استاد مشاور : دکتر حسین اسفندیان
 
زمستان92
 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                    صفحه

فصل1:کلیات……………………………………………………………………………………………………… 1

1-1)مقدمه………………………………………………………………………………………………………… 2

1-2)طبقه بندی رنگها:………………………………………………………………………………………….. 4

1-2-1) رنگ های اسیدی:…………………………………………………………………………………….. 7

1-2-2) رنگها راکتیو (فعال):…………………………………………………………………………………. 7

1-2-3)رنگهای کمپلکس فلزی:……………………………………………………………………………… 8

1-2-4)رنگ های مستقیم:…………………………………………………………………………………….. 8

1-2-5)رنگهای بازی:…………………………………………………………………………………………… 9

1-2-6)رنگهای دندانه ای:…………………………………………………………………………………….. 9

1-2-7)رنگهای پخش شونده:…………………………………………………………………………………. 9

1-2-8)رنگ های خمره ای…………………………………………………………………………………… 10

1-2-9)رنگ های آزو………………………………………………………………………………………….. 10

1 -2-10)رنگهای گوگردی……………………………………………………………………………………. 11

1-3) مشکلات ناشی از وجود رنگ در پساب…………………………………………………………… 11

1-4) روش های حذف رنگ از پساب……………………………………………………………………….. 13

1-4-1)روش های شیمیایی………………………………………………………………………………………. 13

1-4-1-1)نمک های  H2O2-Fe(II)……………………………………………………………………… 13

1-4-1-2) ازوندهی(Ozonation)………………………………………………………………………… 13

1-4-1-3) فتوشیمیایی…………………………………………………………………………………………. 13

1-4-1-4) هیپوکلریدسدیم (NaOCL)…………………………………………………………………….. 13

1-4-1-5)تخریب الکتروشیمیایی(Electrochemical destruction)………………………….. 14

1-4-2)روش های فیزیکی(Physical treatments)…………………………………………………… 14

1-4-2 – 1)جذب……………………………………………………………………………………………….. 14

1-4-2-1- )کربن فعال(Activated carbon)…………………………………………………………. 14

1-4-2-1-2)ذغال نارس(Peat)…………………………………………………………………………….. 14

1-4-2-1-3)چیبس چوب (Wood chips)…………………………………………………………….. 15

1-4-2-1-4)مخلوط خاکستربادی وزغال Fly ash and coal (mixture)……………………… 15

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                    صفحه

1-4-2-1-5)فیلترکردن(Membrane filtration)…………………………………………………… 15

1-4-2-1-6)سایرمواد(other materials)……………………………………………………………… 15

1-4-2-1-7)تبادل یونی( (Ion exchang……………………………………………………………….. 15

1-4-3)تیماربیولوژیکی(Biological treatments)…………………………………………………… 16

1-5)جذب………………………………………………………………………………………………………… 16

1-5- 1)جذب سطحی…………………………………………………………………………………………. 17

1-5- 2)كاربرد فرایندجذب سطحی………………………………………………………………………… 19

1-5-3-1)نوع وخصوصیات جسم جاذب…………………………………………………………………. 20

1-5- 3-2) نوع وخصوصیات ماده جذب شونده………………………………………………………… 20

1-5- 3-3) میزان اختلاط و بهم زدن فاز سیال…………………………………………………………… 21

1-5- 3-4) pH  محیط عمل…………………………………………………………………………………. 21

1-6) ایزوترمهای جذب سطحی……………………………………………………………………………… 21

1-6-1 )جذب ایزوترم. لانگمویر……………………………………………………………………………. 22

1-6-2)جذب ایزوترم فروندلیچ……………………………………………………………………………… 23

1-7 )مدل های سینتیکی……………………………………………………………………………………….. 23

1-7-1 ) مدل­هایی که در آن­ها نفوذ کنترل کننده عملیات جذب است……………………………….. 23

1-7-2)مدلهایی که در آن جذب شیمیایی در سایت‌های جاذب کنترل‌کننده عملیات جذب است 24

فصل2:مطالعات کتابخانه ای…………………………………………………………………………………… 26

فصل 2 – مقدمه………………………………………………………………………………………………….. 27

2-1)تاریخچه…………………………………………………………………………………………………….. 27

2-2 )مروری برمطالعات گذشته در حذف رنگ متیلن بلو……………………………………………… 27

فصل3:مواد و روش های آزمایش……………………………………………………………………………. 32

فصل 3-مقدمه……………………………………………………………………………………………………. 33

3-1)مواد و وسایل مورد استفاده……………………………………………………………………………… 33

3-2)تعیین مشخصات رنگ متیلن بلو………………………………………………………………………. 34

3-3)روش انجام تحقیق……………………………………………………………………………………….. 34

3-4)ساخت کامپوزیت PPY/PVA…………………………………………………………………………. 35

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                    صفحه

3-5)ساخت جاذب پلی پیرول……………………………………………………………………………….. 36

فصل4:نتایج وبحث……………………………………………………………………………………………… 37

فصل 4-مقدمه……………………………………………………………………………………………………. 38

4-1) بررسی ساختار  جاذب ها  به وسیله­یSEM & FTIR………………………………………….. 38

4-2) بررسی اثر pH  بر روی راندمان حذف…………………………………………………………….. 41

4-3) بررسی اثر میزان جاذب بر روی راندمان حذف…………………………………………………… 42

4-4) بررسی اثر زمان انجام واکنش بر روی راندمان حذف……………………………………………. 43

4-5)بررسی اثر غلظت اولیه محلول رنگی متیلن بلو بر راندمان جذب………………………………. 43

4-6)  بررسی سینتیک جذب…………………………………………………………………………………. 44

4-6-1) معادله خطی شده موریس- وبر……………………………………………………………………. 45

4-6-2) معادله خطی شده شبه درجه یک………………………………………………………………….. 46

4-6-3) معادله خطی شده شبه درجه دوم…………………………………………………………………. 46

4-7) بررسی ایزوترمهای جذب……………………………………………………………………………… 47

4-7-1)معادله خطی شده لانگمویر………………………………………………………………………….. 47

4-7-2)معادله خطی شده فرندلیچ……………………………………………………………………………. 48

4-7-3)معادله خطی شده دوبینین ـ رادشکویچ……………………………………………………………. 49

4-8) مقایسه میزان جذب رنگ متیلن بلو بین جاذبهایPPy/PVA& PPy&PVA…………….. 50

فصل 5:جمع بندی و پیشنهادات……………………………………………………………………………… 52

5-1) پیش درآمد………………………………………………………………………………………………… 53

5-2) جمع بندی…………………………………………………………………………………………………. 53

5-3) پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………. 54

منابع و مآخذ……………………………………………………………………………………………………… 55

 

فهرست علایم و نشانه ها

عنوان                                                                                       علامت اختصاری

پلی­پیرول……………………………………………………………………………………………………. PPy

پلی­پیرول کت شده بر روی پلی ونیل الکل……………………………………………………

 

PPy/PEG

غلظت تعادلی……………………………………………………………………………………….. Ce(ppm)

غلظت در زمان………………………………………………………………………………………. Ctt(ppm)

غلظت اولیه…………………………………………………………………………………………… Ci (ppm)

ضریب همبستگی………………………………………………………………………………………………… r2

ثابت لانگمویر……………………………………………………………………………………….. KL (l/mg)

ثابت فرندلیچ…………………………………………………………………………………………. KF (mg/g)

ثابت دوبینین ـ رادشکویچ………………………………………………………………… kad (mol2/kj2)

ثابت معادله موریس-وبر……………………………………………………….. Kid (mg.g-1.min-0.5)

ثابت معادله شبه درجه یک……………………………………………………………………… k1 (1/min)

ثابت معادله شبه درجه دو………………………………………………………….. k2 (g.mg-1.min-1)

حجم محلول……………………………………………………………………………………………….. V (lit)

زمان………………………………………………………………………………………………………… t (min)

ثابت معادله فرندلیچ (شدت جذب)…………………………………………………………………………. n

ثابت تعادل ترمودینامیکی………………………………………………………………………………………. Kc

ظرفیت جذب در زمان………………………………………………………………………….. qt t(mg/g)

ظرفیت جذب در تعادل…………………………………………………………………………… qe (mg/g)

ظرفیت اشباع ایزوترم تئوری……………………………………………………………………… qs (mg/g)

 

فهرست جدول ها

عنوان                                                                                                    صفحه

جدول (1-1):طبقه بندی رنگ ها از نظر کاربرد………………………………………………………… 5

جدول (3-1):تجهیزهای مورد استفاده…………………………………………………………………….. 33

جدول (3-2):مواد شیمیایی مورد استفاده…………………………………………………………………. 33

جدول (3-3):ویژگی رنگ متیلن بلو……………………………………………………………………… 34

جدول( 4-1) مقایسه بین جاذبهای مختلف برای رنگ متیلن بلو از پساب رنگی………………. 51

 

 

 

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                    صفحه

شکل (1-1):مهمترین گروه های عامل رنگ…………………………………………………………….. 7

شکل (3-1):ساختار شیمیایی رنگ متیلن بلو……………………………………………………………. 34

شکل (4-1)تصویر  FTIR از پیرول خالص……………………………………………………………… 39

شکل (4-2)تصویر  FTIR ازپلی ونیل الکل خالص…………………………………………………… 39

شکل (4-3)تصویر  FTIR از کامپوزیتPPY/PVA…………………………………………………… 40

شکل (4-4) تصویر SEM برای جاذب پلی پیرول با بزرگنمایی های مختلف………………….. 40

شکل( 4-5) تصویر SEM برای کامپوزیت پلی پیرول بر روی پلی ونیل الکل با بزرگنمایی‌های مختلف       41

شکل (4-6):منحنی تغییرات درصد میزان حذف رنگ نسبت به PH  های مختلف…………….. 42

شکل (4-7) منحنی تغییرات درصد میزان حذف رنگ نسبت به تغییرات جرم جاذب…………. 42

شکل (4-8):منحنی تغییرات درصد میزان حذف رنگ نسبت به زمان های مختلف…………….. 43

شکل (4-9)منحنی تغییرات درصد میزان حذف رنگ بر حسب غلظت اولیه رنگ متیلن بلو… 44

شکل( 4-10) معادله خطی شده موریس – وبر برای حذف رنگ متیلن بلو……………………… 45

شکل (4-11)معادله خطی شده شبه درجه یک برای حذف رنگ متیلن بلو………………………. 46

شکل(4-12) معادله خطی شده شبه درجه دوم برای حذف رنگ متیلن بلو………………………. 47

شکل( 4-13)معادله خطی شده لانگمویر برای حذف رنگ متیلن بلو……………………………… 48

شکل(4-14) معادله خطی شده فرندلیچ برای حذف رنگ متیلن بلو……………………………….. 49

شکل( 4-15)معادله خطی شده دوبینین –رادشکویچ برای حذف رنگ متیلن بلو………………. 50

 

فصل اول

کلیات

 

1-1-مقدمه:

با پیشرفت صنایع در دهه های اخیر وگسترش تولیدات صنعتی توجه به کنترل آلودگی اهمیت بسیاری در میان دولتها و محققان و افراد مختلف جامعه پیدا کرده است. رهاسازی پساب و پخش آلاینده‌هایی نظیر رنگها در چرخۀ آب مسئلۀ بسیار مهمی است که توجه به آن در بیست سال اخیرگسترش یافته است . رنگها بخش مهمی در بسیاری از صنایع میباشند که وارد سیستم آب شده و به سختی میتوان آنها را از آب جدا کرد. بسیاری از صنایع مانند صنایع کاغذ، پلاستیک، صنایع غذایی و نساجی از انواع رنگها استفاده میکنند که در این میان نقش صنایع نساجی در استفاده از رنگهای صنعتی بسیار چشمگیراست.

حدود1000نوع رنگ صنعتی وجود دارد که در صورت عدم حذف آنها از پسابها مشکلات زیست محیطی زیادی ایجاد می‌شود. وجود رنگها حتی در مقادیر بسیار کم نیز نامطلوب بوده و سبب کاهش شفافیت آب و واکنشهای شیمیایی در آبها می‌گردد. رنگها به صورت هیدرولیز شده و محلول در پساب وجود دارند و با فیلترهای صنعتی قابل جداسازی نمی باشند. برخی از رنگها به دلیل ساختار آروماتیکی پیچیده، در برابر انواع روش های رنگبری پایدار بوده و حتی اگر به اجزای کوچکتر شکسته شوند، خطرات جدی از نظر سلامتی ایجاد می کنند، چرا که مواد غیرفعالی را تشکیل میدهند که به صورت رسوب باقی  می‌مانند که در این حالت نیز ممکن است دارای مشکلات زیستی باشند[1].

مشکلات مذکور دولتها و سازمانهای زیست محیطی را بر آن داشت که تدابیری در جهت کاهش آلودگی‌ها به کار ببرند. در سال 1974 سازمانی با عنوان[1]ETAD در بریتانیا تشکیل گردید که قوانینی را برای صنایع از لحاظ پاكسازی پساب وضع می‌نمود و شاخص‌های زیستی و سمیتی پساب‌ها را بررسی کرده و صنایع را به کاهش میزان رنگ در پساب‌ها وادار می‌ساخت. این سازمان بالغ بر  4000 نوع رنگ را مورد آزمایش قرارداد و آلوده کننده‌ترین رنگ‌ها را رنگهای بازی(Basic Dyes) معرفی نمود.

سازمانهای محیط زیست کشورهای مختلف به طور انحصاری بر روی رنگهای خارج شده از پساب کارخانجات صنعتی و نساجی تحقیق نمودند تا اینکه در سال 1997 سازمان محیط زیست بریتانیا اعلام داشت که پسابهای وارده به چرخۀ آبی از لحاظ مواد شیمیایی باید در حد صفر باشند و هیچ نوع رنگی نباید به آب های محیطی وارد شود.

یکی از بزرگترین صنایع مصرف کننده آب ، صنایع نساجی و رنگرزی می باشند. میزان مصرف آب در این صنایع بین 25-250متر مکعب به ازای هر تن محصول است[3و2]. رنگ ها موادی با ساختار پیچیده بوده که در نتیجه مراحل مختلف نظیر رنگرزی  و تکمیل در صنعت نساجی به محیط زیست وارد می شوند[4].

این مواد از نقطه نظر ساختار شیمیایی، به انواع آزو[2]، هتروسیکلیک[3]، فتالو سیانین[4] و آنتراکوئینون[5] طبقه‌بندی می‌شوند. هم چنین رنگ‌ها بر اساس کاربردشان به انواع خمره ای ، فعال، مستقیم، اسیدی، دیسپرس و کاتیونی تقسیم می گردند[5]. به دلیل عملکرد نامطلوب واحد رنگرزی و ماهیت رنگ ها ،حدود 50% از رنگ های راکتیو،20-8%  از رنگ های دیسپرس و 1% از رنگ های پیگمنت به طور مستقیم به جریان فاضلاب وارد می شوند[6و7]. هدر رفتن رنگ در مراحل رنگرزی ناشی از تثبیت کم رنگ بر روی الیاف و حضور رنگ هیدرولیز شده غیر راکتیو در حمام رنگ است. هیدرولیز رنگ زمانی اتفاق می افتد که مولکول رنگ به جای واکنش با گروه های هیدروکسیل سلولز با آب واکنش می دهد [8]. رنگ های هیدرولیز شده در فاضلاب حمام رنگ و در فرآیند رنگرزی قابل استفاده مجدد نمی باشند[7]. رنگ های راکتیو آزو بزرگترین دسته از رنگ های مصنوعی محلول در آب بوده که دارای بیشترین تنوع از نظر نوع و ساختار رنگ می باشند.این رنگ ها معمولا به تجزیه بیولوژیکی هوازی مقاوم بوده و با فرآیند های تصفیه  بیولوژیکی متداول قابل حذف نمی باشند .

دلیل احتمالی غیر قابل تجزیه بودن این رنگ ها در سیستم های متداول، فقدان آنزیم های ضروری برای تجزیه این رنگ ها در محیط است [9]. صنایع نساجی به علت تنوع رنگ مصرفی و روش های تولید، پساب هایی با کمیت و کیفیت شیمیایی متفاوت تولید می کنند. در این صنایع مقادیر مختلفی از فاضلاب های بسیار رنگی تولید شده که معمولا سمی، مقاوم به تجزیه بیولوژیک و پایدار در محیط زیست می باشد. لذا روش های بیولوژیکی متداول برای حذف اغلب رنگ های مصنوعی، به دلیل ساختار حلقوی پیچیده و ماهیت مقاوم رنگ موثر نیستند [12-4]. ماهیت غیر قابل تجزیه بیولوژیک رنگ ها است[6]. تخلیه فاضلاب های رنگی حاصل از صنایع نساجی به آب های پذیرنده، منجر به کاهش نفوذ نور خورشید و وضعیت دید، بروز پدیده اتروفیکاسیون1 و تداخل در اکولوژی آب های پذیرنده شده،که ضمن اثر بر شدت فتوسنتز گیاهان آبزی و جلبک ها در محیط های آبی، باعث آسیب به محیط زیست می شود[ 13و 8 و7 و 2].

مطالعات نشان داده است که رنگ ها دارای خاصیت سرطان زایی و جهش زایی بوده و برای محیط زیست زیان آور می باشند [15و14و3]. مطالعات اپیدمیولوژیکی نشان داده که استفاده از رنگ های با پایه ی بنزیدین[6] باعث ایجاد سرطان مثانه در انسان می شود[16]. حذف رنگ از فاضلاب اغلب مهمتر از مواد آلی بی رنگ است  زیرا حضور مقادیر کمی از رنگ (کمتر از (1PPM، از نظر ظاهری قابل رویت می باشد [17]. رنگ ها بدون تصفیه مناسب و کافی، پایدار هستند و می توانند برای دوره زمان طولانی در محیط باقی بمانند. به عنوان مثال، نیمه عمر رنگ آبی راکتیو 19 هیدرولیز شده در PH برابر 7 و دمای 25درجه سانتی گراد حدود 46سال است. ساختار آروماتیک پیچیده رنگ ها نسبت به نور، عوامل بیولوژیکی، ازن و سایر شرایط تجزیه کننده محیط، مقاوم است. هم چنین حضور فلزات سنگین مثل کرم، کبالت، نیکل و مس (ناشی از رنگ های کمپلکس فلزی) در فاضلاب نیز یک مشکل زیست محیطی است [18]. فاضلاب حاصل از صنایع نساجی به عنوان یک  تهدید زیست محیطی در سراسر جهان است [19]. بنابراین قبل از تخلیه به محیط زیست باید به نحو مطلوبی تصفیه شود[20].

1-2-طبقه بندی رنگ ها:

تمام مولکول ها می توانند پرتوهای الکترومغناطیس را جذب کنند ولی هر ماده طول موج خاصی از این پرتو ها را جذب می کند. مولکول های رنگ، دارای دو گروه عامل رنگی [7]و عامل کمکی می‌باشند. گروه های عامل رنگ، گروهی از اتم ها بوده که معمولا گیرنده الکترون، دارای باند دوگانه و عامل ایجاد رنگ هستند. گروه های عامل رنگ -C=C-  ، C=N–  ،C=O- ،-NO2،-NO بیشتر مطرح می باشند. عامل کمکی رنگ، دهنده الکترون بوده و می تواند از طریق تغییر انرژی کلی سیستم الکترون و بهبود حلالیت و چسبندگی رنگ به الیاف، میزان رنگ گروه عامل رنگ را تشدید نماید. گروه های اصلی عامل کمکی رنگ شامل   , –NH2,-NR2–NHR, -COOH,-SO3H,-OH,-OCH3 می باشند. بر اساس ساختار شیمیایی و یا گروه عامل رنگ 30-20 گروه رنگ متفاوت قابل شناسایی است. از بین این گروه ها ،رنگ های آزو (مونو آزو،دی آزو،تری آزو،پلی آزو)، آنتروکوئینون، فتالوسیانین و تری آریل متان( شکل 1-1 ) از نظر کمی مهم ترین گروه های عامل رنگ می باشند[22].

اغلب رنگ های تجاری از نظر رنگ، ساختار و روش کاربرد در شاخص رنگ (C.I)[8] طبقه بندی می‌شوند .بر این اساس هر رنگ با یک نام عمومی که دربرگیرنده خصوصیات رنگ و کاربرد آن است، معرفی می‌شود. جدول (1-1) طبقه بندی رنگ ها بر اساس کاربردشان را نشان می دهد [23و21].

رنگ ها را می توان بر اساس وضعیت یونیزاسیون نیز طبقه بندی کرد. بر این اساس رنگ ها به 3 گروه تقسیم می شوند:

–  رنگ های آنیونی:مستقیم،اسیدی،راکتیو

–  رنگ های کاتیونی:بازی

–  رنگ های غیر یونی:دیسپرس

 

جدول (1-1):طبقه بندی رنگ ها از نظر کاربرد[21و23]

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

 عنوان                                       صفحه

فهرست مطالب……………………….هشت

فهرست شکل‌ها………………………………ده

فهرست جداول……………………………………سیزده

چکیده…………………………….1

فصل اول: مقدمه. 2

فصل دوم: مروری بر منابع.. 4

2-1 معرفی منیزیم و آلیاژهای آن.. 4

2-2 آلیاژهای منیزیم.. 5

2-2-1 آلیاژهای کارشده منیزیم.. 5

2-2-2 آلیاژهای ریختگی منیزیم.. 6

2-3 خواص منیزیم.. 6

2-4 اثر عناصر آلیاژی بر خواص منیزیم.. 7

2-4-1 اثر افزودن عنصر آلیاژی  Alبر خواص منیزیم.. 7

2-4-2 اثر افزودن عنصر آلیاژیZn  بر خواص منیزیم.. 9

2-4-3 اثر افزودن منگنز بر خواص منیزیم.. 9

2-4-4 اثر سایر عناصر آلیاژی بر خواص منیزیم.. 9

2-5 کاربرد آلیاژهای موجود در سیستم Mg-Cu. 9

2-6 مکانیزم فرایند اصطکاک اغتشاشی.. 10

2-6-1 ابزار فرایند اصطکاکی اغتشاشی.. 11

2-7 سرعت چرخشی (ω) و سرعت حرکت خطی پین بر سطح قطعه کار (v). 12

2-8 زاویه ابزار با سطح قطعه. 14

2-9 عملیات حرارتی جانبی.. 14

2-10 تحولات ساختاری فرایند اصطکاکی اغتشاشی.. 15

2-10-1 ناحیه‌ی اغتشاش(SZ) 15

2-10-2 منطقه‌ی تحت تأثیر عملیات ترمومکانیکی(TMAZ) 16

2-10-3 منطقه ی تحت تأثیر حرارت (HAZ) 17

2-11 اثر تعداد پاس‌های فرایند اصطکاکی اغتشاشی بر خواص و ریزساختار نهایی.. 17

2-12 اثر فرایند اصطکاکی اغتشاشی بر سختی.. 18

2-13 کاربردهای فرایند اصطکاکی اغتشاشی.. 20

2-14 سایش…. 22

2-15 سایش چسبان.. 22

2-15-1 پارامترهای مؤثر در سایش چسبان.. 23

2-16 سایش خراشان.. 24

2-17 سایش ورقه‌ای.. 25

2-18 تفاوت بین سایش چسبان و ورقه‌ای.. 25

2-19 سایش نوسانی.. 25

2-20 رفتار سایشی آلیاژهای منیزیم.. 25

2-21 نقشه سایشی آلیاژ AZ91. 26

2-22 تأثیر فرایند اصطکاکی اغتشاشی بر رفتار سایشی آلیاژ AZ91. 27

2-23 ترکیبات بین‌فلزی نمودار فازی Mg-Cu. 28

2-24 جمع‌بندی و هدف از اجرای پژوهش…. 29

فصل سوم: مواد، تجهیزات و روش تحقیق.. 30

3-1 مقدمه. 30

3-2 مواد اولیه. 30

3-3 آماده سازی نمونه‌ها 31

3-4 بهینه سازی پارامترهای فرایند.. 32

3-5 ارزیابی های متالورژیکی.. 32

3-6 بررسی رفتار مکانیکی.. 32

3-6-1 آزمون سختی سنجی.. 32

3-6-2 آزمون کشش…. 33

3-6-3 آزمون سایش…. 33

3-7 عملیات حرارتی T6. 33

فصل چهارم: نتایج و بحث… 34

4-1 ساخت نانوکامپوزیت در سیستم‌های Mg/Cu وMg/CuO.. 34

4-2 تعیین پارامتر بهینه. 34

4-3 بررسی اثر فرایند اصطکاکی اغتشاشی و کامپوزیت‌سازی بر ریزساختار آلیاژAZ91. 36

4-4 بررسی فازی و میکروساختاری کامپوزیت AZ91/CuO قبل و بعد از عملیات حرارتی.. 41

4-5 ارزیابی خواص مکانیکی.. 43

4-5-1 سختی سنجی.. 43

4-5-2 بررسی رفتار کششی.. 44

4-5-3 بررسی سطوح شکست… 46

4-6 شکل‌گیری ترکیبات بین‌فلزی طی فرایند اصطکاکی اغتشاشی.. 48

4-6-1 سینتیک و ترمودینامیک تشکیل ترکیبات بین‌فلزی.. 48

4-6-2 مکانیزم تشکیل تقویت‌کننده‌ها طی فرایند اصطکاکی اغتشاشی.. 51

4-7 رفتار سایشی کامپوزیت‌های مختلف در سیستم‌های مختلف Mg-Cu و Mg-CuO.. 54

 

4-7-1 بررسی مکانیزم‌های حاکم بر سایش…. 56

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات… 63

5-1 نتیجه‌گیری و جمع‌بندی نهایی.. 63

5-2 پیشنهادها 64

چکیده

در این پژوهش نانوکامپوزیت سطحی بر پایه‌ی ترکیبات بین فلزی سیستم Mg-Cu، با بهره گرفتن از فرایند اصطکاکی اغتشاشی[1]  (FSP) و به صورت درجا بر سطح آلیاژ منیزیم (AZ91C) ایجاد شد. سپس پودر مس و اکسید مس، درون شیارهای ایجاد شده بر سطح آلیاژ AZ91C اعمال گردید به منظور دست‌یابی به ساختار کامپوزیتی بدون عیب، واکنش بهتر ذرات مس با زمینه و توزیع مناسب ذرات تقویت‌کننده در زمینه، پارامتر سرعت چرخشی 1000 دور بر دقیقه و سرعت خطی 40 میلی‌متر بر دقیقه طی شش پاس فرایند اصطکاکی اغتشاشی روی این آلیاژ اعمال گردید. به منظور بررسی تشکیل ترکیبات بین فلزی در کامپوزیت‌ها از آنالیز XRD استفاده شد. بررسی‌ها نشان داد که در نمونه­ی FSP شده­ی AZ91/Cu ترکیب Mg2Cu و در نمونه­ی AZ91/CuO، به دلیل انجام شدن واکنش اکسید مس و منیزیم علاوه بر این ترکیب بین فلزی Mg2Cu ، ذرات تقویت‌کننده‌ی MgO و MgCu2 نیز تشکیل شد.سپس نمونه­ی فرایند شده­ی AZ91/CuO تحت عملیات حرارتی T6 قرار گرفت. سختی نمونه‌ی AZ91/CuO بعد از عملیات حرارتی حدود 165 ویکرز است که نسبت به سختی فلز پایه (62 ویکرز) و نمونه­های FSP شده­ی AZ91/Cu و AZ91/CuO (به ترتیب 114و 128 ویکرز) افزایش بیشتری از خود نشان داد. مقایسه‌ی نتایج آزمون کشش و سایش نشان می‌دهد که در بین کامپوزیت‌های مختلف، نمونه­ی FSP شده­ی AZ91/CuO دارای بهترین خواص کششی و سایشی است. استحکام کششی نهایی فلز پایه (AZ91C) از مقدار 4/112 مگاپاسکال، به حدود 330 مگاپاسکال برای کامپوزیت AZ91/CuO افزایش یافت. بررسی سطح سایش نمونه‌ها، نشان‌دهنده‌ی وقوع مکانیزم سایش خراشان و ورقه‌ای در فلز پایه است. در کامپوزیت AZ91/CuO عمق و پهنای شیارهای ناشی از سایش، نسبت به نمونه­های دیگر کمتر است؛ در نتیجه نرخ سایش این نمونه در مقایسه با نمونه‌های دیگر کاهش بیشتری یافته‌ است. بعد از انجام عملیات حرارتی T6 روی نمونه‌ی FSP شده­ی AZ91/CuO، به دلیل تشکیل میکروترک‌ها میزان سایش ورقه‌ای و نرخ سایش نسبت به نمونه‌های عملیات حرارتی نشده افزایش یافت.

کلمات کلیدی: نانوکامپوزیت سطحی، آلیاژ منیزیم، فرایند اصطکاکی اغتشاشی،ترکیبات بین‌فلزی، سیستم Mg-Cu..

 
فصل اول

مقدمه                                                                                                                               

منیزیم و آلیاژهای آن به دلیل استحکام ویژه‌ی بالا، خاصیت جذب ارتعاش[2] و چگالی کم نسبت به فولاد و آلومینیوم گزینه‌ی مناسبی در کاربردهای نظامی، صنایع هوافضا و اتوموبیل‌سازی به شمار می‌روند. در کنار خواص مطلوب منیزیم، چالش‌هایی نظیر استحکام و انعطاف‌پذیری پایین به همراه مقاومت کم در برابر سایش و خزش استفاده از این آلیاژ را محدود می‌سازد؛ این عیوب با افزودن عناصر آلیاژی تا حدودی اصلاح شده، اما به منظور بهبود بیشتر خواص از روش‌های کاهش اندازه دانه، ایجاد ساختارهای هم‌محور و کامپوزیتی کردن سطح و بالک استفاده می‌گردد. افزودن ذرات تقویت‌کننده برای ساخت کامپوزیت‌های سطحی به دو روش صورت می‌گیرد:1) ذرات تقویت کننده به صورت مستقیم به زمینه اضافه شده، یا به عبارت دیگر ذرات تقویت کننده قبل از کامپوزیت‌سازی ایجاد شده باشند. 2) به صورت درجا و در حین کامپوزیت‌سازی ایجاد شوند. از مزیت‌های این روش احتمال تولید ذرات تقویت‌کننده‌ی نانومتری، قوی بودن فصل مشترک ذره و زمینه و توزیع مناسب و یکنواخت تقویت‌کننده‌ها می‌باشد. به منظور بهبود خاصیت مقاومت به سایش منیزیم از روش های پوشش‌دهی زیادی استفاده شده است. از جمله‌ی این روش‌ها می‌توان به استفاده از قوس پلاسما[3]، لایه‌نشانی با لیزر و …. به

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

نگهداری ماشین در تولید اغلب برای ممانعت از شکست ماشین به منظور حفظ راندمان تولید انجام می­شود، در این پایان نامه مسئله زمانبندی بهنگام بر روی ماشین­های موازی مستقل با توجه به تاثیرات استهلاک بر زمان کار ها  و فعالیت­های نگهداری چندگانه در افق زمانبندی مورد بررسی قرار می­گیرد. یک ماشین بعد از عملیات نگهداری به شرایط اولیه خود باز می­گردد و اثر استهلاک از نو آغاز می­گردد. هدف در این مسئله پیدا کردن تعداد دفعات بهینه، بهترین زمان انجام عملیات نگهداری و توالی بهینه کارها روی ماشین­ها به طوری که هزینه­ های مربوط به زودکرد و دیرکرد و هزینه های مربوط به تعمیرات و نگهداری حداقل گردد. برای مسئله مطرح شده یک مدل ریاضی خطی عدد صحیح ارائه می­شود و بعد از اشاره به NP-Hard بودن مسئله به ارائه روش فرا ابتکاری ژنتیک جهت حل مسئله در ابعاد موجود در واقعیت پرداخته می­شود و در نهایت نتایج بدست آمده را مورد بررسی و تحلیل قرار می­گیرد.

كلمات كلیدی :

 زمانبندی بهنگام،  ماشین­های موازی مستقل، اثرات استهلاک، نگهداری و تعمیرات چندگانه

فهرست

فصل اول: مقدمه و کلیات تحقیق 1

1-1- زمانبندی 2

1-1-1- اهمیت وضرورت زمانبندی تولید 2

1-1-2- معیارهای کارایی زمانبندی 3

1-1-3- اطلاعات مورد نیاز در زمانبندی 3

1-2- تعریف برخی از مفاهیم 7

1-3- نگهداری و تعمیرات 9

1-3-1- اهمیت نگهداری و تعمیرات و نقش آن در سازمان 10

1-3-2- سیستم ها و روش های نت 10

1-3-2-1- سیستم های غیر برنامه ای واکنشی 11

1-3-2-2-سیستم های برنامه ای 11

1-3-2-3- نت پیشگیرانه 11

1-3-2-3-1- تعمیرات منظم دوره ای 11

1-3-2-3-2- تعمیرات پیشگویانه 12

1-3-2-4- نگهداری و تعمیرات اصلاحی   12

1-3-2-5-تعمیرات اساسی 12

1-3-2-6- سیستم های نت فراگیر و جامع 13

1-3-2-6-1- تعمیرات و نگهداری مبتنی بر قابلیت اطمینان 13

1-3-2-6-2- سیستم نگهداری و تعمیرات بهره ور فراگیر 14

1-4- نظام تولید بهنگام 15

1-5- استهلاک و زمانبندی 16

1-6- مشخصات مساله ماشین های موازی این مطالعه 18

1-7- روش حل 19

1-8- اهداف تحقیق 20

1-9- جمع بندی 20

فصل 2- ادبیات و پیشینه تحقیق 22

2-1-  مقدمه 23

2-2- مروری بر رویکرد و اصول سیستم های تولیدی JIT 26

2-3- توالی ماشین های موازی با معیار دیرکرد 29

2-3-1-حداقل کردن کل دیرکرد 29

2-3-2- حداقل کردن دیرکرد وزنی 31

2-4- توالی ماشین های موازی با معیار زودکرد و دیرکرد 32

2-5- مسائل با تمرکز بر زمان آماده سازی بین کارها   33

2-6- مسائل با تمرکز بر موعد تحویل یکسان برای کارها  34

2-6-1- موعد تحویل معلوم 35

2-6-2- موعد تحویل نا معلوم 35

2-7- مروری بر مطالعات زمانبندی با اثر استهلاک 36

2-8- روش های حل 37

2-8-1- مروری  الگوریتم های ابتکاری 37

2-8-2- مروری  الگوریتم های فرا ابتکاری 37

2-9- مروری بر کارهای انجام شده 38

فصل 3- روش تحقیق 39

3-1- مقدمه 40

3-2- مدل ریاضی پیشنهادی 41

3-2-1- اندیس­ها 41

3-2-2- پارامترهای ورودی 42

3-2-3- متغیرهای تصمیم  42

3-2-4- ساختار اصلی مدل 43

3-2-5- اعتبار سنجی مدل 46

3-3- ساختار کلی الگوریتم های تکاملی 46

3-4- الگوریتم ژنتیک 47

3-4-1- تعریف 47

3-4-2- گذری برژنتیک طبیعی 49

3-4-3- واژگان الگوریتم ژنتیک 56

3-4-4- ساختار کلی الگوریتم ژنتیک 57

3-4-5-مفاهیم کلیدی الگوریتم ژنتیک 60

3-4-6- کدینگ 60

3-4-7- ایجاد جمعیت اولیه   63

3-4-8- اعمال ژنتیک 64

3-4-8-1- عملگر جهشی 64

3-4-8-2- عملگر تقاطعی 65

3-4-8-3- عمل تحول 66

3-4-8-3-1- فضای نمونه گیری 67

3-4-8-3-2- مکانیسم نمونه گیری 68

3-4-8-3-3- احتمال انتخاب   70

3-4-9- تابع برازش 70

3-4-10 – روش اجرای الگوریتم ژنتیک 71

3-4-11- استرتتژی برخورد با محدودیت ها   73

3-4-11-1- استرتتژی اصلاح عملگرهای ژنتیک   74

3-4-11-2- استرتتژی ردی   74

3-4-11-3- استرتتژی اصلاحی 74

3-4-11-4- استرتتژی جریمه ای   75

3-4-12- انواع عملگر های تقاطعی 76

3-4-12-1- یک نقطه برش   76

3-4-12-2- دو نقطه برش   77

3-4-12-3- چند نقطه برش   77

3-4-12-4- بخش- نگاشته   78

3-4-12-5- ترتیب   79

3-4-13- عملگر های جهشی   80

3-4-13-1- جابجایی   81

3-4-13-2- وارونگی   82

3-4-13-3- جایگذاری   82

3-4-13-4- تغییر مکان   83

3-4-13-5- ابتکاری   83

3-10- ساختار الگوریتم ژنتیک پیشنهادی 84

3-10-1- ساختار کروموزوم 84

3-10-2- جمعیت اولیه 85

3-10-3- تابع برازش 86

3-10-4- عملگر تقاطع 86

3-10-5- عملگر جهش 88

3-10-6- ارزیابی فرزندان 89

 

3-10-7- جستجوی محلی 89

3-10-8- معیار توقف 89

3-11- جمع بندی 90

فصل 4- محاسبات و یافته های تحقیق 91

4-1- مقدمه 92

4-2- تولید مساله نمونه 93

4-3- تنظیم پارامترهای الگوریتم   94

4-4- معیار های عملکرد 95

4-4-1- شاخص زمان محاسباتی 95

4-4-2- روش های اندازه گیری عملکرد الگوریتم 95

4-5- جمع بندی 101

فصل 5- نتیجه گیری و پیشنهادات آتی 102

5-1- نتیجه گیری 103

5-2- پیشنهادات آتی 104

       فهرست منابع و مراجع 105

زمانبندی

زمان، همواره یك محدودیت مهم و اساسی بوده است. انسان ها سعی می كنند فعالیت هایشان را به گونه ای زمانبندی كنند كه بتوانند كارهایشان را در زمان دسترس انجام دهند. به طور كلی زمانبندی، عمل تعیین توالی یاترتیب فعالیت ها برای ارضای نیازمندی ها و نیل به اهداف مشخص با توجه به محدودیت های موجود است. به صورت دقیق تر زمانبندی را می توان تخصیص منابع در طول زمان برای اجرای مجموعه ای از وظایف تعریف كرد. این تعریف نسبتاً كلی، دو مفهوم مختلف را در پی دارد. اول این كه زمانبندی نوعی تصمیم گیری است كه در جریان آن برنامه زمانی را تعیین می كنند كه پیامدهای آن را می توان در تصمیم گیری های دیگر نیز استفاده كرد. از طرف دیگر، زمانبندی مبحثی نظری است كه مجموعه ای از اصول، مدل ها، روش ها و نتایج منطقی را در بر می گیرد.

1-1-1- اهمیت و ضرورت زمانبندی تولید

با ادامه فرایند صنعتی شدن جهان، منابع بیشتری حالت بحرانی به خود می گیرند. امروزه ماشین آلات، نیروی انسانی و تسهیلات به عنوان منابع بحرانی در تولید و فعالیت های خدماتی در نظر گرفته می شوند. زمانبندی این منابع منجر به ارتقاء كارایی، بهره وری و در نهایت، سودآوی می شود. فعالیت های زمانبندی می تواند گستره ی وسیعی از فعالیت ها را در برگیرند. كه از آن جمله كار با كاغذ و مداد، نرم افزارهای صفحه گسترده، ترسیم نمودارها و دیاگرام ها تا كار با الگوریتم ها و نظریه های پیچیده را می توان نام برد.

زمانبندی، مشخص می كند چه موقع زمان پردازش هر كار روی هر یك از ماشین هایی كه آن كار در فرآیند تولید خود به آن نیاز دارند، آغاز می شود. به علاوه، این برنامه زمان پایان هر كار را روی هر ماشین تعیین می كند. بنابراین نتیجه فرآیند زمانبندی، یك جدول زمانی برای كارها و ماشین هاست. زمان شروع اولین فرایند هر كار باید بزرگتر یا مساوی زمان ورود آن كار به كارگاه باشد. از طرف دیگر در صورتی كه برای محصولی، موعد تحویل در نظر گرفته شده است، زمان پایان آخرین فرایند آن محصول حتی الامكان نباید از این زمان تجاوز كند. زمانبندی تولید را می توان به صورت تعیین توالی زمانی و تخصیص سفارشات مشتریان به منابع موجود تولید (اعم از پرسنل، ماشین آلات، ابزار و غیره) به منظور انجام مجموعه ای از عملیات مربوطه تعریف كرد.

1-1-2- معیارهای كارایی زمانبندی

 معمولاً زمانبندی با توجه به اهدافی نظیر دستیابی به موعدهای تعهد شده، كمینه سازی زمان كار در جریان ساخت و موجودی كار در جریان ساخت، بیشینه سازی خروجی و بهره برداری بیشتر از مراكز كاری انجام می شود. قابل ذكر است كه ممكن است این اهداف با یكدیگر در تناقض باشند. لذا در مسائل زمانبندی ممكن است به لحاظ تكنیكی مشكلاتی رخ دهد.

1-1-3- اطلاعات مورد نیاز در زمانبندی

 برای توسعه یك برنامه زمانبندی، باید پردازش هر كار روی هر ماشین را بدانیم. برا ی محاسبه پردازش یك كار، باید عوامل مربوط به ماشین از قبیل زمان راه اندازی، زمان پردازش واحد محصول، سرعت ماشین و عوامل كیفی به همراه تعداد یا مقدار محصول تولیدی را در نظر بگیرم. برای پیاده سازی الگوریتم ها با قواعد زمانبندی در یك كارخانه به اطلاعات مختلفی نیاز است. این اطلاعات، ممكن است شامل برنامه كاری اپراتورها، ماشین آلات و مشخصات آنها، اطلاعات تعمیرات و نگهداری، میزان پیشرفت كارهای زمانبندی شده ای كه در حال حاضر در حال پردازش هستند و وضعیت فعلی ماشین ها از لحاظ دسترسی (به عنوان مثال : مشغول، بیكار، خراب و نیازمند تعمیر) باشد. از طرفی به اطلاعاتی در مورد مشتریان از قبیل نام مشتریان، محصول و مقدار سفاش و تاریخ تحویل مقرر نیز نیاز داریم از نظر مدیریت، هر یك از سفارشات، اولویتی برای انجام دارد كه این اولویت را می توان به صورت كمی یا به صورت كیفی در قالب وزن هر سفارش بیان كرد. اطلاعات مربوط به برنامه ریزی نیازمندی های مواد می تواند در تعیین زودترین زمان شروع پردازش هركار مورد استفاده قرار گیرد.

در عمل برنامه های زمانبندی با بهره گرفتن از الگوریتم ها و یا روش های قاعده مند ایجاد می شوند. الگوریتم های زمانبندی برنامه ها را باهدف بهینه سازی یك یا چند معیار مانند حداقل سازی انحراف از موعد تحویل، حداقل سازی هزینه دیر كرد و… تولید می كنند روش های قاعده مند سعی در یافتن یك برنامه زمانی شدنی در محیط عملیاتی تولید دارند.

اطلاعات برنامه زمانبندی، به اشكال مختلفی نمایش داده می شوند. نمودار گانت كه اولین بار توسط هنری گانت در اواخر قرن نوزدهم معرفی و برنامه زمانبندی مورد استفاده قرار گرفت، همچنان یكی از رایج ترین ابزارهای نمایش اطلاعات برنامه زمانبندی است.

بر این اساس مسائل زمانبندی را می توان به صورت زیر دسته بندی نمود.

کارگاه تک ماشین[1] : فقط یک ماشین در دسترس بوده و هر کار فقط به یک عملیات نیاز دارد.
کارگاه جریان کاری یا کارگاه جریان کاری مرتب[2] : تعداد g ماشین متوالی وجود دارد و هر کار می بایست روی هر ماشین با همان توالی (یک مسیر تولید) پردازش شود.
کار کارگاهی: هر کار به چند عملیات نیاز دارد. جمعا به تعداد g ماشین متوالی وجود دارد و هر کار مسیر تولید خاص خود را دارد.
کارگاه عمومی[3] : هر کار به چند عملیات نیاز دارد. جمعا به تعداد g ماشین وجود دارد، اما الگوی جریان معین نیست. به عبارت دیگر در انجام یک کار ممکن است از یک ماشین چندبار استفاده شود.
ماشین های موازی[4]: هر کار تک عملیاتی بوده و در هر مرحله چندین ماشین برای انجام فرایند در دسترس است. در این حالت ماشین ها می توانند یکسان (I)، یکنواخت (U)، و یا نا مرتبط ® باشند.
کارگاه جریان کاری مختلط: این حالت تعمیم یافته حالت محیط کارگاه جریان کاری و ماشین های موازی است. در اینجا g کارگاه متوالی وجود دارد که در مرحله t آن به تعداد mt ماشین بطور موازی کار می کنند. در هر کارگاه، یک کار حداکثر روی یک ماشین می تواند انجام شود.
کار کارگاهی با ماشین های دوتایی[5] (کارگاهی منعطف): این حالت تعمیم یافته محیط کار کارگاهی و ماشین های موازی است. در اینجا g کارگاه وجود دارد که mtماشین موازی در کارگاه t کار می کنند. در هر کارگاه، یک کار حداکثر روی یک ماشین می تواند پردازش شود.
کارگاه جریان کاری مونتاژ دو مرحلهای: این محیط، حالت خاصی از کارگاه جریان کاری مختلط میباشد که در آن است و تعداد ماشینها در مرحلۀ اول برابرm و در مرحلۀ دوم (مرحلۀ مونتاژ) برابر یک میباشد.
شکل 1-1. دسته بندی مسائل زمانبندی بر اساس مسیر تولید]1[

در شکل(1-1) رابطه بین محیط های مختلف نشان داده شده است. در این نمودار هر کمان ازP1 به P2 ،بدین معنی است که P2 حالت خاصی از P1 است و یا به عبارت دیگر P1 شکل تعمیم یافته P2 است

از طرفی دیگر، سیستم های تولیدی در دنیای واقعی با پدیده های تصادفی بسیاری روبرو هستند كه موجب قطع با شكست سیستم می گردد. این رویدادها به عنوان رویدادهای زمان واقعی شناخته می شوند. این رویداد را می توان بر اساس محیط زمانبندی به دو گروه زیر تقسیم نمود :

* رویدادهای زمان واقعی مرتبط با منابع

این رویدادها در ارتباط با منابع سیستم از جمله خرابی ماشین، تعمیرات و نگهداری، بیماری اپراتور، تاخیر در ورود یا كمبود مواد، خرابی ابزار، محدودیت در بارگذاری ماشین، خرابی مواد و غیره هستند.

* رویدادهای زمان واقعی مرتبط با كار

این رویدادها در ارتباط با كارهای ورودی به سیستم از جمله تغییر در موعد تحویل، تغییر در زمان پردازش، تغییر در اولویت كار، زمان ورود تصادفی غیر صفر و غیره می باشند.

1-2- تعریف برخی از مفاهیم اولیه

زمان پردازش هر عملیات[6] (Ptij)

زمان انجام عملیات برای كار i روی ماشین j در مرحله t را نشان می دهد در حالتی كه زمان پردازش عملیات مستقل از ماشین های موجود در یك مرحله باشد و یا عملیات فقط به روی یك ماشین انجام شود، نماد j حذف می شود.

زمان دسترسی به كار[7] (ri)

زمانی است كه یك كار وارد كارگاه شده و آماده دریافت سرویس های لازم از ماشین های تولیدی است.این زمان زودترین زمانی است كه می توان عملیات پردازش را به روی یك كار آغاز نمود.

موعد تحویل (di)

زمانی است كه تولید كننده متعهد به تحویل كار به مشتری نهایی است تحویل كار به مشتری پس از موعد تحویل امكان پذیر است ولی تولید كننده بایستی جریمه ای را بابت دیر كرد بپردازد.

زمان تكمیل كار (Ci)

زمانی است كه آخرین پردازش مورد نیاز برای تكمیل كار i به اتمام می رسد. پس از این مرحله، محصول نهایی آماده ی تحویل به مشتری است.

مدت جریان ساخت (Fi)

والتر كافمن و نقد نیچه‌ای از هایدگر. 24

فهرست منابع   31

راهنمای مخفف‏ها 33

  واژه‏نامه‏ی هایدگر. 41

ناپوشیدگی و حقیقت.. 41

هراس، ترس، ملالت.. 45

هنر و اثر هنری.. 48

هستی: پیش‏درآمد. 51

هستی و زمان. 54

پروا، دلمشغولی، دگرمشغولی.. 58

وجدان و گناه 62

ادای سهمی به فلسفه (درباره رویداد) 65

دازاین.. 67

مرگ و مردن. 70

تفاوت، هستی‏شناختی.. 73

زمین، جهان، خدایان، انسان. 77

ماهیت.. 80

رویداد، پیشامد، رخداد. 84

هرروزگی.. 88

اگزیستانس… 90

تجربه. 93

سقوط.. 96

تقدیرفردی و سرنوشت.. 99

پایان‏پذیری.. 102

فراموشی و وانهادگی هستی.. 106

آزادی.. 109

آینده 112

خدا و الهیات.. 116

بنیان و ورطه. 119

هرمنوتیک و دور. 123

تاریخ‏نگاری.. 126

تاریخ و حیث‏تاریخی.. 130

تاریخ هستی.. 133

(بی)خانه(مانی) و بی‏مأوا 136

افق. 138

 مقدمه

 زبان های دگر در تأملات هستی‌شناسانه

دیدگاه نامتعارف هایدگر درباره زبان و شیوه تجدیدنظرطلبانه‌ی خوانش او از متون سنت فلسفه‏ی غربی و آن ‌چه در این متون بیان یا به عبارتی دقیق‌تر پنهان می‌شود، یکی از وجوه بسیار مهم تفکر اوست. توجه ویژه‏ی او را به زبان باید در پرتو تلاش یکپارچه و دائمی او برای غلبه کردن و فائق آمدن بر متافیزیک فهمید؛ متافیزیکی که بنیاد و اساس شیوه‏ی تفکر غرب مدرن را تشکیل می‌دهد. به عبارت دیگر هدف هایدگر روشن کردن فهم پیشاهستی‌شناسانه‌ای از هستی است که سنت غربی درست آن ‌گاه که بر آن تکیه دارد، آن را می‌پوشاند و پنهان می‌کند. این فهم پیشاهستی‌شناسانه که متعلق حقیقی پرسش از معنای هستی است، در زبان خانه کرده است. و از همین رو است که تلاش برای آشکارسازی این فهم بنیادی، ما را از سویی ملزم به درگیری اجتناب‌ناپذیری با زبان متون سنت غربی و ساخت‌گشایی این زبان و از سوی دیگر تلاش برای دستیابی به زبانی نوین که متناسب فهم هستی باشد، می‌کند. هر دو مسیر این جستجو را می‌توان در پاراگرافی از ابتدای هستی و زمان یافت: «ما این وظیفه را ]کشف حجاب از سنت به سوی پرسش از هستی[ به‏مثابه وظیفه‌ای می‌فهمیم که در انجام آن باید با راهنمایی گرفتن از پرسش از هستی، درون‌مایه‏ی سنتی اونتولوژی باستان را ساخت‌گشایی کنیم تا به آن تجربه‌های اصیلی برسیم که در آن‌ها نخستین تعین‌های هستی را که از آن پس هدایت‌کننده‏ی ما بودند به چنگ آوریم» (هایدگر، 1389، 31).

    پس از هستی و زمان، زبان به مهم‌ترین دغدغه‏ی هایدگر تبدیل شد. هستی‌شناسی بنیادین دازاین در هستی و زمان، هایدگر را به سوی توجه به این نکته سوق داد که کار خطیر فلسفه حفظ نیروی بنیادی‌ترین کلماتی است که دازاین خویشتن را در آن‌ها اظهار می‌کند. توجه به نیروی بنیادی‌ترین کلمات با آن چه که هایدگر از ماهیت زبان در نظر دارد ارتباط ویژه‌ای دارد. هایدگر زبان را به سادگی وسیله‌ای برای بازنمایی چیزها یا اندیشه‌ها و رسانه‌ای برای ارتباط با دیگران نمی‌داند. زبان به نزد هایدگر با مفهوم پیچیده و مهم «جهان» در هستی و زمان و «الثئیا (aletheia)» یا «حقیقت» در دوره دوم تفکرش قرین است. «تنها آن‌جا که زبان هست جهان هست.» (Heidegger, 2000a, p56). زبان در بنیاد خود یک اثر هنری و یک انکشاف و آفرینش شاعرانه است. زبان آن چیزی است که جهانی را که در آن اقامت داریم به روی ما می‌گشاید و زبان است که در اصل سخن می‌گوید و نه انسان‌ها. «دقیقاً این زبان است که سخن می‌گوید. انسان نخست آن‌گاه و تنها زمانی به سخن می‌آید که با گوش سپردن به فراخوان زبان به آن پاسخ می‌دهد.» (Heidegger, 1966, p216). تلقی بنیادی هایدگر درباره‏ی زبان و فهم ماهیت آن در پیوند با هستی، تفکر او را از نمونه‌های مشابه فلسفه در قرن معاصر متمایز می‌کند. به نزد هایدگر زبان مجموعه‌ای از گفت و شنود‌ها و حرکات دست و سر و زمان‌بندی و از همه مهم‌تر سکوت است و به دلیل همین گستردگی پدیداری‌اش باید آن را به عنوان محیط فراگیر و تعیین کننده‌ای دانست که افقی مشترک را که درون آن فهم امکان‌پذیر می‌شود، می‌گشاید و آن را حفظ می‌کند. این محیط فراگیر را بر خلاف تصور بسیاری از فیلسوفان زبان‌شناس معاصر و فلاسفه‏ی تحلیلی انگلیسی آمریکایی، نمی‌توان درون یک دستگاه علائم و یک نظام مدون دستوری یا گونه‌ای طبقه‌بندی انواع کنش‌های گفتاری و ساختاری از دال و مدلول به طور کامل محصور ساخت. از سوی دیگر اقامت تاریخی ما در زبان و تلقی ما از اهمیت سکوت‌ها و گوش سپردن به ندای زبان راه‌گشای تلاش هایدگر برای ساخت‌گشایی از متون سنت متافیزیک غربی و خواندن ناگفته‌های این متون است. این برداشت گسترده از زبان و نسبت آن با حقیقت هستی به زبان و شیوه‏ی اندیشه‏ی فلسفی هایدگر شکل و شمایل خاصی بخشیده است که از آن میان، ابهام و پیچیدگی زبان او شهره‏ی خاص و عام و دست‌آویز مهمی برای نقد و رد او از جانب دیگر فیلسوفان معاصر است.

    تشخیص افراطی هایدگر درباره بنیاد متافیزیکی زندگی و تفکر غربی و ضرورت گسستی کامل از این سنت و باز کردن راه برای پرسش از معنای هستی و شنیدن فراخوان آن، وی را درگیر بحثی پردامنه درباره معنای متون فلسفی و شاعرانه سنت غربی کرده است. این درگیری با سنت فرهنگی غربی، در دهه‏ی سی با اقدام سراسیمه‌ هایدگر در پیوند با خیزش ملت آلمان منظره‌ای غریب را پیش چشم خواننده‏ی آثار او ترسیم می‌کند. گذشته از رفتار عجولانه‏ی او در همراهی با جریان نازی آلمان، نحوه‏ی خوانش و تفسیر او از متون شاعرانه‏ی هولدرلین و فیلسوفان غربی و تلاش برای ساخت‌گشایی از این متون و راه‌یابی به ژرفای هستی‌شناسانه این متون یکی از اصلی‌ترین موجبات بدبینی نسبت به وثاقت تفکر اوست. اصل راهنمای او برای تفسیر این متون توجه‌دادن به این نکته است که راه یکه و ساده‌ای برای عبور از متافیزیک وجود ندارد و در عوض ما باید دگرگونی بردبارانه و اندیشمندانه‌ی سنت‌های خودمان را به انتظار بنشینیم؛ دگرگونی‌ای که در مقطعی از رشد تفکر او به صورت ساخت‌گشایی از متون غربی برای دستیابی به نااندیشیده‌های نهفته در این متون رخ نمایانده است.

    تمرکز هایدگر بر روی متون فلسفی و شاعرانه نباید به سادگی چنین نتیجه گرفت که او فلسفه و شعر را بنیاد انتیک زندگی غربی می‌داند. به همین ترتیب خوانش‌های او از این متون را نباید از سنخ ‌

 

خوانش‌های انتیکی دانست که از سویی به دنبال بیرون کشیدن منظور و معنای مورد نظر نویسنده یا شاعر است و یا از سوی دیگر این متون را به اسنادی تاریخی صرف فرومی‌کاهد. بلکه او در تفسیر متون شاعرانه و فلسفی به دنبال سویه‌ی نااندیشیده‌ی اندیشه‌ی نهفته در متن است که دقیقاً همین امر نااندیشیده که خود را در ناگفته‌های متن همزمان آشکار و پنهان می‌کند است که کار را برای فائق آمدن بر آن متن و راه‌یابی به سوی درک حقیقت هستی‌شناسانه‌ی تاریخی متن می‌گشاید. هایدگر در ساخت‌گشایی از متون غربی تلاش می‌کند تا با راه‌یابی به معنای بنیادی کلیدی‌ترین واژه‌ها و اصطلاحات محوری متن معنای تاریخی آن‌ها را آشکار کند. این معنای تاریخی را باید در ارتباط با مفهوم ژرف ‌تاریخ یا Geschichte هایدگری فهمید. این معنای تاریخی درون متن، به ظاهر بدیهی و بسیار نااندیشیده است و با سایه افکندن بر متن امکان سخن گفتن متن را و معناداری‌اش را می‌گشاید. به عبارت بهتر معناداری متون بنیادی سنت غربی باید در نسبت با جهانی فهمیده شود که زبان متن آن جهان را می‌گشاید. دقیقا همین جهان‌مندی و تاریخ‌مندی متن است که امکان راه‌یابی ما به آغازی‌ترین تجربه‌ها و از سر گیری آن‌ها را برای پرداختن به حقیقت هستی را فراهم می‏کند.

    به علاوه دیدگاه هایدگر درباره خوانش متن فلسفی و تفسیر آن برای بازگشایی پرسش از هستی، با آن‌چه سنت انگلیسی زبان به عنوان تفسیر متن می‌شناسد بسیار بیگانه است. چنانکه ژاک دریدا می‌نویسد، برای فلسفه تک‌معنایی بودن زبان یعنی آرمان زبانی خالی از ابهام و با یک معنای روشن، گوهر یا به عبارت بهتر غایت زبان است و هیچ فلسفه‌ای به خودی خود از این آرمان صرف نظر نکرده است. بلکه این آرمان خود فلسفه است (دریدا، 1982، 247). بر این اساس و در سنت انگلیسی آنچه را که معمولا نخستین نشانه مباحثه فلسفی به شمار می‌آورند تبدیل اصطلاحات شخص به زبان و مفاهیمی تک معنا و دقیق است. این هم‌سطح‌سازی زبانی یکی از مهم‌ترین مشخصه‌ های متافیزیکی است که هایدگر به نبرد با آن برخاسته است. هایدگر از پیدایی و یکسویگی واژگان بیزار است. این هم‌سطح‌سازی و یکنواختی مانع انکشاف شاعرانه و اصیل هستی است. متافیزیک با فشردن خصمانه زبان در سطحی واحد، چند پهلویی ذاتی هستی را که در عین حال خود را پنهان و آشکار می کند، انکار می‌کند. هایدگر برای نشانه‌گذاری این درک از زبان و سلطه‌جویی متافیزیک تعبیر جالب توجه و برنده‌ی لوژیسم را علیه منتقدین منطق‌گرا و تحلیلی خود به کار می‌برد.

    در اینجا و پیش از پرداخت تفصیلی‌تر به انتقادات معاصر از خصلت‌های زبانی و بیانی تفکر هایدگر لازم است که به تحولی در نگاه وی به زبان و تجربه‌های زبانی او اشاره‌ای بکنیم. هایدگر در مقدمه‌ای که بر کتاب ریچاردسون[1] نوشته، آورده است که «هستی با هستنده‌ها ادغام می‌شود، او هویدا می‌شود و به  واسطه‏ی همان واقعیتی که او را آشکار کرده بود، پنهان می‌شود.». این دیالکتیک آشکارگی و اختفا یکی از اصلی‌ترین درون‌مایه‌های تطور اندیشه هایدگر است. با این حال نوع مواجهه‏ی هایدگر با این دیالکتیک و در زبان آوردن رفتار هستی در نسبت با هستندگان و پدیدارهایی مثل زبان و تاریخ و تکنولوژی، در طول زندگی فکری او تغییرات مهمی داشته است. ماجرای مهم چرخش هایدگر را می‌توان در رابطه با رویایی او با تجربه‌های زبانی‌اش تحلیل کرد.

    هایدگرِ هستی و زمان بسیار قاعده‌مندتر از هایدگر متأخر به مسئله هستی و رفتار دیالکتیکی آشکارگی و اختفا می‌پردازد. او تلاش می‌کرد با ارائه توصیفی پدیدارشناسانه-هرمنوتیک از وجود انسانی راه را برای طرح پرسش از معنای هستی بگشاید. ساختار مفهومی و زبانی هستی و زمان از دو عنصر متضاد با هم ساخته شده که تجلی همان دیالکتیک بین آشکارگی و اختفای هستی است. این کتاب از طرفی واجد مجموعه‌های سرشار از اصطلاحات خاص هایدگری است که تلاش می‌کنند نظمی یگانه و مکانیکی به تحلیل هستی‌شناسانه دازاین بدهند. این نظم واژگانی هستی و زمان در ساختاری دو قطبی چارچوب‌بندی شده است که می‌توان تمامی تمایزات دو گانه آن را با کمک تمایز محوری هستی اصیل و نااصیل گروه‌بندی کرد. شمار این تمایزات در کتاب بسیار زیاد است و ما در بخش‌ بعدی که به تفصیل به بازی‌های زبانی هایدگر در هستی و زمان می‌پردازیم نمونه‌ای از این ساختار دوگانه را نشان خواهیم داد.

    مترجم فارسی هستی و زمان برای توصیف این ساختار زبانی از تعبیر جالبی بهره برده است: زبان هایدگر در این اثر از نمودی مکانیکی برخوردار است. ما در هستی و زمان گویی با یک جعبه لوگو مواجه می‌شویم که قطعات مختلف آن به مناسبت‌های گوناگون در اشکال متفاوتی به هم می‌چسبند تا مضامین و تعبیرهایی تازه بیافرینند و باز از هم جدا می‌شوند تا در اشکالی جدید از نو به هم بپیوندند. با نگاهی دقیق می‌توان همان ساخت بندبندی تعابیر و مفردات هایدگری را در ساخت کل اثر نیز مشاهده کرد. وی همچنین برای این کاربری زبانی خاص هایدگر در هستی و زمان به پاراگرافی از خود متن هایدگر استناد می‌جوید که در آن هایدگر خودش هم به نازیبایی و بی‌لطافتی سبک کلامی اعتراف کرده است: «درباره بی‌لطافتی و نازیبایی کلام در تحلیل‌های آتی تذکر این نکته لازم است که با نقل و روایت از هستنده خبردادن یک چیز است و هستنده را در هستی‌اش به چنگ آوردن یک چیز دیگر. برای انجام این وظیفه اخیر اغلب نه فقط واژگان بلکه قبل از هر چیز دستور زبان در دسترس نیست. اگر مجاز باشیم به تحقیق‌های کهن‌تر درباره معنای هستی اشاره کنیم که در سطحی قیاس‌ناپذیر و بی‌همتا قرار دارند آن‌گاه با مقایسه پاره‌های انتولوژیکی پارمندیس افلاطون یا فصل چهارم کتاب هفتم متافیزیک ارسطو با قطعه‌ای روایی از توکیدیدس خواهیم دید که صورت‌بندی‌هایی که فیلسوفان یونانی بر معاصرانشان تحمیل کرده‌اند تا چه اندازه ناشنیده و بی‌سابقه بوده است. و جایی که نیروها ماهیتا قلیل‌تر و به ویژه قلمرویی از هستی که باید بازگشوده شود از نظر اونتولوژیکی بسیار صعب‌تر از قلمرو عرضه شده به یونانیان است اطاله پردازش مفاهیم و ناسفتگی بیان نیز افزون‌تر خواهد بود» (همان، 51).

    مترجم هستی و زمان با هوشیاری و تیزبینی جالب توجهی و در تفسیر برداشت خود از خصلت مکانیکی زبان هایدگر در هستی و زمان به نکته مهمی اشاره می‌کند که نشان‌دهنده همین خصلت متضاد و دیالکتیکی هستی و زمان است: «نیازی به تصریح نیست که این اشاره کوتاه من به جلوه مکانیکی زبان هایدگر در این کتاب تنها به رویه زبان او محدود می‌شود و به هیچ‌وجه به رابطه آن با لایه‌های تو در تو و روی هم انباشته معناهایی که ژرفا را می‌جویند تعرضی نمی‌کند» (همان، 12). این تضاد بین ساختار مفهومی و سبک زبانی مکانیکی و نظام‌مند و بسته‌ی کتاب هایدگر و تودرتویی معناهایی که بناست با این ساختار منضبط به چنگ آیند، نمونه‌ای از همان تضاد دیالکتیکی آشکارگی و اختفاست. هایدگر در هستی و زمان تلاش می‌کند تا با کارپردازی‌های زبانی منضبط و آفریدن محورهای هم‌نشینی پیچیده، هستنده را در هستی‌اش به چنگ آورد. اما تضاد و کشمکش بین آشکارگی و اختفا بیشتر از آن است که بتوان با چنین اصطلاح‌سازی‌های پیچیده‌ای بر آن غلبه کرد. در این معنا چرخش هایدگر را می‌توان به همین آزادسازی زبانی و قطع نظر از پرداختن به ساخت‌های منضبط و مکانیکی مربوط کرد. در واقع نیروی شدیداً گریزنده‌ی محتوای هستی‌شناسانه هستی و زمان نهایتاً به شکسته شدن ساختار زبانی و سبک پردازش مفهومی این کتاب منجر می‌شود. این فروپاشی زبانی را می‌توان به دریافت عمیق‌تر هایدگر از معنای هستی مرتبط ساخت. هستی در آثار پس از هستی و زمان خصلت منسجم خود را از دست می‌دهد و راهنمای نوعی آشفتگی شدید زبانی و مفهومی می‌شود: واژه هستی معنای معینی ندارد ولی ما همچنان آن را به معنای معینی می‌فهمیم. تعریف هستی به مثابه امری کاملا نامتعین و شدیداً متعین اثبات می‌شود. از دیدگاه منطق متعارف در اینجا با تناقض آشکاری مواجهیم. چیزی که با خود در تناقض است نمی‌تواند باشد (Heidegger, 2000b, p78).

     تأکید هایدگر بر خصلت متناقض هستی راه را به سوی ابهام‌گرایی شاعرانه و رمزی-عرفانی آثار بعدی او باز می‌کند. وفق نظر هایدگر تنها و تنها زبان شاعرانه است که

چکیده.. 1

فصل اول: کلیات تحقیق

بیان مسئله .. 3

بررسی ادبیات موجود.. 11

اهداف پژوهش.. 17

سوالات پژوهش.. 18

فرضیات تحقیق.. 18

روش انجام تحقیق.. 19

پیامدهای اثبات فرضیه.. 19

تعریف مفاهیم.. 20

فصل دوم: آشنایی با جامعه روحانیت مبارز

گفتار اول: معرفی جامعه روحانیت مبارز.. 22

بهره اول.. 23

گفتار دوم: قلمرو فعالیت…………………………. 23

بهره دوم.. 24

بهره سوم.. 24

بهره چهارم.. 25

 

ادامه فهرست مطالب

عنوان                                                                                                        صفحه

گفتار سوم: حوزه های(مکان‌های) فعالیت. 26

1- مساجد.. 26

2- حوزه‌های علمیه.. 27

3- دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی.. 27

گفتار چهارم: ساختار جامعه روحانیت مبارز. 28

دبیر کل.. 28

اعضای شورای مرکزی.. 29

گفتار اول. 33

گفتار دوم: جامعه روحانیت مبارز بعد از پیروزی انقلاب اسلامی. 40

شرایط و مقتضیات استمرار فعالیت جامعه بعد از انقلاب.. 40

بهره اول: تأسیس حزب جمهوری اسلامی و فعالیت تحت‌الشعاع آن   41

گفتار سوم: مبانی فکری جامعه روحانیت مبارز. 50

1- جامعه اسلام.. 50

2- وحدت دین و سیاست (نفی سکولاریزم).. 50

3- نظام ولایی.. 51

4- ولایت مطلقه فقیه.. 52

5- دفاع از انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی ایران.. 53

ادامه فهرست مطالب

عنوان                                                                                                        صفحه

6- پیروی از خط امام خمینی و آیت‌الله خامنه‌ای.. 54

7- ستیز با استبداد و استکبار.. 55

8- دفاع از مظلومان جهان بویژه مردم فلسطین.. 56

9- دفاع از استقلال و تمامیت ارضی.. 57

10- مردم سالاری دینی.. 58

11- نفی سوسیالیزم و لیبرالیزم.. 58

12- نفی التقطاط.. 61

13- دفاع از حقوق زن.. 62

14- اصول گرایی.. 62

گفتار چهارم: اهداف و سیاست‌های (مواضع) جامعه روحانیت مبارز. 63

1- اهداف.. 64

1-1- تلاش در جهت تحقق اسلامیت نظام.. 64

2-1 حمایت و دفاع همه جانبه از انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی   64

3-1- تبعیت و حمایت همه جانبه از ولایت فقیه و مقام معظم رهبری   65

4-1- سایر اهداف.. 67

2- سیاست‌های داخلی.. 68

1-2- بخش سیاسی.. 68

ادامه فهرست مطالب

عنوان                                                                                                        صفحه

یک- روحانیت و تحزب.. 68

دو- نگرش به نظام حزبی مطلوب.. 69

سه- سیاست‌های انتخاباتی.. 70

چهار – مجاری ارتباطی داخلی.. 71

الف- تریبون‌های نماز جمعه، مساجد، ائمه جمعه و جماعات.. 71

ب- بیانیه‌ها، اطلاعیه‌ها و بولتن‌ها.. 72

ج- صدا و سیما.. 73

د- مجالس، مجامع و شوراهای سیاستگذاری و مشورتی.. 73

2- 2- بخش اقتصادی.. 74

3-2- سیاست‌های فرهنگی.. 75

چهار. اسلامی کردن دانشگاه‌ها.. 77

3- سیاستهای خارجی.. 78

1-3- ایالات متحده آمریکا.. 79

2-3- رژیم صهیونیستی.. 81

فصل سوم: عملکرد و تأثیر جامعه روحانیت مبارز  در تحولات سیاسی- اجتماعی ج.ا.ا

گفتار اول: قبل از پیروزی انقلاب اسلامی. 84

گفتار دوم: عملکرد جامعه روحانیت مبارز بعد از انقلاب اسلامی. 89

ادامه فهرست مطالب

عنوان                                                                                                        صفحه

گفتار سوم: میزان و سطح حضور جامعه روحانیت مبارز در ارکان تاثیر گذار نظام جمهوری اسلامی ایران. 95

1- شورای انقلاب.. 98

2- نهاد رهبری.. 99

3- قوه مجریه.. 100

4- قوه مقننه.. 103

5- قوه قضائیه.. 105

6- مجمع تشخیص مصلحت نظام.. 106

7- شورای نگهبان.. 107

8- مجلس خبرگان رهبری.. 108

9- نیروهای مسلح.. 109

10- شورای عالی امنیت ملی.. 110

11- شورای عالی انقلاب فرهنگی.. 111

12- حوزه‌های علیمه.. 112

13- دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی.. 113

14- نماز جمعه و نمایندگی ولی فقیه در استان‌ها.. 113

 

ادامه فهرست مطالب

عنوان                                                                                                        صفحه

گفتار چهارم: پایگاه اجتماعی جامعه روحانیت مبارز. 123

1- پایگاه اجتماعی در کل کشور.. 123

2- پایگاه اجتماعی در پایتخت کشور.. 125

فصل چهارم : نتایج

نتیجه گیری.. 130

منابع و مآخذ.. 134

 

 

 فهرست جداول

عنوان                                                                                                        صفحه

جدول شماره(1): مسئولیت‌های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در شورای انقلاب از دی‌ماه 1356 هـ.ش تا پایان فعالیت آن.. 115

جدول شماره(2): مسئولیت‌های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در نهاد رهبری از بهمن 57 تا اردیبهشت 1385.. 116

جدول شماره(3): مسئولیت‌های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در قوه مجریه از ابتدای پیروزی انقلاب تا اردیبهشت 1385.. 116

جدول شماره(4): مسئولیت‌های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در قوه مقننه طی هفت دوره مجلس تا اردیبهشت 1385.. 117

جدول شماره(5): مسئولیت‌های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در قوه قضائیه طی دو دهه انقلاب اسلامی تا اردیبهشت 1385.. 118

جدول(6): مسئولیت‌های شورای مرکزی روحانیت مبارز در مجمع تشخیص مصلحت نظام تا اردیبهشت 1385.. 118

جدول(7):  مسئولیت‌های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در شورای نگهبان طی دو دهه انقلاب تا اردیبهشت 1385.. 119

جدول(8): مسئولیت‌های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در مجلس خبرگان طی دو دهه انقلاب تا اردیبهشت 1385.. 119

جدول(9): مسئولیت‌های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در نیروهای مسلح طی دو دهه انقلاب تا اردیبهشت 1385.. 120

 

ادامه فهرست جداول

عنوان                                                                                                        صفحه

جدول(10): مسئولیت اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در  شورای امنیت ملی از تأسیس تا

 

اردیبهشت 1385.. 121

جدول(11): مسئولیت‌های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در شورای عالی انقلاب فرهنگی بعد از پیروزی انقلاب تا اردیبهشت 1385.. 121

جدول(12): مسئولیت‌های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در حوزه‌های علمیه تا اردیبهشت1385.. 122

جدول(13):  مسئولیت‌های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در امامت جمعه و نمایندگی ولی‌فقیه در استان‌ها تا اردیبهشت ماه 1385.. 122

 

رویکرد و عملکرد جامعه روحانیت مبارز در فرایند سیاست و حکومت

جمهوری اسلامی ایران

چکیده:
انقلاب اسلامی ایران که در سال 1357 و در پرتو رهبری امام خمینی به پیروزی رسید، نتیجه سال ها مبارزه با رژیم پهلوی بود. در این مبارزه و پیروزی، گروه ها و احزاب بسیاری مشارکت داشتند که البته سهم آنها در هدایت و پیروزی انقلاب اسلامی به یک اندازه نبود. یکی از این جریانات فعال در انقلاب روحانیت بود. اکنون با گذشت بیش از سه دهه از وقوع انقلاب اسلامی، ما به دنبال فهم نقش و تاثیر این تشکل در فردای پیروزی انقلاب اسلامی متوجه شدیم که، همین جریان در فردای پیروزی انقلاب اسلامی تا سال مورد بررسی ما 1388 در تمامی سطوح و ارکان نظام جمهوری اسلامی ایران حضور و نفوذ فعال داشته اند (و هنوز نیز دارند). بگونه ای که آقای هاشمی رفسنجانی، ناطق نوری، محمد یزدی و… از اعضای جامعه روحانیت مبارز، برای چندین دوره ریاست مجلس شورای اسلامی، ریاست جمهوری و قوه قضاییه را بر عهده داشته اند. همین امر موجب می گردد تا ما بیان داریم که این جامعه بیشترین نقش و تاثیر را در تحولات سیاسی اجتماعی جمهوری اسلامی داشته است.

کلمات کلیدی: جامعه؛ حزب؛ روحانی

 

 

فصل اول

کلیات تحقیق

 

بیان مسئله :
به گواهی تاریخ، جریان اسلامی مهم‏ترین نقش را در تحولات سیاسی، اجتماعی در ایران معاصر داشته است. بی‏گمان اگر از خودگذشتگی و مجاهدت نیروهای جریان اسلامی به رهبری روحانیت انقلابی نبود، شکست رژیمی ۲۵۰۰ ساله با برخورداری از ارتش مسلح و پیشرفته و حمایت کامل ابرقدرت‏های زمانه ناممکن بود. جریان اسلامی به رهبری روحانیت، در عصر دیکتاتوری رضاشاه، دوران بسیار سختی را پشت سر گذاشت. رضاشاه پهلوی مصمم بود با کمک قدرت‏های استعماری به ویژه انگلیس و روشنفکران سکولار، به گمان خود اسلام، تشیع و روحانیت را ریشه‏کن کند. با سقوط استبداد رضاشاهی، محمد رضا پهلوی کوشید به چهره منفور نظام رضاشاهی بهبود ببخشد. جریان اسلامی از این فرصت و نیز از جوانی و بی‏تجربگی محمدرضا، استفاده لازم را برد و به سرعت خود را بازسازی کرد. در همین دوران جریان‏های دیگری چون جریانهای مارکسیستی و ملی‏گرا نیز تلاش خود را برای به دست‏گیری قدرت آغاز کردند. جریان مارکسیستی به پشتوانه نیروهای اشغالگر شوروی حداکثر توانستند نمایندگانی معدود در مجلس و چند وزیر در کابینه وارد کنند، امّا نیروهای ملی‏گرا به رهبری دکتر محمد مصدق و با همراهی آیت الله کاشانی زمام دولت را به دست گرفتند. امّا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ آنان را از صحنه قدرت حذف کرد. پس از کودتا و سرکوب شدید جریان‏های مخالفِ جریانِ سلطنت، فضای یأس بر بسیاری از نیروها حاکم شده بود. در این میان برخی جوانان رادیکال راه مبارزه با رژیم پهلوی را در التقاط مکاتب و مبارزه مسلحانه به شیوه مارکسیست‏ها دیده، بدان روی آورده بودند. عده‏ای دیگر نیز منفعلانه به مبارزه پارلمانی دل خوش کرده بودند. در این زمان جریان اصیل اسلامی با برنامه ریزی عمیق و مقاومتی شگفت‏انگیز، بزرگ‏ترین تحول تاریخ ایران، یعنی تغییر نظام ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی و برپایی نظام جمهوریت بر پایه اسلام را آغاز کردند. مرجعیت و روحانیت شیعه ابتدا به نصیحت، نامه، توصیه، پیام‏های هشدار دهنده و انتقاد، بر اساس وظیفه اسلامی امر به معروف و نهی از منکر نسبت به محمدرضا پهلوی اقدام کردند. اما وقتی به نتیجه نرسیدند و به تصمیم و نقشه رژیم برای خارج کردن اسلام از سیاست و جامعه و حتی قلوب مسلمانان پی بردند، آنان نیز تلاش برای سقوط نظام سلطنتی را آغاز کردند. بی‏گمان در شرایط استبداد پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و در حالی که سکولاریزم حاکمیت خود را در کشور و حتی حوزه‏های دینی گسترانده بود، در نظر بعضی شکست رژیمی چنان قدرتمند کاری ناممکن می‏نمود، چون علاوه بر رهبری هوشمند امام خمینی و مکتب غنی اسلام، حرکت انقلابی نیازمند کادر فعّالی از نیروهای جان بر کف بود که بتواند تا زمان به ثمر رسیدن نهضت، انواع سختی‏ها اعم از نیش و کنایه‏های متحجرین و منفعلین، تا زندان و شکنجه و تبعید را به جان بخرند. هر چند با درایت عالمان بزرگی چون آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی و آیت الله العظمی بروجردی و دیگر بزرگان، حوزه علمیه قم پشتوانه این نهضت به حساب می‏آمد، امّا بهره‏گیری از این سرمایه عظیم خالی از مشکلات نبود. تردیدی نیست که درک جایگاه «روحانیت مبارز» شیعه در نهضت اسلامی اخیر مبتنی بر شناختِ جریان‏های درون روحانیت در آغاز نهضت امام خمینی است. گفتنی است که جریان اسلامی در درون خود از دو نوع تشکل سیاسی برخوردار بوده است، اول: تشکل‏های روحانی همچون جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و روحانیت مبارز، دوم: تشکل‏های غیر روحانی امّا مرتبط با روحانیت، همچون فدائیان اسلام، هیئت‏های مؤتلفه اسلامی و مانند آنها. تشکل‏های روحانی در سال ۱۳۴۱ شامل چهار گروه متمایز به شرح زیر بود:1-  روحانیت انقلابی: که در رأس و رهبری آن امام خمینی قرار داشت و با احساس تکلیف نسبت به اجرای احکام و ارزش‏های اسلام و برپایی حکومت اسلامی با رژیم پهلوی مبارزه می‏کرد. 2- روحانیت وابسته به حکومت پهلوی: این گروه به شدت از محمدرضا پهلوی به عنوان تنها پادشاه شیعه حمایت می‏کردند، با دربار پهلوی رابطه داشتند، دعاگوی رژیم بودند و با گروه اوّل به شدت مخالفت می‏کردند. ۳- روحانیت میانه‏رو: این بخش از روحانیون گرچه با استبداد موافق نبودند، امّا به سقوط رژیم پهلوی نیز اعتقاد نداشتند. آنان تلاش می‏کردند تا رژیم به قانون اساسی مشروطه عمل کند. ۴-روحانیون غیر سیاسی: این گروه از روحانیان به شدت از ورود و دخالت در سیاست پرهیز می‏کردند. آنان تمام تلاش خود را به تحصیل، تدریس، و بیان مسائل اخلاقی و معنوی معطوف کرده بودند. آن چه امروز با عنوان «جامعه روحانیت مبارز» می‏شناسیم، تشکّلی برآمده از همان روحانیت انقلابی به رهبری امام خمینی (قدس سره) است که با فداکاری خود علاوه بر جذب بخش‏های دیگری از روحانیت به نهضت اسلامی، در آگاه سازی مردم و هدایت جریان مبارزه به پیروی از امام خمینی و تثبیت جایگاه رهبری نقش اساسی داشته است.

از اواسط سال 1356 روحانیون طرفدار امام(ره) در تهران تشکلی در میان خود به نام روحانیت مبارز به وجود آوردند. شخصیت های عمده ای چون بهشتی، مطهری، مفتح، باهنر، مهدوی کنی، خسروشاهی، عبدالمجید ایروانی، هاشمی رفسنجانی، ناطق نوری، معادیخواه، شجونی، مهدی کروبی، هادی غفاری و… از فعالین و گردانندگان روحانیت مبارز به شمار می‌آمدند. برنامه ریزی راهپیمایی‌ها، سخنرانی در مساجد، تهیه شعار و در مجموع سازماندهی نهضت عمدتاً توسط روحانیت مبارز صورت می گرفت. به عبارت دیگر در حالی که بسیاری از نیروهای مخالف با مشکلاتی همچون فقدان رهبری، ضعف تشکیلاتی، عدم انسجام فکری، تفرقه و انشعابات رو به رو بودند، روحانیت با وجود امام و دارا بودن شبکه ای از روحانیون در سراسر کشور، از مزیت مهمی برخوردار بود(زیباكلام، 1380: 269).

مرکز جامعه روحانیت مبارز ابتدا در شمیران بود و بعد به تدریج تمام تهران را زیر پوشش گرفت. بدین گونه که تهران به 12 منطقه تقسیم شد و روحانیت هر منطقه تحت نظام و سازماندهی درآمدند و هر کدام یک نماینده در بخش مرکزی داشتند (اعضای شورای مرکزی). در حقیقت در سال های 1357 ـ 1356 بود که روحانیت مبارز شکل گرفت. هرچند برخی از اعضای شورای مرکزی معتقدند که پیدایش اصل جامعه روحانیت مبارز به سال های 1346 ـ 1345 باز می گردد و در سال 1356 تجدید سازمان یافته است، فعالیت های گسترده ای را به صورت مخفی و نیمه علنی آغاز کرد تا آنکه در اوایل انقلاب رسماً برنامه انقلاب و سازماندهی را شروع کرد. حالا دیگر روحانیت مبارز به ویژه نام های مطهری و بهشتی که به عنوان رهبران انقلاب و حلقه اتصال بین امام در نجف و سپس پاریس با مردم در ایران عمل می کردند، بیش از همه بر سر زبان ها بود. علی رغم سعی فراوان افراد و گروه های سیاسی که خواهان دور نگه داشتن جریان مبارزه از جناح مذهبی بودند، عملاً مرکزیت اعتصاب ها و مبارزات در ستاد مرکزی آیت الله خمینی در تهران مستقر بود و مساجد نقش مهمی را ایفا می کردند(حکیمی، 1357: 188).

آیت الله بهشتی که خانه اش مرکز این هماهنگی ها بود با یک سازماندهی کارساز، اعتصاب ها را هماهنگ کرده، به تدریج سراسر کشور را به آن متصل می کرد. دیگر هسته اصلی همه تظاهرات و راهپیمایی سال های 57 ـ 1356 به ویژه راهپیمایی بزرگ روز تاسوعا تحت مدیریت آقایان بهشتی، باهنر و مطهری اداره می شد. با نگاهی گذرا بر روز شمار انقلاب اسلامی، نقش جامعه روحانیت مبارز تهران در برگزاری مجالس یادبود و گرامی داشت شهدا، اعلام عزای ملی، تعطیل عمومی در مناسبت ها از جمله 15 خرداد، برنامه ریزی اعتصاب ها و تظاهرات به ویژه در ماه مبارک رمضان و ماه محرم، دعوت به میتینگ ها و راهپیمایی ها و به ویژه برگزاری نماز با شکوه عیدفطر در تپه های قیطریه تهران به امامت آیت الله دکتر مفتح و سخنرانی ایشان و دکتر باهنر و نقش برجسته این اجتماع در تشدید مبارزات ضدرژیم به طور برجسته و اساسی نمایان است.

در حالی که شاه آخرین تلاش ها را برای استمرار رژیم سلطنت انجام می داد و قدرت های حاکم بر منطقه هم کوشش داشتند راه حل مناسبی که با منافع آن ها تطبیق داشته باشد، بیابند؛ همه نیروهای مخالف انقلاب جز روحانیت به تشکیل حکومت بختیار رضایت دادند و تمام تلاش های پیدا و پنهان به کار گرفته شد تا به گونه ای شعله انقلاب