شیوه تحقیق و تصحیح……………………………………………………………………………………………………….

 

فصل اوّل: کلیّات تحقیق

بیان مسأله و سوألات تحقیق………………………………………………………………………………………………..

فرضیه ها………………………………………………………………………………………………………………………..

روش تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………..

پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………..

اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………..

تعریف واژگان : نسخه خطی ………………………………………………………………………………………………

غنی ……………………………………………………………………………………………………………………………..

دیوان غنی………………………………………………………………………………………………………………………

تصحیح………………………………………………………………………………………………………………………….

 

فصل دوم: آشنایی با سبک هندی و احوال و آثار غنی کشمیری

سبک هندی ……………………………………………………………………………………………………………………

اساس تفکّر در سبک هندی…………………………………………………………………………………………………

عوامل پیدایش سبک هندی …………………………………………………………………………………………………

ساختار سبکی بیت هندی …………………………………………………………………………………………………..

پیش مصرع و مصرع برجسته ……………………………………………………………………………………………..

دو شیوه در سبک هندی …………………………………………………………………………………………………….

مختصّات سبک هندی………………………………………………………………………………………………………..

شرح حال: زندگینامه …………………………………………………………………………………………………………

تخلّص شاعر ………………………………………………………………………………………………………………….

 

جایگاه علمی و ادبی………………………………………………………………………………………………………….

ویژگی های شعری غنی: زبانی، فکری، ادبی……………………………………………………………………………

بررسی زیبایی شناسی شعر غنی……………………………………………………………………………………………

محتسب ستیزی غنی………………………………………………………………………………………………………….

اوضاع سیاسی و ادبی عصرشاعر …………………………………………………………………………………………

تاریخ سیاسی دوران حیات غنی……………………………………………………………………………………………

غنی و حکومت ……………………………………………………………………………………………………………….

ادبیّات در دوره گورکانیان هند …………………………………………………………………………………………….

غنی، صائب و کلیم ………………………………………………………………………………………………………….

غنی و عزلت…………………………………………………………………………………………………………………..

معرفی نسخه ها……………………………………………………………………………………………………………….

جدول مقایسه ای نسخ ………………………………………………………………………………………………………

شیوه تصحیح……………………………………………………………………………………………………………………

معرّفی علائم اختصاری و نشانه ها………………………………………………………………………………………..

 

فصل سوم : متن دیوان غنی کشمیری

پیوست ………………………………………………………………………………………………………………………….

 

فصل چهارم : شرح و تعلیقات ابیات

فهرست منابع و مآخذ………………………………………………………………………………………………………..

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

چکیده

غنی، از شاعران بزرگ فارسی­زبان کشمیر است. شعر او آن­چنان که از اشعارش بر می آید، سهل و ممتنع است. با این همه، گاه شعر او دچار پیچیدگی­هایی می­شود که فهم آن بر خوانندگان عادی دشوار است. در باب تدوین و گردآوری دیوان شعرش، بنا به تحقیق، نخستین بار محمّد‌علی‌ماهراکبرآبادی دیوانی از وی ترتیب داده است که البتّه این نسخه موجود نیست. نسخ موجود، همه بر اساس نسخه­ای که توسّط محمّد‌مسلم صنعی با همکاری لاله ‌ملک شهید فراهم آمده، استنساخ شده است. شعر او را باید در زمره ادبیّات تعلیمی شمرد، هرچند بارقه­هایی از زهد و عرفان نیز در آن دیده می­شود. عشق در زبان او، عشقی آمیخته با حجب و حیاست. شاعر نه چون شاعران سبک عراقی به وصف امردان می­پردازد و نه چون شاعران سبک هندی، دیوانش آمیخته به شهرآشوب­سرایی و مادّه تاریخ نویسی است. هر چند در بعضی از نسخ، در پایان دیوان، اشعاری شبیه به شهرآشوب دارد، امّا این اشعار محدود و انگشت­شمارند. سبک بیان غنی در سروده هایش کاملاٌ مطابق با خصیصه های بارز سبک هندی است. شعر او نیز به تبع سایر شاعران سبک هندی شعر مضمون است نه موضوع ؛ مضامین  اعجاب انگیز این شاعر درویش مسلک مدح گریز در غزلیات و تک بیتی های ناب و بکرش آشکار می شود. مضامین بدیع ، خیال انگیز و باریک او که در زمینه اخلاق، تصّوف، فقر و ماورائیّت است؛ گاه آمیخته با تعقید و ابهام است . دیوان اشعار او سراسر مشحون است از نازک بندی ها ، تعبیرات و اصطلاحات و ترکیبات ویژه و ارسال المثل های  ناب. او شاعری  مستند و مسلمّ است از این روی عده کثیری ازسخنوران به تضمین اشعار او پرداخته اند. انواع زیورهای لفظی و معنوی با بسامد های گوناگون چاشنی سخنش شده و بر حلاوت معانی و لطافت الفاظ وی افزوده است.دیدگاه او در مورد شاعری ، ذمّ سرقت و تکرار و ضرورت تلمّذ نزد استادان فن از اشعارش دریافت می شود.

در این تصحیح،کوشیده شد تا با استفاده از پنج نسخه موجود (به استثنای نسخه­ای که کاملاً ناخواناست)، به تصحیح دیوان غنی پرداخته شود. این پنج نسخه، در حقیقت، استنساخ از دو نسخه  متفاوتند. نسخه اساس (نسخه کتابخانه­ی ملّی)، و دو نسخه دیگر نیز، بر همین اساس به لحاظ تقدیم و تأخیر اشعار و  نیز ترتیب ابیات در هر شعر، مشابه هم هستند. در میان نسخ سه­گانه، یکی از نسخه­ها، پر از اغلاط نگارشی است که مشخّصاً از کم دقّتی کاتب رخ داده است. در این نسخه، واو عطف، به ندرت به صورت مستقل نوشته می­شود. مثلا واو عطف در میان دو واژه «سر» و «کار»، نوشته نمی­شود و به صورت «سرکارش» ضبط می­شود. در ضبط نسخه اساس، بعضی کلمات نظیر راه نما، به صورت منفک از هم نوشته می شوند ولی کلماتی نظیر بیهوشی به هم چسبیده نوشته می­شود.  این دیوان در مجموع شامل149 غزل، 76 قطعه،  78رباعی و460 تک بیتی است. اشعار به هم پیوسته، در حدّ غزل های بلند ، کمتر دارد. او غالب مضامین خود را در قالب تک بیتی آورده است . قطعات وی نیز اغلب سه یا چهار بیتی و بعضاً دو بیت است. رباعیاتش متوسّط است و در قصیده و مثنوی موفقیّتی ندارد.

در باب کل دیوان، نکته قابل تأمّل این­که غنی در بعضی از حروف الفبا، نظیر ردیف­های عین و غین، فا و قاف، کم سخن بوده. ردیف فا تنها یک غزل دارد. ردیف غین و ردیف و او تنها چهار بیت دارد. تصحیح دیوان، با توجّه به مشکلاتی که در خوانش متن نسخ وجود داشت، و نیز اشتباهات فراوان کاتبان برخی از نسخ، سخت بود و  گاه طاقت­فرسا. از سویی، مشکل دیگری که در این پژوهش با آن مواجه بودیم، کمبود اطّلاعات راجع به غنی بود.

 

کلیدواژگان: نسخه­، غنی کشمیری، دیوان، تصحیح و تحشیه، سبک هندی، قرن یازدهم قمری.

 

 مقدّمه

نسخ خطی ، سخن گویان خاموش و دوستان ارزنده بی زبان که هر یک گنجینه ای از علم و ادب را لابه لای برگ های خود نگاهداری کرده اند تا به مقتضای زمان و مکان راز خویش را بر اهل آن باز گویند، از گرانبها ترین میراث مکتوب هر قومی است و نشان دهنده جریانات و تحوّلات گذشته اقوام و میزان غنای فرهنگی و اجتماعی آنها به شمار می رود.اگر چه شناخت ارزش این آثار بر جای مانده از روزگاران پیش برای همه ممکن نیست، امّا بر اهل فن و آشنا به ارزش و بهای گران آنها ارجمندی این آثار ناشناخته نیست و جای تأسّف است که این افراد به دلایل بی شمار از فراغت بال و امنیّت خیال برخوردار نیستند که بتوانند در گوشه ای بنشینند و فارغ ازقیل و قال با این سخن گویان خاموش به گفت و گو بپردازند، پرده از اسرارشان بردارند و حاصل اندیشه های بزرگان درگذشته را در اختیار معاصران خویش قرار بدهند.

رساله حاضر در پنج فصل عمده، تحت عناوین کلیّات تحقیق ، احوال و آثار غنی کشمیری  و معرّفی سبک هندی و مختصّات آن در شعر غنی، متن اصلی نسخه، پیوست، شرح و تعلیقات ابیات فراهم آمده است.

در بخش کلیّات به بیان مسئله و سوألات تحقیق، فرضیه ها، روش تحقیق، پیشینه تحقیق و تعریف موجزی از واژگان ( نسخه خطی ، غنی ، دیوان غنی، تصحیح )پرداخته شده است. فصل بعدی به معرّفی بیشتر مصنّف، شرح حال و سبک شاعری او  و سپس معرّفی نسخ به کار گرفته شده از این کتاب و در نهایت بیان شیوه تصحیح اختصاص یافته است.

تصحیح این اثر بر مبنای شیوه بینابین صورت گرفته است.در خصوص انتخاب دیگر نسخ ، مبنای ما در دسترس بودن نسخه بوده است. نسخ معرّفی شده در فهرست نسخه های خطّی دانشگاه تهران و موجود در کتابخانه های عمومی و شخصی در ایران جمع آوری شده است. از یک نسخه چاپ سنگی نیز در مواردی که در خواندن یا معنی در چهار نسخه خطی دچار مشکل می شدیم، استفاده نمودیم؛ امّا در موارد اختلافی اولویّت را با نسخ خطی قرار دادیم. به علاوه، در مواردی معدود که در شرح لغات و معانی ابیات به دشواری هایی بر می خوردیم، از حواشی این نسخه بهره برده ایم.

روش کار آن بوده است که ابتدا با مقایسه نسخ در دست و ارزش گذاری آنها با در نظر گرفتن ملاک هایی نظیر قدمت، نیکو بودن خط، کم غلط بودن، نسخه کتابخانه ملّی را نسخه اساس قرار داده و

دکتر حسن حاجی تبار 
 
 تابستان 1392
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
عنوان …………………………………………………………………………………………………………………………صفحه
چكیده 1
فصل اول 2
1-1- مقدمه 2
1-2- كلیات تحقیق 3
1-2-1- تعریف مسئله و بیان آن 3
1-2-2- سابقه و ضرورت انجام تحقیق 3
1-2-3- روش انجام تحقیق و تحلیل اطلاعات 4
1-2-4- اهداف و فرضیات 4
1-3- مبحث اول – تعریف حبس در ایران 4
1-3-1- گفتار اول – حبس در ادبیات فقهی 5
1-3-2- گفتار دوم- تعریف حبس در آیین نامه های زندان ها 6
1-4- مبحث دوم – ماهیت کیفر حبس 7
1-4-1- گفتار اول –  ماهیت کیفری حبس (سلب ومحدودیت آزادی) 8
1-4-2- گفتار دوم – ماهیت اجبار کنندگی حبس 9
1-5- مبحث سوم- اقسام كیفر حبس 10
1-6- مبحث چهارم – ویژگی‌های كیفر حبس 11
فصل دوم اهداف، فواید، ویژگی ها و شرایط به كارگیری جایگزین های كیفر حبس و انواع
جایگزین های  كیفرحبس 13
2-1- مبحث اول: اهداف جایگزین های كیفر حبس 13
2-2- مبحث دوم: فواید جایگزین های كیفر حبس 14
2-3- مبحث سوم: ویژگی ها جایگزین های كیفر حبس 15
2-4- مبحث چهارم: شرایط جایگزین های كیفر حبس 17
2-4-1- فرهنگ سازی لازم 17
2-4-2- داشتن قانونی مشخص و صریح 18
2-5- مبحث پنجم – انواع جایگزین های كیفر حبس 19
2-5-1- گفتار  اول :جایگزین های سنتی كیفر حبس 19
2-5-1-1- آزادی مشروط 19
2-5-1-2- تعلیق اجرای مجازات 19
2-5-1-3- جزای نقدی 20
2-5-1-4-  محرومیت از حقوق اجتماعی 21
2-5-2- گفتار دوم – جایگزین های جدید كیفر حبس 22
2-5-2-1- مفهوم دوره مراقبتی 22
2-5-2-1-1- شرایط ومدت دوره مراقبتی 23
2-5-2-1-2- وظایف ماموران دوره مراقبتی 24
2-5-2-1-3- جایگاه دوره مراقبتی در حقوق کیفری ایران 25
2-5-2-1-4- کادر قضایی 27
2-5-2-1-5- کادر اداری 28
2-5-2-2- جریمه روزانه 28
2-5-2-2-1- اهداف و فوائد جریمه روزانه 29
2-5-2-2-1-1- شرایط اعطا و نحوه اجرای جریمه روزانه 30
2-5-2-2-1-2- جایگاه جریمه روزانه در حقوق كیفری ایران 31
2-5-2-3- خدمات عمومی 32
2-5-2-3-1- تعریف خدمات عمومی 32
2-5-2-3-2- اهداف و فواید  خدمات عمومی 32
2-5-2-3-3- شرایط و نحوه اجرای خدمات عمومی 33
2-5-2-3-4- جایگاه خدمات عمومی در حقوق کیفری ایران 34
فصل سوم مبانی وعوامل گرایش به جایگزین های كیفر حبس 36
3-1-مبحث اول – مبانی جایگزین های كیفر حبس 36
3-1-1-گفتار اول- تردید نسبت به موقعیت و اعتبار كیفر حبس 36
3-1-1-1- نارسایی در تأمین اهداف مجازات 37
3-1-1-2- عدم هماهنگی با اصول حاكم بر مجازات‌ها 38
3-1-2- گفتار دوم- تأثیر اندیشه‌های مكاتب كیفری در تحدید كیفر حبس 39
3-

 

1-2-1- مكتب كلاسیك 40
3-1-2-2-  مكتب تحققی 41
3-1-2-3- مكتب دفاع اجتماعی 43
3-1-2-4- مكتب نئوكلاسیك (معاصر) 44
3-1-3- گفتار سوم – اندیشه‌های كیفرزدایی 46
3-1-3-1- كیفرزدایی تقنینی 47
3-1-3-2-كیفرزدایی قضائی 48
3-2- مبحث دوم- عوامل گرایش به سیاست جایگزینی كیفر حبس 50
3-2-1- گفتار اول- تردید در نقش‌های كیفر حبس 50
3-2-2- گفتار دوم- معایب كیفر حبس 51
3-2-2-1- جرم‌زایی حبس 51
3-2-2-2- تأثیر سوء حبس بر شخصیت و خانواده زندانی 51
3-2-2-3- اثرات سوء اقتصادی حبس 52
فصل چهارم اقدامات انجام شده برای  توسعه جایگزین‌های كیفر حبس در سطح  بین المللی و داخلی کشورها 54
4-1- مبحث اول – اقدامات سازمان ملل متحد 54
4-1-1- گفتار اول – سیر تاریخی اقدامات سازمان ملل متحد 54
4-1-2- گفتار دوم – قواعد حداقل ملل متحد راجع به تدابیر غیر كیفر حبس (قواعد توكیو) 56
4-2-3- گفتار سوم – اقدامات شورای اروپا در زمینة توسعه جایگزین‌های كیفر حبس 58
4-2- مبحث دوم- اقدامات انجام شده در حقوق داخلی (ملی) كشورها در زمینه توسعه جایگزین‌های كیفر حبس 61
4-2-1- گفتار اول – توسعه جایگزین‌های كیفر حبس در نظام كیفری فرانسه 61
4-2-2- گفتار دوم – توسعه جایگزین‌های كیفر حبس در نظام كیفری آلمان 62
4-2-3- گفتار سوم – توسعه جایگزین‌های كیفر حبس در نظام كیفری سوئد 63
نتیجه گیری 64
پیشنهادات 65
منابع و مآخذ 66
 
 

 

چكیده
با عدم توفیق مجازات سالب آزادی در بازپروری اجتماعی بزهكاران و به منظور كاهش جمعیت كیفری زندان و پیشگیری از تكرار جرم و تقلیل هزینه‌های اجرای مجازات سالب آزادی سیاست جایگزینی مجازات سالب آزادی از چند دهه اخیر مورد توجه نظام‌های كیفری و سازمان ملل متحد قرار گرفت.  در ایران از نخستین دوره‌های قانون‌گذاری تدابیری برای تحدید قلمرو مجازات سالب آزادی در نظر گرفته شده بود.  از سال 1370 جایگزینی‌های این مجازات بیش از پیش گسترش یافت اكنون تدابیر جایگزین به نحو گسترده‌ای در قالب تبدیل مجازات سالب آزادی و تعلیق اجرای آن قابل دسترسی هستند.
در قانون مجازات اسلامی 1370 جایگزین‌های كیفر حبس مورد توجه قرار گرفته بود، در قانون مجازات اسلامی جدید 1392 علاوه بر موارد قبلی جایگزین‌های كیفر حبس مواردی جدیدی از جایگزین‌ها مورد توجه قرار گرفته است كه از آن جمله می‌توان به جریمة روزانه، خدمات عمومی و دوره مراقبتی اشاره كرد.

 
فصل اول
تعریف حبس، ماهیت و اقسام کیفر حبس و ویژگی­های آن
 
 

1-1- مقدمه

پایان نامه درباره تداعی برند:-تداعی برند
تداعی برند  یا برداشت از برند با همخوانی با برند
تداعی برند هر چیز مرتبط با برند در حافظه است. (آکر، 1991، ص109) آکر معتقد است ارتباط تداعی برند با ارزش ویژه برند بسیار قوی می‎‎باشد چونکه تداعی برند مرتبط به حافظه می‎‎باشد.همخوانی و تداعی برند ممکن است به صورت همه ی فرم ها و ویژگی های مرتبط به یک کالا و یا جنبه های مستقل از خود کالا مشاهده شود. ارزش ویژه برند به میزان زیادی از طریق تداعی های ذهنی که مصرف کنندگان در ذهن خود از برند می‎‎سازند  شکل می‎‎گیرد.( سوری و لینگ[1]، 2013، ص128). طبق طبقه بندی های مرتبط به تداعی، همخوانی برند، تداعی های محصول و تداعی های سازمانی دو دسته از پر ارجاع ترین طبقات تداعی برند محسوب می‎‎شوند. (چن[2] به نقل از حسینی و همکاران، 1390، ص99)

تداعی ها و همخوانی ها معرف مبنایی برای تصمیمات خرید برای وفاداری به برند هستند و همچنین آفریننده ی ارزش برای شرکت و مشتریانش می‎‎باشد . آکر(1991) این منافع را به این صورت لیست می‎‎کند: کمک به پردازش و بازیابی اطلاعات، تمایز قائل شدن برای برند، ایجاد دلیل و منطق برای خرید، آفرینش احساسات و نگرش مثبت و حمایت از ترویج و توسعه . تداعی برند به عنوان عنصر کلیدی در تشکیل و مدیریت ارزش ویژه برند می‎‎باشد. (ریو [3]به نقل از حسینی و همکاران، 1390، ص90)

به عقیده آکر تداعی برند رابطه نزدیکی با آگاهی برند دارد . او تداعی برند را ارتباطی در حافظه با یک برند تعریف کرده است. یا به عبارتی هرچیزی که در حافظه با برند در ارتباط است تداعی برند تعریف می‎‎شود . (پاپیو[4]به نقل از ابراهیمی و همکاران، 1388، ص167) تداعی برند می‎‎تواند قصد خرید مصرف کنندگان را براساس یادآوری اطلاعات برند تحت تاثیر قرار دهد. (کلر، 1993، ص11)به عقیده گیل (2007) تداعی برند برای برند ها ارزش منحصر به فرد ایجاد می‎‎کند که آنها را از سایر برند ها متمایز می‎‎نماید. تداعی برند باید قدرت و مطلوبیت و تمایز کافی در نزد مشتری برخوردار باشد تا مزایای برخورداری از امتیاز تداعی برند قوی که عبارت است از بهبود تصویر ذهنی مشتری از برند ( ارتقای سطح دانسته های مشتری از برند) افزایش تکرار و حجم خرید به جهت ایجاد نزدیکی میان مشتری و برند برخوردار شوند. (پاپیو به نقل از ابراهیمی و همکاران، 1388، ص167) به عقیده اکر تداعی برند می‎‎تواند از 5 راه بر ارزش ویژه برند موثر باشد. 1. کمک به پردازش اطلاعات [5]2. جایگاه یابی برند[6] 3. دلیلی برای خرید نام تجاری 4. ایجاد انگیزش[7] و احساسات مثبت 5. توسعه برند[8] .(اکر، 1991، ص85)

ارزش برند زمانی بالاست که مصرف کننده با نام تجاری آشناست و در ذهن او برند قوی و منحصر به فردی وجود دارد. و به صورت سلسله مراتب اثرات، این تداعی منجر به یک پاسخ رفتاری یا ارزشی می‎‎شود. یکی از جنبه های کلیدی تداعی برند تاثیر پاسخ برند بر اساس تجربه های گذشته مصرف کننده از برند در طول زمان می‎‎باشد.(کل و ون والپچ[9]، 2014، ص1502)

دیان [10]برداشت از یک برند را به عنوان « هرچیزی از یک برند که با حافظه در ارتباط است » معرفی می‎‎کند . به نظر او برداشت هایی که سه هدف زیر را تامین کنند ارزشمندند:

 

ایجاد وجه تمایز 2. تمایل مثبت برند3. کمک به مصرف کنندگان هنگام بازیابی اطلاعات . برداشت ها از یک برند به مصرف کنندگان کمک می‎‎کند تا در مورد ارزش آن به قضاوت بپردازند و بر قضاوت مصرف کنندگان در مورد اینکه محصول با ارزشی است یا نه، تاثیر می‎‎گذارد.(دیان به نقل از سلطان حسینی، 1390، ص90)
[1] Severi& Ling

[2] Chen

[3] Rio

[4] Pappu

[5] Information Processing

[6] Brand positioning

[7] Motivation

ما در میان هر امتی پیامبری برانگیختیم با این پیام که خدا را پرستش کنید و از طاغوت بپرهیزید.

پس با گواهی از قرآن متوجه می شویم که تبلیغ و دعوت به شریعت از آدم تا خاتم بوده و بعد از آنها نیز ادامه دارد. چون تبلیغ و دعوت در واقع زنده کردن انسانهاست و تبلیغ اسلام یعنی زنده کردن خوبیها و ارزشهای معنوی انسانهاست و نیز بسیاری از آیات قرآن که به دعوت، تبلیغ، هدایت و امر به معروف و نهی از منکر دستور می دهد یا به بیان روش تبلیغ انبیای پیشین می پردازد، بازگو کننده اهمیت تبلیغ از دیدگاه خداوند است. از این رو هدف ما از این پژوهش حاضر این است که به استخراج و بررسی اخلاق تبلیغی در سیره رسول الله که در قرآن هم آورده بپردازیم و اصول و شیوه تبلیغ اسلام که پیامبر به آن همت گماشت را بیان کنیم. چرا که ایشان از آغاز رسالتش تا واپسین روزهای عمرش به این امر مبادرت ورزیدند.

شیوه تبلیغ پیامبراسلام این گونه بود که در سه سال آغاز رسالتش به دعوت مخفیانه و تبلیغ پنهانی پرداخت و بعد از آن به دستور خداوند آن را آشکار کرد و به تبلیغ و ترویج ایمان در جامعه‌ی جاهلیت آن روز پرداخت و تبلیغ خود را از بستگان خود آغاز کرد و مرحله بعد خویشاوندان خود و سپس اهل منطقه و شهر خودش را دعوت کرد و بعد از آن با نامه‌هایی که به سران همه کشورهای دنیا نوشت همه آنها را به اسلام دعوت کرد و مشرکین مکه از این کار پیامبر که تبلیغ اسلام بود بسیار ناراحت شدند و او و یارانش به مدت سه سال به شعب ابی طالب تبعید کردند و آنها این سه سال را در محاصره‌ی اقتصادی و سیاسی سپری کردند و با این حال، به سبب اهمیت تبلیغ رسالت، همه آن فشارها و شکنجه‌ها را تحمل کردند و دست از تبلیغ نکشیدند و همچنان مردم را به اسلام دعوت می کردند بدون ترس از مشرکین، تا اینکه اسلام در سراسر جهان انتشار یافت و هر لحظه در حال پیشرفت است که یکی از عوامل موفقیت و گسترش اسلام اخلاق نیکو پیامبر بود که خداوند این را به پیامبرش گوشزد می کند.

کلید واژه: اخلاق، تبلیغ، سیره.

 

 

 

 

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات مفاهیم ومصطلحات 1

1-1- مقدمه 2

1-2- بیان مسأله 5

1-3- تبیین موضوع 7

1-4- اهمیت و ضرورت موضوع (تبلیغ) 8

1-4-1- از نگاه قرآن 8

1-4-2- از نگاه پیامبر (ص) 10

 

1-4-3- از نگاه ائمه اطهار 11

1-5- فواید علمی و کاربردی موضوع 13

1-6- پیشینه‌ی تحقیق 14

1-6-1- پیشینه تاریخی تبلیغ 14

1-6-1-1- تبلیغ پیش از اسلام 14

1-6-1-2- تبلیغ در اسلام 16

1-6-1-3- تبلیغ در عصر حاضر 17

1-7- سؤالات تحقیق 19

1-7-1- پرسش‌های اصلی تحقیق 19

1-7-2- پرسش‌های فرعی 19

1-8- روش تحقیق 20

1-9- تعریف مفاهیم و مصطلحات 21

1-9-2- اخلاق 21

1-9-3- تبلیغ 21

1-9-4- اخلاق تبلیغ 23

1-9-1- سیره 23

1-10- جمع بندی فصل اول 25

فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق 27

فصل سوم: داده های تحقیق 30

آشنایی با سیره عملی پیامبر اکرم (ص) در تبلیغ 30

3-1- بخش اول: تبلیغ درسیره رسول الله(ص) 31

3-2-بخش دوم: جایگاه تبلیغ در سیره رسول الله (ص) 33

3-2-1- قلمرو و مراحل تبلیغ در سیره رسول الله (ص) 33

3-2-2- ضرورت تبلیغ 34

3-2-3- ابزار تبلیغ 35

3-3-  بخش سوم: اهداف تبلیغ در سیره رسول الله (ص) 37

3-3-1- دعوت به توحید و قسط: 38

3-3-2- دعوت به مکارم اخلاق 40

3-3-3- دعوت به تعلیم و تعلم 41

3-3-4- دعوت به آزادی اجتماعی و معنوی 42

3-3-5- دعوت به فطرت و اندیشه 43

3-4-  بخش چهارم: مخاطبان تبلیغ درسیره رسول الله(ص) 44

3-5- بخش پنجم: اصول تبلیغ در سیره رسول الله (ص) 48

3-5-1- رهبری و هدایت و سامان دادن مردم 48

3-5-2- خدا محوری 49

3-5-3- داشتن قاطعیت 49

3-5-4- سازندگی فرد و جامعه 50

3-5-5- درگیری و مبارزه با شرک و ستم خرافه 51

3-5-6- پیوند با مردم 51

3-5-7- بصیرت و تفکر 52

3-6- بخش ششم: آداب تبلیغ 52

3-6-1- شروع با نام خدا 52

3-6-2- متصل به وحی الهی 54

3-6-3- بر پایه‌ی حق 55

3-6-4- پاک و دلپسند 55

3-6-5- روشن و روشنگر 56

3-6-6- فارق حق و باطل 56

3-6-7- نیکو و شایسته 57

3-6-8- مستدل و منطقی 58

3-6-9- حساب شده و سنجیده 59

3-6-10- مایه‌ی رشد و کمال 60

3-6-11- بشارت و تشویق 60

3-6-12- جامع و متنوع 61

3-6-13- هشدار و موعظه 63

3-6-14- صریح و قاطع 63

3-6-15- مناسب با مقتضای حال 64

3-6-16- تناسب سن و سخن 66

3-6-17- ساده و آسان 66

3-6-18- شیوا و رسا 67

3-6-19- نرم و آرام 68

3-6-20- مختصر و مفید 69

3-6-21- هماهنگ و منظم 70

3-7- جمع بندی فصل سوم 71

فصل چهارم 73

4-1- بخش اول : ویژگی های اخلاقی فردی پیغمبر اکرم (ص) در تبلیغ اسلام چه بوده اند؟ 74

4-1-1- ایمان 74

4-1-1-1- معانی «ایمان» در قرآن کریم 74

4-1-1-2- ایمان مبلّغ 76

4-1-1-3- جلوه هایی از ایمان در سیره‌ی رسول الله (ص) 76

4-1-2- علم 76

4-1-2-1- علم مبلّغ 76

4-1-2-2- علم پیغمبر (ص) 81

4-1-3- اخلاص 81

4-1-3-1- اخلاص مبلّغ 81

4-1-3-2- اخلاص پیغمبر (ص) 82

4-1-4- ورع و تقوا 83

4-1-4-1- ورع و تقوای مبلغ 83

4-1-4-2- ورع و تقوای پیغمبر (ص) 84

4-1-5- ساده زیستی 86

4-1-5-1- ساده زیستی مبلغ 86

4-1-5-2- ساده زیستی پیغمبر (ص) 87

4-1-6- آراستگی 88

4-1-6-1- آراستگی ظاهر مبلّغ 88

4-1-6-2- آراستگی ظاهر پیغمبر (ص) 90

4-1-7- شجاعت 90

4-1-7-1- شجاعت مبلغ 90

4-1-7-2- شجاعت پیغمبر (ص) 91

4-1-8- استقامت 92

4-1-8-1- استقامت پیغمبر (ص) 92

4-1-8-2- استقامت مبلغ 92

4-2- بخش دوم:  ویژگی های اخلاقی اجتماعی پیامبر اکرم در تبلیغ اسلام چه بوده اند؟ 94

4-2-1- تواضع 94

4-2-1-1- تواضع مبلّغ 94

4-2-1-2- تواضع پیامبر (ص) 95

4-2-2- حُسن خلق 95

4-2-2-1- حُسن خُلق مبلّغ 96

4-2-2-2- حسن خلق پیغمبر (ص) 97

4-2-3- پیشگامی در امور 98

4-2-3-1- پیشگامی مبلغ 98

4-2-3-2- پیشگامی پیغمبر (ص) 99

4-2-4- شرح صدر 100

4-2-4-1- شرح صدر مبلّغ 100

4-3- جمع بندی فصل چهارم 101

فصل پنجم: صفات مبلّغ 103

5-1- آگاهی 104

5-2- ایمان به هدف 105

5-3- پیشگام 105

5-4- اخلاص 106

5-5- عادل و به دور از حب و بعض 107

5-6- سعه صدر و استقامت 109

5-7- امیدوار به وعده های الهی 111

5-8- اهل علم و عمل 112

5-9- قاطع و باشهامت 113

5-10- انتقادپذیر 114

5-11- حامی محرومان 115

5-12- توکل به خدا 116

5-13- نرمخو، مهربان و دلسوز 116

5-14- مردمی و درد آشنا 119

5-15- دوری از جناح ها و احزاب 121

5-16- خوش سابقه 122

5-17- صداقت 123

5-18- منظم و وقت شناس 124

5-19- ساده زیستی و بی تکلف 124

5-19-1- نمونه هایی از ساده زیستی رسول خدا (ص) 124

5-20- متواضع 125

5-21- تمیز، خوشبو، آراسته ظاهر 126

5-22- جمع بندی فصل پنجم 127

نتیجه گیری و پیشنهاد 128

پیشنهادات 131

منابع 132

 

 

 

 

1-1- مقدمه:

دعوت و تبلیغ جوهره تمام ادیان و مسئولیت همه پیامبران خدا بوده و در اسلام از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. اسلام، خصلت جاودانگی رسالتش، همگانی بودن دعوت و تبلیغ را طلب می کند. تبلیغ اسلامی، ابلاغ پیام الهی از سوی خداوند به مردم است که این امر خطیر به عنوان یک تکلیف در درجه اول توسط پیامبر اسلام (ص) و یا بر عهده جانشینان وی نهاده شده است و در مرحله‌ی دوم وظیفه مؤمنین است که در این راه مجاهدت کنند، محتوای پیام عبارت است از قوانین و دستورات خداوند که با هدف اتمام حجت بر انسان و هدایت او به سوی کمال و سعادت و عبودیت محض تحقق می یابد. در همین زمینه قرآن کریم می فرماید:

«وَمَا لَكُمْ لَا تُؤْمِنُونَ بِاللَّـهِ وَالرَّسُولُ یَدْعُوكُمْ لِتُؤْمِنُوا بِرَبِّكُمْ وَقَدْ أَخَذَ مِیثَاقَكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِینَ»[2]

«و شما را چه شده که به خدا ایمان نمی آورید [و حال آنکه] پیامبر [خدا] شما را دعوت می کند تا به پروردگارتان ایمان آورید، و اگر مؤمن باشید، بی شک [خدا] از شما پیمان گرفته است.

قرآن در روشی که برای شیوه تبلیغ و سنت خدایی این وظیفه مهم اتخاذ نموده، تبلیغ به «سبیل رَبّ» است یعنی مبلغ در برنامه تبلیغی خود سمت و سوی خدای داشته باشد «إقرأ باسم ربّک» را همیشه در نظر تبلیغی خود فراهم نماید. این نکته را قرآن چنین بیان می کند:

«ادْعُ إِلَى سَبِیلِ رَبِّك بِالْحِكْمَةِوَالْمَوْعِظَةِالْحَسَنَةِ…»[3]

با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت کن.

پس تبلیغ به شیوه های مختلف انجام می پذیرد که براساس آیه 159 آل عمران نرم خو بودن و داشتن حُسن خلق و مهربانی باعث جذب شدن افراد می شود و در مقابل خشن و سنگدل بودن، باعث پراکنده شدن افراد از اطراف شخص می شود.

سر سلسله‌ی مبلغین اسلامی حضرت محمد (ص) است که از جانب خداوند متعال مأموریت ابلاغ رسالت الهی را عهده‌دار شدند و می فرمایند: «انّما بعثت لأتمم مکارم الاخلاق» و خداوند هم در توصیف برترین بنده خویش چنین فرموده: «وَإِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِیمٍ»[4] اخلاق نیکو یکی از شیوه های تبلیغ است. تأثیر داشتن اخلاق نیکو با سیره رسول الله (ص) در تایید جبهه حق و تضعیف باطل است، پس اخلاق نیکو یکی از ابزارهای مهمی است که در جهت رشد فکری و شکوفایی نیروی بیان و اراده و ایمان می باشد، زندگی سراسر نور پیامبر (ص) مجموعه ای زیبا و جامع و کتابی است گویا که دارای بهترین شیوه ها و روشهای ارشادی برای هدایت مخالفان اسلام بوده است و با توجه به اینکه سیره حضرت رسول خدا (ص) برای ما همواره بایستی الگو باشد و نیز ممکن است که شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هر زمان از زندگی ما منطبق با شرایط ایشان باشد، لذا بررسی و تحلیل زوایای گوناگون سیره ایشان ضروری به نظر می رسد، و همچنین به جهت این که پرداختن به اخلاق تبلیغی پیامبر در راه رسیدن به هدف – که همان پاسداری از مرزهای مکتب و حفظ و نگهداری آن می باشد – دارای اهمیت ویژه ای است، بر آن شدم که اخلاق تبلیغ در سیره رسول الله (ص) را با توجه به آیات قرآن و با استفاده از متون قدیمی، تاریخی و روایی بررسی و تحلیل نمایم. با بررسی های مقدماتی مشاهده شد که آنچه از تعالیم اخلاقی و تربیتی اسلام در عرصه تربیت اعتقادی و رفتاری انسان در سنین مختلف رشد و نیز مسئولیت خانواده و اجتماع در فراهم ساختن زمینه های آن بیان شده، همگی هدفی یگانه را پی می جویند که از آن به عنوان قرب الهی یاد می‌شود. فراموش کردن این حقیقت، که تعالی انسان در گرو توجه به خداوند و تقرب جستن به وی است، به مثابه از خود بیگانگی شمرده شده است. علاوه بر این، ادیان و به ویژه اسلام برای ارائه الگوهای اخلاقی و تربیتی تأکید دارند که چهره تابناک انبیا و اولیاء همواره درس آموز و الهام بخش طالبان رشد و کمال بوده است «وَإِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِیمٍ»[5] و این اسوه نیکو که در آیات و روایات برای ما ثبت و ضبط شده میراث جاودانه برای رهپویان راه حق و هدایت جویان است.

با توجه به اینکه اخلاق تبلیغ همچون دیگر روشهای تبلیغی، اصول و مبادی خاصی دارد که باید آداب و موازین آن رعایت شود تا موفقیت حاصل شود، لذا با ارشاد آقای دکتر محمد مهدی بهداروند، این موضوع را به عنوان کار تحقیقی خود انتخاب نموده‌ام تا از راه بررسی و تحلیل اخلاق تبلیغ در سیره رسول الله (ص) را استنباط نمایم، چرا که فراگیری و آشنایی با سیره حضرت رسول الله صلی الله علیه و آله، و نیز نحوه برخورد ایشان با گروههای مختلف فکری و اعتقادی در جامعه، جهت پیاده کردن شیوه های رفتاری آنان در عصر حاضر، لازم و ضروری است. رساله‌ای که تقدیم می شود با عنوان «اخلاق تبلیغ در سیره رسول الله صلی الله علیه و آله» گامی در این مسیر و تلاش است در این راستا.

با امید به اینکه خداوند متعال تلاش این حقیر را توشه‌ای اخروی برای روح پدر بزرگوارم به حساب آورده و سلامتی برای مادرم در این دنیا به حساب آورد و بتواند رضایت خاطر حضرت رسول الله صلی الله علیه و آله و ذریه پاکش را به همراه داشته باشد.

اللهم تقبّل منّا بمنک و کرمک

سمیه بروم‌وند

14/6/93

 

 

 

1-2- بیان مسأله:

در اعصار گذشته از دوران پیامبر صلی الله علیه و آله، تا کنون، تاریخ تبلیغ روشهای گوناگونی را تجربه کرده است گاه گروهها و احزاب حرکتی را به پیش برده اند و گاه افرادی به صورت تک رو اعتقادات خود را در قالب تبلیغ اسلامی بر جامعه القا نموده اند اما آنچه هویدا میباشد تبلیغی می تواند در اذهان و افکار جامعه حک شود که مبرا از هرگونه منییت و خودخواهی و خودکامگی باشد.همچون تبلیغ در سیره ی رسول اکرم که با استعانت از قرآن کریم کامل ترین مبلغ و بزرگ سالار تمام پیامبران است. در عظمت آن پیامبر همان بس که خداوند کریم در قرآن ایشان را با تعبیر «یا ایها الرسول یا یا ایها النبی»  مورد خطاب قرار می دهد. و او را انسانی الگو برای تمام جهانیان معرفی می کند و می فرماید: ô‰s)©9 tb%x. öNä3s9 ’Îû ÉAqߙu‘ «!$# îouqó™é& ×puZ|¡ymyÏj: در سیره و سخن پیامبر (ص) برای شما الگویی نیکو است. او به حق دارای اخلاق کامل و جامع تمام فضایل و کمالات انسانی بوده که خدایش او را چنین می ستاید. y7¯RÎ)ur 4’n?yès9 @,è=äz 5OŠÏàtã  و تو اخلاق عظیم  داری! (4) همچنین خداوند پیامبر را فرستاد تا به سراغ مردم برود و آنان را که دچار فراموشی نعمت های خداوند شده اند را آگاه بسازد. حضرت علی (ع)در این باره در خطبه 108 نهج البلاغه فرمودند پس خداوند فرستادگان خود را در میان ایشان برانگیخت، و پیامبرانش را یک به یک به سوی آنان فرستاد تا پیمان فطرتش را از آنان بازستانند و نعمت فراموش شده ی خدا را به یادشان آوردند و حجت را با تبلیغ بر آنان تمام کنند، و اندیشه های پنهان را برانگیختند و نشانه های قدرت ( الهی) را به آنها نشان دهند. حضرت علی ( ع ) در این خطبه بیانگر این مطلب  مهم و این خصلت تبلیغی رسول الله می شوند که ایشان نعمت های فراموش شده‌ی خداوند را که مردم فراموش کرده اندرا به یاد آنها می آورد و آن پیمانی که طبق فطرتشان را با خداوند بسته اند و غافل از آن شده اند را به یاد آنها می‌آورد و رسول الله (ص) را مانند طبیبی معرفی می کند که خودش به سراغ مریضی های افراد می رود و هر کدام از دردهای آنها را که منظور دردها و رذایل اخلاقی ایشان هست را طبق شدت و ضعف آن مرض درمان می کند.

از این رو یکی از مهمترین عوامل پیشرفت و گستردگی اسلام اخلاق نیکو و متین و ملایم، آن حضرت در هنگام تبلیغ با مردم بوده است. همچنان که خداوند در آیه 159 سوره آل عمران می‌فرماید:  «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللَّـهِ لِنتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّـهِ  إِنَّ اللَّـهَ یُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِینَ»

به (بركت) رحمت) الهی، در برابر آنان، (مردم) نرم (و مهربان) شدی! و اگر خشن و سنگین بودی، از اطراف تو، پراكنده می‏رویم، پس آنها)! را ببخش و برای آنها)! آمرزش بطلب! و در كارهائی با آنان، مشورت كن! اما) هنگامی كه تصمیم گرفتی، (قاطع باش! و) بر خدا توكل كن! زیرا خداوند متوكلان را دوست دارد.[6]

چون فَظًا در لغت یعنی کسی که سخنانش تند و خشن است و خداوند می فرماید: که تو انسانی هستی رئوف و مهربان و نرم خو وگرنه کسی دور تو جمع نمی شد و این بیانگر این است که روحیه ی نرم خویی و انعطاف در تبلیغ رسول الله (ص) موثر بوده است.

پس با این اوصاف تنها در اخلاق و سیره پیامبر اعظم است که اینچنین تبلیغ زیبای خود را به معرض ظهور رساند. پس باید آگاه بود که جهان امروز جهان تبلیغ و ارتباطات است.نبرد واقعی این عصر نبرد اندیشه هاست ونه نبرد توپ و تانکهاست. همچنان که مسیحیت و یهودیت و مکاتب انحرافی امروز، با سرمایه گذاری هنگفتی در این عرصه گام نهاده اند و با صرف بودجه بسیار کلان و

اهداف………………………………………………………………………………………………………………………6
اهداف اختصاصی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………7
فرضیه­ های تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………7

تعریف عملیاتی کمر درد……………………………………………………………………………………………………………………………………8

تعریف اصصلاحی آب درمانی………………………………………………………………………………………………………………………….12

فصل دوم(پیشینه تحقیق)…………………………………………………………………………………… 13

مبانی نظری………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..13
عضلات ستون مهره ها……………………………………………………………………………………………………………………………………..14

دامنه حرکت در ناحیه ستون مهر ه ها………………………………………………………………………………………………………..20

علل کمر درد………………………………………………………………………………………………………………………………………………………25

آب درمانی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..31

 

 

فصل سوم.(روش شناسی تحقیق)…………………………………………………………………………………………………………….43

ماهیت و نوع تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………44
جامعه آماری و نمونه

 

گیری…………………………………………………………………………………………………………………………….44
نحوه نمونه گیری……………………………………………………………………………………………………………………………………………….45
متغیر های تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………..45
ابزار و روش اندازه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………… 46
روش اجرای پروتکل………………………………………………………………………………………………………………………………………….47
فصل چهارم(یافته های تحقیق).………………………………………………………………………….. 50

سن پاسخگویان……………………………………………………………………………………………………51

فرضیه 1………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………53

فرضیه 2……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….56
فرضیه 3………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..60
فصل پنجم(بحث ونتیجه گیری)…………………………………………………………………………….63

 

خلاصه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………64
نتایج تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….65
بحث و بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….66
نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..67
پیشنهادهایی مبتی بر نتایج تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..68
منابع وپیوست ها………………………………………………………………………………………………………………………………………..74-69

 
 

 

 

 

 

فهرست جداول

جدول 4- 1: یافته های توصیفی سن پاسخگویان در نمونه تحت بررسی…………………………………………………………. 51

جدول4-2: یافته های توصیفی سن پاسخگویان در نمونه تحت بررسی……………………………………………………………..52

جدول 4-3: توصیف داده های، ۱۶جلسه آب درمانی بر استقامت عضلات تنه مردان سالمند مبتلا به کمر درد مزمن در گروه آزمایش و کنترل…………………………………………………………………………………………………………………………..54

جدول4-4: آزمون مقایسه tی مستقل مقایسه استقامت عضلات تنه مردان سالمند مبتلا به کمر درد مزمن در پیش آزمون گروه آزمایش و کنترل………………………………………………………………………………………………………………………55

جدول 4-5: نتیجه آزمونtی مستقل برای مقایسه تفاضل پیش آزمون و پس آزمون استقامت عضلات تنه مردان سالمند مبتلا به کمر درد مزمن در دو گروه آزمایش و کنترل………………………………………………………………………….. 56

جدول 4-6: توصیف داده های، ۱۶جلسه آب درمانی بر قدرت عضلات تنه مردان سالمند مبتلا به کمر درد مزمن در گروه آزمایش و کنترل……………………………………………………………………………………………………………………………57

جدول 4-7: آزمون مقایسه tی مستقل مقایسه قدرت عضلات تنه مردان سالمند مبتلا به کمر درد مزمن در گروه آزمایش و کنترل…………………………………………………………………………………………………………………………………………..58

جدول 4-8: نتیجه آزمونtی مستقل برای مقایسه تفاضل پیش آزمون و پس آزمون قدرت عضلات پشت و شکم مردان سالمند مبتلا به کمر درد مزمن در دو گروه آزمایش و کنترل…………………………………………………………………59

جدول 4-9: توصیف داده های،  ۱۶جلسه آب درمانی بر میزان و شدت درد مردان سالمند مبتلا به کمر درد مزمن در گروه آزمایش و کنترل……………………………………………………………………………………………………………………………60

جدول4-10: آزمون مقایسه tی مستقل مقایسه میزان و شدت درد سالمند مبتلا به کمر درد مزمن در گروه آزمایش و کنترل……………………………………………………………………………………………………………………………………………………61

جدول 4-11: نتیجه آزمونtی مستقل برای مقایسه تفاضل پیش آزمون و پس آزمون میزان و شدت درد مردان سالمند مبتلا به کمر درد مزمن در دو گروه آزمایش و کنترل…………………………………………………………………………….62

فهرست تصاویر

 

تصویر 2-1 عضلات پشتی تنه………………………………………………………………………………………………………………………………13

تصویر 2-2 عضلات راست کننده ستون فقرات……………………………………………………………………………………………………15

تصویر 3-2 عضلات خلفی و عمقی ستون فقرات…………………………………………………………………………………………………17

تصویر 4-2 عضله راست شکمی……………………………………………………………………………………………………………………………18

 

 

 

 

 
فصل اول 

طرح تحقیق

 
 
 

مقدمه
اگر قرن اخیر را دوران پیشرفت های خارق العاده بدانیم ، نکته گزافی نیست . بشر در این دوران با اختراعات و ابتکارات دریچه ای نو به سوی خود گشوده است . به یقین توسعه آگاهی های انسان به مدد علم و پژوهش آغاز شده است. امروزه تربیت بدنی و ورزش با بهره مندی از علوم مختلف قادر گشته تحولات اساسی شده و در حال حاضر دنیایی از معارف در این رشته علمی پیش روی بشر قرار گرفته است. ورزش و تربیت بدنی بعنوان یک پدیده فرهنگی اجتماعی در زندگی انسان ها از چنان اهمیتی برخوردار است که اکثر کشورهای جهان آن را لازمه حیات می دانند. از زمانی که تربیت بدنی و ورزش در علوم مختلف استقلال خود را به دست آورد، به عنوان یک علمم مورد پژوهش قرار گرفت و نقش خود را در مسائل اساسی جامعه مانند تعلیم و تربیت ، پزشکی، مسائل فرهنگی و غیره ایفا نمود(11).
  درمان کمر درد  توان بخشی آن در کوتاه ترین زمان ممکن ، یک آرزوی بزرگ و قدیمی است ، اما هنوز اقبال خوبی برای دست اندرکاران بهداشت و سلامت حاصل نشده ، به طوری که از کمر درد به عنوان فاجعه بهداشتی قرن 21 یاد شده است. همچنین 80 درصد افراد در طول زندگی خود کمر درد را تجربه می کنند و در حدود 80 درصد مشکلات وابسته به ستون فقرات ، در ناحیه کمر رخ می دهد ، در این میان دردهای مزمن به عنوان یکی از مهمترین معضلات پزشکی در سراسر جهان مطرح هستند که بطور جدی بر کیفیت زندگی افراد تاثیر می گذارد(26).
  در قرن حاضر ، گرچه بشر توانسته است با پیشرفت علوم مختلف از جمله صنعت دارو سازی و اختراع انواع واکسن ها ، بر بسیاری از بیماریهای عفونی فائق آید ، اما تغییر شیوه زندگی و صنعتی شدن جوامع و در پی آن تبدیل کارهای بدنی به کارهای فکری و اداری ، افزایش ساعات اشتغال افراد ، وضعیت نامناسب فیزیکی در حین کار ، رژیم غذایی نامناسب ، عدم استراحت کافی ، افزایش استرس های روحی ، آلودگی محیط زیست و ….. سبب شده است تا بشر با مشکلات جدیدی مواجه گردد ؛ به طوریکه آمار بیماریهای قلبی عروقی ، روماتیسمی ، سرطان ، تصادفات و ….. در دنیا نسبت به گذشته ، افزایش چشمگیری داشته است.
در بین این بیماریها ، مشکلات ستون فقرات مخصوصا کمر درد مزمن ، بالاترین میزان را داراست که علت اصلی آن ، تغییر شیوه زندگی از پر تحرک و پرفعالیت به سمت کم تحرکی و پشت میز نشینی و عدم تطابق صحیح وضعیت بدن با این نوع حیات است(12).
  احساس درد و ناراحتی در ناحیه کمر ، علامت شایع بسیاری از بیماریهای اسکلتی و غیر اسکلتی است که در جوامعه شیوع بالایی دارد و همانطور که ذکر شد ، بین 80درصد از جمعیت جهان را در بر می گیرد. اغلب بیماران با درد حاد کمر ، که یک اختلال عضلانی و اسکلتی دارند که طیی یک تا چهار هفته خود به خود بهبود می یابند و نیاز به درمان خاصی ندارند .ولی ارزیابی پزشکی برای یافتن مواردی که حائز اهمیت بوده یا نیاز به اقدام فوری پزشکی دارند، باید انجام شود .بسیاری از این دردها به علل مختلف ، مزمن شده و در بسیاری از مراحل زندگی همراه فرد می باشد(12).
به علت شیوع بالای کمر درد در جامعه و هزینه های سنگین آن ، درمان های مختلفی برای آن ارائه شده است که در طیف گسترده ای از استراحت مطلق تا روش های مختلف جراحی قرار میگیرند(2).
هر چند شیوه های توانبخشی و درمانی پیشرفت های زیادی داشته اما این برنامه ها هزینه و زمان زیادی دارند.در این میان آب درمانی جایگاه ویژه ای پیدا کرده است . با وجود تنوع زیاد شیوه های آب درمانی ، هنوز دلایل کافی در مورد برتری یک روش بر دیگری وجود ندارد(12).
  تمرینات آب درمانی برای چندین سال است که اساس درمان انواع مختلف مشکلات کمر بدون توجه به تشخیص یا شکایت اصلی بیمار انجام می شود. از آن جا که تمرینات آب درمانی دارای جایگاه خاصی در درمان بیماران با کمر درد مزمن است و از طرفی یکی از مهمترین اهداف پژوهشگران یافتن شیوه درمانی مناسب می باشد ، محقیق در نظر دارد با استفاده مطالعه در چگونگی آب درمانی های مختلف به پروتکل تمرینی خاص سالمندان بپردازد(26).
 
 
 
 
 
 
بیان مسئله
 کمر درد عمده ترین علت ناتوانی وغیبت از محل کار در سراسر جهان شناخته شده است.تقریبا 60 درصد از این بیماری تا یک سال پس از اولین ابتلا مجددا مبتلا می شوند، و حدودا 45درصد تا 60درصد از این افراد برای بارهای متوالی کمر درد را تجربه می کنند.(10).
کمردرد مزمن دومین عامل مراجعه بیماران به پزشک است. به طوری که حدود 84% افراد در طول زندگی خود حداقل یک بار آن را تجربه می کنند و تقریباً یک درصد از جمعیت دنیا را در طول زندگی ناتوان ساخته است(12). به همین منظور جامعه نیز هزینه های زیادی برای تشخیص و درمان آن صرف می کنند.
این بیماری یکی از شکایات شایع بیماران در پزشکی بالینی می باشد، که ناشی از کار و فعالیت روزمره بوجود می آید و به عنوان یکی از آسیب های ناتوان کننده ساختار بدنی محسوب می شود. (14).

یکی از دلایل کمردرد آستانه پائین احساس درد به عنوان عامل زمینه ای در مزمن شدن آن است. در مطالعه ای که بر روی جمعیت سالمند آمریکا انجام گرفته تخمین زده شده است که 2% از جمعیت آمریکا آسیب های شغلی را عامل بروز کمردرد خود دانسته اند. با توجه به اینکه یکی از مشکلات اساسی درد مزمن ستون فقرات می باشد (10).

 اگر چه شروع عارضه کمر درد معمولا با درد ملایم و محدود کننده از همراه است، اما به طور غیر محسوس برخی از افراد را به شدت گرفتار می کند. به طوری که حدود 15درصد بیماران مبتلا به کمر درد برای همیشه ناتوان می شوند.ولی راه های بسیار متنوعی برای درمان آن وجود دارد(12).
از دیگر علل شایع کمر درد تغییر انحنای ستون فقرات در ناحیه کمر می باشد .این ناراحتی بیش از همه در اثر ضعف عضلات در ناحیه کمر ایجاد می شود.با ضعیف شدن عضلات در این ناحیه ، ستون فقرات که توسط این عضلات نگهداری و حمایت می شوند تحت فشار قرار گرفته ، عوامل نگه دارنده قوس کمرتغییر می یابد(11).در این زمینه گروه از محققین از جمله ویلیامز افزایش قوس کمر را عامل اصلی کمر درد دانسته و کاهش اندازه قوس کمر را برای درمان پیشنهاد کرده اند(ِ14).
با توجه به این که شیوه های درمانی کمر درد به سرعت در حال متنوع شدن است ، در زمینه عارضه کمر درد مزمن یکی از اصلی ترین اهداف مورد نظر پژوهشگران ، یافتن شیوه درمانی مناسب برای هر یک از گروه های مبتلا به کمر درد است. در این میان به نقش آب درمانی1 به عنوان یکی از راههای موثر آن می توان اشاره کرد .

توجه به آب درمانی مسئله بسیار حائز اهمیتی است که در تمامی دنیا در قرن 21 شدیداً مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است(14).

در این راستا به نقش آب درمانی در بهبود عملکرد کمردردهای مزمن می توان اشاره کرد. با توجه به نقش انکارناپذیر تاثیر آب در بهبود دردهای مفصلی و عضلانی که بر سالمندان می توان اشاره کرد، در اینجا به تحقیقاتی که در دانشگاهی در برزیل انجام گرفته که شامل اثرات مطلوب آب درمانی بر کمردردهای مزمن بود می توان اشاره نمود. این نتایج این پژوهش نشان داد که که طی 27 جلسه یک ساعته به صورت تمرین فیزیکی همراه با عکس برداری انجام شد، ارتباط معنی داری در بهبود و کم شدن درد سالمندان اتفاق افتاد(23).

همچنین، هایدن2 و همکاران درباره تاثیر تمرین آب درمانی بر کمردرد معتقد است ،که انجام تمرینات بیشتر تاثیرگذارتر است و حتی آن را از هر درمان کننده دیگری موثرتر دانسته است. (26).

همچنان ،که آنا و همکاران3 دریافتند ، محیط تمرین آب بر ویژگی های بیومکانیکی راه رفتن سالمندان بیش از محیط خشکی تاثیر دارد(39). و نیز کاهش معنی داری در نوسانات قامتی و تعادل زنان سالمند بر اثر تمرین تعادلی در آب را نشان می دهد و به دلیل ویژگی های آب مانند ، فشار هیدرواستاتیکی و همچنین غوطه وری امکان بازخورد های حس عمقی را افزایش داده و حس پایداری قوی تری را ایجاد می کند.

دراین مبحث سئوالی که مطرح می گردد این است که آیا آب درمانی بر روی کمر درد های مزمن تا چه حد می تواند تاثیر گذار باشد مطرح می شود؟

 

 

 

1-Hethrothaph
2-Haydan

3-Ana

 

ضرورت و اهمیت تحقیق
  کمر درد بعد از سر درد ، شایع ترین علت درد در انسان می باشد ، میزان وقوع کمر درد در تمام طول زندگی 90تا60 درصد و میزان وقوع سالانه آن 5 درصد برآورد شده است . نتایج تحقیقات حاکی از آن است که هزینه های ناشی از کمر درد بسیار زیاد بوده بطوری که در بعضی کشور ها بین 2 درصد تا 5 درصد تولید ناخالص ملی را به خود اختصاص می دهد و صرف هزینه های ناشی از کمر درد هم ردیف با هزینه های صرف شده در بیماری هایی نظیر سر درد، بیماری های قلبی و عروقی ، افسردگی همچنین دیابت است.در ایران شیوع آن در میان پرستاران و زنان باردار به تر تیب 62 و 84 درصد گزارش شده است(14). لذا مهم ترین ضروریات انجام این تحقیق ، جستجو برای ارائه شیوه درمانی مناسب است تا با انجام آن بتوان روند بهبودی را تسریع نمود.
سالمندی با افتادن و نقصان عملکردی همراه است ، از این رو با شناخت عوامل بروز نقصان و ارائه راه کار های مفید و ساده جهت رفع این نواقص ضروری به نظر می رسد. با توجه به اینکه اکثر افراد مبتلا به کمردرد در گروه سنی فعال جامعه می باشند، و به طور حتم سالمند نیز در این گروه قرار خواهند گرفت(3). آثار بد کمردرد بر افراد موجب ضرر و زیان اقتصادی بر فرد و جامعه خواهد شد و مهمترین مسئله در ارتقای سلامت و کیفیت زندگی سالمندان ،که  به حفظ استقلال آنان ها کمک می کند ، انجام فعالیت های جسمانی همراه با فعالیت مربوطه می باشد(14). عدم وجود سلامتی کافی و بروز درد های مزمن با افزایش سن موجب محدود شدن فعالیت های جسمانی فرد سالمند می شود و معمولا در سنین سالمندی ، یک چهارم مردم قادر به انجام فعالیت های