفاده قرار میگیرد . در آموزش ترکیبی شکل های مختلف یادگیری (کلاس سنتی و مجازی)، دیدگاه تربیتی(رفتار گرایی و ساختن گرایی) و رسانه های آموزشی ( لوح فشرده، وب سایت، کتاب، ویدئو و نظایر آن ) با یکدیگر ادغام می شود . این رویکرد جدید محیط یادگیری واقعی و مجازی را به یکدیگر پیوند می زند . آموزش ترکیبی مخاطبان را تشویق می کند تا از طریق روش های متنوع به یادگیری بپردازند . (محمد نژاد، همت . صالحی صدیقه، 1393)
آموزش ترکیبی چنین نیز بیان می شود: ترکیبی از وسایل ارتباطی مختلف با فناوریهایی همچون یادگیری الکترونیک، پشتیبانی الکترونیک عملکرد و شیوه های مدیریت دانش که برای ارائه آموزش استفاده می شود (پورنیما والاتان، 2002 . )
توانایی انتخاب امکانات ، فناوری وموادآموزشی که دارای بیشترین هماهنگی با امکانات سازمان باشد(میچل اوری،2004).
صادق پور (1388) یادگیری ترکیبی را اینگونه تعریف میکند : ((رویکردی جدید در برنامه ریزی آموزشی است که در آن برای آموزش یک دوره، از ترکیبی از وسایل و تجهیزات الکترونیکی و حضوری و همچنین ترکیبی از شیوه های دانشجو محور و استاد محور استفاده می شود . به این ترتیب با توجه به شرایط هر موسسه ای این چهار عامل ، در یک برنامه ریزی آموزشی چنان در کنار هم چیده می شوند که بالاترین کیفیت آموزشی ممکن را برای آن سازمان فراهم کند .(صادق پور، سپیده ، 1388)
آموزش ترکیبی، راه حل یادگیری است که تلفیقی از مولفه های رو در رو و بر خط را در کنار هم تدارک می بیند . این شیوه از یادگیری شامل تلفیق روش های آموزشی، رسانه ها، تجارب، مولفه های اطلاعاتی و آموزشی ، یادگیری همزمان و غیر همزمان و یادگیری خود آهنگ و خود -محور است (Baglien VG ، 2009)
آموزش ترکیبی آموزشی است که مکانیزم های مختلف یادگیری را استفاده کرده تا راه حل های کلی آموزش را به دست آورد. در این نوع آموزش هر آنچه به فراگیر کمک کند تا دانش و مهارت را بهتر بیاموزد می توان استفاده کرد مانند : نرم افزار های چند رسانه ای ، کتاب ها ، تمرین های خارج از کتاب و غیره . آموزش ترکیبی روندی مداوم است که سطوح مختلف و روش های گام اول توسعه ای تخصصی را با یکدیگر می امیزد . این روش به ما این امکان را می دهد که بین هزینه های آموزش و زمان پیشرفت این برنامه ها تعادل برقرار کرده و نتایج خوبی از کار خود بگیریم. ( مجله فرهنگ آموزش – سال چهارم / شماره 10 و 11 )
یادگیری ترکیبی تغییروتحول طبیعی آموزش های الکترونیک به یک برنامه تکمیل شده چندرسانه ای است که برای حل موثر مسائل ومشکلات بایک روش مناسب به کارمی رود. دراین روش منابع به بهترین وجه اختصاص داده می شوند. موضوع مهم دریادگیری ترکیبی، انتخاب ترکیبی درست ازمواد وروشهای آموزشی است که باکمترین هزینه بیشترین تاثیرتجاری را داشته باشد. یکی ازساده ترین روشها ایجاد محتوای الکترونیک همراه باتصویرانسانی است. محتوای متعامل و فعال این روش، بهره مندی زیادداشته و قابلیت ارزیابی واقعی نتایج آموزش الکترونیک را داراست.(محمد خانی، 1386)
تمایل کنونی به آموزش ترکیبی شاید همان همان گرایش 30 سال گذشته آموزش و مهارت آموزی در استفاده از تکنولوژی باشد . آموزش ترکیبی برای اولین بار به عنوان موج دوم آموزش های مجازی، توسط مارش و دیگران در سال 2003 مطرح شده است .آموزش ترکیبی به کاربرد روش های جدید تفکر در خصوص طراحی دروس جهت سازگار نمودن ارزش ها و فعالیت های سنتی آن هم با جذب امکانات و انتظارات تکنولوژیکی می پردازد. جوامع یادگیری ترکیبی قادر است ارتباطات جدید و چند جانبه ای(شخصی و علمی) را در حوزه یادگیری فرا روی فراگیران قرار دهد به طوریکه فراتر از زمان، مکان و دروس محدود قابل توسعه باشد. یادگیری ترکیبی به این اساتید اجازه را می دهد تا حضور متعادلی در کلاسهای حضوری و برخط داشته باشند، به گونه ای که مولفه های برخط به طور طبیعی سبب افزایش یادگیری کلاس های سنتی گردند که این امر سبب دستیابی به تجربه یادگیری معنادار خواهد شد. (سعید پور، مرضیه – طبسی ، زکیه – 1389)
2-2-6-خلاقیت
خلاقیت از جمله مسائلی است كه دربارة ماهیت و تعریف آن تاكنون بین محققان و روانشناسان توافقی نشده است. تورنس (Torans) پس از پنجاه سال تحقیق و آزمودن دربارة خلاقیت، معتقد است نمیتوان تعریف صریح و جامعی از خلاقیت داد. اما ابهام در مفهوم، به معنی پیچیدگی جریان خلاقیت نیست، زیرا خلاقیت را میتوان به راحتی در زندگی روزمره حس كرد. با وجود این، بیش از صدها تعریف برای خلاقیت ارائه شده است. از جمله تعاریف زیر:
خلاقیت یعنی رهایی از عادتهای ذهنی.
خلاقیت = توانایی تفكر + كشتن ویروسهای ذهنی.
خلاقیت یعنی نگاهی متفاوت به پدیدههایی كه سایر مردم نیز به آنها مینگرند.
خلاقیت یعنی فرآیند تغییر توسعه و تكامل در سازمانبندی حیات ذهنی.
خلاقیت عبارت است از برآیند حساسشدن به مسائل، نواقص، شكافهای دانش، عناصر مفقوده، ناهماهنگیها و شناسایی دشواریها، جستوجوی راهحلها، حدسزدنها، منظمكردنها، فرضیههایی دربارة نواقص آزمودن و دوباره آزمودن.
اما تعریفی كه اغلب دانشمندان بر آن اتفاقنظر دارند:
خلاقیت = تازگی + ارزش
از نظر مدنیک ((Mednich خلاقیت عبارت است از: شکل دادن به عناصر متداعی به صورت ترکیبات تازه که با الزامات خاصی مطابق است یا به شکلی مفید است. هرچه عناصر ترکیب جدید غیر مشابهتر باشند، فرایند حل کردن خلاقتر خواهد بود. ( حسینی، افضل السادات، 1381)
گیزلین (ghiselin) معتقد است: خلاقیت ارائه کیفیتهای تازهای از مفاهیم و معانی است. ( حسینی، افضل السادات، 1381)
تفاوت خلاقیت با نو آوری :
معمولاً برخی از مطالعات انجام شده در این حوزه، بین دو مفهوم خلاقیت و نوآوری تفاوتی قائل نمیشوند و از آنجا که در کُنه هر دو مفهوم ویژگی تازگی و نو بودن قرار دارد، هر دو را در یک معنی و مترادف هم بکار میبرند.در حالی که با دقت در معنای هر دو اصطلاح مشاهده می کنیم که تفاوت ماهوی بین خلاقیت و نوآوری وجود دارد.
نوآوری به کارگیری ایدههای جدید ناشی از خلاقیت است که میتواند یک محصول جدید، خدمت جدید یا راه حل جدید انجام کارها باشد.(1992. George G.Gordon)
باید بین خلاقیت و نوآوری فرق قائل شد، معمولاً واژه خلاقیت به توانائی و قدرت فرد در ارائه ایده های نوین(فکر های سازنده) اطلاق می شود.از سوی دیگر، معمولاً نوآوری به معنی استفاده از این ایده ها میباشد.در یک سازمان این به معنی یک کالای جدید، یک خدمت جدید یا یک راه جدید برای انجام دادن کارهاست. اگرچه بحث نوآوری حول محور خلاقیت مطرح شود.( 2006 . Koontz, Harold )
خلاقیت باید بر اهداف سازمان تمرکز یابد و همانند یک قیف برای نوآوری عمل کند به این معنی که نوآوری محتملترین ایدهها را برگزیده و آنها را مورد آزمایش و بررسی قرار میدهد. ( 2006 . Koontz, Harold )
2-2-7-انگیزش
انگیزش تمایل به انجام کار در گرو توانایی فرد است تا بدان وسیله نوعی نیاز تأمین گردد. میتوان انگیزش را بر حسب رفتار عملی تعریف کرد. کسانی که تحریک شوند نسبت به کسانی که تحریک نشوند تلاش بیشتری مینمایند. ( پارسیان، علی . اعرابی، محمد ۱۳۸۸.)
انگیزش در آموزش رفتار هایی مبتنی بر هدف پدید می اورد ، یاد گیرنده را به تلاش و کوشش وا می دارد و به فعالیت او شکل و جهت می بخشد . عوامل انگیزشی که دارای خاستگاه درونی و برونی یا فردی و محیطی هستند در شخص نیرو و پویایی خاصی برای رسیدن به هدف خود ایجاد می کنند و زمانی به حد اعلای خود می رسند که بطور مشترک دست به کار می شوند . انگیزه های تربیتی بصورت وسیله و هدف به کار می روند . عوامل تشکیل دهنده انگیزش عبارتند از نیاز ها ، علاقه ها ، ارزش ها ، نگرش ها و مشوق ها.(پارسا، محمد 1387)